Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Philetairos (Yunanca: , Philetairos, Latince ), MÖ 343 - MÖ 263), MÖ 2. ve 3. yüzyıllarda Anadolu'da Toros Dağları'ndan Marmara Denizi'ne kadar uzanan bir alanda egemen olan Pergamon Krallığı'nın ve bu Krallığı yöneten Attalos Hanedanı'nın kurucusudur. MÖ 343-263 yılları arasında yaşamıştır.
Anadolu'nun Karadeniz Bölgesi'nde, antik çağda Paflagonya denen bölgede bulunan Tieion kentinde doğmuştur. Tieion, eski adı Billaeus olan Filyos Çayı ağzındadır. Bu kent bugün Zonguldak ilinin Çaycuma ilçesine bağlı Filyos beldesinde bulunmaktadır.Belki Makedonya kökenli olan babasının adı , Paflagonya yerlisi olan annesinin adı Boa'dır.
Büyük İskender MÖ 323'te öldüğünde Philetairos yirmi yaşındadır ve İmpatarorluk topraklarını paylaşma kavgasına düşen komutanlarında Lysimakhos Trakya’da, Frigya’da, Seleukos Suriye’de hükümrandır. Philetairos, önce ’a hizmet eder, o savaşta öldürülünce Lysimakhos’un emri altına girer. Kısa zamanda güvenilir bir kişi olur. 9.000 talent'lik, yaklaşık 2.700.000 Cumhuriyet altını değerindeki hazinesini, Pergamon kalesinde koruması için Philetairos’a teslim eder. Pergamon kalesi bugün İzmir iline bağlı bir kent olan Bergama'dadır.
Philetairos 'a MÖ 282 yılına kadar hizmet eder. 'un üçüncü karısı ile anlaşmazlığa düşünce Suriye Kralı Seleukos'un tarafına geçer. Bir yıl sonra Seleukos 'u Manisa yakınlarındaki 'da yenip öldürür. Birkaç ay sonra da Trakya'da Seleukos'a tuzak kurdurur ve öldürtür.
Philetairos bu durumdan yaralanır. Seleukoslarla iyi geçinir ve Pergamon yarı otonom bir kent devletçiği olur. Kyzikos (Erdek), Pitane (Çandarlı), Kyme (Aliağa) gibi komşu kentlerle dayanışma içine girer. Anadolu'yu haraca kesen vahşi Galatlarla savaşır. Çevresini yavaş yavaş genişletirken Pergamon Akropolü’nü kalın ve yüksek surlarla çevirir, arsenaller, silah depoları yapar, paralı askerlerden güçlü bir ordu kurar.
Pergamon'a Athena kültünü getirir. , Yunt Dağları’na Anadolu’nun , Magna Mater, Kybele adına bir tapınak kurar. Annesi Boa onuruna, Pergamon tepesinin eteklerinde, bereket ve hasat tanrıçası Demeter’in tapınağını yaptırır.
Philetairos hiç evlenmemiştir ve çocuğu yoktur. Bu konuda birçok söylenti vardır. Coğrafyacı Strabon'a göre bunun nedeni; küçük bir çocukken Tieion'da bir cenaze töreninde izdihamdan dolayı çıkan bir kargaşada testislerinin ezilmesi ve hadım kalmasıdır. Tarihçi ise bunun, Philetairos'un hiç evlenmemiş olmasından dolayı çıkarılan bir dedikodu olduğunu söyler. Ancak bir çocuğunun olmadığı kesindir.
Bu nedenle kardeşi Eumenes'in aynı adlı oğlu I.Eumenes'i evlat edinir ve onu varis yapar. Geride temelleri atılmış bir krallık bırakarak MÖ 263'te ölür.
Kaynakça
- Hansen, Esther V. (1971). The Attalids of Pergamon. Ithaca, New York: Cornell University Press; London: Cornell University Press Ltd. .
- Kosmetatou, Elizabeth (2003) "The Attalids of Pergamon," in Andrew Erskine, ed., A Companion to the Hellenistic World. Oxford: Blackwell: pp. 159–174. . text28 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Strabon, Coğrafya, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul,
- David Magie, Attalos’un Vasiyeti, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2001
- R.E.Allen, The Attalid Kingdom, Oxford University Pres, New York, 1983
- Wolfrang Radt, Pergamon, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2002
- David Magie, Attalos’un Vasiyeti, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2001
| Wikimedia Commons'ta Filetairos ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Philetairos Yunanca Philetairos Latince MO 343 MO 263 MO 2 ve 3 yuzyillarda Anadolu da Toros Daglari ndan Marmara Denizi ne kadar uzanan bir alanda egemen olan Pergamon Kralligi nin ve bu Kralligi yoneten Attalos Hanedani nin kurucusudur MO 343 263 yillari arasinda yasamistir doneminden kalma bir parasi uzerinde Philetairos portresi British Museum da bulunuyor Anadolu nun Karadeniz Bolgesi nde antik cagda Paflagonya denen bolgede bulunan Tieion kentinde dogmustur Tieion eski adi Billaeus olan Filyos Cayi agzindadir Bu kent bugun Zonguldak ilinin Caycuma ilcesine bagli Filyos beldesinde bulunmaktadir Belki Makedonya kokenli olan babasinin adi Paflagonya yerlisi olan annesinin adi Boa dir Buyuk Iskender MO 323 te oldugunde Philetairos yirmi yasindadir ve Impatarorluk topraklarini paylasma kavgasina dusen komutanlarinda Lysimakhos Trakya da Frigya da Seleukos Suriye de hukumrandir Philetairos once a hizmet eder o savasta oldurulunce Lysimakhos un emri altina girer Kisa zamanda guvenilir bir kisi olur 9 000 talent lik yaklasik 2 700 000 Cumhuriyet altini degerindeki hazinesini Pergamon kalesinde korumasi icin Philetairos a teslim eder Pergamon kalesi bugun Izmir iline bagli bir kent olan Bergama dadir Philetairos a MO 282 yilina kadar hizmet eder un ucuncu karisi ile anlasmazliga dusunce Suriye Krali Seleukos un tarafina gecer Bir yil sonra Seleukos u Manisa yakinlarindaki da yenip oldurur Birkac ay sonra da Trakya da Seleukos a tuzak kurdurur ve oldurtur Philetairos bu durumdan yaralanir Seleukoslarla iyi gecinir ve Pergamon yari otonom bir kent devletcigi olur Kyzikos Erdek Pitane Candarli Kyme Aliaga gibi komsu kentlerle dayanisma icine girer Anadolu yu haraca kesen vahsi Galatlarla savasir Cevresini yavas yavas genisletirken Pergamon Akropolu nu kalin ve yuksek surlarla cevirir arsenaller silah depolari yapar parali askerlerden guclu bir ordu kurar Pergamon a Athena kultunu getirir Yunt Daglari na Anadolu nun Magna Mater Kybele adina bir tapinak kurar Annesi Boa onuruna Pergamon tepesinin eteklerinde bereket ve hasat tanricasi Demeter in tapinagini yaptirir Philetairos hic evlenmemistir ve cocugu yoktur Bu konuda bircok soylenti vardir Cografyaci Strabon a gore bunun nedeni kucuk bir cocukken Tieion da bir cenaze toreninde izdihamdan dolayi cikan bir kargasada testislerinin ezilmesi ve hadim kalmasidir Tarihci ise bunun Philetairos un hic evlenmemis olmasindan dolayi cikarilan bir dedikodu oldugunu soyler Ancak bir cocugunun olmadigi kesindir Bu nedenle kardesi Eumenes in ayni adli oglu I Eumenes i evlat edinir ve onu varis yapar Geride temelleri atilmis bir krallik birakarak MO 263 te olur KaynakcaHansen Esther V 1971 The Attalids of Pergamon Ithaca New York Cornell University Press London Cornell University Press Ltd ISBN 0 8014 0615 3 Kosmetatou Elizabeth 2003 The Attalids of Pergamon in Andrew Erskine ed A Companion to the Hellenistic World Oxford Blackwell pp 159 174 ISBN 1 4051 3278 7 text28 Kasim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Strabon Cografya Arkeoloji ve Sanat Yayinlari Istanbul David Magie Attalos un Vasiyeti Arkeoloji ve Sanat Yayinlari Istanbul 2001 R E Allen The Attalid Kingdom Oxford University Pres New York 1983 Wolfrang Radt Pergamon Yapi Kredi Yayinlari Istanbul 2002 David Magie Attalos un Vasiyeti Arkeoloji ve Sanat Yayinlari Istanbul 2001Wikimedia Commons ta Filetairos ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir