Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Polis (Yunanca ἡ πόλις), Eski Yunanistan'da bir şehir veya şehir devleti. Kelimenin bir diğer anlamı ise böyle bir şehrin vatandaşlar topluluğu idi. Klasik Atina ve aynı dönemdeki şehirler için bu terim çoğu zaman "şehir devleti" olarak çevrilir. Aynı kavramın Latincesi civitas tır.
Polis kavramının üç farklı boyutu vardı:
- Sosyal anlamda belli hakları olan vatandaşlar topluluğu.
- Mekansal olarak, şehir ve onun toprakları, onu besleyen ekosistem.
- Egemen, başka devletlerle ilişkileri olan bir devlet.
Eski Yunanlar Atina, Sparta, Tebai'den bahsetmezler, Atinalılar, Spartalılar, Tebaililer derlerdi. Eski Yunanlılarda bir şehri oluşturan insanlar topluluğu polis teriminin en önemli anlamı haline geldi. Polis terimi şehrin toplumsal ve idari boyutuna değinirdi. Şehrin sadece yapıları ve sahası için kullanılan terim ise ἄστυ (astü) idi.
Organizasyon
Şehir genelde bir tepenin üzerinde bulunan bir kale (akropol) ve bir agora (ticaret meydanı) olurdu. Yönetim de şehir merkezinde olurdu, ama vatandaşlar şehrin içinde veya ona ait civar topraklarda yaşardı. Sosyal anlamıyla polis, yönetime katılan bir vatandaşlar kuruluydu, ama idare çeşitli biçimler alabilirdi: tarihte görülme sırasına göre bunlar oligarşi, tiranlık ve demokrasi idi. Yönetim, vatandaşlar meclisi, bir konsey ve hakimlerden oluşurdu.
Bazı polislerde farklı seviyelerde vatandaşlıklar tanımlıydı. En üstte siyasi hakları olan vatandaşlar vardı. Ardından siyasi hakları olmayan vatandaşlar, en sonda da vatandaş olmayanlar gelirdi. Kadınlar, çocuklar, yabancılar ve esirler vatandaş sayılmazdı. Vatandaşlık genelde doğumdan kaynaklanırdı, farklı şehirlerin bu konuda farklı kuralları vardı. Kimisi hem anne hem babanın vatandaş olmasını şart koşar, kimi sadece birinin. Bazı şehirler anne babasından dolayı vatandaş olamayacak kişileri özel kararla vatandaş yapmayı seçebilirdi.
Tarihsel gelişim
Şehirler uzun zaman içinde, köylerin ortak bir merkez etrafında toplanmasıyla oluşmuştur. Şehirler genelde coğrafi, etnik ve dinsel olarak birbirinden ayrı düşmüş insanlardan oluşmuştu. Polislerin Bronz Çağında mevcut oldukları iddia edilmiş. MÖ 8. yüzyılda ilk Yunan şehirleri oluşmasına rağmen, vatandaşların hak ve görevlerinin tanımlı olduğu biçimiyle polisler M.Ö. 6. yüzyılda belirir.
M.Ö. 8. yüzyıldan itibaren Yunanlar Anadolu'ya doğru yayılmaya başladıkları zaman kurulan yeni şehirler de polis sistemi üzerine kurulu oldular. Böylece polis özelliklerine sahip yerleşim merkezleri Ön Asya'ya doğru yayıldılar.
Polis idare tarzı Büyük İskender'in Anadolu'yu fethinde önemli bir araç olmuştur. Daha evvel şehir hayatının olmadığı yerlerde kendisinin 70'i aşkın şehir kurduğu söylenir, bu yeni şehirler Yunan nüfuzunun merkezleri olur. Büyük İskender bu politikası onun halefleri tarafından da sürdürülmüştür.
Roma döneminde imparatorlar polis sistemini teşvik etmişlerdir. Uzak bölgelerin bu şekilde kendi kendilerini yönetmeleri sayesinde imparatorluğun idaresi kolaylaşıyordu. Yunan tarzı şehirler iç politikalarını kendileri düzenliyorlar ama dış politikaları Roma imparatorunun elinde oluyor.
İlişkili kelimeler
Polisten türemiş pek çok kelime batı dillerinde yer almıştır, onlardan da Türkçeye girmiştir. Bunlar, şehir hayatıyla ilişkili olan polis ve politika (ve ondan türeme poliçe) kelimeleridir.
- : farklı kültürlerden insanların beraber yaşadığı büyük şehir.
- : birkaç şehrin ve kaynaşmasından oluşan dev şehir.
- Metropolis: büyük bir yerleşim merkezi. Bir bölgenin en büyük şehri.
- Nekropolis: ölüler şehri, yani mezarlık.
- Akropolis: 'yüksek şehir', genelde kale veya önemli bir tapınak bulunan şehrin tepelik kısmı.
Diğer şehirler
Antik çağlarda Avrupa ve Orta Doğu'da pek çok şehrin adı 'polis' ile bitmekteydi. Sonraları bunların bir kısmının adı kısaltılmış ve 'pol' ile biter olmuştur:
- Akropolis, Atina, Yunanistan
- Adrianopolis veya Adrianopol, günümüzde Edirne
- Aleksandropol, Ermenistan'da Gümrü'nün eski adı
- , Fransa'da Antibes'in eski adı
- Konstantinopolis veya Konstantinopol, İstanbul'un eski adı
- , Mısır
- , Mısır
- , Mısır'da ve 'nda çeşitli şehirler
- , Yunanistan
- , Nablus ve Napoli (İtalyanca Napoli) dahil birkaç modern kent
- , Filistin'de
- Persepolis, İran
- Sivastopol, Kırım, Ukrayna
- Seuthopolis, Bulgaristan
- Simferopol, Kırım, Ukrayna
- Sozopol, Bulgaristan
- Tiraspol, Moldova
- , Slovenya'da Kamnik'in Latince adı
Konuyla ilgili yayınlar
- Polis: An Introduction to the Ancient Greek City-State 7 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Oxford: Oxford University Press, 2006 (hardcover, ; paperback, ) (İngilizce)
Notlar
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Polis Yunanca ἡ polis Eski Yunanistan da bir sehir veya sehir devleti Kelimenin bir diger anlami ise boyle bir sehrin vatandaslar toplulugu idi Klasik Atina ve ayni donemdeki sehirler icin bu terim cogu zaman sehir devleti olarak cevrilir Ayni kavramin Latincesi civitas tir M O 6 yuzyilda Akdeniz de Antik Yunanistan kirmizi ve Fenike sari sehirleri Polis kavraminin uc farkli boyutu vardi Sosyal anlamda belli haklari olan vatandaslar toplulugu Mekansal olarak sehir ve onun topraklari onu besleyen ekosistem Egemen baska devletlerle iliskileri olan bir devlet Eski Yunanlar Atina Sparta Tebai den bahsetmezler Atinalilar Spartalilar Tebaililer derlerdi Eski Yunanlilarda bir sehri olusturan insanlar toplulugu polis teriminin en onemli anlami haline geldi Polis terimi sehrin toplumsal ve idari boyutuna deginirdi Sehrin sadece yapilari ve sahasi icin kullanilan terim ise ἄsty astu idi OrganizasyonAtina nin AkropoluAtina nin agorasi Sehir genelde bir tepenin uzerinde bulunan bir kale akropol ve bir agora ticaret meydani olurdu Yonetim de sehir merkezinde olurdu ama vatandaslar sehrin icinde veya ona ait civar topraklarda yasardi Sosyal anlamiyla polis yonetime katilan bir vatandaslar kuruluydu ama idare cesitli bicimler alabilirdi tarihte gorulme sirasina gore bunlar oligarsi tiranlik ve demokrasi idi Yonetim vatandaslar meclisi bir konsey ve hakimlerden olusurdu Bazi polislerde farkli seviyelerde vatandasliklar tanimliydi En ustte siyasi haklari olan vatandaslar vardi Ardindan siyasi haklari olmayan vatandaslar en sonda da vatandas olmayanlar gelirdi Kadinlar cocuklar yabancilar ve esirler vatandas sayilmazdi Vatandaslik genelde dogumdan kaynaklanirdi farkli sehirlerin bu konuda farkli kurallari vardi Kimisi hem anne hem babanin vatandas olmasini sart kosar kimi sadece birinin Bazi sehirler anne babasindan dolayi vatandas olamayacak kisileri ozel kararla vatandas yapmayi secebilirdi Tarihsel gelisimSehirler uzun zaman icinde koylerin ortak bir merkez etrafinda toplanmasiyla olusmustur Sehirler genelde cografi etnik ve dinsel olarak birbirinden ayri dusmus insanlardan olusmustu Polislerin Bronz Caginda mevcut olduklari iddia edilmis MO 8 yuzyilda ilk Yunan sehirleri olusmasina ragmen vatandaslarin hak ve gorevlerinin tanimli oldugu bicimiyle polisler M O 6 yuzyilda belirir M O 8 yuzyildan itibaren Yunanlar Anadolu ya dogru yayilmaya basladiklari zaman kurulan yeni sehirler de polis sistemi uzerine kurulu oldular Boylece polis ozelliklerine sahip yerlesim merkezleri On Asya ya dogru yayildilar Polis idare tarzi Buyuk Iskender in Anadolu yu fethinde onemli bir arac olmustur Daha evvel sehir hayatinin olmadigi yerlerde kendisinin 70 i askin sehir kurdugu soylenir bu yeni sehirler Yunan nufuzunun merkezleri olur Buyuk Iskender bu politikasi onun halefleri tarafindan da surdurulmustur Roma doneminde imparatorlar polis sistemini tesvik etmislerdir Uzak bolgelerin bu sekilde kendi kendilerini yonetmeleri sayesinde imparatorlugun idaresi kolaylasiyordu Yunan tarzi sehirler ic politikalarini kendileri duzenliyorlar ama dis politikalari Roma imparatorunun elinde oluyor Iliskili kelimelerPolisten turemis pek cok kelime bati dillerinde yer almistir onlardan da Turkceye girmistir Bunlar sehir hayatiyla iliskili olan polis ve politika ve ondan tureme police kelimeleridir farkli kulturlerden insanlarin beraber yasadigi buyuk sehir birkac sehrin ve kaynasmasindan olusan dev sehir Metropolis buyuk bir yerlesim merkezi Bir bolgenin en buyuk sehri Nekropolis oluler sehri yani mezarlik Akropolis yuksek sehir genelde kale veya onemli bir tapinak bulunan sehrin tepelik kismi Diger sehirlerAntik caglarda Avrupa ve Orta Dogu da pek cok sehrin adi polis ile bitmekteydi Sonralari bunlarin bir kisminin adi kisaltilmis ve pol ile biter olmustur Akropolis Atina Yunanistan Adrianopolis veya Adrianopol gunumuzde Edirne Aleksandropol Ermenistan da Gumru nun eski adi Fransa da Antibes in eski adi Konstantinopolis veya Konstantinopol Istanbul un eski adi Misir Misir Misir da ve nda cesitli sehirler Yunanistan Nablus ve Napoli Italyanca Napoli dahil birkac modern kent Filistin de Persepolis Iran Sivastopol Kirim Ukrayna Seuthopolis Bulgaristan Simferopol Kirim Ukrayna Sozopol Bulgaristan Tiraspol Moldova Slovenya da Kamnik in Latince adiKonuyla ilgili yayinlarPolis An Introduction to the Ancient Greek City State 7 Nisan 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Oxford Oxford University Press 2006 hardcover ISBN 0 19 920849 2 paperback ISBN 0 19 920850 6 Ingilizce Notlar Lonis R 2004 La cite dans le monde grec Structures fonctionnement contradictions Fac Histoire s 7 ISBN 2091908908 Henri van Effenterre La Cite grecque Des origines a la defaite de Marathon Paris Hachette 1985Ayrica bakiniz