Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Porajmos, Roman Kırımı veya Çingene Soykırımı, II. Dünya Savaşı'nda Nazi yönetimince gerçekleştirilen Çingenelere yönelik soykırımdır. Kelime anlamı olarak yok etme ve yıkım anlamına gelen Porajmos veya Pharrajimos ve yine toplu katliam anlamındaki Samudaripen kelimeleri bu soykırımı ifade etmede kullanılmaktadır.
| Nazi iktidarı ve II. Dünya Savaşı | |
 Almanya'nın Asperg şehrinde 22 Mayıs 1940'ta tehcir için toparlanan Çingeneler | |
| Bölge | Nazi Almanyası ve işgal toprakları |
|---|---|
| Tarih | 1933-1945 |
| Hedef | Çingeneler (Romanlar) |
Saldırı türü | Soykırım, etnik temizlik, tehcir, katliam |
| Ölü | Müttefiklerin iddiası: 220,000–500,000 Sovyetlerin iddiası: 800,000 Çingenelerin (Romanların) iddiası: 1.5+ milyon |
| İşleyen | Nazi Almanyası ve müttefikleri |
Nazi Almanyası ve Çingeneler
Yahudilere karşı soykırım olan Holokost'tan önce başlanmış bu toplu katliam, zorunlu tehcir ve yok etme hareketinde temel motivasyon Nazi Almanyası'nın ve ideologlarının benimsediği aryan ırk yaratma fikri ve hastalıklı, sakat ve aşağı ırktan olup bu saflığı kirleten yabancıların temizlenmesi düşüncesiydi. Alman Kanını ve Onurunu Koruma Kanunu olarak da bilinen Nürnberg Yasaları ile yasal temele oturtulan fikirler uyarınca, üstün ırktan olmayanlar alt sınıf insanlardır ve ari ırkına ait insanlar ile evlenmeleri yasaklanmıştır. Bu yok edilmesi gereken aşağı ırklar tarifi içinde engelliler, Çingeneler ve Yahudiler sayılmış ve Alman ırkını nasıl bozdukları vurgulanmıştır. 1936 yılında Romanların seçme hakları tıpkı Yahudilere olduğu gibi ellerinden alındı ve 5 Temmuz 1936'da Alman İçişleri Bakanlığı "Çingenelerle mücadele" adıyla bir genelge yayınladı. Bu genelge uyarınca genel bir "Çingene taraması" başlatıldı. Berlin kanalizasyonu yakınlarındaki Marzahn'da bir Çingene kampı kuruldu ve toplama kampı olarak işlev kazandı. 8 Aralık 1938'de Nazi Partisi şefi Heinrich Himmler'in çıkardığı genelge ile Çingeneler Avusturya'daki Daçau, Sachsenhausen, Buchenwald, Lackenburg gibi toplama kamplarında gözaltına alındı ve 2. Dünya Savaşı yıllarında farklı ülkelerdeki gettolara ve gaz odalarına sürüldüler.
II. Dünya Savaşı sırasında Yahudi soykırımının da başladığı günlerde 24 Kasım 1941 tarihli emirde, 707. Bölük komutanı Çingenelere yönelik "ari olmayan ırk" fikrinin yansımasını şu şekilde belirtiyordu:
“Yahudiler ve Çingeneler”… Emredildiği gibi, Yahudiler yok edilmeli girilen her yerde ve Çingenelerin de sonu gelmelidir. Büyük çapta Yahudilere karşı operasyon düzenlemek bölük birimlerinin işi değildir. Bu görev, siviller ve polis tarafından yerine getirilmekte. Eğer herhangi bir Yahudi grubuyla karşılaşırsa, duruma göre, bölük birimleri tarafından yok edilebilirler ya da yakınlarda bulunan gettolara gönderilebilirler. Daha sonra bu gettolardan, sivil birimlere ya da SD’ye verilirler.
Soykırım
Başta Almanya, Avusturya, Hırvatistan, Macaristan, Romanya olmak üzere, Nazi yönetimi veya Nazi işgali sonrası kurulan idarelerce çıkartılan kanunlar ve uygulamalar uyarınca Çingene nüfusunun önemli kısmı mal ve mülkleri müsadere edildikten sonra toplama kamplarına gönderildiler. Dünya savaşının öncesindeki baskılar 13 Ekim 1942’de çıkarılan emirle toplu katliama dönüştü ve savaş bittiğinde, Auschwitz-Birkenau, , Sobibor kampları olmak üzere çeşitli toplama kamplarına sevk edilen Alman ve Avusturya Çingenelerinden yarıdan fazlası (yaklaşık 25 bin) öldürülmüştür. Belzec, Jasenovac kamplarındaki Balkan Çingenelerinin kaybı ise bunun çok daha ötesindedir. O dönemde Avrupa'daki Çingene nüfusunun 1 milyondan az olduğu düşünüldüğünde, 220.000 ila 500.000 arasında değişen çingene katliamının boyutları ortaya çıkmaktadır.
Bu dönemde kamplara gönderilmeyen ve özellikle Bulgaristan, Yugoslavya, Arnavutluk, Sırbistan idareleri altında yaşayan Çingeneler için ise soykırım öncesi Almanya'daki gibi çalışma yasağı, seçme hakkının iptali, zorunlu çalışma, müsadere, çingene olmayanla evlilik yasağı ve zorla din değiştirme gibi uygulamalara maruz kaldı. Miklós Horthy idaresindeki Macaristan ve özellikle Ion Antonescu yönetimindeki Romanya'da soykırımın boyutları diğer ülkelere göre daha büyük kayıplara sebep olmuştur.
Kurbanlar
Columbia Guide to the Holocaust ve ABD Holocaust Memorial Museum'un internetteki ansiklopedisinden alınmış ülke bazlı yaklaşık kurban sayıları tablosudur. Diğer araştırmalarda ise 200.000 ila 500.000 arası rakamlar görmek mümkündür. Bazı araştırmalar ise bunun da üstünde sayı vermektedir. Örneğin Teksas Üniversitesi'nde çalışan Çingene kökenli 'a göre savaş dönemi Nazi idaresi güdümündeki Estonya, Litvanya Lüksemburg, Hollanda ve Bağımsız Hırvatistan Devleti'nde yaşayan bütün çingeneler soykırıma kurban edilmiştir.Hawaii Üniversitesi'nden Rudolph Rummel bu sayıyı 258.000 olarak verirken Zbigniew Brzezinski bu sayının 800.000 seviyesinde olduğunu öne sürmektedir.
| Ülke | Çingene nüfusu, 1939 | Kurban sayısı (alt) | Kurban sayısı (üst) |
|---|---|---|---|
| Arnavutluk | 20.000 | ? | ? |
| Almanya | 20.000 | 15.000 | 15.000 |
| Avusturya | 11.200 | 6.800 | 8.250 |
| Belçika | 600 | 350 | 500 |
| Bulgaristan | 80.000 | 0 | 0 |
| Çekya (Bohemya ve Moravya) | 13.000 | 5.000 | 6.500 |
| Estonya | 1.000 | 500 | 1.000 |
| Fransa | 40.000 | 15.150 | 15.150 |
| Hollanda | 500 | 215 | 500 |
| İtalya | 25.000 | 1.000 | 1.000 |
| Letonya | 5.000 | 1.500 | 2.500 |
| Litvanya | 1.000 | 500 | 1.000 |
| Lüksemburg | 200 | 100 | 200 |
| Macaristan | 100.000 | 1.000 | 28.000 |
| Polonya | 50.000 | 8.000 | 35.000 |
| Romanya | 300.000 | 19.000 | 36.000 |
| Slovakya | 80.000 | 400 | 10.000 |
| Sovyetler Birliği (1939 sınırları) | 200.000 | 30.000 | 35.000 |
| Yugoslavya | 100.000 | 26.000 | 90.000 |
| Yunanistan | ? | 50 | 50 |
| Toplam | 947.500 | 130.565 | 285.650 |
Anma
Günümüzde bu soykırımda hayatını kaybeden ve katledilen Çingeneler için çeşitli ülkelerde anma etkinlikleri düzenlenmektedir. 2 Ağustos tarihi de Dünya Çingene Soykırımı Kurbanlarını Anma Günü olarak kabul edilmektedir.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
Kaynakça
- ^ "Holocaust Encyclopedia – Genocide of European Roma (Gypsies), 1939–1945". United States Holocaust Memorial Museum (USHMM). Retrieved 9 August 2011.
- ^ Brzezinski, Zbigniew (2010). Out of Control: Global Turmoil on the Eve of the 21st Century. Simon & Schuster (Touchstone). p. 10. .
- ^ Hancock, Ian (2005), "True Romanies and the Holocaust: A Re-evaluation and an overview", The Historiography of the Holocaust, Palgrave Macmillan, pp. 383–396, , archived from the original on September 28, 2011
- ^ Ian Hancock, Downplaying the Porrajmos: The Trend to Minimize the Romani Holocaust
- ^ . 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2016.
- ^ "Bianet - Nazi Almanyası'nda Roman Soykırımı - 17 Aralık 2011". 9 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ekim 2016.
- ^ Förster 1998, s. 278.
- ^ Niewyk, Donald L. (2000). The Columbia Guide to the Holocaust. Columbia University Press. s. 422. ISBN .
- ^ "European Romani (Gypsy) Population". The United States Holocaust Memorial Museum: Holocaust Encyclopedia. 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ocak 2016.
- ^ Karanth, Dileep (2009). . The University of Texas at Austin. 1 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2015.
- ^ . 9 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Porajmos Roman Kirimi veya Cingene Soykirimi II Dunya Savasi nda Nazi yonetimince gerceklestirilen Cingenelere yonelik soykirimdir Kelime anlami olarak yok etme ve yikim anlamina gelen Porajmos veya Pharrajimos ve yine toplu katliam anlamindaki Samudaripen kelimeleri bu soykirimi ifade etmede kullanilmaktadir PorajmosNazi iktidari ve II Dunya SavasiAlmanya nin Asperg sehrinde 22 Mayis 1940 ta tehcir icin toparlanan CingenelerBolgeNazi Almanyasi ve isgal topraklariTarih1933 1945HedefCingeneler Romanlar Saldiri turuSoykirim etnik temizlik tehcir katliamOluMuttefiklerin iddiasi 220 000 500 000 Sovyetlerin iddiasi 800 000 Cingenelerin Romanlarin iddiasi 1 5 milyonIsleyenNazi Almanyasi ve muttefikleriNazi Almanyasi ve CingenelerPsikolog Robert Ritter von Greim tarafindan polis esiliginde incelenen bir cingene kadin Yahudilere karsi soykirim olan Holokost tan once baslanmis bu toplu katliam zorunlu tehcir ve yok etme hareketinde temel motivasyon Nazi Almanyasi nin ve ideologlarinin benimsedigi aryan irk yaratma fikri ve hastalikli sakat ve asagi irktan olup bu safligi kirleten yabancilarin temizlenmesi dusuncesiydi Alman Kanini ve Onurunu Koruma Kanunu olarak da bilinen Nurnberg Yasalari ile yasal temele oturtulan fikirler uyarinca ustun irktan olmayanlar alt sinif insanlardir ve ari irkina ait insanlar ile evlenmeleri yasaklanmistir Bu yok edilmesi gereken asagi irklar tarifi icinde engelliler Cingeneler ve Yahudiler sayilmis ve Alman irkini nasil bozduklari vurgulanmistir 1936 yilinda Romanlarin secme haklari tipki Yahudilere oldugu gibi ellerinden alindi ve 5 Temmuz 1936 da Alman Icisleri Bakanligi Cingenelerle mucadele adiyla bir genelge yayinladi Bu genelge uyarinca genel bir Cingene taramasi baslatildi Berlin kanalizasyonu yakinlarindaki Marzahn da bir Cingene kampi kuruldu ve toplama kampi olarak islev kazandi 8 Aralik 1938 de Nazi Partisi sefi Heinrich Himmler in cikardigi genelge ile Cingeneler Avusturya daki Dacau Sachsenhausen Buchenwald Lackenburg gibi toplama kamplarinda gozaltina alindi ve 2 Dunya Savasi yillarinda farkli ulkelerdeki gettolara ve gaz odalarina surulduler II Dunya Savasi sirasinda Yahudi soykiriminin da basladigi gunlerde 24 Kasim 1941 tarihli emirde 707 Boluk komutani Cingenelere yonelik ari olmayan irk fikrinin yansimasini su sekilde belirtiyordu Yahudiler ve Cingeneler Emredildigi gibi Yahudiler yok edilmeli girilen her yerde ve Cingenelerin de sonu gelmelidir Buyuk capta Yahudilere karsi operasyon duzenlemek boluk birimlerinin isi degildir Bu gorev siviller ve polis tarafindan yerine getirilmekte Eger herhangi bir Yahudi grubuyla karsilasirsa duruma gore boluk birimleri tarafindan yok edilebilirler ya da yakinlarda bulunan gettolara gonderilebilirler Daha sonra bu gettolardan sivil birimlere ya da SD ye verilirler SoykirimAsperg de Cingeneleri toplayan Alman askerleri Mayis 1940 Basta Almanya Avusturya Hirvatistan Macaristan Romanya olmak uzere Nazi yonetimi veya Nazi isgali sonrasi kurulan idarelerce cikartilan kanunlar ve uygulamalar uyarinca Cingene nufusunun onemli kismi mal ve mulkleri musadere edildikten sonra toplama kamplarina gonderildiler Dunya savasinin oncesindeki baskilar 13 Ekim 1942 de cikarilan emirle toplu katliama donustu ve savas bittiginde Auschwitz Birkenau Sobibor kamplari olmak uzere cesitli toplama kamplarina sevk edilen Alman ve Avusturya Cingenelerinden yaridan fazlasi yaklasik 25 bin oldurulmustur Belzec Jasenovac kamplarindaki Balkan Cingenelerinin kaybi ise bunun cok daha otesindedir O donemde Avrupa daki Cingene nufusunun 1 milyondan az oldugu dusunuldugunde 220 000 ila 500 000 arasinda degisen cingene katliaminin boyutlari ortaya cikmaktadir Bu donemde kamplara gonderilmeyen ve ozellikle Bulgaristan Yugoslavya Arnavutluk Sirbistan idareleri altinda yasayan Cingeneler icin ise soykirim oncesi Almanya daki gibi calisma yasagi secme hakkinin iptali zorunlu calisma musadere cingene olmayanla evlilik yasagi ve zorla din degistirme gibi uygulamalara maruz kaldi Miklos Horthy idaresindeki Macaristan ve ozellikle Ion Antonescu yonetimindeki Romanya da soykirimin boyutlari diger ulkelere gore daha buyuk kayiplara sebep olmustur KurbanlarToplama kamplarindaki mahkumlar belli renkte arma tasimak zorundaydi Tipki Yahudilerin Davut Yildizi veya siyasi tutuklularin kirmizi ucgen takmalari gibi Cingene tutuklular da sivri ucu asagi bakan siyah veya kahverengi arma tasimaktaydi Dachau Toplama Kampi nda siyah arma takmis Cingeneler Columbia Guide to the Holocaust ve ABD Holocaust Memorial Museum un internetteki ansiklopedisinden alinmis ulke bazli yaklasik kurban sayilari tablosudur Diger arastirmalarda ise 200 000 ila 500 000 arasi rakamlar gormek mumkundur Bazi arastirmalar ise bunun da ustunde sayi vermektedir Ornegin Teksas Universitesi nde calisan Cingene kokenli a gore savas donemi Nazi idaresi gudumundeki Estonya Litvanya Luksemburg Hollanda ve Bagimsiz Hirvatistan Devleti nde yasayan butun cingeneler soykirima kurban edilmistir Hawaii Universitesi nden Rudolph Rummel bu sayiyi 258 000 olarak verirken Zbigniew Brzezinski bu sayinin 800 000 seviyesinde oldugunu one surmektedir Ulke Cingene nufusu 1939 Kurban sayisi alt Kurban sayisi ust Arnavutluk 20 000 Almanya 20 000 15 000 15 000Avusturya 11 200 6 800 8 250Belcika 600 350 500Bulgaristan 80 000 0 0Cekya Bohemya ve Moravya 13 000 5 000 6 500Estonya 1 000 500 1 000Fransa 40 000 15 150 15 150Hollanda 500 215 500Italya 25 000 1 000 1 000Letonya 5 000 1 500 2 500Litvanya 1 000 500 1 000Luksemburg 200 100 200Macaristan 100 000 1 000 28 000Polonya 50 000 8 000 35 000Romanya 300 000 19 000 36 000Slovakya 80 000 400 10 000Sovyetler Birligi 1939 sinirlari 200 000 30 000 35 000Yugoslavya 100 000 26 000 90 000Yunanistan 50 50Toplam 947 500 130 565 285 650AnmaOlenler anisina Roma da asilmis bir yazi Gunumuzde bu soykirimda hayatini kaybeden ve katledilen Cingeneler icin cesitli ulkelerde anma etkinlikleri duzenlenmektedir 2 Agustos tarihi de Dunya Cingene Soykirimi Kurbanlarini Anma Gunu olarak kabul edilmektedir Ayrica bakinizBelzec Korkoro AntiziganizmDis baglantilarKaynakca Holocaust Encyclopedia Genocide of European Roma Gypsies 1939 1945 United States Holocaust Memorial Museum USHMM Retrieved 9 August 2011 Brzezinski Zbigniew 2010 Out of Control Global Turmoil on the Eve of the 21st Century Simon amp Schuster Touchstone p 10 ISBN 978 1 4391 4380 3 Hancock Ian 2005 True Romanies and the Holocaust A Re evaluation and an overview The Historiography of the Holocaust Palgrave Macmillan pp 383 396 ISBN 978 1 4039 9927 6 archived from the original on September 28 2011 Ian Hancock Downplaying the Porrajmos The Trend to Minimize the Romani Holocaust 21 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ekim 2016 Bianet Nazi Almanyasi nda Roman Soykirimi 17 Aralik 2011 9 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ekim 2016 Forster 1998 s 278 Niewyk Donald L 2000 The Columbia Guide to the Holocaust Columbia University Press s 422 ISBN 0 231 11200 9 European Romani Gypsy Population The United States Holocaust Memorial Museum Holocaust Encyclopedia 4 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Ocak 2016 Karanth Dileep 2009 The University of Texas at Austin 1 Ekim 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Kasim 2015 9 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Ekim 2016