Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ruhsal kriz, ruhsal deneyimler sonucunda bedensel ve zihinsel düzlemde bireyde güçlük doğuran durumları ifade eden psikospiritüel dönüşüm süreci.
Varoluşsal kriz ve kimlik krizi ile de bazı benzerlikleri olabilen bu durum kimi zaman kundalini sendromu (kundalini syndrome), kundalini krizi (kundalini crisis), ruhsal buhran (spiritual emergency), benötesi krizi (transpersonel crisis) şamanik kriz (shamanic crisis) gibi isimlerle de anılabilmektedir.
Arkaplan
1970'lerden önce ana akım psikiyatri, manevi veya mistik deneyimler ile akıl hastalıkları arasında hiçbir ayrım yapmıyordu. Bunun bir örneği GAP (Group for the Advancement of Psychiatry) grubunun 1976 yılında yayınladığı bir raporda görülmektedir. Psikiyatristlerin mistik deneyimleri psikiyatrik hastalık grubu içinde değerlendirdiği raporda yer alan ve mistik deneyimlerini aktaran 19 yaşındaki bir "hasta" ile ilgili ifadelerine de yansımıştır.
Bununla birlikte, 1960'lar ve 1970'ler boyunca, manevi/mistik deneyimlerin mutlaka tedavi edilmesi gereken zihinsel bir sorun olmayabileceği ve bu deneyimlere daha farklı bir perspektiften bakılarak anlaşılmaya çalışılması gerektiğinin düşünen ve ana akım psikiyatri uygulamalarını eleştiren psikiyatri için muhalif eğilimler gelişmeye başladı. Örneğin GAP grubunun 1976 tarihli raporunu her ne kadar bazı noktalara bilimsel nesnellik sergilenmiş de olsa bir bütün olarak bakıldığında konuya yaklaşımını dar görüşlü, ayrımları yok sayan ve naif bir kibirli tonun hakim olduğu eleştirisinde bulunur. Deikman, raporun odaklandığı vizyoner deneyimlerin Doğu mistisizminin hedefi olmadığı hatta bu tip deneyimlerin mistik yolda geride bırakılması gereken bir yanılsama kabul edildiğine dikkati çeker. de deneyimlerin delilikle mi mistik alanla mı ilişkili oldukları konusunda hızlı hüküm verilmemesi gerektiğini ve çoğunlukla kişileri delilikle ilişkilendirmeye sevkeden görüşlerin toplumsal değer yargılarından etkilendiğine dikkati çekmiş ve olumsuz manada deli olarak nitelendirilebilen mistik deneyim sahiplerinin Batı dünyasında gözden kaçırılan yeni bir bilinç durumuyla ilişkili olabileceğini vurgulamıştır.
Ruhsal Buhran (Spiritual Emergency) terimi ilkin Stanislav Grof ve Christina Grof tarafından 1984 yılında yayınlanan "Spiritual Emergency: Understanding and Treatment of Transpersonal Crisis" başlıklı makalede kullanıldı.
Mistik deneyimlerin zihinsel sorunlarla yer yer örtüşmesi sebebiyle 1990'larda bir grup araştırmacının önerisiyle Amerikan Psikiyatri Birliği 1994 yılında yayımladıkları kısa adı DSM olan ve hastalıkları yeniden tanımlayarak gerekli teşhisleri koyabilmek için uzmanlara rehber olan Ruhsal Bozuklukların Tanısal Ve Sayımsal Elkitabı'nın dördüncü baskısında (DSM-IV) "Dini ve Ruhsal Sorunlar" şeklinde bir başlığa yer vermiştir.
Ruhsal krizler: Psikolojik yaklaşım
Kişiler arasında görülme biçimi değişkenlik göstergese de ruhsal krizlerde genel olarak derin duygular, imgelemler, algı değişiklikleri, titreme nöbetlerinden boğulma hissine kadar uzanan farklı fiziksel belirtiler deneyimlenebilmekte ve bireyin kişisel yaşam öyküsünün dışındaki bir kaynaktan geldiği izlenimi verdiğinden benötesi (transpersonal) deneyimler olarak da adlandırılabilmektedirler.
Ruhsal krizler hastalık, kaza ya da ameliyat gibi fiziksel bir etkenle olabildiği gibi bazen aşırı fiziksel zorlanma veya uzun süre uykusuzlukla, kadınlarda doğum, düşük ya da kürtaj olaylarında ya da şiddetli bir cinsel deneyimin ardından olabileceği gibi en önemli güçler meditasyon veya ruhsal uygulamalardır. Temelde insanda ruhsal dönüşümü hedefleyen farklı mistik uygulamaların (Zen, Vipassana Meditasyonu, Kundalini yoga, Sufi meşkleri, Hristiyan duaları vs.) dünya üzerinde gittikçe daha popüler hale gelmesi dönüşüm krizleri geçiren insanların sayısında artışa yol açmıştır.
Ruhsal değişimin çok yavaş olması durumunda insanın üzerindeki etkilerinin belli belirsiz olacağını belirten Stanislav Grof ve Christina Grof bu değişimin hızlı olması halinde kişileri panik haline sevk edeceğine dikkati çekmiştir:
"Ruhsal değişim çok hızlı ve dramatik olduğunda ise bu doğal süreç bir krize dönüşebilir ve ruhsal değişim ruhsal kriz olur. Böylesi bir kriz durumundaki insanlar aniden kendi eski inanış ve varolma biçimleriyle çelişkiler yaşarlar ve gerçeklikle ilişkileri çok hızlı değişir. Önceki alışkın oldukları dünyada birdenbire rahatsızlık duymaya başlarlar ve gündelik hayatın ihtiyaçlarını karşılamakta güçlük çekebilirler. İçsel dünyaları ile gündelik gerçekliğe ait dış dünyayı birbirinden ayırmakta büyük sorunlar yaşayabilirler. Fiziksel bakımdan bedenlerinden akan güçlü enerjiler deneyimleyebilirler ve bunlar kontrol edilemez titremelere yol açabilir.Korku ve dirençleri iç dünyalarındaki hissettikleri şeyleri kontrol etmek için büyük efor ve zaman harcamalarına yol açabilir."
Ruhsal kriz ile psikolojik kriz farkları
Ruhsal kriz (spiritual crisis) ile psikolojik krizler (psychological crisis) arasında ayrım konusu farklı taraflar arasında görüş birliğine hâlâ varılmamış olan tartışmalı bir konu olmaya devam etmektedir. DSM-IV'de dini ve ruhsal sorunlar başlığı altında sınırlandırılmış olsa da anaakım psikiyatri çevrelerinde temelde semptomatik farklar haricinde temel olarak her iki kriz arasında bir fark görülmemektedir. Bununla birlikte transpersonel psikoloji uzmanları her iki kriz türü arasında benzerliklere karşın bazı farkların mevcut olduğunda ısrar etmektedir.
Ruhsal Krizlerin çoğunlukla ruhsal pratikleri uygulama döneminde ve görünürde herhangi bir sebep olmaksızın ani sekilde ortaya çıkması psikolojik krizlerin ise mevcut bir hedefle ilgili yaşanılan hayalkırıklıkları ve çözümsüzlük neticesinde ortaya çıkan bir duygu durum olması bu farklardan birisidir.
Ruhsal kriz (spiritual crisis) ile psikozlar arasinda anaakım psikiyatri sadece semptom düzeyinde farklar olduğunu kabul ederken transpersonel ve gelişimsel psikolojide psikotik bozuklukların zaman içindeki olumsuz gelişimlerin ürünü olmasına rağmen ruhsal kriz durumlarının akut olduğu ve gelişimsel olarak normal veya sağlıklı bireylerde ortaya çıkabildiği kabul edilir.
Nörolojik sebepler
Teolojik, mistik deneyimlerin nöral kaynaklarıyla ilgilenen nörolojinin bir dalı olan nöroteoloji alanında ruhsal krizler ve spontan ruhsal deneyimler nörolojik sebeplerle ilişkilendirilebilmektedir.
Nörolojik araştırmalarda kullanılan beyin tarama teknolojileri gelişmeden önce mistik deneyimlere sadece dış kaynaklı vizyonlar, sesler ve bunların zihindeki yansımaları olarak bakılırken yeni teknolojik gelişmeler ışığında mistik pratiklerin beyin düzeyindeki etkileri incelenmeye başlanmıştır. Özellikle 2000'li yıllar sonrasında bu alanda sayıları gittikçe artan araştırmalar henüz emekleme düzeyinde de olsa mistik deneyimin organik temelleri üzerinde gelecekte yeni perspektiflerin geliştirilmesine imkan tanımıştır.
Meditasyon yapanlar üzerinde , kullanan beyin görüntüleme çalışmaları (SPECT) ve ile yapılan çalışmalarda aktif olarak meditasyon yaparken korteks ve korteks altı yapılarda belirgin değişiklikler olduğu saptanmıştır. Yine bu araştırmalarda uzun süreli meditasyon yapan bireylerin beyinlerinde frontal lob, bazal ganglion, limbik sistem ve talamus bölgelerinde de meditasyon yapmayan kişilere oranla oldukça farklı aktivite değişimleri olduğu görülmüştür.
Ayrıca araştırmalar beynimizde korku, kaygıdan sorumlu olan amigdalanın meditasyon yapanlarda etkinliğini azalttığını göstermektedir. Bu durumda uzun süreli meditasyon uygulamasının duygusal durumda daha stabilize bir etkiye yol açacağı bulgulanmıştır. Ayrıca seratonin, dopamin ve GABA seviyelerinde artış ve kortizol ve nöropinefrin seviyelerinde azalma da görülmüştür.
Bu araştırmaların gösterdiği bulgular uzun süreli meditatif çalışma yapan kimselerde duygu durum ve benlik algılarında ciddi değişimlerin olası olduğudur.
Geschwind sendromuna adını veren Norman Geschwind temporal lob epilepsisi olan kişilerde bu sendromun görüldüğü tespitinde bulunmuştur. Hiperdinselliğin görülebildiği Geschwind sendromunda da zamanla ağırlaşan kişilik değişimleri söz konusudur.
Mistik okullarda ruhsal kriz
Dünya üzerinde çeşitli coğrafyalarda ortaya çıkan mistik okullarda ruhsal uygulamalarda ortaya çıkabilecek sorunlardan söz edilir. Genellikle mistik okullarda ruhsal yolcunun yaşadığı ruhsal krizler, içsel çatışmalar ve bilinçaltı dinamikler karşısına çıkan iblisler, cinler, demonlarla temsil veya hikâye edilir.
Ruhsal krizlerde ilgili olarak eski mistik okullara ilk dikkat çeken figürlerden biri de yine Stanislav Grof olmuştur:
"Pek çok bireysel istisnalar olmakla birlikte anaakım psikiyatri ve psikoloji genellikle mistisizm ve psikopatoloji arasında bir ayırım yapmaz. Yüzyıllardır yapılarında sistematik olarak bilincin araştırılmasını barındıran büyük ruhsal geleneklerin psişe ve insan doğasına ilişkin anlayışımıza katkıda bulunacak herhangi birşeye sahip olabileceğine dair resmi bir kabul bulunmamaktadır. Bu yüzden yine asırlardır derin psikolojik keşif ve deneyimlere dayalı Budist, Hindu, Hristiyan, İslami ve diğer mistik geleneklerde bulunan kavram ve pratikler ayrım gözetmeksizin çeşitli hurafeler ve naif halk dini inançları olarak gözardı edilip önemsenmezler.
Genel olarak ruhsallığa özel olarak da ruhsal krizlere yönelik bu tavır ciddi pratik sonuçlara yol açar. Dönüşüm krizi içindeki insanlar zihinsel bakımdan hasta olarak kabul edilir ve baskılayıcı ilaç verilmesi rutinine maruz kalırlar. Ancak tıbbi anlamda bir hastalıkla uğraştığımız inancı temelsizdir çünkü halen bu inancı destekleyecek hiçbir klinik veya laboratuvar bulgusu mevcut değildir."
Şamanizmde
Stanislav Grof ve Christina Grof en eski dinsel biçimlerden olan Şamanlarda şamanik hastalığın bir ruhsal kriz biçimi olduğuna dikkati çekmişlerdir.
Dinler tarihçisi Mircea Eliade Şaman adayının nöbetler geçirip, sanrılar ve rüyalar gördüğü bir tür "hastalık" halinden bahseder. Hatta bazı vakalarda şaman adayı aç ve susuz şekilde 3 veya 7 gün ölü gibi yatar ve bu süreçte tüm varlığının parçalara ayrıldığı ve sonrasında yeniden birleştirildiği bir tür astral deneyimin yaşandığını aktarır ve bunun bir tür metaforik ölüm ve diriltilme olduğunu belirtir.
Eliade'nin genel olarak çizdiği hastalık tablosu Türk Şamanlığı için de geçerlidir ve hastalık ve ruhi sancılar çekmek şaman olmanın şartları arasında görülür. Araştırmacı Fuzuli Bayat şamanlığa geçiş aşamasının merhalelerini şu şekilde sıralar:
- Çağrı
- Hastalık
- Toplumdan kenarlaştırma (Toplumdan uzaklaşma)
- Fiziksel sınav
- Zihinsel açılma
- Eğitim
- Yeni varlığa transformasyon
- Topluma dönüş
Hinduizmde
Hindu ruhsal geleneğinde kuyruk sokumunda yer alan pasif bir enerji olarak düşünülen Kundalini enerjisi veya Kundalini Şakti'nin ruhsal pratiklerle aktive edildiği ancak kimi durumlarda bu enerjinin kontrol dışına çıkarak kişinin beden ve zihin sağlığını etkileyebildiği düşünülür. Kundalini kuyruk sokumundan dikey doğrultuda yükseldiğinde nadi denilen ve bedeni boydan boya kat ettiği düşünülen kanallarda rahatça akması gerektiği ancak bir tıkanıklık durumunda olumsuz neticelere yol açabildiği savunulur.
da denilen bu durum gerçekleştiğinde kişide görülebilecek belirtilerden bazıları şunlardır: yorgunluk, ciltte kaşıntılar, depresyon, huzursuzluk, halisülasyon, paranoya, sanrılar, kişilik kaybı (depersonalization), manik geçişler, uykusuzluk, oryantasyon bozukluğu, aşırı cinsel arzu, bedenin çeşitli noktalarında titreşimler, seyrler, aşırı ısınma vb.
Kundalini Şakti'nin kısmen yükselmesi ve yanlış kanallara girmesi ve sonra gerisin geriye hangi çakraya çekilirse o çakranın bulunduğu bölgede soruna yol açacağı iddia edilir. Swami Narayanananda Kundaliniyle ilgili eserinde bir bölümü Kundali'nin yanlış şekilde işlemesi durumunda oluşabilecek fiziksel rahatsızlıklara ayırmıştır.
Hinduizmde ruhsal kriz ile ilgili bir başka açıklama ile ilgilidir. Buna göre kişi Satürn'ün (Shani) olumsuz etkileri sebebiyle ruhsal kriz yaşar ancak bu kriz karmik bedellerin ödenmesini sağladığı için sonunda olumlu bir gelişme olarak görülür.
Gonstiklerde
Gnostik inanışlarda kendilerine yönetici, efendi (Rab) anlamına gelen adı verilen ve sayıları 7 ile 12 olup yedi gezegen ve on iki burçla ilişkilendirilen doğaüstü varlıkların insanları maddi dünyaya zincirleyerek ruhsal alana geçmesini engellediğine inanılmaktaydı.
Kabalada (Musevi Mistisizmi)
Kabalacılar mistik diyarı temsil eden veya mistik bahçeye adım atacak kişileri karşı karşıya kaldıkları fizik ve psişik tehlikelere karşı uyarırlar ve bu tehlikeyi bir hikâye ile öğrencinin hafızasına kazırlar. Bu Pardes'e yola çıkan dört büyük bilgenin yani Ben Azai, Ben Zoma, Ben Abuyah ve Rabbi Akiva'nın hikâyesidir:
"Efsane'ye göre dördü de "Pardes'e girdi", yani mistik yaşamla kucaklaştı. İçlerinden en yaşlısı ve en hazırlıklı olanı, Rabbi Akiva, bilinçüstü düzeyine ilk ulaşan kişi oldu. Fakat uyanıklılık bilincine "dönüş"ünde, diğer üç kişi-yi, dönüş yolunda zihinlerinin yaratacağı hayali görüntülere yenilmemeleri ve teslim olmamaları için uyardı....
Aziz Rabbi Ben Azai "gözünü dikti ve öldü", çünkü ruhu, kaynağına ulaşmayı o kadar çok istiyordu ki, ışığı görür görmez hemen fiziksel bedenini üzerinden sıyırıp attı. Bilgi karmaşasından yeterince çıkamamış olan Ben Abuyah gözünü dikti ve bir yerine iki Tanrı görerek anında kafir oldu. Ben Zoma baktı ve aklını kaçırdı,çünkü olağan yaşamla, hayali deneyimi uzlaştıramadı.Yalnızca mükemmel uyumlu Rabbi Akiva, barış içinde girdi ve çıktı."
Elliot Wilson, Zohar'daki peygamber İbrahim'in (Abraham) Mısır'a "inişiyle" ilgili yorumun daha sonra Musevi mistik sistemlerinde geçen "yükselmek için iniş" (yeridah tachlit aliyah) doktrini üzerine etkili olduğu yorumunu yapar. Buna göre İbrahim ve halkı olgunlaşmak için Mısır'a "inip" o sıkıntıları çekerek arınmak zorundaydı. Tıpkı İbrahim'in Mısır'da "arınmış" (tzeruf) olması gibi İsrail halkı da ondan sonra Musa zamanında Mısır'daki kölelikle arınmışlar, cüruflarından temizlenip kutsal düzeye yükselmişlerdi.
Taoizmde
Yaklaşık 1300 yıllarına tarihlenen alanına ait "Jindan zhengyan" adlı metinde Taocu meditasyon sırasında ortaya çıkabilecek bazıları hoş, bazıları nahoş, travmatik hatta tehlikeli olabilecek durumlardan söz edilir.
Sekiz bölüme ayrılan metinde ilk bölümünde kişinin ruhsal egzersizlerin başlangıç döneminde karakterinde tevazunun eşlik ettiği içsel bir uyum ve neşe halini tadacağı, daha sonra bedeninde bir takım duyumları hissedeceği, tüm bedeninde uyumlu bir çi (qi) akışının olacağı ve hoş kokular duyabileceği, dilinin altından tatlı bir akışkan sıvı üretimi olabilecği, yeme-içme ve uykudan kendisini çekebileceği, bazı doğa üstü vizyonlar görebileceği belirtilir. Ancak metinde 6. bölümden 8.bölüme kadar tanımlanan fenomenler oldukça sorunlu hatta tehlikeli görülür.
Bu bülümlerde kişinin depresif duygu değişimlerinin kendisine eşlik ettiği haller, tutarsız, garip davranışlar sergileyebileceği ve kendisindeki bilgeliği sergileyen bir gösterişçilik durumuna girebileceği ancak bu "bilgeliğin" cinlerin (demons) etkisiyle oluşmuş mutlak bir yanılsama olduğu ve kişinin tüm önceki kazanımlarını yok edebilecek bir şey olduğu vurgulanır ve devamında da akıl sağlığının tümden yitirilebileceği uyarısı yapılır. Metinde sadece zihinsel/duygusal sorunlardan söz edilmekle kalmayıp bazı fizik sorunların da yaşanabileceğini belirtilir.
Dünyada yaygınlaşan bir Taocu/Budist pratik olan Çigong'da ortaya çıkabilen ve kısaca Çigong sapması olarak tarif edilen Zouhuorumo da ruhsal krizin bir türevidir.
Budizmde
Zen ustası (1686–1769) meditasyon yaparken ortaya çıkan rahatsızlıklara zenbyō adını vermekte ve bunları ruhsal yolcuya rahatsızlık veren hırsızlara benzetmektedir.
Hakuin aynı zamanda meditasyon yapan kişilerde çi enerjisinde tıkanıkların ortaya çıkabileceğini bunun da bedendeki enerjiyi tüketip çeşitli rahatsızlıklara yol açabileceğini yazmıştır.
Tüm dünyada olumlu yönleri vurgulanan bir Budist meditasyon yöntemi olan mindfulness'ın Batı'da bazı uygulayıcılarda görülen yan etkilerine ancak çok yakın zamanlarda dikkat çekilmeye başlanmış olsa da Budist manastır topluluklarında konunun bilindiği çünkü bizzat Buddha zamanında bile bazı Budist çalışmaların olumsuz durumlarının ortaya çıkmış hatta Buddha'ya atfedilen kimi kutsal metinlerde Buddha'nın uygulayıcıların karşılaşabileceği olumsuz durumlardan söz ettiği aktarılmıştır. Buddha Śūraṃgama-sūtra'de öğrencilerine yaptığı uzun konuşmanın bir bölümünde meditasyonda karşılaşılabilecek olumsuz durumlarla ilgili şunları demiştir:
"Şimdi size hakiki eğitim ve uygulama yöntemlerini vaaz ettim. Ancak śamatha ve vipaśyanā'yı geliştirdiğinizde ortaya çıkabilecek incelikli şeytani olayların hâlâ farkında değilsiniz. Önünüzde şeytani olaylar tezahür edecek, ancak siz onları doğru bir şekilde ayırt edemeyeceksiniz. Bu varlıklar aklınızı şaşırtıp sizi dengesiz görüşlere düşürecekler." Konuşmasının devamında Buddha ruhsal yoldaki kişinin Dhyana durumuna erişip Samadhi'ye yaklaşırken tüm doğaüstü varlıkların meditasyon yapan kişi üzerindeki etkilerini yitireceklerinden endişe ederek her türlü olumsuzluğa sevk etmek için ona saldıracaklarını söyler.
Hristiyanlıkta
Hristiyan geleneğinde bunun en bilinen örneği Haçlı Yuhanna'nın kaleme aldığı Ruhun Karanlık Gecesi adlı eserdir.
Bu eserinde Haçlı Yuhanna kişinin mistik yolculukta ilkin ışıkla yüz yüze gelineceğinden ancak sonra kendisini çeşitli karanlıklar içinde bulacağından söz etmiştir. Bir başka Hristiyan aziz da keşiş olmak için çöle gidenlere ve meditasyon yapanlara musallat olan ve onları kibre sürükleyen, korku salan, uyku veren çeşitli iblisler hakkında bir yazı kaleme almıştır.
Tasavvufta (İslam Mistisizmi)
Seyr-i Süluk da denilen tasavvufi yolculukta kişinin hal denilen farklı ruhsal/hissi durumlar içine girip çıkacağı düşünülür. Bu hallerden bazıları kişiye hoş duygular yaşatırken bazıları onda sıkıntı, bunaltı durumları yaşatabilmektedir. Sıkıntılı haller insanlardaki dünyevi eğilimlerin yok olmasına yöneliktir.
Ancak ruhsal yoldaki kişinin bir rehberden mahrum olması durumunda bazı sıkıntıların üstesinden gelinemeyebileceği uyarısında bulunulur.
Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî Mesnevi adlı eserinde bu durumu şekilde ifade eder: "Pîri bul ki bu yolculuk, Pîrsiz pek tehlikeli, pek korkuludur, âfetlerle doludur./Bildiğin ve defalarca gittiğin yolda bile kılavuz olmazsa şaşırırsın./Kendine gel! Hiç görmediğin o yola yalnız gitme, sakın yol göstericiden baş çevirme!/Ey nobran! Pîrin gölgesi olmazsa gulyabani sesi, seni sersemleştirir, yolunu şaşırtır. /Gulyabani, sana zarar verir, yolundan alıkor. Bu yolda nice senden daha dâhi kişiler kaybolup gittiler./Yolcuların yollarını şaşırdıklarını, kötü ruhlu İblis’in onlara neler yaptığını Kur’an’dan işit!/Onları ana yoldan yüzbinlerce yıl uzak olan yola götürdü, felakete uğrattı, çırılçıplak bıraktı."
Sufiler tasavvuf yolundaki kişinin yaşadığı kedere, hüzne, içe dönüklük ve bunaltı haline kabz terimiyle işaret ederler. Kabz durumda kişinin intihara bile sürüklenebileceğini düşünen sufiler tasavvuf pratikleriyle kişinin kabz hali içine girebileceğini ve sufi rehberinin bu noktada ancak kişiyi teselli eden bir sosyal ve psikolojik destek olduğunu kabul ederler.
Kabz'ın dışında sufiler ruhsal yoldaki kişinin hüzn,korku anlamına gelen havf ve anksiyete, bunaltı, tahammülsüzlük anlamlarına gelen kalak ve dehşet gibi haller, hisler yaşayacaklarını öngörmüşler hatta bunları ruhsal yolda duraklar olarak adlandırmışlardır.
Kalak düzeyindeki dervişin hali ruhsal kriz durumunda toplumdan ister istemez soyutlanan kişilerin halini andırır çünkü bu durumdaki kişinin çevresindeki insanlara karşı tahammülünün azalacağı belirtilir.
Yaşadığı bazı ruhsal halleri yazıya döken az sayıda sufiden biri olan Necmeddîn-i Kübrâ'nın ruhsal deneyimi ise ruhsal krizin kişi için ölüm veya akıl hastalığı boyutunda bir dehşet üretebileceğini göstermektedir:
"Halvette zikrederken, şiddetli bir baş ağrısı ile beraber, buna benzer sesler duydum. Hâlbuki ben, bu hususta sadık ve samimi idim, o huzurdaki ayakların toprağına kendimi feda etmiştim. Bu ses ve sıkıntıları şeyhime anlattım: “Ölmeden ve aklını oynatmadan önce hemen halvetten çık, zikri bırak”, dedi."
Bir başka sufi Niyazi Mısri de ruhsal yolda bunalıma girdiğini ve çektiği ıstırap sebebiyle ruh durumunda savrulmalar yaşadığını ve kendisini yüksek bir yerden atma hissiyle dolduğunu yazar.
Sanal ve popüler dünyada ruhsal kriz
Stanislav Grof ve Christina Grof'un da dikkat çektiği gibi dünya genelinde farklı ruhsal uygulamalara yönelik artan ilgi ve merakın mistik bir takım uygulamalara kalkışanların ve neticesinde de ruhsal kriz yaşayan insanların sayısında bir patlamaya yol açmıştır.
Bu durumun bir sonucu olarak ruhsal krize klasik mistik okulların, transpersonel psikogların yaklaşımları dışında bir de modern dönemde artan İnternet kullanımıyla yaygınlaşan bir bilgi paylaşımı ve içerikler öne çıkmıştır. Bu çerçevede internette çeşitli platformlarda (Youtube, Facebook, Quora vb) konuyla ilgili paylaşımların sürekli arttığı ve ruhsal krizle karşılaşan çok sayıda insanın bu platformlarda cevaplar aradığı görülmektedir. İsimsiz veya takma isimli paylaşımların yanı sıra kendi krizleriyle mücadele edip bu krizi anlattığını söyleyen çeşitli isimler de yine bu platformlarda paylaşımlar yapmaya devam etmektedir.
Bu paylaşımlarda genel olarak üç yaklaşım farkı olduğu görülmektedir. Bunlardan ilki ruhsal krizlerin zihnin bir ürünü olduğu dolayısıyla da hiçbir şekilde önemsenmemesi gerektiği yönündedir. Özellikle Neo-advaitist çevrelerde hâkim olan bu yaklaşımda yaşanan fiziksel sorunları ya önemsememek ya da modern tıp yöntemleriyle gidermeye çalışmak ve psikolojik altüst oluşu ise düşünme biçimlerini degistirerek gidermek önerilir. Diğer yaklaşım bu sorunların ciddiyetini kabul etmekte ve beslenme, hareket ve uyku düzeni değişimi ve gevşeme çalışmaları, oto-telkin, hipnoz, aile dizimi dahil çeşitli yöntemlerle krizin etkisini en azından dayanılır düzeye çekmeye çalışmaktadırlar. Daha küçük bir kesim ise klasik mistik okulların önerilerinin izlenmesi gerektiğini düşünmekte ve çeşitli klasik mistik çalışmaların yapılmasını önermektedirler.
Ruhsal kriz konusundan modern zamanlarda klasik mistik okullar veya neo-advaitist çevrelerde bahsedilmemesi hatta bu konularda kaleme alınan eserlerde de mistisizmin salt olumlu bilinç durumlarının öne çıkarılması yaşanılan ruhsal krizler hakkında bilgi için yeni kaynakların üretilmesini zorunlu kılmıştır. Konu hakkında kişilerin yeterince bilgilendirilmeyişi Ed Muzika tarafından da eserinde "Things Gurus Don’t Tell You" (Guruların Size Söylemediği Şeyler) başlıklı yazısında dile getirilmiştir.
Ruhsal kriz durumunda ise başvurulacak uzman kişilerin kimler olacağı yönünde de bir belirsizlik söz konusudur. Bu noktada kişi eğer herhangi bir mistik okul veya grupla temas halinde değilse ilk olarak psikiyatrist ve psikologlara başvurulabilmekte ve durumunun ağırlığına göre psikiyatristlerden ilaç alabilmekte ve beraberinde terapi görebilmektedir. ABD'de ruhsal kriz alanında uzman olan psikiyatrist ve psikologları bünyesinde bulunduran bazı (Örneğin Spiritual Emergency Network) yardım platformları bulunabilse de çoğunlukla anaakım psikiyatri prosedürüne sadık kalarak tedavi sunan uzmanlarla sağaltım sağlanmaya çalışılmaktadır. Daha hafif durumlarda ise kişiler konuyla ilgili yazılan kitaplardan ve youtube videolarından ve web sayfalarındaki önerilerden yararlanma yoluna gitmektedirler.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Spiritual Quest or Pyschic Disorder?". Group for the Advancement of Psychiatry, Mysticism. IX. Kasım 1976. ss. 799-822.
- ^ Report on Mysticism (A Review) "Arthur J. Deikman, M.D., GAP Report on Mysticism (A Review)"
|url=değerini kontrol edin ().[] - ^ Laing, R.D (1967). The Politics of Experience. New York: Pantheon Books. ss. 91-101. R.D. Laing, Yaşantının Politikası, Kemal Sayar tarafından çevrildi. Vadi Yayınları: 1993, s. 127-140
- ^ Bonnie Lee Hood (1986). "Understanding Transpersonal Crises (Doktora Tezi)". Spiritual Emergencies. University of Massachusetts. s. 2.
- ^ Turner, R.P; Lukoff, D.; Barnhouse, R.T.; Lu, Francis G. (1995). Religious or Spiritual Problem: A Culturally Sensitive Diagnostic Category in the DSM-IV. 183. The Journal of Nervous and Mental Disease. s. 436.
- ^ Stanislav Grof ve Christina Grof, Manevi Kriz: Gelişimsel Krizleri Anlamak, çev. Ahu Ayan, Kaknüs Yayınları, 2011, s.40
- ^ Stanislav Grof-Christina Grof, The Stormy Search for The Self, Los Angeles, Jeremy P. Tarcher, 1990, s.35
- ^ Cemil Çelik. "Psikolojik krize müdahale". 15 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ Kevin, O. (2017). St. Arnaud, Psychosis or Spiritual Emergency: The Potential of Developmental Psychopathology for Differential Diagnosis. 36. International Journal of Transpersonal Studies. s. 51.
- ^ {{kitap kaynağı|ad=A.B.|soyadı=Newberg |başlık =Cerebral blood flow differences between long-term meditators and non-meditators| bölüm =Consciousness and Cognition|volume= 19| issue= 4 |tarih=Aralık 2010|sayfa=899-900, 903-904
- ^
- ^ Waxman, S.G.; Geschwind, N. (1975). The interictal behavior syndrome of temporal lobe epilepsy. 12. Arch Gen Psychiatry. ss. 1580-6.
- ^ Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;suisimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ Stanislav Grof-Christina Grof, "Spiritual Emergency: The Understanding and Treatment of Transpersonal Crises",International Journal of Transpersonal Studies, Vol.36, Issue 2, 2017, s.33-34 (1986'daki makalenin yeni basımı)
- ^ Mircea Eliade, Şamanizm: İlkel Esrime Teknikleri, çev.İsmet Birkan, İstanbul: İmge Kitabevi, 1999,s.58-59
- ^ Fuzuli Bayat, Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2006, s.29
- ^ Fuzuli Bayat, Ana Hatlarıyla Türk Şamanlığı, İstanbul: Ötüken Yayınları, 2006, s.32
- ^ "Kundalini Syndrome Explored: Your Guide to Spiritual Emergencies". 14 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Şubat 2024.
- ^ Swami Narayanananda, The Primal Power in Man or The Kundalini Shakti, Gylling, Denmark: N.U.Yoga Trust & Ashrama, 1979, s.123-131
- ^ "GaneshaSpeaks - Dark Night of the Soul". 3 Aralık 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Şubat 2024.
- ^ "Britannica-Gnosticism". 6 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2024.
- ^ Perle Epstein, Kabala:Musevi Mistiklerinin Yolu, çev. Nusret Karayazgan - Şiyma Barkın, Dharma Yayınları, 1993, s.24-25
- ^ Elliot Wolfson, "Light Through Darkness: The Ideal of Human Perfection in the Zohar" The Harvard Theological Review 81, no.1 (1988), s.76,84,85
- ^ Stephen Eskildsen, "Some Troubles and Perils of Taoist Meditation", Monumenta Serica, 56:1, s.259-264
- ^ Juhn Y. Ahn - Zen and the Art of Nourishing Life, Japanese Journal of Religious Studies, Nanzan Institute for Religion and Culture, 2008, 35/2, s.178–179
- ^ C. Pierce Salguero, “Meditation Sickness” in Medieval Chinese Buddhism and the Contemporary West", Journal of Buddhist EthicsVolume 30, 2023, s.169-179
- ^ C. Pierce Salguero,a.g.m. s.183-184
- ^ Jack Kornfield, "Manevi Uygulamalarda Ortaya Çıkan Engeller ve Ani Değişimler", S.Grof-C.Grof, Manevi Kriz: Kişisel Dönüşüm Buhranlarına Bir Bakış içinde çev. Ahu Ayan, Kaknüs Yayınları, 2011, s.211
- ^ Sara Sviri, "Between Fear and Hope: On the Coincidence of Opposites in Islamic Mysticism", Jerusalem Studies in Arabic and Islam, vol.9(1987), s.338-339
- ^ Mevlana, Mesnevi, çev. Veled İzbudak, MEB. Yayınları, İstanbul, 1990, Cilt 1, s. 236-237 (2943-2949.beyitler)
- ^ Eşref Ali Tanevi, Hadislerle Tasavvuf, Haz.Ahmed Yıldırım, Umran Yayınları, 1995, s.278
- ^ Abdürrezzak Tek, Tasavvufî Mertebeler, Bursa: Emin Yayınları, 2008, s.79,83,244, 251.
- ^ İbn Kayyım el-Cevziyye, Medâricu's- Sâlikîn, Cilt 3, çev. İbrahim Tüfekçi-Harun Ünal, İnsan Yayınları, 1991, s.53
- ^ Necmeddîn-i Kübra, Fevâihu'l Cemal ve Fevâtihu'l Celal, (Haz.)İhramcızâde Hacı İsmail Hakkı Altuntaş, 2010, s.38
- ^ Niyazi Mısri, İrfan Sofraları, çev.Süleyman Ateş, Ankara:Emel Matbaası, 1971, s.37
- ^ Stanislav Grof ve Christina Grof, a.g.m.2011, s.39-40
- ^ Ed Muzika, Self-Realization and Other Awakenings, 2013, s.117-122
- ^ "Spiritual Emergency Network". 19 Şubat 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Şubat 2024.
Dış bağlantılar
- Ruhsal Acil Durum Nedir?
- Ruhsal kriz: bir kavram analizi
- Mini Sharma, Mondeep Dhankar, Deepak Kumar - "Awakening of Kundalini Chakras Presenting as Psychosis—A Case Report"
- Ruhsal Acil Durum: Kriz mi, Dönüşüm mü?
- MEDİTASYON HASTALIĞI: HERKES KİMSENİN MEDİTASYONUN RİSKLERİ HAKKINDA KONUŞMADIĞINI KONUŞUYOR
- GAP Mistisizm Raporu (Bir İnceleme)
- Ruhsal Acil Durum – faydalı bir açıklayıcı model mi?
- Kondalini Sendromu
- Uyanış Belirtileri
- Ruhsal Acil Durum – Psikospiritüel Krizi Anlamaya ve Desteklemeye Giden Kişilerarası Yol
- Shayla love. “Meditation Is a Powerful Mental Tool—and For Some People It Goes Terribly Wrong.” Vice, 2018. [1]
- Rosenthal, Randy. “Can Meditation Actually Be Dangerous?” Lion’s Roar: Buddhist Wisdom for Our Time, 2021, [2]
- Düzenli meditasyon yapanlarda meditasyonla ilgili hoş olmayan deneyimler: Yaygınlık, öngörücüler ve kavramsal düşünceler
Bibliyografya
Kitaplar
- Stanislav Grof ve Christina Grof,Manevi Kriz: Kişisel Dönüşüm Buhranlarına Bir Bakış, çev. Ahu Ayan, Kaknüs Yayınları, 2011
- Stanislav Grof-Christina Grof, The Stormy Search for The Self, Los Angeles:Jeremy P. Tarcher,1990.
- Bonnie Lee Hood, Spiritual Emergencies: Understanding Transpersonal Crises (Doktora Tezi), University of Massachusetts, 1986.
- R.D.Laing, The Politics of Experience, New York:Pantheon Books,1967 (R.D.Laing, Yaşantının Politikası, çev. Kemal Sayar, Vadi Yayınları, 1993)
- Arthur Deikman, GAP Report on Mysticism (A Review)
- Andrew Newberg, The Spiritual Brain:Science and Religious Experiences, The Great Courses, 2012.
- Mircea Eliade, Şamanizm: İlkel Esrime Teknikleri, çev.İsmet Birkan, İstanbul: İmge Kitabevi, 1999
- Swami Narayanananda, The Primal Power in Man or The Kundalini Shakti, Gylling, Denmark: N.U.Yoga Trust & Ashrama, 1979.
- Kundalini Syndrome Explored: Your Guide to Spiritual Emergencies
- John White (Ed.), Kundalini, Evolution and Enlightenment, Paragon House, 1990 (482 sayfa) (Bu eser Türkçeye belirli bölümleri seçilerek şu şekilde çevrilmiştir: John White (Ed), Kundalini Deneyimleri, çev.Aslı Bâki, Satori Yayınevi, 2020 -128 sayfa-)
Makaleler
- Stanislav Grof-Christina Grof, "Spiritual Emergency: The Understanding and Treatment of Transpersonal Crises",International Journal of Transpersonal Studies, Vol.36, Issue 2, 2017, s.30-43
- Kevin O. St. Arnaud, Psychosis or Spiritual Emergency: The Potential of Developmental Psychopathology for Differential Diagnosis, International Journal of Transpersonal Studies, Cilt 36, Sayı 2, 2017, s.44-59
- Kundalini Syndrome Explored: Your Guide to Spiritual Emergencies
- Stephen Eskildsen, "Some Troubles and Perils of Taoist Meditation", Monumenta Serica, 56:1, s.259-291
- Juhn Y. Ahn - Zen and the Art of Nourishing Life, Japanese Journal of Religious Studies, Nanzan Institute for Religion and Culture, 2008, 35/2, s.177–229
- Andrew B.Newberg vd, "Cerebral blood flow differences between long-term meditators and non-meditators", Consciousness and Cognition, Volume 19, Issue 4, December 2010, s.899-905
- S.G Waxman, N.Geschwind "The interictal behavior syndrome of temporal lobe epilepsy". Arch Gen Psychiatry. (1975), 32 (12): 1580–6.
- R.P.Turner, D.Lukoff, R.T.Barnhouse, Francis G.Lu, "Religious or Spiritual Problem: A Culturally Sensitive Diagnostic Category in the DSM-IV", The Journal of Nervous and Mental Disease, Vol.183, No:7, 1995, s.435-444
- Group for the Advancement of Psychiatry, Mysticism: Spiritual Quest or Pyschic Disorder?, (Committee on Psychiatry and Religion), Report No:97, Vol.IX, New York : Group for the Advancement of Psychiatry, Kasım 1976, s.705-825
- Sara Sviri, "Between Fear and Hope: On the Coincidence of Opposites in Islamic Mysticism", Jerusalem Studies in Arabic and Islam, vol.9, 1987, s.316-349
- Elliot Wolfson, "Light Through Darkness: The Ideal of Human Perfection in the Zohar" The Harvard Theological Review 81, no.1 (1988), s.73-95
- C. Pierce Salguero, “Meditation Sickness” in Medieval Chinese Buddhism and the Contemporary West", Journal of Buddhist EthicsVolume 30, 2023, s.169-211
- Nathan Fisher. “The Dark Night of the Soul in Abrahamic Meditative Traditions.” The Oxford Handbook of Meditation, edited by Miguel Farias, Mansur Lalljee, and David Brazier, Oxford UP, 2021,s. 865–886.
- Miguel Farias, M., E. Maraldi, et al. “Adverse events in meditation practices and meditation-based therapies: a systematic review.” Acta Psychiatrica Scandinavica, vol.142, 2020, pp. 374–393. /10.1111/acps.13225
- Jun Ahn. “Malady of Meditation: A Prolegomenon to the Study of Illness and Zen.” (Doktora tezi), UC Berkeley, 2007.
- Juhn Y. Ahn, “Meditation Sickness.” The Oxford Handbook of Meditation, edited by Miguel Farias, Mansur Lalljee, and David Brazier, Oxford UP, 2021, s. 887–906.
- Juhn Y. Ahn, “Getting Sick Over Nothing: Hyesim and Hakuin on the Maladies of Meditation.” Buddhism and Medicine: An Anthology of Premodern Sources, edited by C. Pierce Salguero, Columbia UP, 2017, s. 390–97.
- Bhikkhu Anālayo . “The Mass Suicide of Monks in Discourse and Vinaya Literature.” Journal of Chinese Buddhist Studies vol. 7, 2014, s.11–55.
- Willoughby B. Britton, “Can mindfulness be too much of a good thing? The value of a middle way.” Current Opinions in Psychology: Special Issue on Mindfulness, vol. 28, 2019, pp. 159–165.
(https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2018.12.011)
- Ausiàs Cebolla, et al. “Unwanted effects: Is there a negative side of meditation? A multicentre survey” PLoS One. Vol. 12, no. 9, 2017. (https://doi.org/10.1371/journal.pone.0183137)
- Eric M. Green “Healing Sicknesses Caused by Meditation:‘The Enveloping Butter Contemplation’ from the Secret Essential Methods for Curing Meditation Sickness.” Buddhism and Medicine: An Anthology of Premodern Sources, edited by C. Pierce Salguero, Columbia UP, 2017, s. 373–381.
- Marco Schlosser, et al,“Unpleasant meditation-related experiences in regular meditators: Prevalence, predictors, and conceptual considerations.” PLoS ONE vol. 14, no. 5, 2019,
nal.pone.0216643
Videolar
- Stanislav Grof, Spiritual Crisis
- Stanislav Grof, Spiritual Emergency
- Stanislav Grof - Spiritual Emergency-Sesli Kitap
- Stanislav Grof, Propsal for a Radical Revision of Psychiatry, Psychology , Psychotherapy
- Understanding Spiritual Crisis (Dr.David Lukoff)
- Dr.Willoughby Britton, The Hidden Risks of Meditation
- Dr.Tim Read, The Difference Between Spiritual Crisis and Psychosis
- Phil Borges, Psychosis or Spiritual Awakening
- Lisa Miller, Depression and Spiritual Awakening
- Stanislav Grof, Healing Potential of Non-Ordinary States of Consciousness
- Ken Wilber, Psychosis or Mystical State
- Dr.Tim Read, Dealing with Spiritual Emergency
- Andrea Pennington, Recognizing Spiritual Emergency, Kundalini Awakening, HPPD
- Nicky Sutton, Spiritual Emergency
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ruhsal kriz ruhsal deneyimler sonucunda bedensel ve zihinsel duzlemde bireyde gucluk doguran durumlari ifade eden psikospirituel donusum sureci Edvard Munch un Ciglik adli tablosu Tarih 1895 Ruhsal krizlerde de Munch un resmettigine benzer sekilde kaygi huzun kaybolmusluk ve izolasyon duygulari yasanabilmektedir Varolussal kriz ve kimlik krizi ile de bazi benzerlikleri olabilen bu durum kimi zaman kundalini sendromu kundalini syndrome kundalini krizi kundalini crisis ruhsal buhran spiritual emergency benotesi krizi transpersonel crisis samanik kriz shamanic crisis gibi isimlerle de anilabilmektedir Arkaplan1970 lerden once ana akim psikiyatri manevi veya mistik deneyimler ile akil hastaliklari arasinda hicbir ayrim yapmiyordu Bunun bir ornegi GAP Group for the Advancement of Psychiatry grubunun 1976 yilinda yayinladigi bir raporda gorulmektedir Psikiyatristlerin mistik deneyimleri psikiyatrik hastalik grubu icinde degerlendirdigi raporda yer alan ve mistik deneyimlerini aktaran 19 yasindaki bir hasta ile ilgili ifadelerine de yansimistir Bununla birlikte 1960 lar ve 1970 ler boyunca manevi mistik deneyimlerin mutlaka tedavi edilmesi gereken zihinsel bir sorun olmayabilecegi ve bu deneyimlere daha farkli bir perspektiften bakilarak anlasilmaya calisilmasi gerektiginin dusunen ve ana akim psikiyatri uygulamalarini elestiren psikiyatri icin muhalif egilimler gelismeye basladi Ornegin GAP grubunun 1976 tarihli raporunu her ne kadar bazi noktalara bilimsel nesnellik sergilenmis de olsa bir butun olarak bakildiginda konuya yaklasimini dar goruslu ayrimlari yok sayan ve naif bir kibirli tonun hakim oldugu elestirisinde bulunur Deikman raporun odaklandigi vizyoner deneyimlerin Dogu mistisizminin hedefi olmadigi hatta bu tip deneyimlerin mistik yolda geride birakilmasi gereken bir yanilsama kabul edildigine dikkati ceker de deneyimlerin delilikle mi mistik alanla mi iliskili olduklari konusunda hizli hukum verilmemesi gerektigini ve cogunlukla kisileri delilikle iliskilendirmeye sevkeden goruslerin toplumsal deger yargilarindan etkilendigine dikkati cekmis ve olumsuz manada deli olarak nitelendirilebilen mistik deneyim sahiplerinin Bati dunyasinda gozden kacirilan yeni bir bilinc durumuyla iliskili olabilecegini vurgulamistir Ruhsal Buhran Spiritual Emergency terimi ilkin Stanislav Grof ve Christina Grof tarafindan 1984 yilinda yayinlanan Spiritual Emergency Understanding and Treatment of Transpersonal Crisis baslikli makalede kullanildi Mistik deneyimlerin zihinsel sorunlarla yer yer ortusmesi sebebiyle 1990 larda bir grup arastirmacinin onerisiyle Amerikan Psikiyatri Birligi 1994 yilinda yayimladiklari kisa adi DSM olan ve hastaliklari yeniden tanimlayarak gerekli teshisleri koyabilmek icin uzmanlara rehber olan Ruhsal Bozukluklarin Tanisal Ve Sayimsal Elkitabi nin dorduncu baskisinda DSM IV Dini ve Ruhsal Sorunlar seklinde bir basliga yer vermistir Ruhsal krizler Psikolojik yaklasimKisiler arasinda gorulme bicimi degiskenlik gostergese de ruhsal krizlerde genel olarak derin duygular imgelemler algi degisiklikleri titreme nobetlerinden bogulma hissine kadar uzanan farkli fiziksel belirtiler deneyimlenebilmekte ve bireyin kisisel yasam oykusunun disindaki bir kaynaktan geldigi izlenimi verdiginden benotesi transpersonal deneyimler olarak da adlandirilabilmektedirler Ruhsal krizler hastalik kaza ya da ameliyat gibi fiziksel bir etkenle olabildigi gibi bazen asiri fiziksel zorlanma veya uzun sure uykusuzlukla kadinlarda dogum dusuk ya da kurtaj olaylarinda ya da siddetli bir cinsel deneyimin ardindan olabilecegi gibi en onemli gucler meditasyon veya ruhsal uygulamalardir Temelde insanda ruhsal donusumu hedefleyen farkli mistik uygulamalarin Zen Vipassana Meditasyonu Kundalini yoga Sufi meskleri Hristiyan dualari vs dunya uzerinde gittikce daha populer hale gelmesi donusum krizleri geciren insanlarin sayisinda artisa yol acmistir Ruhsal degisimin cok yavas olmasi durumunda insanin uzerindeki etkilerinin belli belirsiz olacagini belirten Stanislav Grof ve Christina Grof bu degisimin hizli olmasi halinde kisileri panik haline sevk edecegine dikkati cekmistir Ruhsal degisim cok hizli ve dramatik oldugunda ise bu dogal surec bir krize donusebilir ve ruhsal degisim ruhsal kriz olur Boylesi bir kriz durumundaki insanlar aniden kendi eski inanis ve varolma bicimleriyle celiskiler yasarlar ve gerceklikle iliskileri cok hizli degisir Onceki aliskin olduklari dunyada birdenbire rahatsizlik duymaya baslarlar ve gundelik hayatin ihtiyaclarini karsilamakta gucluk cekebilirler Icsel dunyalari ile gundelik gerceklige ait dis dunyayi birbirinden ayirmakta buyuk sorunlar yasayabilirler Fiziksel bakimdan bedenlerinden akan guclu enerjiler deneyimleyebilirler ve bunlar kontrol edilemez titremelere yol acabilir Korku ve direncleri ic dunyalarindaki hissettikleri seyleri kontrol etmek icin buyuk efor ve zaman harcamalarina yol acabilir Ruhsal kriz ile psikolojik kriz farklariRuhsal kriz spiritual crisis ile psikolojik krizler psychological crisis arasinda ayrim konusu farkli taraflar arasinda gorus birligine hala varilmamis olan tartismali bir konu olmaya devam etmektedir DSM IV de dini ve ruhsal sorunlar basligi altinda sinirlandirilmis olsa da anaakim psikiyatri cevrelerinde temelde semptomatik farklar haricinde temel olarak her iki kriz arasinda bir fark gorulmemektedir Bununla birlikte transpersonel psikoloji uzmanlari her iki kriz turu arasinda benzerliklere karsin bazi farklarin mevcut oldugunda israr etmektedir Ruhsal Krizlerin cogunlukla ruhsal pratikleri uygulama doneminde ve gorunurde herhangi bir sebep olmaksizin ani sekilde ortaya cikmasi psikolojik krizlerin ise mevcut bir hedefle ilgili yasanilan hayalkirikliklari ve cozumsuzluk neticesinde ortaya cikan bir duygu durum olmasi bu farklardan birisidir Ruhsal kriz spiritual crisis ile psikozlar arasinda anaakim psikiyatri sadece semptom duzeyinde farklar oldugunu kabul ederken transpersonel ve gelisimsel psikolojide psikotik bozukluklarin zaman icindeki olumsuz gelisimlerin urunu olmasina ragmen ruhsal kriz durumlarinin akut oldugu ve gelisimsel olarak normal veya saglikli bireylerde ortaya cikabildigi kabul edilir Norolojik sebeplerBeyin anatomisi Teolojik mistik deneyimlerin noral kaynaklariyla ilgilenen norolojinin bir dali olan noroteoloji alaninda ruhsal krizler ve spontan ruhsal deneyimler norolojik sebeplerle iliskilendirilebilmektedir Norolojik arastirmalarda kullanilan beyin tarama teknolojileri gelismeden once mistik deneyimlere sadece dis kaynakli vizyonlar sesler ve bunlarin zihindeki yansimalari olarak bakilirken yeni teknolojik gelismeler isiginda mistik pratiklerin beyin duzeyindeki etkileri incelenmeye baslanmistir Ozellikle 2000 li yillar sonrasinda bu alanda sayilari gittikce artan arastirmalar henuz emekleme duzeyinde de olsa mistik deneyimin organik temelleri uzerinde gelecekte yeni perspektiflerin gelistirilmesine imkan tanimistir Meditasyon yapanlar uzerinde kullanan beyin goruntuleme calismalari SPECT ve ile yapilan calismalarda aktif olarak meditasyon yaparken korteks ve korteks alti yapilarda belirgin degisiklikler oldugu saptanmistir Yine bu arastirmalarda uzun sureli meditasyon yapan bireylerin beyinlerinde frontal lob bazal ganglion limbik sistem ve talamus bolgelerinde de meditasyon yapmayan kisilere oranla oldukca farkli aktivite degisimleri oldugu gorulmustur Limbik Sistemin anatomik kisimlari Ayrica arastirmalar beynimizde korku kaygidan sorumlu olan amigdalanin meditasyon yapanlarda etkinligini azalttigini gostermektedir Bu durumda uzun sureli meditasyon uygulamasinin duygusal durumda daha stabilize bir etkiye yol acacagi bulgulanmistir Ayrica seratonin dopamin ve GABA seviyelerinde artis ve kortizol ve noropinefrin seviyelerinde azalma da gorulmustur Bu arastirmalarin gosterdigi bulgular uzun sureli meditatif calisma yapan kimselerde duygu durum ve benlik algilarinda ciddi degisimlerin olasi oldugudur Geschwind sendromuna adini veren Norman Geschwind temporal lob epilepsisi olan kisilerde bu sendromun goruldugu tespitinde bulunmustur Hiperdinselligin gorulebildigi Geschwind sendromunda da zamanla agirlasan kisilik degisimleri soz konusudur Mistik okullarda ruhsal krizDunya uzerinde cesitli cografyalarda ortaya cikan mistik okullarda ruhsal uygulamalarda ortaya cikabilecek sorunlardan soz edilir Genellikle mistik okullarda ruhsal yolcunun yasadigi ruhsal krizler icsel catismalar ve bilincalti dinamikler karsisina cikan iblisler cinler demonlarla temsil veya hikaye edilir Ruhsal krizlerde ilgili olarak eski mistik okullara ilk dikkat ceken figurlerden biri de yine Stanislav Grof olmustur Pek cok bireysel istisnalar olmakla birlikte anaakim psikiyatri ve psikoloji genellikle mistisizm ve psikopatoloji arasinda bir ayirim yapmaz Yuzyillardir yapilarinda sistematik olarak bilincin arastirilmasini barindiran buyuk ruhsal geleneklerin psise ve insan dogasina iliskin anlayisimiza katkida bulunacak herhangi birseye sahip olabilecegine dair resmi bir kabul bulunmamaktadir Bu yuzden yine asirlardir derin psikolojik kesif ve deneyimlere dayali Budist Hindu Hristiyan Islami ve diger mistik geleneklerde bulunan kavram ve pratikler ayrim gozetmeksizin cesitli hurafeler ve naif halk dini inanclari olarak gozardi edilip onemsenmezler Genel olarak ruhsalliga ozel olarak da ruhsal krizlere yonelik bu tavir ciddi pratik sonuclara yol acar Donusum krizi icindeki insanlar zihinsel bakimdan hasta olarak kabul edilir ve baskilayici ilac verilmesi rutinine maruz kalirlar Ancak tibbi anlamda bir hastalikla ugrastigimiz inanci temelsizdir cunku halen bu inanci destekleyecek hicbir klinik veya laboratuvar bulgusu mevcut degildir Samanizmde Stanislav Grof ve Christina Grof en eski dinsel bicimlerden olan Samanlarda samanik hastaligin bir ruhsal kriz bicimi olduguna dikkati cekmislerdir bir Saman Dinler tarihcisi Mircea Eliade Saman adayinin nobetler gecirip sanrilar ve ruyalar gordugu bir tur hastalik halinden bahseder Hatta bazi vakalarda saman adayi ac ve susuz sekilde 3 veya 7 gun olu gibi yatar ve bu surecte tum varliginin parcalara ayrildigi ve sonrasinda yeniden birlestirildigi bir tur astral deneyimin yasandigini aktarir ve bunun bir tur metaforik olum ve diriltilme oldugunu belirtir Eliade nin genel olarak cizdigi hastalik tablosu Turk Samanligi icin de gecerlidir ve hastalik ve ruhi sancilar cekmek saman olmanin sartlari arasinda gorulur Arastirmaci Fuzuli Bayat samanliga gecis asamasinin merhalelerini su sekilde siralar Cagri Hastalik Toplumdan kenarlastirma Toplumdan uzaklasma Fiziksel sinav Zihinsel acilma Egitim Yeni varliga transformasyon Topluma donusHinduizmde cakralar ve Kundalinin akis yolu olan Hindu ruhsal geleneginde kuyruk sokumunda yer alan pasif bir enerji olarak dusunulen Kundalini enerjisi veya Kundalini Sakti nin ruhsal pratiklerle aktive edildigi ancak kimi durumlarda bu enerjinin kontrol disina cikarak kisinin beden ve zihin sagligini etkileyebildigi dusunulur Kundalini kuyruk sokumundan dikey dogrultuda yukseldiginde nadi denilen ve bedeni boydan boya kat ettigi dusunulen kanallarda rahatca akmasi gerektigi ancak bir tikaniklik durumunda olumsuz neticelere yol acabildigi savunulur da denilen bu durum gerceklestiginde kiside gorulebilecek belirtilerden bazilari sunlardir yorgunluk ciltte kasintilar depresyon huzursuzluk halisulasyon paranoya sanrilar kisilik kaybi depersonalization manik gecisler uykusuzluk oryantasyon bozuklugu asiri cinsel arzu bedenin cesitli noktalarinda titresimler seyrler asiri isinma vb Kundalini Sakti nin kismen yukselmesi ve yanlis kanallara girmesi ve sonra gerisin geriye hangi cakraya cekilirse o cakranin bulundugu bolgede soruna yol acacagi iddia edilir Swami Narayanananda Kundaliniyle ilgili eserinde bir bolumu Kundali nin yanlis sekilde islemesi durumunda olusabilecek fiziksel rahatsizliklara ayirmistir Hinduizmde ruhsal kriz ile ilgili bir baska aciklama ile ilgilidir Buna gore kisi Saturn un Shani olumsuz etkileri sebebiyle ruhsal kriz yasar ancak bu kriz karmik bedellerin odenmesini sagladigi icin sonunda olumlu bir gelisme olarak gorulur Gonstiklerde Gnostik inanislarda kendilerine yonetici efendi Rab anlamina gelen adi verilen ve sayilari 7 ile 12 olup yedi gezegen ve on iki burcla iliskilendirilen dogaustu varliklarin insanlari maddi dunyaya zincirleyerek ruhsal alana gecmesini engelledigine inanilmaktaydi Kabalada Musevi Mistisizmi Kabalacilar mistik diyari temsil eden veya mistik bahceye adim atacak kisileri karsi karsiya kaldiklari fizik ve psisik tehlikelere karsi uyarirlar ve bu tehlikeyi bir hikaye ile ogrencinin hafizasina kazirlar Bu Pardes e yola cikan dort buyuk bilgenin yani Ben Azai Ben Zoma Ben Abuyah ve Rabbi Akiva nin hikayesidir Efsane ye gore dordu de Pardes e girdi yani mistik yasamla kucaklasti Iclerinden en yaslisi ve en hazirlikli olani Rabbi Akiva bilincustu duzeyine ilk ulasan kisi oldu Fakat uyaniklilik bilincine donus unde diger uc kisi yi donus yolunda zihinlerinin yaratacagi hayali goruntulere yenilmemeleri ve teslim olmamalari icin uyardi Aziz Rabbi Ben Azai gozunu dikti ve oldu cunku ruhu kaynagina ulasmayi o kadar cok istiyordu ki isigi gorur gormez hemen fiziksel bedenini uzerinden siyirip atti Bilgi karmasasindan yeterince cikamamis olan Ben Abuyah gozunu dikti ve bir yerine iki Tanri gorerek aninda kafir oldu Ben Zoma bakti ve aklini kacirdi cunku olagan yasamla hayali deneyimi uzlastiramadi Yalnizca mukemmel uyumlu Rabbi Akiva baris icinde girdi ve cikti Elliot Wilson Zohar daki peygamber Ibrahim in Abraham Misir a inisiyle ilgili yorumun daha sonra Musevi mistik sistemlerinde gecen yukselmek icin inis yeridah tachlit aliyah doktrini uzerine etkili oldugu yorumunu yapar Buna gore Ibrahim ve halki olgunlasmak icin Misir a inip o sikintilari cekerek arinmak zorundaydi Tipki Ibrahim in Misir da arinmis tzeruf olmasi gibi Israil halki da ondan sonra Musa zamaninda Misir daki kolelikle arinmislar curuflarindan temizlenip kutsal duzeye yukselmislerdi Taoizmde Ci nin Qi bedende aktigi meridyenler Yaklasik 1300 yillarina tarihlenen alanina ait Jindan zhengyan adli metinde Taocu meditasyon sirasinda ortaya cikabilecek bazilari hos bazilari nahos travmatik hatta tehlikeli olabilecek durumlardan soz edilir Cigong calismasi olan Ba Duan Jin Sekiz bolume ayrilan metinde ilk bolumunde kisinin ruhsal egzersizlerin baslangic doneminde karakterinde tevazunun eslik ettigi icsel bir uyum ve nese halini tadacagi daha sonra bedeninde bir takim duyumlari hissedecegi tum bedeninde uyumlu bir ci qi akisinin olacagi ve hos kokular duyabilecegi dilinin altindan tatli bir akiskan sivi uretimi olabilecgi yeme icme ve uykudan kendisini cekebilecegi bazi doga ustu vizyonlar gorebilecegi belirtilir Ancak metinde 6 bolumden 8 bolume kadar tanimlanan fenomenler oldukca sorunlu hatta tehlikeli gorulur Bu bulumlerde kisinin depresif duygu degisimlerinin kendisine eslik ettigi haller tutarsiz garip davranislar sergileyebilecegi ve kendisindeki bilgeligi sergileyen bir gosteriscilik durumuna girebilecegi ancak bu bilgeligin cinlerin demons etkisiyle olusmus mutlak bir yanilsama oldugu ve kisinin tum onceki kazanimlarini yok edebilecek bir sey oldugu vurgulanir ve devaminda da akil sagliginin tumden yitirilebilecegi uyarisi yapilir Metinde sadece zihinsel duygusal sorunlardan soz edilmekle kalmayip bazi fizik sorunlarin da yasanabilecegini belirtilir Dunyada yayginlasan bir Taocu Budist pratik olan Cigong da ortaya cikabilen ve kisaca Cigong sapmasi olarak tarif edilen Zouhuorumo da ruhsal krizin bir turevidir Budizmde Zen ustasi 1686 1769 meditasyon yaparken ortaya cikan rahatsizliklara zenbyō adini vermekte ve bunlari ruhsal yolcuya rahatsizlik veren hirsizlara benzetmektedir Hakuin ayni zamanda meditasyon yapan kisilerde ci enerjisinde tikaniklarin ortaya cikabilecegini bunun da bedendeki enerjiyi tuketip cesitli rahatsizliklara yol acabilecegini yazmistir Tum dunyada olumlu yonleri vurgulanan bir Budist meditasyon yontemi olan mindfulness in Bati da bazi uygulayicilarda gorulen yan etkilerine ancak cok yakin zamanlarda dikkat cekilmeye baslanmis olsa da Budist manastir topluluklarinda konunun bilindigi cunku bizzat Buddha zamaninda bile bazi Budist calismalarin olumsuz durumlarinin ortaya cikmis hatta Buddha ya atfedilen kimi kutsal metinlerde Buddha nin uygulayicilarin karsilasabilecegi olumsuz durumlardan soz ettigi aktarilmistir Buddha Suraṃgama sutra de ogrencilerine yaptigi uzun konusmanin bir bolumunde meditasyonda karsilasilabilecek olumsuz durumlarla ilgili sunlari demistir Simdi size hakiki egitim ve uygulama yontemlerini vaaz ettim Ancak samatha ve vipasyana yi gelistirdiginizde ortaya cikabilecek incelikli seytani olaylarin hala farkinda degilsiniz Onunuzde seytani olaylar tezahur edecek ancak siz onlari dogru bir sekilde ayirt edemeyeceksiniz Bu varliklar aklinizi sasirtip sizi dengesiz goruslere dusurecekler Konusmasinin devaminda Buddha ruhsal yoldaki kisinin Dhyana durumuna erisip Samadhi ye yaklasirken tum dogaustu varliklarin meditasyon yapan kisi uzerindeki etkilerini yitireceklerinden endise ederek her turlu olumsuzluga sevk etmek icin ona saldiracaklarini soyler Hristiyanlikta Hristiyan geleneginde bunun en bilinen ornegi Hacli Yuhanna nin kaleme aldigi Ruhun Karanlik Gecesi adli eserdir meditasyon halinde resmeden bir tablo Bu eserinde Hacli Yuhanna kisinin mistik yolculukta ilkin isikla yuz yuze gelineceginden ancak sonra kendisini cesitli karanliklar icinde bulacagindan soz etmistir Bir baska Hristiyan aziz da kesis olmak icin cole gidenlere ve meditasyon yapanlara musallat olan ve onlari kibre surukleyen korku salan uyku veren cesitli iblisler hakkinda bir yazi kaleme almistir Tasavvufta Islam Mistisizmi Seyr i Suluk da denilen tasavvufi yolculukta kisinin hal denilen farkli ruhsal hissi durumlar icine girip cikacagi dusunulur Bu hallerden bazilari kisiye hos duygular yasatirken bazilari onda sikinti bunalti durumlari yasatabilmektedir Sikintili haller insanlardaki dunyevi egilimlerin yok olmasina yoneliktir Ancak ruhsal yoldaki kisinin bir rehberden mahrum olmasi durumunda bazi sikintilarin ustesinden gelinemeyebilecegi uyarisinda bulunulur Bir sufi zikir ayini Mevlana Celaleddin i Rumi Mesnevi adli eserinde bu durumu sekilde ifade eder Piri bul ki bu yolculuk Pirsiz pek tehlikeli pek korkuludur afetlerle doludur Bildigin ve defalarca gittigin yolda bile kilavuz olmazsa sasirirsin Kendine gel Hic gormedigin o yola yalniz gitme sakin yol gostericiden bas cevirme Ey nobran Pirin golgesi olmazsa gulyabani sesi seni sersemlestirir yolunu sasirtir Gulyabani sana zarar verir yolundan alikor Bu yolda nice senden daha dahi kisiler kaybolup gittiler Yolcularin yollarini sasirdiklarini kotu ruhlu Iblis in onlara neler yaptigini Kur an dan isit Onlari ana yoldan yuzbinlerce yil uzak olan yola goturdu felakete ugratti cirilciplak birakti Sufiler tasavvuf yolundaki kisinin yasadigi kedere huzne ice donukluk ve bunalti haline kabz terimiyle isaret ederler Kabz durumda kisinin intihara bile suruklenebilecegini dusunen sufiler tasavvuf pratikleriyle kisinin kabz hali icine girebilecegini ve sufi rehberinin bu noktada ancak kisiyi teselli eden bir sosyal ve psikolojik destek oldugunu kabul ederler Kabz in disinda sufiler ruhsal yoldaki kisinin huzn korku anlamina gelen havf ve anksiyete bunalti tahammulsuzluk anlamlarina gelen kalak ve dehset gibi haller hisler yasayacaklarini ongormusler hatta bunlari ruhsal yolda duraklar olarak adlandirmislardir Kalak duzeyindeki dervisin hali ruhsal kriz durumunda toplumdan ister istemez soyutlanan kisilerin halini andirir cunku bu durumdaki kisinin cevresindeki insanlara karsi tahammulunun azalacagi belirtilir Yasadigi bazi ruhsal halleri yaziya doken az sayida sufiden biri olan Necmeddin i Kubra nin ruhsal deneyimi ise ruhsal krizin kisi icin olum veya akil hastaligi boyutunda bir dehset uretebilecegini gostermektedir Halvette zikrederken siddetli bir bas agrisi ile beraber buna benzer sesler duydum Halbuki ben bu hususta sadik ve samimi idim o huzurdaki ayaklarin topragina kendimi feda etmistim Bu ses ve sikintilari seyhime anlattim Olmeden ve aklini oynatmadan once hemen halvetten cik zikri birak dedi Bir baska sufi Niyazi Misri de ruhsal yolda bunalima girdigini ve cektigi istirap sebebiyle ruh durumunda savrulmalar yasadigini ve kendisini yuksek bir yerden atma hissiyle doldugunu yazar Sanal ve populer dunyada ruhsal krizStanislav Grof ve Christina Grof un da dikkat cektigi gibi dunya genelinde farkli ruhsal uygulamalara yonelik artan ilgi ve merakin mistik bir takim uygulamalara kalkisanlarin ve neticesinde de ruhsal kriz yasayan insanlarin sayisinda bir patlamaya yol acmistir Bu durumun bir sonucu olarak ruhsal krize klasik mistik okullarin transpersonel psikoglarin yaklasimlari disinda bir de modern donemde artan Internet kullanimiyla yayginlasan bir bilgi paylasimi ve icerikler one cikmistir Bu cercevede internette cesitli platformlarda Youtube Facebook Quora vb konuyla ilgili paylasimlarin surekli arttigi ve ruhsal krizle karsilasan cok sayida insanin bu platformlarda cevaplar aradigi gorulmektedir Isimsiz veya takma isimli paylasimlarin yani sira kendi krizleriyle mucadele edip bu krizi anlattigini soyleyen cesitli isimler de yine bu platformlarda paylasimlar yapmaya devam etmektedir Bu paylasimlarda genel olarak uc yaklasim farki oldugu gorulmektedir Bunlardan ilki ruhsal krizlerin zihnin bir urunu oldugu dolayisiyla da hicbir sekilde onemsenmemesi gerektigi yonundedir Ozellikle Neo advaitist cevrelerde hakim olan bu yaklasimda yasanan fiziksel sorunlari ya onemsememek ya da modern tip yontemleriyle gidermeye calismak ve psikolojik altust olusu ise dusunme bicimlerini degistirerek gidermek onerilir Diger yaklasim bu sorunlarin ciddiyetini kabul etmekte ve beslenme hareket ve uyku duzeni degisimi ve gevseme calismalari oto telkin hipnoz aile dizimi dahil cesitli yontemlerle krizin etkisini en azindan dayanilir duzeye cekmeye calismaktadirlar Daha kucuk bir kesim ise klasik mistik okullarin onerilerinin izlenmesi gerektigini dusunmekte ve cesitli klasik mistik calismalarin yapilmasini onermektedirler Ruhsal kriz konusundan modern zamanlarda klasik mistik okullar veya neo advaitist cevrelerde bahsedilmemesi hatta bu konularda kaleme alinan eserlerde de mistisizmin salt olumlu bilinc durumlarinin one cikarilmasi yasanilan ruhsal krizler hakkinda bilgi icin yeni kaynaklarin uretilmesini zorunlu kilmistir Konu hakkinda kisilerin yeterince bilgilendirilmeyisi Ed Muzika tarafindan da eserinde Things Gurus Don t Tell You Gurularin Size Soylemedigi Seyler baslikli yazisinda dile getirilmistir Ruhsal kriz durumunda ise basvurulacak uzman kisilerin kimler olacagi yonunde de bir belirsizlik soz konusudur Bu noktada kisi eger herhangi bir mistik okul veya grupla temas halinde degilse ilk olarak psikiyatrist ve psikologlara basvurulabilmekte ve durumunun agirligina gore psikiyatristlerden ilac alabilmekte ve beraberinde terapi gorebilmektedir ABD de ruhsal kriz alaninda uzman olan psikiyatrist ve psikologlari bunyesinde bulunduran bazi Ornegin Spiritual Emergency Network yardim platformlari bulunabilse de cogunlukla anaakim psikiyatri prosedurune sadik kalarak tedavi sunan uzmanlarla sagaltim saglanmaya calisilmaktadir Daha hafif durumlarda ise kisiler konuyla ilgili yazilan kitaplardan ve youtube videolarindan ve web sayfalarindaki onerilerden yararlanma yoluna gitmektedirler Ayrica bakinizMistisizm Perennial felsefe Dini deneyim Kendini gerceklestirme Ego olumu Stanislav Grof Transpersonel psikoloji Esalen Enstitusu Ruhun Karanlik Gecesi Noroteoloji Meditasyon Meditasyonun etkileri Bilincli farkindalik Hacli Yuhanna Zouhuorumo Frontal lob Limbik sistem KilavuzlukKaynakca Spiritual Quest or Pyschic Disorder Group for the Advancement of Psychiatry Mysticism IX Kasim 1976 ss 799 822 Report on Mysticism A Review Arthur J Deikman M D GAP Report on Mysticism A Review url degerini kontrol edin yardim Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link olu kirik baglanti Laing R D 1967 The Politics of Experience New York Pantheon Books ss 91 101 R D Laing Yasantinin Politikasi Kemal Sayar tarafindan cevrildi Vadi Yayinlari 1993 s 127 140 Bonnie Lee Hood 1986 Understanding Transpersonal Crises Doktora Tezi Spiritual Emergencies University of Massachusetts s 2 Turner R P Lukoff D Barnhouse R T Lu Francis G 1995 Religious or Spiritual Problem A Culturally Sensitive Diagnostic Category in the DSM IV 183 The Journal of Nervous and Mental Disease s 436 Stanislav Grof ve Christina Grof Manevi Kriz Gelisimsel Krizleri Anlamak cev Ahu Ayan Kaknus Yayinlari 2011 s 40 Stanislav Grof Christina Grof The Stormy Search for The Self Los Angeles Jeremy P Tarcher 1990 s 35 Cemil Celik Psikolojik krize mudahale 15 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2024 Kevin O 2017 St Arnaud Psychosis or Spiritual Emergency The Potential of Developmental Psychopathology for Differential Diagnosis 36 International Journal of Transpersonal Studies s 51 kitap kaynagi ad A B soyadi Newberg baslik Cerebral blood flow differences between long term meditators and non meditators bolum Consciousness and Cognition volume 19 issue 4 tarih Aralik 2010 sayfa 899 900 903 904 Waxman S G Geschwind N 1975 The interictal behavior syndrome of temporal lobe epilepsy 12 Arch Gen Psychiatry ss 1580 6 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi su isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Stanislav Grof Christina Grof Spiritual Emergency The Understanding and Treatment of Transpersonal Crises International Journal of Transpersonal Studies Vol 36 Issue 2 2017 s 33 34 1986 daki makalenin yeni basimi Mircea Eliade Samanizm Ilkel Esrime Teknikleri cev Ismet Birkan Istanbul Imge Kitabevi 1999 s 58 59 Fuzuli Bayat Ana Hatlariyla Turk Samanligi Istanbul Otuken Yayinlari 2006 s 29 Fuzuli Bayat Ana Hatlariyla Turk Samanligi Istanbul Otuken Yayinlari 2006 s 32 Kundalini Syndrome Explored Your Guide to Spiritual Emergencies 14 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Subat 2024 Swami Narayanananda The Primal Power in Man or The Kundalini Shakti Gylling Denmark N U Yoga Trust amp Ashrama 1979 s 123 131 GaneshaSpeaks Dark Night of the Soul 3 Aralik 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Subat 2024 Britannica Gnosticism 6 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2024 Perle Epstein Kabala Musevi Mistiklerinin Yolu cev Nusret Karayazgan Siyma Barkin Dharma Yayinlari 1993 s 24 25 Elliot Wolfson Light Through Darkness The Ideal of Human Perfection in the Zohar The Harvard Theological Review 81 no 1 1988 s 76 84 85 Stephen Eskildsen Some Troubles and Perils of Taoist Meditation Monumenta Serica 56 1 s 259 264 Juhn Y Ahn Zen and the Art of Nourishing Life Japanese Journal of Religious Studies Nanzan Institute for Religion and Culture 2008 35 2 s 178 179 C Pierce Salguero Meditation Sickness in Medieval Chinese Buddhism and the Contemporary West Journal of Buddhist EthicsVolume 30 2023 s 169 179 C Pierce Salguero a g m s 183 184 Jack Kornfield Manevi Uygulamalarda Ortaya Cikan Engeller ve Ani Degisimler S Grof C Grof Manevi Kriz Kisisel Donusum Buhranlarina Bir Bakis icinde cev Ahu Ayan Kaknus Yayinlari 2011 s 211 Sara Sviri Between Fear and Hope On the Coincidence of Opposites in Islamic Mysticism Jerusalem Studies in Arabic and Islam vol 9 1987 s 338 339 Mevlana Mesnevi cev Veled Izbudak MEB Yayinlari Istanbul 1990 Cilt 1 s 236 237 2943 2949 beyitler Esref Ali Tanevi Hadislerle Tasavvuf Haz Ahmed Yildirim Umran Yayinlari 1995 s 278 Abdurrezzak Tek Tasavvufi Mertebeler Bursa Emin Yayinlari 2008 s 79 83 244 251 Ibn Kayyim el Cevziyye Medaricu s Salikin Cilt 3 cev Ibrahim Tufekci Harun Unal Insan Yayinlari 1991 s 53 Necmeddin i Kubra Fevaihu l Cemal ve Fevatihu l Celal Haz Ihramcizade Haci Ismail Hakki Altuntas 2010 s 38 Niyazi Misri Irfan Sofralari cev Suleyman Ates Ankara Emel Matbaasi 1971 s 37 Stanislav Grof ve Christina Grof a g m 2011 s 39 40 Ed Muzika Self Realization and Other Awakenings 2013 s 117 122 Spiritual Emergency Network 19 Subat 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Subat 2024 Dis baglantilarRuhsal Acil Durum Nedir Ruhsal kriz bir kavram analizi Mini Sharma Mondeep Dhankar Deepak Kumar Awakening of Kundalini Chakras Presenting as Psychosis A Case Report Ruhsal Acil Durum Kriz mi Donusum mu MEDITASYON HASTALIGI HERKES KIMSENIN MEDITASYONUN RISKLERI HAKKINDA KONUSMADIGINI KONUSUYOR GAP Mistisizm Raporu Bir Inceleme Ruhsal Acil Durum faydali bir aciklayici model mi Kondalini Sendromu Uyanis Belirtileri Ruhsal Acil Durum Psikospirituel Krizi Anlamaya ve Desteklemeye Giden Kisilerarasi Yol Shayla love Meditation Is a Powerful Mental Tool and For Some People It Goes Terribly Wrong Vice 2018 1 Rosenthal Randy Can Meditation Actually Be Dangerous Lion s Roar Buddhist Wisdom for Our Time 2021 2 Duzenli meditasyon yapanlarda meditasyonla ilgili hos olmayan deneyimler Yayginlik ongoruculer ve kavramsal dusuncelerBibliyografyaKitaplar Stanislav Grof ve Christina Grof Manevi Kriz Kisisel Donusum Buhranlarina Bir Bakis cev Ahu Ayan Kaknus Yayinlari 2011 Stanislav Grof Christina Grof The Stormy Search for The Self Los Angeles Jeremy P Tarcher 1990 Bonnie Lee Hood Spiritual Emergencies Understanding Transpersonal Crises Doktora Tezi University of Massachusetts 1986 R D Laing The Politics of Experience New York Pantheon Books 1967 R D Laing Yasantinin Politikasi cev Kemal Sayar Vadi Yayinlari 1993 Arthur Deikman GAP Report on Mysticism A Review Andrew Newberg The Spiritual Brain Science and Religious Experiences The Great Courses 2012 Mircea Eliade Samanizm Ilkel Esrime Teknikleri cev Ismet Birkan Istanbul Imge Kitabevi 1999 Swami Narayanananda The Primal Power in Man or The Kundalini Shakti Gylling Denmark N U Yoga Trust amp Ashrama 1979 Kundalini Syndrome Explored Your Guide to Spiritual Emergencies John White Ed Kundalini Evolution and Enlightenment Paragon House 1990 482 sayfa Bu eser Turkceye belirli bolumleri secilerek su sekilde cevrilmistir John White Ed Kundalini Deneyimleri cev Asli Baki Satori Yayinevi 2020 128 sayfa Makaleler Stanislav Grof Christina Grof Spiritual Emergency The Understanding and Treatment of Transpersonal Crises International Journal of Transpersonal Studies Vol 36 Issue 2 2017 s 30 43 Kevin O St Arnaud Psychosis or Spiritual Emergency The Potential of Developmental Psychopathology for Differential Diagnosis International Journal of Transpersonal Studies Cilt 36 Sayi 2 2017 s 44 59 Kundalini Syndrome Explored Your Guide to Spiritual Emergencies Stephen Eskildsen Some Troubles and Perils of Taoist Meditation Monumenta Serica 56 1 s 259 291 Juhn Y Ahn Zen and the Art of Nourishing Life Japanese Journal of Religious Studies Nanzan Institute for Religion and Culture 2008 35 2 s 177 229 Andrew B Newberg vd Cerebral blood flow differences between long term meditators and non meditators Consciousness and Cognition Volume 19 Issue 4 December 2010 s 899 905 S G Waxman N Geschwind The interictal behavior syndrome of temporal lobe epilepsy Arch Gen Psychiatry 1975 32 12 1580 6 R P Turner D Lukoff R T Barnhouse Francis G Lu Religious or Spiritual Problem A Culturally Sensitive Diagnostic Category in the DSM IV The Journal of Nervous and Mental Disease Vol 183 No 7 1995 s 435 444 Group for the Advancement of Psychiatry Mysticism Spiritual Quest or Pyschic Disorder Committee on Psychiatry and Religion Report No 97 Vol IX New York Group for the Advancement of Psychiatry Kasim 1976 s 705 825 Sara Sviri Between Fear and Hope On the Coincidence of Opposites in Islamic Mysticism Jerusalem Studies in Arabic and Islam vol 9 1987 s 316 349 Elliot Wolfson Light Through Darkness The Ideal of Human Perfection in the Zohar The Harvard Theological Review 81 no 1 1988 s 73 95 C Pierce Salguero Meditation Sickness in Medieval Chinese Buddhism and the Contemporary West Journal of Buddhist EthicsVolume 30 2023 s 169 211 Nathan Fisher The Dark Night of the Soul in Abrahamic Meditative Traditions The Oxford Handbook of Meditation edited by Miguel Farias Mansur Lalljee and David Brazier Oxford UP 2021 s 865 886 Miguel Farias M E Maraldi et al Adverse events in meditation practices and meditation based therapies a systematic review Acta Psychiatrica Scandinavica vol 142 2020 pp 374 393 10 1111 acps 13225 Jun Ahn Malady of Meditation A Prolegomenon to the Study of Illness and Zen Doktora tezi UC Berkeley 2007 Juhn Y Ahn Meditation Sickness The Oxford Handbook of Meditation edited by Miguel Farias Mansur Lalljee and David Brazier Oxford UP 2021 s 887 906 Juhn Y Ahn Getting Sick Over Nothing Hyesim and Hakuin on the Maladies of Meditation Buddhism and Medicine An Anthology of Premodern Sources edited by C Pierce Salguero Columbia UP 2017 s 390 97 Bhikkhu Analayo The Mass Suicide of Monks in Discourse and Vinaya Literature Journal of Chinese Buddhist Studies vol 7 2014 s 11 55 Willoughby B Britton Can mindfulness be too much of a good thing The value of a middle way Current Opinions in Psychology Special Issue on Mindfulness vol 28 2019 pp 159 165 https doi org 10 1016 j copsyc 2018 12 011 Ausias Cebolla et al Unwanted effects Is there a negative side of meditation A multicentre survey PLoS One Vol 12 no 9 2017 https doi org 10 1371 journal pone 0183137 Eric M Green Healing Sicknesses Caused by Meditation The Enveloping Butter Contemplation from the Secret Essential Methods for Curing Meditation Sickness Buddhism and Medicine An Anthology of Premodern Sources edited by C Pierce Salguero Columbia UP 2017 s 373 381 Marco Schlosser et al Unpleasant meditation related experiences in regular meditators Prevalence predictors and conceptual considerations PLoS ONE vol 14 no 5 2019 nal pone 0216643 Videolar Stanislav Grof Spiritual Crisis Stanislav Grof Spiritual Emergency Stanislav Grof Spiritual Emergency Sesli Kitap Stanislav Grof Propsal for a Radical Revision of Psychiatry Psychology Psychotherapy Understanding Spiritual Crisis Dr David Lukoff Dr Willoughby Britton The Hidden Risks of Meditation Dr Tim Read The Difference Between Spiritual Crisis and Psychosis Phil Borges Psychosis or Spiritual Awakening Lisa Miller Depression and Spiritual Awakening Stanislav Grof Healing Potential of Non Ordinary States of Consciousness Ken Wilber Psychosis or Mystical State Dr Tim Read Dealing with Spiritual Emergency Andrea Pennington Recognizing Spiritual Emergency Kundalini Awakening HPPD Nicky Sutton Spiritual Emergency