Otoriter kişilik; muhafazakarlık, toplumsal normların ve geleneksel değerlerin sürdürülmesine karşı duyulan kuvvetli bir ihtiyaç ve bu değerlere aykırı davranışlarda bulunanların cezalandırılması için sert yasa ve kuralların gerekliliğine inanma eğilimlerin kümelendiği kişilik özelliğidir.
Bu eğilimlerin yanında, politik tercihlere bağlı olarak sağ veya sol görüşlerin savunduğu değerleri katı bir biçimde benimseme, kuralları ve otorite konumundaki kişileri-kurumları sorgulamaksızın destekleme ve otorite tarafından alınan kararlara kendi seçimlerinden vazgeçme pahasına itaat etme gibi davranışlar ve tutumlar da otoriter kişiliğin yansımaları olarak ileri sürülebilir.
Kavram
Faşizm eğilimi ile bağdaştırılabilen otoriter kişilik tutuculuk, otoriteye koşulsuz itaat, farklı görüşlere karşı tahammülsüzlük ve önyargı, toplumsal ve bireysel değişimlere direnç ve saldırganlık gibi eğilimleri içermektedir. |
Otorite sözcüğü genel kullanımda bir şeyleri diğerlerine yaptırma, yasaklama, emir verme ve itaat ettirme gücü, yetke; siyasi veya idari güç, çalışmalarıyla kendisini diğerlerine kabul ettirmiş başarılı kişi gibi anlamları barındırmaktadır. Sözlük tanımına bağlı olarak, otoriter kelimesi ile kendi kişisel özgürlüklerinden vazgeçme pahasına otoriteye katı bir itaati tercih etme tutumu ve diğerlerinin görüşlerini dikkate almayan bir kişi işaret edilmektedir.
Otoriter kavramı, psikolojide hem bireysel bir eğilimi hem de grup düzeyinde sosyal etkileşimlerin niteliğini tanımlayacak biçimde kullanılmaktadır. Bireysel bir eğilime karşılık geldiğinde otoriter ifadesi, diğerleriyle etkileşimleri sırasında kısıtlayıcı ve otokratik bir tutum sergileyen ve genellikle yetki sahibi bir konumda olan kişiyi tanımlamaktadır. Grup düzeyinde otoriterlik ise, kararların alınmasında hiyerarşiyi ve merkezi bir yapılanmayı içeren, bireysel özerklikleri sınırlandıran sosyal süreçlere karşılık gelmektedir.
Yetkeci kişilik olarak da adlandırılabilen bu eğilim, diğerlerinin kendisine koşulsuz şartsız boyun eğmelerini ve bağımlı hissetmelerini isteyen bir kişiyi tanımlar. Bu tür bir eğilim kişiye, farklı fikirlere karşı hoşgörüsüzlük, resmi otoritelere ve toplumda yerleşmiş geleneklere katı bir biçimde bağlı olma, dahil olduğu sosyal grupları hak etmediği koşullarda bile kayırırken diğer gruplara karşı önyargılı olma, kendi üstlerine sorgulamaksızın boyun eğerken astlarına ise aşırı bir tahakküm kurma çabası sergileme, belirsizliklere tahammül edememe, genel bir güvensizlik ve insanları kalıplaşmış çerçeveler üzerinden yargılama gibi özellikler getirmektedir.
Kavramın gelişimi
Otoriteryanizmin kavramsal olarak tanımlanmasında ve otoriter kişilik eğilimlerinin sistematik olarak incelenmesinde, özellikle 1930 ve 1940’lı yıllarda Avrupa’da etkili olan faşizm ve antisemitizm hareketleri önemli rol oynamıştır. Faşizm eğilimine sahip insanların birbiriyle yakından ilişkili birtakım tutumlara birlikte sahip oldukları düşünülmüştür.
İlk kuramlar, özellikle ırk temelli önyargılar üzerinde durmuş ve otoriteryanizmi benliğin derinliklerinde yerleşmiş olan bu önyargıların biçimlendirdiği bir kişilik özelliği olarak tanımlamıştır. Böyle bir tanımlamanın, araştırmacıların o an kendilerinin de kaçınılmaz olarak içinde bulundukları koşulları ve Avrupa’ya egemen olan yıkıcı gelişmeleri anlamlandırma çabasının ürünü olduğu düşünülebilir. Nitekim ilk kuramlar, otoriter kişiliğe sahip insanların aşağıdaki eğilimleri bir arada barındırdığını ileri sürmüştür:
1. Geleneksel değerlere bağlıdır.
2. Belirli kişi veya grupları “meşru” birer hedef olarak algılar ve saldırgan davranışlarda bulunabilir.
3. Otoriter ve güçlü bir lideri benimseme ve ona itaat etme ihtiyacı taşır.
4. İnsanları kendisinden olan ve olmayan şeklinde katı bir biçimde sınıflandırır.
5. Saldırgan tutum ve davranışlarını otorite olarak benimsediği liderin işaret ettiği kendinden olmayanlara yönlendirir (eşcinseller veya Yahudiler gibi).
6. Toplumda azınlık konumunda bulunan tüm gruplara karşı saldırgan dürtüler taşır.
7. Politik olarak sağ görüşlere yakındır.
8. Kendi inançlarının ve değerlerinin sorgulanmasından son derece rahatsız olur.
Erken Dönem Yaklaşımlar
Otoriter eğilimleri açıklamaya çalışan erken dönem kuramcılar arasında Sigmund Freud, Erich Fromm ve Wilhelm Reich vardır.
Freud, Kitle Psikolojisi isimli kitabında ordu ve dini cemaatler gibi, insanların dış baskılar ile dahil olmaya zorlandıkları yapay kitleler tanımlamış ve bu kitlelerin insanları bir önder etrafında toplayarak saldırganlık güdülerinin yabancılara yansıtılmasını sağladığını ifade etmiştir. Burada, kitle psikolojisi ile çeşitli kurumların rolü görülmekle birlikte, Freud’un vurguladığı asıl etken, otorite konumundaki kişi veya kurumlara birey tarafından yapılan psikolojik atıflardır. Yani, belirsiz koşullar ile karşılaştığında kaygı yaşama eğilimi fazla olan kişiler, kendilerini güvende hissedebilmek için tıpkı çocukların yaptığı gibi otorite konumunda olan kişilere veya kurumlara sığınır.
Fromm, Özgürlükten Kaçış isimli kitabında otoriteciliği, kendi içinde güce dair yetersizlik hissi yaşayan bireyin bu güce ulaşabilmek adına kendi bağımsızlığından vazgeçmesi olarak değerlendirmiştir. Fromm’a göre, bu telafi mekanizması bir tür boyun eğme ve egemenlik çabasıdır. Böylelikle otoriter kişilik, kendisinin dışındaki bir güç kaynağı ile bütünleşir, dünyayı ve insanları güçlüler ve güçsüzler temelinde algılar. İkiyüzlü otoritecilik, kişinin bir yandan güç sahipleri ile özdeşleşme kurarak aşağılık duygularını yenme çabasını, bir yandan da daha zayıf insanları ezerek güç tatmini arayışını ifade eder. Böylelikle otoriter kişi üstlerinden çekinir ve onlara mutlak saygı, itaat gösterirken, astlarına ise saldırganlık boyutunda bir tahakküm girişiminde bulunmaktan çekinmez.
Reich ise, Faşizmin Kitle Psikolojisi isimli kitabında faşizmin, otoriter toplumlarda yaşayan bireylerin temel duygusal tutumları olduğunu belirtmiştir. Yani, ataerkil ve sınıf ayrımlarının katı olduğu bir toplum otoriter aileler üretir ve bu tür bir ailede yetişen çocuklar yetişkinliklerinde, toplumda yerleşik olan otoriter eğilimleri sürdürür, özgürlükten korkar. Otoriter eğilimlerin temeli ailede, özellikle de baba-çocuk ilişkilerinde atılır. Çocuğun cinsel güdülerinin baskılanması meyvesini ileride diğerlerine eziyet etmesi, faşizm ve otoriter kişilik yapılanması şeklinde verecektir.
Antidemokratik Kişilik
Freud, Fromm ve Reich gibi kuramcılar, otoriter eğilimlerin anlaşılabilmesi için özgün yaklaşımlar ortaya koymuşlardır ve açıklamaları bu bakımdan değerli olmakla birlikte sistematik ve verilere dayanan bir değerlendirme sağlamamaktadırlar. Otoriteryanizmin bilimsel bir çerçevede kavramsallaştırılmasında ve bu konudaki bilimsel çalışmalarda milat olarakTheodor Adorno ve arkadaşlarının antidemokratik kişiliği detaylı biçimde tanımladıkları Otoriter Kişilik isimli kitapları kabul edilmektedir.
Bu temel çalışmada antidemokratik kişiliğin karşılık geldiği otoriteryanizm, geleneksel değerlere katı bir bağlılığı, iç grup için otorite kabul edilen kişilere sorgulamaksızın itaati, geleneksel kabulleri ve değerleri ihlal ettiği düşünülen kişileri dışlama ve cezalandırma eğilimlerini içermiştir. Burada otoriter kişilik, düzeyleri birbirlerine karşılıklı bağlı olan dokuz farklı eğilimin birlikte oluşturduğu bir çatı yapı olarak görülmektedir. Bu yapıyı ölçebilmek için geliştirdikleri faşizm ölçeğinin ölçtüğü dokuz eğilim ise şu şekildedir:
1. Tutuculuk: Toplum geleneklerine ve geleneksel değerlere katı bir biçimde bağlıdır.
2. Otoriteye Teslimiyet: Aidiyet hissettiği grubun liderlerini, otoriteyi eleştirmekten kaçınır, itaat eder.
3. Otoriter Saldırganlık: Geleneksel değerlere karşı geldiğini düşündüğü kişileri dışlar ve cezalandırılmalarını ister.
4. Duygusal Kapalılık: Öznelliğe, yaratıcılığa ve duyguların özgürce dışavurumuna karşı kapalıdır.
5. Batıl İnançlar ve Kalıpyargı Eğilimi: İnsanların geleceklerinin doğaüstü güçlerin etkilerine açık olduğuna inanır ve dünyayı, insanları katı kategoriler üzerinden değerlendirir.
6. Güç ve Sertlik: İnsanları güçlü-zayıf ve lider-takipçi olarak sınıflandırır, gücü temsil eden kişiler ile özdeşleşir ve sert bir kişi olarak görünmek ister.
7. Yıkıcılık: İnsanlığa karşı genel bir düşmanlık hissi besler.
8. Yansıtma: Dünyanın son derece tehlikeli bir yer olduğuna inanır, kendi yıkıcı dürtülerini ve tutumlarını dünyaya atfeder.
9. Cinsellik: Cinsellik içeren davranışlarla ilgili abartılı bir kaygıya sahiptir, diğerlerinin cinselliği nasıl yaşaması gerektiğini belirlemeye çalışır.
Dogmatizm
Antidemokratik kişilik eğiliminin sadece sağ ideolojiye göndermede bulunduğunu ve otoriter kişiliğin ideolojiden bağımsız olarak değerlendirilmesi gerektiğini ileri süren psikolog Milton Rokeach, otoriter kişiliği dogmatizm olarak kavramsallaştırmıştır. 'in dogmatizmi dünya hakkında sahip olunan inançlarda ve görüşlerde değişime kapalılığı, mutlak bir otorite algısını ve diğerlerine karşı yalnızca kendisi ile gösterdikleri benzerlik ölçüsünde hoşgörü duymayı, kendisine benzemeyenlere ise genel bir hoşgörüsüzlüğü ifade eder.
Bu kavramsallaştırmaya göre otoriter yani dogmatik kişilik, sağ ideolojik görüşler ile özdeşleştirilen faşist otoriter kişiliğin ötesinde bir anlam taşır ve kişilerarası etkileşimlerdeki hoşgörüsüzlük eğilimini yansıtır. Bu bağlamda dogmatizm kavramı ile otoriter kişiliğin sol ideolojik görüşleri benimseyen bireylerde de gözlenebileceği ve otoriter eğilimin ideolojiden bağımsız olduğu görüşü ileri sürülmüştür. Sonuç olarak dogmatizm eğilimi yüksek bireylerin, farklı inançlar ve düşünme biçimleri arasında bağlantılar kurmaktan kaçındıkları düşünülmektedir.
Dogmatizm, ideolojik yönelimlerden bağımsız olarak kavramsallaştırıldığı için, temsil ettiği otoriter eğilimlerin ölçülebilmesi amacıyla faşizm ölçeğinden farklı bir ölçeğin geliştirilmesi ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bu ihtiyacın giderilmesine yönelik çaba Dogmatizm Ölçeği ile kendisini göstermiştir. Sağ ideolojiden bağımsız şekilde otoriter eğilimleri genel olarak değerlendirebildiği ileri sürülen dogmatizm ölçeğinin ölçtüğü eğilimler şu şekildedir:
1. Dogmatik birey, aidiyet hissettiği grup içindeki uyuma önem verir ve bu grubun normlarından sapan kişilere karşı hoşgörüsüzlük besler.
2. Diğerlerinin tutumlarını ve davranışlarını kendi düşünme ve davranma biçimlerinden farklı olarak algıladığında olumsuz olarak değerlendirir.
3. Hayatı, olayların önemli nedenlerinin var olması gerektiği bir yer ve gerçekleştirilmesi gereken büyük görevler olarak algılar.
4. İyi-kötü, benden-ötekiler şeklindeki katı kategorik ayrımları benimser, bu tür kategorik ayrımlarda açık fikirli değildir.
5. Yaşadığı genel güvensizlik hissi kaygılı olmasına neden olur. Bu kaygıyı aşabilmenin yolunu otoriteye sıkı bir biçimde bağlanmakta görür.
6. Kendisini, gücünü ve yeteneklerini olduğundan daha büyük olarak algılar, kendisiyle övünür.
Sağ Kanat Yetkeciliği
Otoriter eğilimlerin oluşturduğu tutarlı kişilik örüntüsünü tanımlamak için sağ kanat yetkeciliği kavramını kullanan ’e göre, bu tür bir kişilik yoluyla gelişmekte olup bireylere yerleşik otoriteler tarafından belirlenen sosyal normlara koşulsuz itaat edilmesi gerektiği inancını kazandırmaktadır. Burada birey için otorite, genellikle hükûmet yetkilileri veya din görevlileri gibi toplum tarafından saygı duyulan geleneksel liderleri ifade etmektedir. Sağ kanat yetkeciliğini oluşturan eğilimler şu şekildedir:
1. Sağ kanat yetkeci birey, üyesi olduğu toplumda meşru otorite olarak görülen kişilere ve kurumlara tam bir itaat sergiler.
2. Otoritenin hedef olarak gösterdiği kişilere karşı saldırganca tutumlar sergiler.
3. Toplumun ve otoritelerin belirlediği sosyal normlara son derece bağlıdır, yerleşik geleneklere çok büyük bir önem atfeder.
Sosyal Baskınlık Yönelimi
Sosyal baskınlık kuramına göre, sosyal sistemler doğaları gereği gruplar arasında hiyerarşik bir düzeni gerekli kılar. Sosyal baskınlık kuramının birey düzeyindeki karşılığı olarak gösterilen sosyal baskınlık yönelimi ise, bireyin ait olduğu iç grubun dış gruplar karşısında daha üst konumda olmasına yönelik beklentilerini içerir.
Otoriter eğilimlerin, bireyin her türlü sosyal grubu ast-üst şeklinde sınıflandırmasına neden olduğunu ileri süren sosyal baskınlık yönelimine göre, bu tür otoriter eğilimler bireyin dış gruplara karşı kalıpyargılar geliştirmesine neden olmaktadır. Kalıpyargılara dayanan düşünme biçiminin sonucunda da dış grup üyelerine karşı olumsuz tutumlar gelişmektedir. Sosyal baskınlık yönelimi şu eğilimleri içermektedir:
1. Sosyal baskınlık yönelimli birey, sosyal hiyerarşinin gerekli olduğunu düşünür.
2. Gruplar arasında eşitlik fikrine katlanamaz. Baskın olan grupların çıkarlarını gözetecek eylemleri adil olmasa bile destekler.
3. Kendi iç grubunun çıkarlarını gözeten adaletsizlikleri, dış grupların bulundukları konumu hak ettiklerine yönelik argümanlar öne sürerek meşru kılmaya çalışır.
Otoriter Kişilik ile İlgili Bulgular
Literatürde sosyal baskınlık yönelimli bireylerin özgecilik eğilimlerinin düşük olduğu ve sosyal hiyerarşide üst noktalara ulaşabilmek için diğerlerini aldatmaktan kaçınmadıkları; göçmenlere yönelik olumsuz tutumlara sahip oldukları; “Black Lives Matter” gibi sivil toplum hareketlerini desteklemedikleri belirtilmektedir. Sağ kanat yetkeciliği, covid-19 pandemisine karşı katı önlemler ve kısıtlamalar alınmasını destekleme; kürtaja yönelik damgalayıcı tutumlar;iklim değişikliğini inkâr etme gibi çeşitli tutum ve davranışlarla ilişkilendirilmektedir. Ayrıca dogmatizmin öznel iyi oluş üzerinde olumsuz bir rolü olduğu düşünülmektedir.
Ayrıca Bakınız
Kaynakça
- ^ . sozluk.gov.tr. 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ocak 2021.
- ^ Oxford Dictionary of English. 3 (İngilizce). Oxford University Press. 1 Ocak 2010. doi:10.1093/acref/9780199571123.001.0001. ISBN . 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ VandenBos, Gary R., (Ed.) (2015). "APA dictionary of psychology (2nd ed.)". doi:10.1037/14646-000.
- ^ The Cambridge dictionary of psychology. Matsumoto, David Ricky. Cambridge, UK: Cambridge University Press. 2009. ISBN . OCLC 495092218. 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ Bakırcıoğlu, Rasim. (2012). Ansiklopedik eğitim ve psikoloji sözlüğü. Ankara: Anı Yayıncılık. ISBN . OCLC 858913379.
- ^ Budak, Selçuk. (2003). Psikoloji sözlüğü. İkinci basım. Ankara: Bilim ve Sanat. ISBN . OCLC 57492788.
- ^ Duckitt, J. (2009). Authoritarianism and dogmatism. In M. Leary & R. Hoyle (Eds.), Handbook of individual differences in social behavior. The Guilford Press. ss. 298-317.
- ^ Kağıtçıbaşı, Çiğdem. Dünden bugüne insan ve insanlar : sosyal psikolojiye giriş. 16. Basım. Cemalcılar, Zeynep., Karaöz, Veli., Kağıtçıbaşı, Çiğdem. İstanbul. ISBN . OCLC 949363248.
- ^ Stone, William F. (1993). Strength and Weakness : the Authoritarian Personality Today. Lederer, Gerda., Christie, Richard. New York, NY: Springer New York. ISBN . OCLC 852791187.
- ^ Freud, Sigmund, 1856-1939. (2000). Kitle psikolojisi. Şipal, Kâmuran. İstanbul: Cem Yayınevi. ISBN . OCLC 51674213.
- ^ Oesterreich, Detlef (2005). "Flight into Security: A New Approach and Measure of the Authoritarian Personality". Political Psychology (İngilizce). 26 (2): 275-298. doi:10.1111/j.1467-9221.2005.00418.x. ISSN 1467-9221. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ Fromm, Erich, 1900-1980. (1999). Özgürlükten kaçış. Budak, Selçuk. Ankara: Öteki yayınevi. ISBN . OCLC 51512568.
- ^ Burger, Jerry M. (2006). Kişilik. Sarıoğlu, İnan Deniz Erguvan,. İstanbul: Kaknüs Yayınları. ISBN . OCLC 65242350.
- ^ Reich, Wilhelm, 1897-1957. (1970). The mass psychology of fascism. 3rd ed. Mazal Holocaust Collection. New York: Farrar, Straus & Giroux. ISBN . OCLC 103626.
- ^ W., Reich (1984). "Psikanalizin Tarihsel Araştırmalara Uygulanması" (PDF). Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 39 (1): 1. doi:10.1501/SBFder_0000001446. ISSN 0378-2921. 2 Haziran 2018 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ Can, Nevzat (19 Nisan 2010). "Şiddetin İdeolojik Yüzü ya da Faşizmin Korunan Baltası". Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13 (1): 1-10. ISSN 1304-4990.[]
- ^ Eckhardt, William (Mart 1991). "Authoritarianism". Political Psychology. 12 (1): 97. doi:10.2307/3791348. ISSN 0162-895X.
- ^ Martin, John Levi (2001). "The Authoritarian Personality, 50 Years Later: What Questions Are There for Political Psychology?". Political Psychology (İngilizce). 22 (1): 1-26. doi:10.1111/0162-895X.00223. ISSN 1467-9221. 10 Eylül 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ a b c The Authoritarian personality,. Adorno, Theodor W., 1903-1969. New York: Norton. 1969. ISBN . OCLC 501910.
- ^ Lepage, Johan; Bègue, Laurent; Zerhouni, Oulmann; Courset, Rémi; Mermillod, Martial (17 Şubat 2019). "Influence of authoritarianism, vagal tone and mental fatigue on obedience to authority". Cognition and Emotion. 33 (2): 157-172. doi:10.1080/02699931.2018.1439827. ISSN 0269-9931. (PMID) 29502460.
- ^ Brown, Roger (9 Ocak 2004). The Authoritarian Personality and the Organization of Attitudes (İngilizce). Psychology Press. doi:10.4324/9780203505984-2. ISBN .
- ^ Rokeach, Milton (1954). "The nature and meaning of dogmatism". Psychological Review. 61 (3): 194-204. doi:10.1037/h0060752. ISSN 1939-1471.
- ^ Rokeach, Milton (1956). "Political and religious dogmatism: An alternative to the authoritarian personality". Psychological Monographs: General and Applied. 70 (18): 1-43. doi:10.1037/h0093727. ISSN 0096-9753.
- ^ Shearman, Sachiyo M.; Levine, Timothy R. (1 Ağustos 2006). "Dogmatism Updated: A Scale Revision and Validation". Communication Quarterly. 54 (3): 275-291. doi:10.1080/01463370600877950. ISSN 0146-3373.
- ^ Rokeach, Milton. (1960). The open and closed mind; investigations into the nature of belief systems and personality systems. New York,: Basic Books. ISBN . OCLC 192738.
- ^ Hanson, David J. (Ekim 1968). "Dogmatism and Authoritarianism". The Journal of Social Psychology. 76 (1): 89-95. doi:10.1080/00224545.1968.9919828. ISSN 0022-4545.
- ^ Vacchiano, Ralph B.; Schiffman, David C.; Strauss, Paul S. (Haziran 1967). "Factor Structure of the Dogmatism Scale". Psychological Reports. 20 (3): 847-852. doi:10.2466/pr0.1967.20.3.847. ISSN 0033-2941.
- ^ "The Other "Authoritarian Personality"". Advances in Experimental Social Psychology (İngilizce). 30: 47-92. 1 Ocak 1998. doi:10.1016/S0065-2601(08)60382-2. ISSN 0065-2601. 12 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ . Google Docs. 20 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ Altemeyer, Bob, 1940- (1996). The authoritarian specter. Cambridge, Mass.: Harvard University Press. ISBN . OCLC 34690660. 10 Ocak 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ Sidanius, Jim; Liu, James H.; Shaw, John S.; Pratto, Felicia (1994). "Social Dominance Orientation, Hierarchy Attenuators and Hierarchy Enhancers: Social Dominance Theory and the Criminal Justice System". Journal of Applied Social Psychology (İngilizce). 24 (4): 338-366. doi:10.1111/j.1559-1816.1994.tb00586.x. ISSN 1559-1816. 23 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ Pratto, Felicia; Sidanius, Jim; Stallworth, Lisa M.; Malle, Bertram F. (Ekim 1994). "Social dominance orientation: A personality variable predicting social and political attitudes". Journal of Personality and Social Psychology. 67 (4): 741-763. doi:10.1037/0022-3514.67.4.741. ISSN 1939-1315. 12 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ Hiel, Alain Van; Mervielde, Ivan (2005). "Authoritarianism and Social Dominance Orientation: Relationships With Various Forms of Racism". Journal of Applied Social Psychology (İngilizce). 35 (11): 2323-2344. doi:10.1111/j.1559-1816.2005.tb02105.x. ISSN 1559-1816.
- ^ Whitley, Bernard E. (Temmuz 1999). "Right-wing authoritarianism, social dominance orientation, and prejudice". Journal of Personality and Social Psychology. 77 (1): 126-134. doi:10.1037/0022-3514.77.1.126. ISSN 1939-1315.
- ^ Pratto, Felicia; Sidanius, Jim; Levin, Shana (1 Ocak 2006). "Social dominance theory and the dynamics of intergroup relations: Taking stock and looking forward". European Review of Social Psychology. 17 (1): 271-320. doi:10.1080/10463280601055772. ISSN 1046-3283. 8 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ Sinn, Jeffrey S.; Hayes, Matthew W. (2018). "Is Political Conservatism Adaptive? Reinterpreting Right-Wing Authoritarianism and Social Dominance Orientation as Evolved, Sociofunctional Strategies". Political Psychology (İngilizce). 39 (5): 1123-1139. doi:10.1111/pops.12475. ISSN 1467-9221. 21 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ Panno, Angelo (Ağustos 2018). "Social Dominance and Attitude towards Immigrants: The Key Role of Happiness". Social Sciences (İngilizce). 7 (8): 126. doi:10.3390/socsci7080126.
- ^ Holt, Lanier Frush; Sweitzer, Matthew D. (2 Ocak 2020). "More than a black and white issue: ethnic identity, social dominance orientation, and support for the black lives matter movement". Self and Identity. 19 (1): 16-31. doi:10.1080/15298868.2018.1524788. ISSN 1529-8868.
- ^ Manson, Joseph H. (Aralık 2020). "Right-wing Authoritarianism, Left-wing Authoritarianism, and pandemic-mitigation authoritarianism". Personality and Individual Differences. 167: 110251. doi:10.1016/j.paid.2020.110251. ISSN 0191-8869. (PMC) 7365073 $2. (PMID) 32834284.
- ^ Patev, Alison J.; Hall, Calvin J.; Dunn, Chelsie E.; Bell, Ashlynn D.; Owens, Bianca D.; Hood, Kristina B. (Aralık 2019). "Hostile sexism and Right-Wing Authoritarianism as mediators of the relationship between sexual disgust and abortion stigmatizing attitudes". Personality and Individual Differences (İngilizce). 151: 109528. doi:10.1016/j.paid.2019.109528.
- ^ Jylhä, Kirsti M.; Strimling, Pontus; Rydgren, Jens (Ocak 2020). "Climate Change Denial among Radical Right-Wing Supporters". Sustainability (İngilizce). 12 (23): 10226. doi:10.3390/su122310226. 9 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2021.
- ^ Malmir, Maryam; Khanahmadi, Mohammad; Farhud, Dariush (Mart 2017). "Dogmatism and Happiness". Iranian Journal of Public Health. 46 (3): 326-332. ISSN 2251-6085. (PMC) 5395528 $2. (PMID) 28435818.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Otoriter kisilik muhafazakarlik toplumsal normlarin ve geleneksel degerlerin surdurulmesine karsi duyulan kuvvetli bir ihtiyac ve bu degerlere aykiri davranislarda bulunanlarin cezalandirilmasi icin sert yasa ve kurallarin gerekliligine inanma egilimlerin kumelendigi kisilik ozelligidir Bu egilimlerin yaninda politik tercihlere bagli olarak sag veya sol goruslerin savundugu degerleri kati bir bicimde benimseme kurallari ve otorite konumundaki kisileri kurumlari sorgulamaksizin destekleme ve otorite tarafindan alinan kararlara kendi secimlerinden vazgecme pahasina itaat etme gibi davranislar ve tutumlar da otoriter kisiligin yansimalari olarak ileri surulebilir KavramFasizm egilimi ile bagdastirilabilen otoriter kisilik tutuculuk otoriteye kosulsuz itaat farkli goruslere karsi tahammulsuzluk ve onyargi toplumsal ve bireysel degisimlere direnc ve saldirganlik gibi egilimleri icermektedir Otorite sozcugu genel kullanimda bir seyleri digerlerine yaptirma yasaklama emir verme ve itaat ettirme gucu yetke siyasi veya idari guc calismalariyla kendisini digerlerine kabul ettirmis basarili kisi gibi anlamlari barindirmaktadir Sozluk tanimina bagli olarak otoriter kelimesi ile kendi kisisel ozgurluklerinden vazgecme pahasina otoriteye kati bir itaati tercih etme tutumu ve digerlerinin goruslerini dikkate almayan bir kisi isaret edilmektedir Otoriter kavrami psikolojide hem bireysel bir egilimi hem de grup duzeyinde sosyal etkilesimlerin niteligini tanimlayacak bicimde kullanilmaktadir Bireysel bir egilime karsilik geldiginde otoriter ifadesi digerleriyle etkilesimleri sirasinda kisitlayici ve otokratik bir tutum sergileyen ve genellikle yetki sahibi bir konumda olan kisiyi tanimlamaktadir Grup duzeyinde otoriterlik ise kararlarin alinmasinda hiyerarsiyi ve merkezi bir yapilanmayi iceren bireysel ozerklikleri sinirlandiran sosyal sureclere karsilik gelmektedir Yetkeci kisilik olarak da adlandirilabilen bu egilim digerlerinin kendisine kosulsuz sartsiz boyun egmelerini ve bagimli hissetmelerini isteyen bir kisiyi tanimlar Bu tur bir egilim kisiye farkli fikirlere karsi hosgorusuzluk resmi otoritelere ve toplumda yerlesmis geleneklere kati bir bicimde bagli olma dahil oldugu sosyal gruplari hak etmedigi kosullarda bile kayirirken diger gruplara karsi onyargili olma kendi ustlerine sorgulamaksizin boyun egerken astlarina ise asiri bir tahakkum kurma cabasi sergileme belirsizliklere tahammul edememe genel bir guvensizlik ve insanlari kaliplasmis cerceveler uzerinden yargilama gibi ozellikler getirmektedir Kavramin gelisimiOtoriteryanizmin kavramsal olarak tanimlanmasinda ve otoriter kisilik egilimlerinin sistematik olarak incelenmesinde ozellikle 1930 ve 1940 li yillarda Avrupa da etkili olan fasizm ve antisemitizm hareketleri onemli rol oynamistir Fasizm egilimine sahip insanlarin birbiriyle yakindan iliskili birtakim tutumlara birlikte sahip olduklari dusunulmustur Ilk kuramlar ozellikle irk temelli onyargilar uzerinde durmus ve otoriteryanizmi benligin derinliklerinde yerlesmis olan bu onyargilarin bicimlendirdigi bir kisilik ozelligi olarak tanimlamistir Boyle bir tanimlamanin arastirmacilarin o an kendilerinin de kacinilmaz olarak icinde bulunduklari kosullari ve Avrupa ya egemen olan yikici gelismeleri anlamlandirma cabasinin urunu oldugu dusunulebilir Nitekim ilk kuramlar otoriter kisilige sahip insanlarin asagidaki egilimleri bir arada barindirdigini ileri surmustur 1 Geleneksel degerlere baglidir 2 Belirli kisi veya gruplari mesru birer hedef olarak algilar ve saldirgan davranislarda bulunabilir 3 Otoriter ve guclu bir lideri benimseme ve ona itaat etme ihtiyaci tasir 4 Insanlari kendisinden olan ve olmayan seklinde kati bir bicimde siniflandirir 5 Saldirgan tutum ve davranislarini otorite olarak benimsedigi liderin isaret ettigi kendinden olmayanlara yonlendirir escinseller veya Yahudiler gibi 6 Toplumda azinlik konumunda bulunan tum gruplara karsi saldirgan durtuler tasir 7 Politik olarak sag goruslere yakindir 8 Kendi inanclarinin ve degerlerinin sorgulanmasindan son derece rahatsiz olur Erken Donem Yaklasimlar Otoriter egilimleri aciklamaya calisan erken donem kuramcilar arasinda Sigmund Freud Erich Fromm ve Wilhelm Reich vardir Freud Kitle Psikolojisi isimli kitabinda ordu ve dini cemaatler gibi insanlarin dis baskilar ile dahil olmaya zorlandiklari yapay kitleler tanimlamis ve bu kitlelerin insanlari bir onder etrafinda toplayarak saldirganlik gudulerinin yabancilara yansitilmasini sagladigini ifade etmistir Burada kitle psikolojisi ile cesitli kurumlarin rolu gorulmekle birlikte Freud un vurguladigi asil etken otorite konumundaki kisi veya kurumlara birey tarafindan yapilan psikolojik atiflardir Yani belirsiz kosullar ile karsilastiginda kaygi yasama egilimi fazla olan kisiler kendilerini guvende hissedebilmek icin tipki cocuklarin yaptigi gibi otorite konumunda olan kisilere veya kurumlara siginir Fromm Ozgurlukten Kacis isimli kitabinda otoriteciligi kendi icinde guce dair yetersizlik hissi yasayan bireyin bu guce ulasabilmek adina kendi bagimsizligindan vazgecmesi olarak degerlendirmistir Fromm a gore bu telafi mekanizmasi bir tur boyun egme ve egemenlik cabasidir Boylelikle otoriter kisilik kendisinin disindaki bir guc kaynagi ile butunlesir dunyayi ve insanlari gucluler ve gucsuzler temelinde algilar Ikiyuzlu otoritecilik kisinin bir yandan guc sahipleri ile ozdeslesme kurarak asagilik duygularini yenme cabasini bir yandan da daha zayif insanlari ezerek guc tatmini arayisini ifade eder Boylelikle otoriter kisi ustlerinden cekinir ve onlara mutlak saygi itaat gosterirken astlarina ise saldirganlik boyutunda bir tahakkum girisiminde bulunmaktan cekinmez Reich ise Fasizmin Kitle Psikolojisi isimli kitabinda fasizmin otoriter toplumlarda yasayan bireylerin temel duygusal tutumlari oldugunu belirtmistir Yani ataerkil ve sinif ayrimlarinin kati oldugu bir toplum otoriter aileler uretir ve bu tur bir ailede yetisen cocuklar yetiskinliklerinde toplumda yerlesik olan otoriter egilimleri surdurur ozgurlukten korkar Otoriter egilimlerin temeli ailede ozellikle de baba cocuk iliskilerinde atilir Cocugun cinsel gudulerinin baskilanmasi meyvesini ileride digerlerine eziyet etmesi fasizm ve otoriter kisilik yapilanmasi seklinde verecektir Antidemokratik Kisilik Otoriteryanizmin psikoloji bilimi cercevesinde kavramsallastirilmasi 1930 lar ve 1940 lar Avrupa sindaki fasist ve antisemitist hareketler ile ivme kazanmistir Freud Fromm ve Reich gibi kuramcilar otoriter egilimlerin anlasilabilmesi icin ozgun yaklasimlar ortaya koymuslardir ve aciklamalari bu bakimdan degerli olmakla birlikte sistematik ve verilere dayanan bir degerlendirme saglamamaktadirlar Otoriteryanizmin bilimsel bir cercevede kavramsallastirilmasinda ve bu konudaki bilimsel calismalarda milat olarakTheodor Adorno ve arkadaslarinin antidemokratik kisiligi detayli bicimde tanimladiklari Otoriter Kisilik isimli kitaplari kabul edilmektedir Bu temel calismada antidemokratik kisiligin karsilik geldigi otoriteryanizm geleneksel degerlere kati bir bagliligi ic grup icin otorite kabul edilen kisilere sorgulamaksizin itaati geleneksel kabulleri ve degerleri ihlal ettigi dusunulen kisileri dislama ve cezalandirma egilimlerini icermistir Burada otoriter kisilik duzeyleri birbirlerine karsilikli bagli olan dokuz farkli egilimin birlikte olusturdugu bir cati yapi olarak gorulmektedir Bu yapiyi olcebilmek icin gelistirdikleri fasizm olceginin olctugu dokuz egilim ise su sekildedir 1 Tutuculuk Toplum geleneklerine ve geleneksel degerlere kati bir bicimde baglidir 2 Otoriteye Teslimiyet Aidiyet hissettigi grubun liderlerini otoriteyi elestirmekten kacinir itaat eder 3 Otoriter Saldirganlik Geleneksel degerlere karsi geldigini dusundugu kisileri dislar ve cezalandirilmalarini ister 4 Duygusal Kapalilik Oznellige yaraticiliga ve duygularin ozgurce disavurumuna karsi kapalidir 5 Batil Inanclar ve Kalipyargi Egilimi Insanlarin geleceklerinin dogaustu guclerin etkilerine acik olduguna inanir ve dunyayi insanlari kati kategoriler uzerinden degerlendirir 6 Guc ve Sertlik Insanlari guclu zayif ve lider takipci olarak siniflandirir gucu temsil eden kisiler ile ozdeslesir ve sert bir kisi olarak gorunmek ister 7 Yikicilik Insanliga karsi genel bir dusmanlik hissi besler 8 Yansitma Dunyanin son derece tehlikeli bir yer olduguna inanir kendi yikici durtulerini ve tutumlarini dunyaya atfeder 9 Cinsellik Cinsellik iceren davranislarla ilgili abartili bir kaygiya sahiptir digerlerinin cinselligi nasil yasamasi gerektigini belirlemeye calisir Dogmatizm Antidemokratik kisilik egiliminin sadece sag ideolojiye gondermede bulundugunu ve otoriter kisiligin ideolojiden bagimsiz olarak degerlendirilmesi gerektigini ileri suren psikolog Milton Rokeach otoriter kisiligi dogmatizm olarak kavramsallastirmistir in dogmatizmi dunya hakkinda sahip olunan inanclarda ve goruslerde degisime kapaliligi mutlak bir otorite algisini ve digerlerine karsi yalnizca kendisi ile gosterdikleri benzerlik olcusunde hosgoru duymayi kendisine benzemeyenlere ise genel bir hosgorusuzlugu ifade eder Bu kavramsallastirmaya gore otoriter yani dogmatik kisilik sag ideolojik gorusler ile ozdeslestirilen fasist otoriter kisiligin otesinde bir anlam tasir ve kisilerarasi etkilesimlerdeki hosgorusuzluk egilimini yansitir Bu baglamda dogmatizm kavrami ile otoriter kisiligin sol ideolojik gorusleri benimseyen bireylerde de gozlenebilecegi ve otoriter egilimin ideolojiden bagimsiz oldugu gorusu ileri surulmustur Sonuc olarak dogmatizm egilimi yuksek bireylerin farkli inanclar ve dusunme bicimleri arasinda baglantilar kurmaktan kacindiklari dusunulmektedir Dogmatizm ideolojik yonelimlerden bagimsiz olarak kavramsallastirildigi icin temsil ettigi otoriter egilimlerin olculebilmesi amaciyla fasizm olceginden farkli bir olcegin gelistirilmesi ihtiyaci ortaya cikmistir Bu ihtiyacin giderilmesine yonelik caba Dogmatizm Olcegi ile kendisini gostermistir Sag ideolojiden bagimsiz sekilde otoriter egilimleri genel olarak degerlendirebildigi ileri surulen dogmatizm olceginin olctugu egilimler su sekildedir 1 Dogmatik birey aidiyet hissettigi grup icindeki uyuma onem verir ve bu grubun normlarindan sapan kisilere karsi hosgorusuzluk besler 2 Digerlerinin tutumlarini ve davranislarini kendi dusunme ve davranma bicimlerinden farkli olarak algiladiginda olumsuz olarak degerlendirir 3 Hayati olaylarin onemli nedenlerinin var olmasi gerektigi bir yer ve gerceklestirilmesi gereken buyuk gorevler olarak algilar 4 Iyi kotu benden otekiler seklindeki kati kategorik ayrimlari benimser bu tur kategorik ayrimlarda acik fikirli degildir 5 Yasadigi genel guvensizlik hissi kaygili olmasina neden olur Bu kaygiyi asabilmenin yolunu otoriteye siki bir bicimde baglanmakta gorur 6 Kendisini gucunu ve yeteneklerini oldugundan daha buyuk olarak algilar kendisiyle ovunur Sag Kanat Yetkeciligi Otoriter egilimlerin olusturdugu tutarli kisilik oruntusunu tanimlamak icin sag kanat yetkeciligi kavramini kullanan e gore bu tur bir kisilik yoluyla gelismekte olup bireylere yerlesik otoriteler tarafindan belirlenen sosyal normlara kosulsuz itaat edilmesi gerektigi inancini kazandirmaktadir Burada birey icin otorite genellikle hukumet yetkilileri veya din gorevlileri gibi toplum tarafindan saygi duyulan geleneksel liderleri ifade etmektedir Sag kanat yetkeciligini olusturan egilimler su sekildedir 1 Sag kanat yetkeci birey uyesi oldugu toplumda mesru otorite olarak gorulen kisilere ve kurumlara tam bir itaat sergiler 2 Otoritenin hedef olarak gosterdigi kisilere karsi saldirganca tutumlar sergiler 3 Toplumun ve otoritelerin belirledigi sosyal normlara son derece baglidir yerlesik geleneklere cok buyuk bir onem atfeder Sosyal Baskinlik Yonelimi Sosyal baskinlik kuramina gore sosyal sistemler dogalari geregi gruplar arasinda hiyerarsik bir duzeni gerekli kilar Sosyal baskinlik kuraminin birey duzeyindeki karsiligi olarak gosterilen sosyal baskinlik yonelimi ise bireyin ait oldugu ic grubun dis gruplar karsisinda daha ust konumda olmasina yonelik beklentilerini icerir Otoriter egilimlerin bireyin her turlu sosyal grubu ast ust seklinde siniflandirmasina neden oldugunu ileri suren sosyal baskinlik yonelimine gore bu tur otoriter egilimler bireyin dis gruplara karsi kalipyargilar gelistirmesine neden olmaktadir Kalipyargilara dayanan dusunme biciminin sonucunda da dis grup uyelerine karsi olumsuz tutumlar gelismektedir Sosyal baskinlik yonelimi su egilimleri icermektedir 1 Sosyal baskinlik yonelimli birey sosyal hiyerarsinin gerekli oldugunu dusunur 2 Gruplar arasinda esitlik fikrine katlanamaz Baskin olan gruplarin cikarlarini gozetecek eylemleri adil olmasa bile destekler 3 Kendi ic grubunun cikarlarini gozeten adaletsizlikleri dis gruplarin bulunduklari konumu hak ettiklerine yonelik argumanlar one surerek mesru kilmaya calisir Otoriter Kisilik ile Ilgili BulgularLiteraturde sosyal baskinlik yonelimli bireylerin ozgecilik egilimlerinin dusuk oldugu ve sosyal hiyerarside ust noktalara ulasabilmek icin digerlerini aldatmaktan kacinmadiklari gocmenlere yonelik olumsuz tutumlara sahip olduklari Black Lives Matter gibi sivil toplum hareketlerini desteklemedikleri belirtilmektedir Sag kanat yetkeciligi covid 19 pandemisine karsi kati onlemler ve kisitlamalar alinmasini destekleme kurtaja yonelik damgalayici tutumlar iklim degisikligini inkar etme gibi cesitli tutum ve davranislarla iliskilendirilmektedir Ayrica dogmatizmin oznel iyi olus uzerinde olumsuz bir rolu oldugu dusunulmektedir Ayrica BakinizFasizm Kisilik Psikolojisi Politik Psikoloji Saldirganlik Sosyal Psikoloji Siddet II Dunya SavasiKaynakca sozluk gov tr 29 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ocak 2021 Oxford Dictionary of English 3 Ingilizce Oxford University Press 1 Ocak 2010 doi 10 1093 acref 9780199571123 001 0001 ISBN 978 0 19 957112 3 25 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 VandenBos Gary R Ed 2015 APA dictionary of psychology 2nd ed doi 10 1037 14646 000 The Cambridge dictionary of psychology Matsumoto David Ricky Cambridge UK Cambridge University Press 2009 ISBN 978 0 511 63499 4 OCLC 495092218 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 Bakircioglu Rasim 2012 Ansiklopedik egitim ve psikoloji sozlugu Ankara Ani Yayincilik ISBN 978 605 5213 11 4 OCLC 858913379 Budak Selcuk 2003 Psikoloji sozlugu Ikinci basim Ankara Bilim ve Sanat ISBN 975 7298 44 1 OCLC 57492788 Duckitt J 2009 Authoritarianism and dogmatism In M Leary amp R Hoyle Eds Handbook of individual differences in social behavior The Guilford Press ss 298 317 Kagitcibasi Cigdem Dunden bugune insan ve insanlar sosyal psikolojiye giris 16 Basim Cemalcilar Zeynep Karaoz Veli Kagitcibasi Cigdem Istanbul ISBN 978 975 503 226 9 OCLC 949363248 Stone William F 1993 Strength and Weakness the Authoritarian Personality Today Lederer Gerda Christie Richard New York NY Springer New York ISBN 978 1 4613 9180 7 OCLC 852791187 Freud Sigmund 1856 1939 2000 Kitle psikolojisi Sipal Kamuran Istanbul Cem Yayinevi ISBN 975 406 583 7 OCLC 51674213 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Oesterreich Detlef 2005 Flight into Security A New Approach and Measure of the Authoritarian Personality Political Psychology Ingilizce 26 2 275 298 doi 10 1111 j 1467 9221 2005 00418 x ISSN 1467 9221 24 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 Fromm Erich 1900 1980 1999 Ozgurlukten kacis Budak Selcuk Ankara Oteki yayinevi ISBN 975 7782 24 6 OCLC 51512568 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Burger Jerry M 2006 Kisilik Sarioglu Inan Deniz Erguvan Istanbul Kaknus Yayinlari ISBN 975 256 060 1 OCLC 65242350 Reich Wilhelm 1897 1957 1970 The mass psychology of fascism 3rd ed Mazal Holocaust Collection New York Farrar Straus amp Giroux ISBN 0 374 20364 4 OCLC 103626 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link W Reich 1984 Psikanalizin Tarihsel Arastirmalara Uygulanmasi PDF Ankara Universitesi SBF Dergisi 39 1 1 doi 10 1501 SBFder 0000001446 ISSN 0378 2921 2 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 11 Ocak 2021 Can Nevzat 19 Nisan 2010 Siddetin Ideolojik Yuzu ya da Fasizmin Korunan Baltasi Ataturk Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Dergisi 13 1 1 10 ISSN 1304 4990 olu kirik baglanti Eckhardt William Mart 1991 Authoritarianism Political Psychology 12 1 97 doi 10 2307 3791348 ISSN 0162 895X Martin John Levi 2001 The Authoritarian Personality 50 Years Later What Questions Are There for Political Psychology Political Psychology Ingilizce 22 1 1 26 doi 10 1111 0162 895X 00223 ISSN 1467 9221 10 Eylul 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 a b c The Authoritarian personality Adorno Theodor W 1903 1969 New York Norton 1969 ISBN 0 393 00492 9 OCLC 501910 Lepage Johan Begue Laurent Zerhouni Oulmann Courset Remi Mermillod Martial 17 Subat 2019 Influence of authoritarianism vagal tone and mental fatigue on obedience to authority Cognition and Emotion 33 2 157 172 doi 10 1080 02699931 2018 1439827 ISSN 0269 9931 PMID 29502460 Brown Roger 9 Ocak 2004 The Authoritarian Personality and the Organization of Attitudes Ingilizce Psychology Press doi 10 4324 9780203505984 2 ISBN 978 0 203 50598 4 Rokeach Milton 1954 The nature and meaning of dogmatism Psychological Review 61 3 194 204 doi 10 1037 h0060752 ISSN 1939 1471 Rokeach Milton 1956 Political and religious dogmatism An alternative to the authoritarian personality Psychological Monographs General and Applied 70 18 1 43 doi 10 1037 h0093727 ISSN 0096 9753 Shearman Sachiyo M Levine Timothy R 1 Agustos 2006 Dogmatism Updated A Scale Revision and Validation Communication Quarterly 54 3 275 291 doi 10 1080 01463370600877950 ISSN 0146 3373 Rokeach Milton 1960 The open and closed mind investigations into the nature of belief systems and personality systems New York Basic Books ISBN 0 465 09505 4 OCLC 192738 Hanson David J Ekim 1968 Dogmatism and Authoritarianism The Journal of Social Psychology 76 1 89 95 doi 10 1080 00224545 1968 9919828 ISSN 0022 4545 Vacchiano Ralph B Schiffman David C Strauss Paul S Haziran 1967 Factor Structure of the Dogmatism Scale Psychological Reports 20 3 847 852 doi 10 2466 pr0 1967 20 3 847 ISSN 0033 2941 The Other Authoritarian Personality Advances in Experimental Social Psychology Ingilizce 30 47 92 1 Ocak 1998 doi 10 1016 S0065 2601 08 60382 2 ISSN 0065 2601 12 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 Google Docs 20 Nisan 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ocak 2021 Altemeyer Bob 1940 1996 The authoritarian specter Cambridge Mass Harvard University Press ISBN 0 674 05305 2 OCLC 34690660 10 Ocak 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Sidanius Jim Liu James H Shaw John S Pratto Felicia 1994 Social Dominance Orientation Hierarchy Attenuators and Hierarchy Enhancers Social Dominance Theory and the Criminal Justice System Journal of Applied Social Psychology Ingilizce 24 4 338 366 doi 10 1111 j 1559 1816 1994 tb00586 x ISSN 1559 1816 23 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 Pratto Felicia Sidanius Jim Stallworth Lisa M Malle Bertram F Ekim 1994 Social dominance orientation A personality variable predicting social and political attitudes Journal of Personality and Social Psychology 67 4 741 763 doi 10 1037 0022 3514 67 4 741 ISSN 1939 1315 12 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 Hiel Alain Van Mervielde Ivan 2005 Authoritarianism and Social Dominance Orientation Relationships With Various Forms of Racism Journal of Applied Social Psychology Ingilizce 35 11 2323 2344 doi 10 1111 j 1559 1816 2005 tb02105 x ISSN 1559 1816 Whitley Bernard E Temmuz 1999 Right wing authoritarianism social dominance orientation and prejudice Journal of Personality and Social Psychology 77 1 126 134 doi 10 1037 0022 3514 77 1 126 ISSN 1939 1315 Pratto Felicia Sidanius Jim Levin Shana 1 Ocak 2006 Social dominance theory and the dynamics of intergroup relations Taking stock and looking forward European Review of Social Psychology 17 1 271 320 doi 10 1080 10463280601055772 ISSN 1046 3283 8 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 Sinn Jeffrey S Hayes Matthew W 2018 Is Political Conservatism Adaptive Reinterpreting Right Wing Authoritarianism and Social Dominance Orientation as Evolved Sociofunctional Strategies Political Psychology Ingilizce 39 5 1123 1139 doi 10 1111 pops 12475 ISSN 1467 9221 21 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 Panno Angelo Agustos 2018 Social Dominance and Attitude towards Immigrants The Key Role of Happiness Social Sciences Ingilizce 7 8 126 doi 10 3390 socsci7080126 Holt Lanier Frush Sweitzer Matthew D 2 Ocak 2020 More than a black and white issue ethnic identity social dominance orientation and support for the black lives matter movement Self and Identity 19 1 16 31 doi 10 1080 15298868 2018 1524788 ISSN 1529 8868 Manson Joseph H Aralik 2020 Right wing Authoritarianism Left wing Authoritarianism and pandemic mitigation authoritarianism Personality and Individual Differences 167 110251 doi 10 1016 j paid 2020 110251 ISSN 0191 8869 PMC 7365073 2 PMID 32834284 KB1 bakim PMC bicimi link Patev Alison J Hall Calvin J Dunn Chelsie E Bell Ashlynn D Owens Bianca D Hood Kristina B Aralik 2019 Hostile sexism and Right Wing Authoritarianism as mediators of the relationship between sexual disgust and abortion stigmatizing attitudes Personality and Individual Differences Ingilizce 151 109528 doi 10 1016 j paid 2019 109528 Jylha Kirsti M Strimling Pontus Rydgren Jens Ocak 2020 Climate Change Denial among Radical Right Wing Supporters Sustainability Ingilizce 12 23 10226 doi 10 3390 su122310226 9 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2021 Malmir Maryam Khanahmadi Mohammad Farhud Dariush Mart 2017 Dogmatism and Happiness Iranian Journal of Public Health 46 3 326 332 ISSN 2251 6085 PMC 5395528 2 PMID 28435818