Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Latin-Faliskan veya Latin-Falisk dilleri, Hint-Avrupa dil ailesinin İtalik koluna ait bir dil grubudur. MÖ 1. milenyumun başlarında İtalya'da yaşayan Latin-Falisk halkları tarafından konuşulmuştur.
| Latin-Faliskan Latin-Falisk | |
|---|---|
| Coğrafi dağılım | Aslen İtalya'daki Latium'da, sonrasında Roma İmparatorluğu topraklarında, şu anda Latin Amerika, Doğu Kanada ve Afrika'daki birçok ülkede |
| Sınıflandırma | Hint-Avrupa
|
| Alt bölümler | |
 Latin-Falisk dilleri ve lehçeleri mavinin farklı tonlarında gösterilmiştir. | |
Latince, Faliskçe ve sıklıkla Eski Latincenin lehçeleri olarak görülen Lanuvyanca ve Prenestince bu gruba dahildir.
Antik Roma'nın gücü arttıkça Latince, diğer dillerden unsurları özümsedi ve Faliskçenin yerini aldı. Latince baskın halde geldikçe diğer iki dil de yok oldu. Latince ise Halk Latincesi aracılığıyla - çoğunlukla İspanyol, Fransız ve Portekiz İmparatorluklarının etkilerinin bir sonucu olarak - bugün 800 milyondan fazla insanın konuştuğu Romen (Latin) dillerine dönüştü.
Lanuvyanca
Lanuvca veya Lanuvyanca eski bir Latin-Falisk diliydi.Roma'nın yakınında yaşayan Latinler tarafından konuşulmuştu be muhtemelen Latincenin bir lehçesiydi.
Prenestince
Prenestince veya Praenestinyanca eski bir Latin-Falisk diliydi. Günümüzde Lazio olan Eski Latium'un doğusunda konuşulmuştu.
Dilbilimsel tanım
Latince ve Faliskçenin diğer İtalik dillerle bazı ortak özellikleri vardır:
- Geç Hint-Avrupaca /*ə, *eu/ dizileri a, ou şekline evrildi.
- Hint-Avrupa hecesel akıcılarından önce o türedi: /*l̥, *r̥/ > ol, or.
- Hint-Avrupa hecesel genizsillerinden önce e türedi: /*m̥, *n̥/ > em, en.
- Hint-Avrupa kelime başı soluklu ötümlü patlamalılar sürtünmelileşti: /*bʰ, *dʰ, *gʰ/ > f, f, h.
- /*p...kʷ/ dizileri benzeşme yoluyla kʷ...kʷ dizilerine dönüştü (Ön-Hint-Avrupaca *penkʷe 'beş' > Latince quinque 'beş').
Latince ve Faliskçenin bazı özellikleri de diğer İtalik dillerle ortak değildir. Hint-Avrupa /*kʷ, *gʷ/ dudaksıl patlamalıları, Osko-Umbriya'da dudaksıl p, b olurken Latin-Falisk'te qu-, gu- olarak korundular (daha sonradan artdamaksıl ve yarı-ünlü oldular). Latin-Falisk -d ayrılma ekini kullanırken (ör. med 'benden') bu ek Osko-Umbriya'da görülmez. Ek olarak Latincede ou > ū evrimi görülür ancak bu Latin-Falisk döneminden sonra, yaklaşık MÖ 2. yy.'da yaşanmaktadır (ÖHA *lówksneh₂ 'ay' > Ön-İtalik *louksnā > Latince lūna).
Fonoloji
Ön-Latin-Faliskçenin ünsüz envanterinin basitçe Eski Latinceninkiyle aynı olması muhtemel görünüyor. (en) olmayan ünsüzler yıldızla gösterildi.
| Dudaksıl | Dişyuvasıl | Artdamaksıl | Gırtlaksıl | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ötümsüz | *p | *t | k | *kʷ | |||
| Ötümlü | *b | d | *g | *gʷ | |||
| Sürtünmeli | f | s | *h | ||||
| *r, *l | j | *w | |||||
| m | n | ||||||
/kʷ/ sesi Latin alfabesi oluşturulduğunda Eski Latincede hala vardı çünkü minimum çiftlere sebep oluyordu: quī /kʷī/ (kim) > cuī /ku.ī/ (kime). Diğer konumlarda ikili ünlüler ve ünlü boşlukları arasında bir ayrım yoktur, örneğin persuādere (ikna etmek) kelimesinde ikili ünlü ama sua (onun) kelimesinde ünlü boşluğu vardır. Simetri gereği Eski Latincedeki gu dizelerinin birçoğunun aslında ötümlü dudaksıllaşmış artdamaksıl /gʷ/ sesini göstermesi oldukça olasıdır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Lanuvian". LINGUIST List. 5 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2024.
- ^ Sturtevant, E. H. (1920). "The Italic Languages". The Classical Weekly. 14 (9): 66-69. doi:10.2307/4388079. ISSN 1940-641X. JSTOR 4388079. 28 Nisan 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2025.
- ^ Pei, Mario; Gaynor, Frank (1954). Dictionary of Linguistics. Rowman & Littlefield. s. 173. ISBN .
Diğer kaynaklar
- Villar, Francisco (1997). Gli Indoeuropei e le origini dell'Europa [Indo-Europeans and the origins of Europe] (İtalyanca). Bologna, Il Mulino. ISBN .
- Vineis, Edoardo (1995). "X. Latin". Giacolone Ramat, Anna; Ramat, Paolo (Ed.). Las lenguas indoeuropeas [The Indo-European languages] (İspanyolca). Madrid: Cátedra. ss. 349-421. ISBN .
- Bakkum, Gabriël C. L. M. 2009. The Latin Dialect of the Ager Faliscus: 150 Years of Scholarship. Part 1. Amsterdam: Amsterdam University Press.
- Baldi, Philip. 2002. The foundations of Latin. Berlin: de Gruyter.
- Clackson, James, and Geoffrey Horrocks. 2007. The Blackwell history of the Latin language. Malden, MA: Blackwell.
- Giacomelli, Roberto. 1979. "Written and spoken language in latin-faliscan and greek-messapic." Journal of Indo-European Studies 7 no. 3–4: 149–75.
- Mercado, Angelo. 2012. Italic Verse: A Study of the Poetic Remains of Old Latin, Faliscan, and Sabellic. Innsbruck: Institut für Sprachen und Literaturen der Universität Innsbruck.
- Palmer, Leonard R. 1961. The Latin language. London: Faber and Faber.
- Joseph, Brian D., and Rex E. Wallace. 1991. "Is faliscan a local latin patois?" Diachronica: International Journal for Historical Linguistics/Revue Internationale Pour La Linguistique Historiqu 8, no. 2: 159–86.
- Rigobianco, Luca. 2019. Faliscan. Language, Writing, Epigraphy. Aelaw Booklet 7. Zaragoza.
- Rigobianco, Luca. 2020. «Falisco», Palaeohispanica 20: 299–333.
Dış bağlantılar
- "Languages and Cultures of Ancient Italy. Historical Linguistics and Digital Models", Project fund by the Italian Ministry of University and Research (P.R.I.N. 2017)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Latin Faliskan veya Latin Falisk dilleri Hint Avrupa dil ailesinin Italik koluna ait bir dil grubudur MO 1 milenyumun baslarinda Italya da yasayan Latin Falisk halklari tarafindan konusulmustur Latin Faliskan Latin FaliskCografi dagilimAslen Italya daki Latium da sonrasinda Roma Imparatorlugu topraklarinda su anda Latin Amerika Dogu Kanada ve Afrika daki bircok ulkedeSiniflandirmaHint AvrupaItalikLatin FaliskanAlt bolumlerLatince Latin dilleri Faliskce Lanuvyanca Prenestince Latin Falisk dilleri ve lehceleri mavinin farkli tonlarinda gosterilmistir Antik Italya da diller Latince Faliskce ve siklikla Eski Latincenin lehceleri olarak gorulen Lanuvyanca ve Prenestince bu gruba dahildir Antik Roma nin gucu arttikca Latince diger dillerden unsurlari ozumsedi ve Faliskcenin yerini aldi Latince baskin halde geldikce diger iki dil de yok oldu Latince ise Halk Latincesi araciligiyla cogunlukla Ispanyol Fransiz ve Portekiz Imparatorluklarinin etkilerinin bir sonucu olarak bugun 800 milyondan fazla insanin konustugu Romen Latin dillerine donustu LanuvyancaLanuvca veya Lanuvyanca eski bir Latin Falisk diliydi Roma nin yakininda yasayan Latinler tarafindan konusulmustu be muhtemelen Latincenin bir lehcesiydi PrenestincePrenestince veya Praenestinyanca eski bir Latin Falisk diliydi Gunumuzde Lazio olan Eski Latium un dogusunda konusulmustu Dilbilimsel tanimLatince ve Faliskcenin diger Italik dillerle bazi ortak ozellikleri vardir Gec Hint Avrupaca e eu dizileri a ou sekline evrildi Hint Avrupa hecesel akicilarindan once o turedi l r gt ol or Hint Avrupa hecesel genizsillerinden once e turedi m n gt em en Hint Avrupa kelime basi soluklu otumlu patlamalilar surtunmelilesti bʰ dʰ gʰ gt f f h p kʷ dizileri benzesme yoluyla kʷ kʷ dizilerine donustu On Hint Avrupaca penkʷe bes gt Latince quinque bes Latince ve Faliskcenin bazi ozellikleri de diger Italik dillerle ortak degildir Hint Avrupa kʷ gʷ dudaksil patlamalilari Osko Umbriya da dudaksil p b olurken Latin Falisk te qu gu olarak korundular daha sonradan artdamaksil ve yari unlu oldular Latin Falisk d ayrilma ekini kullanirken or med benden bu ek Osko Umbriya da gorulmez Ek olarak Latincede ou gt u evrimi gorulur ancak bu Latin Falisk doneminden sonra yaklasik MO 2 yy da yasanmaktadir OHA lowksneh ay gt On Italik louksna gt Latince luna Fonoloji On Latin Faliskcenin unsuz envanterinin basitce Eski Latinceninkiyle ayni olmasi muhtemel gorunuyor en olmayan unsuzler yildizla gosterildi Dudaksil Disyuvasil Artdamaksil GirtlaksilOtumsuz p t k kʷOtumlu b d g gʷSurtunmeli f s h r l j wm n kʷ sesi Latin alfabesi olusturuldugunda Eski Latincede hala vardi cunku minimum ciftlere sebep oluyordu qui kʷi kim gt cui ku i kime Diger konumlarda ikili unluler ve unlu bosluklari arasinda bir ayrim yoktur ornegin persuadere ikna etmek kelimesinde ikili unlu ama sua onun kelimesinde unlu boslugu vardir Simetri geregi Eski Latincedeki gu dizelerinin bircogunun aslinda otumlu dudaksillasmis artdamaksil gʷ sesini gostermesi oldukca olasidir Ayrica bakinizItaliklerKaynakca Lanuvian LINGUIST List 5 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Aralik 2024 Sturtevant E H 1920 The Italic Languages The Classical Weekly 14 9 66 69 doi 10 2307 4388079 ISSN 1940 641X JSTOR 4388079 28 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2025 Pei Mario Gaynor Frank 1954 Dictionary of Linguistics Rowman amp Littlefield s 173 ISBN 9781442234055 Diger kaynaklar Villar Francisco 1997 Gli Indoeuropei e le origini dell Europa Indo Europeans and the origins of Europe Italyanca Bologna Il Mulino ISBN 88 15 05708 0 Vineis Edoardo 1995 X Latin Giacolone Ramat Anna Ramat Paolo Ed Las lenguas indoeuropeas The Indo European languages Ispanyolca Madrid Catedra ss 349 421 ISBN 84 376 1348 5 Bakkum Gabriel C L M 2009 The Latin Dialect of the Ager Faliscus 150 Years of Scholarship Part 1 Amsterdam Amsterdam University Press Baldi Philip 2002 The foundations of Latin Berlin de Gruyter Clackson James and Geoffrey Horrocks 2007 The Blackwell history of the Latin language Malden MA Blackwell Giacomelli Roberto 1979 Written and spoken language in latin faliscan and greek messapic Journal of Indo European Studies 7 no 3 4 149 75 Mercado Angelo 2012 Italic Verse A Study of the Poetic Remains of Old Latin Faliscan and Sabellic Innsbruck Institut fur Sprachen und Literaturen der Universitat Innsbruck Palmer Leonard R 1961 The Latin language London Faber and Faber Joseph Brian D and Rex E Wallace 1991 Is faliscan a local latin patois Diachronica International Journal for Historical Linguistics Revue Internationale Pour La Linguistique Historiqu 8 no 2 159 86 Rigobianco Luca 2019 Faliscan Language Writing Epigraphy Aelaw Booklet 7 Zaragoza Rigobianco Luca 2020 Falisco Palaeohispanica 20 299 333 Dis baglantilar Languages and Cultures of Ancient Italy Historical Linguistics and Digital Models Project fund by the Italian Ministry of University and Research P R I N 2017