Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Justinianus Köprüsü veya Sangarius Köprüsü (halk arasında: Beşköprü), Türkiye'de, Geç Roma Döneminden kalma, Sakarya (Latince: Sangarius, Yunanca: Σαγγάριος) nehri üzerinde bir taş köprüdür. Yapı Doğu Roma İmparatoru Justinianus (527–565) tarafından başkent Konstaninopolis ile imparatorluğun doğu vilayetleri arasındaki ulaşımı kolaylaştırmak için inşa ettirildi. Neredeyse 430 m uzunluğundaki köprü, dev ölçüleri nedeniyle dönemin yazar ve şairlerin eserlerine konu olmuştu. Justinianus'un Boğaziçi yerine gemiyle Anadolu'dan geçebilmek için kanal projesi planladığı ve köprünün bu projenin bir parçası olduğu iddiası uzmanlar tarafından tartışılmaktadır. Köprü, 2018'de UNESCO tarafından (Dünya Mirası Geçici Listesi)'ne eklendi.
| Justinianus Köprüsü | |
|---|---|
 Köprüye batı ucundan bakış (1838). Ön tarafta görülen zafer takı günümüzde yok olmuştur | |
 | |
| Diğer ad(lar) | Sangarius Köprüsü, Beşköprü |
| Taşınan | Yayalar |
| Geçiş | Sakarya nehri |
| Konum | Serdivan, Sakarya, Türkiye |
| Koordinatlar | 40°44′24″K 30°22′12″D / 40.74000°K 30.37000°D |
| Türü | Tarihi eser · Viyadük |
| Malzeme | Taş |
| Uzunluk | 430 m (1.410 ft) |
| Açılış | 562) |
| Geçiş ücreti | Ücretsiz |
Konumu ve tarihi
Justinianus köprüsü Anadolun'nun kuzey batısında, Adapazarı'na 5 kilometre, tarihi Bitinya bölgesinde yer almaktadır. Geç Roma dönemi tarihçici Prokopius'a göre, birbirlerine bağlanmış kayıklardan oluşan seyyar bir köprü yerine inşa edildi. Güçlü akıntı nedeniyle kayıklar sık sık kopup akıntıyla yok olunca Sakarya nehri üzerindeki ulaşım her seferinde kesiliyordu. İmparator Justinianus'un taştan bir köprü yaptırması, nehir geçişinin büyük stratejik önemi ile ilgili olduğu da tahmin ediliyor, zira Konstantinopolis'ten Justinianus'un sık sık savaştığı Sasani İmparatorluğu sınırına kadar uzayan antik bir krallık yolu buradan geçiyordu.
Justinianus köprüsünün yapım süresi farklı edebi kaynaklardan yararlanarak kesin bir şekilde tespit edilebilmiştir. Bunlara göre Justinianus Trakya'ya yaptığı bir inceleme yolculuğundan geri döndüğü 559 yılının sonbaharında köprü yapmına başlandı ve Sasani İmparatorluğu ile 562 yılında kabul edilen barış antlaşmasından sonra tamamlandı. Tarihçi Theofanis'e göre köprü yapımına Annus Mundi 6052 yılında başlanmış, buysa 559 ya da 560 yılına denk gelir. Yapının 562 yılında tamamlanmış olduğu, İmparator Justinianus'u ve eserlerini öven Paulus Silentiarius ve Agathias'a ait şiirlerden anlaşılabilir. Öte yandan köprü yapımı, antik edebiyat eserlerinin tarihlenmesi için ipucu sağlamıştır: Prokop, adlı geç Roma dönemi mimarisi hakkındaki önemli eserinde köprünün hala yapım aşamasında olduğunu ifade ettiği için, bu eserini 560-561 yıllarında yayınladığı varsayılabilir - genellikle sanıldığından beş ya da altı yıl önce. Geniş Sakarya nehrinin eski yatağı yaklaşık 3 kilometre kadar doğuya kaydığı için, yapı bugün Sapanca Gölü'nün (antik adı: Sophon) bir çıkışı olan, küçük Çark Deresi (antik adı: Melas) üzerindedir.
Yapısı
Justininanos köprüsü tamamen kireçtaşından yapılmıştır. Oldukça iyi korunmuş yapı iki ucundaki dayanaklarıyla birlikte 429 m'lik bir uzunluğa sahip olup 9,85 m'lik genişliği ve yaklaşık 10 m'lik yüksekliyle de görkemli ölçülere sahiptir. Yapının görkemi, her biri 23 ile 24,5 m arası genişlikteki kemerlerle vurgulanmaktadır. Köprü ayaklarının genişliği ise yaklaşık 6 m'dir. Nehrin ortasındaki beş kemer, biri 19,5 m, diğeri 20 m genişliğinde iki kemerle sonlanır; batı tarafındaki kemerlerinden bir tanesinin altından günümüzde Çark Deresi akmaktadır. Nehir yatağının dışında, sel bölgesinde, köprüyü selden korumak için ayrıca 3 ile 9 metre genişliğinde beş kemer dehlizi bulunur. Bunlardan ikisi batı kıyısında, üçü doğu kıyısındadır. Doğu kıyısındakiler tek hatlı bir demiryolu yapımı esnasında kısmen tahrip edilmiştir. Kıyı bölgesinden nehir yatağı üzerindeki yedi kemere geçişteki iki köprü ayağın her birinin kalınlığı yaklaşık 9,5 m’dir. Yedi büyük kemerin uç taşlarında eskiden muhtemelen Hıristiyanlığın sembolü olan haçlar vardı, ancak bunlardan sadece iki tanesi bugüne kadar korunabildi.
Metre biriminde batıdan doğuya kemer genişlikleri (sütun kalınlıkları parantez içinde verildi):
Nehir ayaklarının hepsine, akıntı yönünde sivri, akıntıya karşı yönde ise yuvarlatılmış cephelerle dalgakıran özelliği verilmiştir. Tek istisna, batı kıyısında bulunan, 9 m'lik genişliğiyle en geniş olan ayaktır. Bu ayağın her iki yöndeki cepheleri sivridir. Bu özellikleriyle bu köprü mimari itibarıyla bilinen diğer Roma dönemi köprülerinden belirgin ölçüde ayrılmaktadır, zira çoğunda her iki yönde sivri dalgakıranlar kullanılmıştır.
Batı ucunda, 19. yüzyıla kadar, Roma köprülerinde yaygın olan ancak günümüzde yok olmuş olan bir zafer takı bulunmaktaydı. Doğu ucunda ise günümüzde de ayakta kalmayı başarmış olan ancak işlevi bilinmeyen bir apsis bulunur. Doğuya bakan bu yuvarlak yapının dini bir sunak olduğu tahmin ediliyor. Apsisin yüksekliği 11 m, genişliği ise 9 m'dir. Zafer takı ve apsis 1838 yılında Léon de Laborde tarafından çizildi. Laborde'un çizimi tamamen kesme taştan yapılmış, doğrudan köprüye açılan yuvarlak kemerli bir kapıyı gösterir. Bir diğer eskiz ise bu kapının ebatları hakkında bilgi verir: buna göre kapı 10,37 m yüksekliğinde ve 6,19 m genişliğindeydi; sütun kalınlıkları ise 4,35 m idi; Sütunlardan birinde dönemeçli bir merdiven bulunuyordu.
Köprü, Agathias'a ait Yunanca bir nükteyi içeren yazıtla süslenmişti. Yazıt günümüze ulaşamamıştır ancak içeriği İmparator Konstantinos Porphyrogenetos'un yazmalarında korunmuştur:
- Καὶ σὺ μεθ' Ἑσπερίην ὑψαύχενα καὶ μετὰ Μήδων ἔθνεα καὶ πᾶσαν βαρβαρικὴν ἀγέλην, Σαγγάριε, κρατερῇσι ῥοὰς ἁψῖσι πεδηθεὶς οὕτως ἐδουλώθης κοιρανικῇ παλάμῃ· ὁ πρὶν γὰρ σκαφέεσσιν ἀνέμβατος, ὁ πρὶν ἀτειρὴς κεῖσαι λαϊνέῃ σφιγκτὸς ἀλυκτοπέδῃ.
- Şimdi, taşkın suları bu sütunların arasından geçen ey Sangarios; sen de artık bir hükümdarın eliyle onun kulu olmuş onun istediği gibi akıyorsun, tıpkı mağrur Hespera ve Med halkları ve tüm Barbar yığınlar gibi. Bir zamanlar gemilere baş kaldıran, bir zamanlar dindirilemeyen sen, şimdi geçit vermez taşların vurduğu prangaların arasındasın.
Antik kanal projesi
Justinianus köprüsünün yapımı günümüzde bazı uzmanlar tarafından, sonuçta gerçekleştirilememiş olan ve İmparator Justinianus zamanında planlandığı varsayılan büyük bir kanal projesinin varlığına işaret olarak değerlendirilmektedir. Buna göre, bu projenin amacı, Boğaziçi'ni kullanmadan, Anadolu'dan geçen kanallarla Marmara Denizi'nin Karadenizi'ne bağlanmasıydı. Planlanan kanal yapımı hakkında en eski kayıtlar, İmparator Trajan ile Bitinya valisi Plinius arasında geçen yazışmalarda bulunmuştur. Bu yazışmalarda Plinius, Sakarya nehri yakınlarındaki Sapanca Gölü'nden Propontis'e bir bağlantının kazılmasını önermiştir. Söz konusu proje, özellikle Plinius'un kısa süre sonra ölmesi nedeniyle hiçbir zaman gerçekleştirilmediği sanılıyor.
Moore'a göre Justinianus Sakarya nehrinin Karadeniz'e akan kısmını batı yönde Sapanca Gölü'ne yönlendirmeyi planlamış ve bu şekilde Plinius'un projesini gerçekleştirmeyi düşünmüş. Yine Moore'a göre, Justinianus köprüsünün altından akan nehrin genişliği ile karşılaştırıldığında devasa sayılan boyutları ve diğer Roma köprülerinden farklı olarak köprü ayaklarının sivri taraflarının günümüzde akıntıya karşı bakıyor olması, bu tezi güçlendiren işaretlerdir. Whitby ise, Sakarya nehrinin söz konusu nehir yatağında gemi geçişi için uygun olmadığını ve aktıntıya karşı bakan sivri köprü ayaklarının başka köprülerde de bulunduğunu öne sürerek bu tezi kabul etmez. Froriep ise, yerel topoğrafik özelliklere göre akış yönünün değiştirilmesinin mümkün olabilecek olduğunu öne sürerek, böyle bir projenin olasılığı üzerinde durur.
Galeri
 |  |  |
Ayrıca bakınız
Dipnotlar
- ^ Bu özelliği Laborde'un yukarıdaki 1938 tarihli eskizinde gözünden kaçmış (Whitby 130).
Kaynakça
- ^ "The Bridge of Justinian" (İngilizce). UNESCO. 5 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Haziran 2018.
- ^ "Justinianus Köprüsü, Dünya Miras Geçici Listesi'ne girdi". Habertürk. 3 Haziran 2018. Erişim tarihi: 4 Haziran 2018.
- ^ a b c d e f Whitby (1985), S. 129
- ^ Prokop, De Aedificiis, 5.3.8-11 23 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Whitby (1985), S. 141
- ^ Tüm veriler için bkz.: Whitby (1985), S. 136–141
- ^ Whitby (1985), S. 141–147
- ^ a b c d Froriep (1986), S. 46
- ^ Whitby (1985), S. 129f.
- ^ Froriep (1986), S. 46f.
- ^ a b c Whitby (1985), S. 130
- ^ Whitby (1985), S. 130 (Abb. 2)
- ^ a b Froriep (1986), S. 47
- ^ Laborde (1838), Tablo 14, No. 30
- ^ Laborde (1838), Tablo 14, No. 31
- ^ Plinius 10.41–42, 61–62
- ^ Moore (1950), S. 109
- ^ Whitby (1985), S. 130–133, 136
- ^ Froriep (1986), S. 47–50
İlgili neşriyat
- Siegfried Froriep: Ein Wasserweg in Bithynien. Bemühungen der Römer, Byzantiner und Osmanen. "Antike Welt" mecmuası, 2. özel sayı, 1986, S. 39–50
- Léon de Laborde: Voyage de l’Asie Mineure. Paris 1838, S. 32–34 (ve tablo XIV, No. 30 & 31)
- Frank Gardner Moore: Three Canal Projects, Roman and Byzantine. "American Journal of Archaeology". 54. cilt, No. 2, 1950, S. 97–111
- Michael Whitby: Justinian's Bridge over the Sangarius and the Date of Procopius' de Aedificiis. "The Journal of Hellenic Studies". 105. cilt, 1985, S. 129–148
| Wikimedia Commons'ta Justinianus Köprüsü ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Justinianus Koprusu veya Sangarius Koprusu halk arasinda Beskopru Turkiye de Gec Roma Doneminden kalma Sakarya Latince Sangarius Yunanca Saggarios nehri uzerinde bir tas koprudur Yapi Dogu Roma Imparatoru Justinianus 527 565 tarafindan baskent Konstaninopolis ile imparatorlugun dogu vilayetleri arasindaki ulasimi kolaylastirmak icin insa ettirildi Neredeyse 430 m uzunlugundaki kopru dev olculeri nedeniyle donemin yazar ve sairlerin eserlerine konu olmustu Justinianus un Bogazici yerine gemiyle Anadolu dan gecebilmek icin kanal projesi planladigi ve koprunun bu projenin bir parcasi oldugu iddiasi uzmanlar tarafindan tartisilmaktadir Kopru 2018 de UNESCO tarafindan Dunya Mirasi Gecici Listesi ne eklendi Justinianus KoprusuKopruye bati ucundan bakis 1838 On tarafta gorulen zafer taki gunumuzde yok olmusturDiger ad lar Sangarius Koprusu BeskopruTasinanYayalarGecisSakarya nehriKonumSerdivan Sakarya TurkiyeKoordinatlar40 44 24 K 30 22 12 D 40 74000 K 30 37000 D 40 74000 30 37000TuruTarihi eser ViyadukMalzemeTasUzunluk430 m 1 410 ft Acilis562 1461 yil once 562 Gecis ucretiUcretsizKonumu ve tarihiJustinianus koprusu Anadolun nun kuzey batisinda Adapazari na 5 kilometre tarihi Bitinya bolgesinde yer almaktadir Gec Roma donemi tarihcici Prokopius a gore birbirlerine baglanmis kayiklardan olusan seyyar bir kopru yerine insa edildi Guclu akinti nedeniyle kayiklar sik sik kopup akintiyla yok olunca Sakarya nehri uzerindeki ulasim her seferinde kesiliyordu Imparator Justinianus un tastan bir kopru yaptirmasi nehir gecisinin buyuk stratejik onemi ile ilgili oldugu da tahmin ediliyor zira Konstantinopolis ten Justinianus un sik sik savastigi Sasani Imparatorlugu sinirina kadar uzayan antik bir krallik yolu buradan geciyordu Justinianus koprusunun yapim suresi farkli edebi kaynaklardan yararlanarak kesin bir sekilde tespit edilebilmistir Bunlara gore Justinianus Trakya ya yaptigi bir inceleme yolculugundan geri dondugu 559 yilinin sonbaharinda kopru yapmina baslandi ve Sasani Imparatorlugu ile 562 yilinda kabul edilen baris antlasmasindan sonra tamamlandi Tarihci Theofanis e gore kopru yapimina Annus Mundi 6052 yilinda baslanmis buysa 559 ya da 560 yilina denk gelir Yapinin 562 yilinda tamamlanmis oldugu Imparator Justinianus u ve eserlerini oven Paulus Silentiarius ve Agathias a ait siirlerden anlasilabilir Ote yandan kopru yapimi antik edebiyat eserlerinin tarihlenmesi icin ipucu saglamistir Prokop adli gec Roma donemi mimarisi hakkindaki onemli eserinde koprunun hala yapim asamasinda oldugunu ifade ettigi icin bu eserini 560 561 yillarinda yayinladigi varsayilabilir genellikle sanildigindan bes ya da alti yil once Genis Sakarya nehrinin eski yatagi yaklasik 3 kilometre kadar doguya kaydigi icin yapi bugun Sapanca Golu nun antik adi Sophon bir cikisi olan kucuk Cark Deresi antik adi Melas uzerindedir YapisiJustininanos koprusu tamamen kirectasindan yapilmistir Oldukca iyi korunmus yapi iki ucundaki dayanaklariyla birlikte 429 m lik bir uzunluga sahip olup 9 85 m lik genisligi ve yaklasik 10 m lik yuksekliyle de gorkemli olculere sahiptir Yapinin gorkemi her biri 23 ile 24 5 m arasi genislikteki kemerlerle vurgulanmaktadir Kopru ayaklarinin genisligi ise yaklasik 6 m dir Nehrin ortasindaki bes kemer biri 19 5 m digeri 20 m genisliginde iki kemerle sonlanir bati tarafindaki kemerlerinden bir tanesinin altindan gunumuzde Cark Deresi akmaktadir Nehir yataginin disinda sel bolgesinde kopruyu selden korumak icin ayrica 3 ile 9 metre genisliginde bes kemer dehlizi bulunur Bunlardan ikisi bati kiyisinda ucu dogu kiyisindadir Dogu kiyisindakiler tek hatli bir demiryolu yapimi esnasinda kismen tahrip edilmistir Kiyi bolgesinden nehir yatagi uzerindeki yedi kemere gecisteki iki kopru ayagin her birinin kalinligi yaklasik 9 5 m dir Yedi buyuk kemerin uc taslarinda eskiden muhtemelen Hiristiyanligin sembolu olan haclar vardi ancak bunlardan sadece iki tanesi bugune kadar korunabildi Metre biriminde batidan doguya kemer genislikleri sutun kalinliklari parantez icinde verildi 3 7 9 5 19 5 6 23 6 24 5 6 24 5 6 24 6 24 5 6 20 9 5 9 6 3 Zafer taki ve apsisi gosteren kopru eskizi 1838 Nehir ayaklarinin hepsine akinti yonunde sivri akintiya karsi yonde ise yuvarlatilmis cephelerle dalgakiran ozelligi verilmistir Tek istisna bati kiyisinda bulunan 9 m lik genisligiyle en genis olan ayaktir Bu ayagin her iki yondeki cepheleri sivridir Bu ozellikleriyle bu kopru mimari itibariyla bilinen diger Roma donemi koprulerinden belirgin olcude ayrilmaktadir zira cogunda her iki yonde sivri dalgakiranlar kullanilmistir Bati ucunda 19 yuzyila kadar Roma koprulerinde yaygin olan ancak gunumuzde yok olmus olan bir zafer taki bulunmaktaydi Dogu ucunda ise gunumuzde de ayakta kalmayi basarmis olan ancak islevi bilinmeyen bir apsis bulunur Doguya bakan bu yuvarlak yapinin dini bir sunak oldugu tahmin ediliyor Apsisin yuksekligi 11 m genisligi ise 9 m dir Zafer taki ve apsis 1838 yilinda Leon de Laborde tarafindan cizildi Laborde un cizimi tamamen kesme tastan yapilmis dogrudan kopruye acilan yuvarlak kemerli bir kapiyi gosterir Bir diger eskiz ise bu kapinin ebatlari hakkinda bilgi verir buna gore kapi 10 37 m yuksekliginde ve 6 19 m genisligindeydi sutun kalinliklari ise 4 35 m idi Sutunlardan birinde donemecli bir merdiven bulunuyordu Kopru Agathias a ait Yunanca bir nukteyi iceren yazitla suslenmisti Yazit gunumuze ulasamamistir ancak icerigi Imparator Konstantinos Porphyrogenetos un yazmalarinda korunmustur Kaὶ sὺ me8 Ἑsperihn ὑpsayxena kaὶ metὰ Mhdwn ἔ8nea kaὶ pᾶsan barbarikὴn ἀgelhn Saggarie kraterῇsi ῥoὰs ἁpsῖsi pedh8eὶs oὕtws ἐdoylw8hs koiranikῇ palamῃ ὁ prὶn gὰr skafeessin ἀnembatos ὁ prὶn ἀteirὴs keῖsai laineῃ sfigktὸs ἀlyktopedῃ Simdi taskin sulari bu sutunlarin arasindan gecen ey Sangarios sen de artik bir hukumdarin eliyle onun kulu olmus onun istedigi gibi akiyorsun tipki magrur Hespera ve Med halklari ve tum Barbar yiginlar gibi Bir zamanlar gemilere bas kaldiran bir zamanlar dindirilemeyen sen simdi gecit vermez taslarin vurdugu prangalarin arasindasin Antik kanal projesiPlinius tarafindan onerilen deniz baglantisinin guzergahi 1818 yilina ait rekonstruksiyon denemesi Justinianus koprusunun yapimi gunumuzde bazi uzmanlar tarafindan sonucta gerceklestirilememis olan ve Imparator Justinianus zamaninda planlandigi varsayilan buyuk bir kanal projesinin varligina isaret olarak degerlendirilmektedir Buna gore bu projenin amaci Bogazici ni kullanmadan Anadolu dan gecen kanallarla Marmara Denizi nin Karadenizi ne baglanmasiydi Planlanan kanal yapimi hakkinda en eski kayitlar Imparator Trajan ile Bitinya valisi Plinius arasinda gecen yazismalarda bulunmustur Bu yazismalarda Plinius Sakarya nehri yakinlarindaki Sapanca Golu nden Propontis e bir baglantinin kazilmasini onermistir Soz konusu proje ozellikle Plinius un kisa sure sonra olmesi nedeniyle hicbir zaman gerceklestirilmedigi saniliyor Moore a gore Justinianus Sakarya nehrinin Karadeniz e akan kismini bati yonde Sapanca Golu ne yonlendirmeyi planlamis ve bu sekilde Plinius un projesini gerceklestirmeyi dusunmus Yine Moore a gore Justinianus koprusunun altindan akan nehrin genisligi ile karsilastirildiginda devasa sayilan boyutlari ve diger Roma koprulerinden farkli olarak kopru ayaklarinin sivri taraflarinin gunumuzde akintiya karsi bakiyor olmasi bu tezi guclendiren isaretlerdir Whitby ise Sakarya nehrinin soz konusu nehir yataginda gemi gecisi icin uygun olmadigini ve aktintiya karsi bakan sivri kopru ayaklarinin baska koprulerde de bulundugunu one surerek bu tezi kabul etmez Froriep ise yerel topografik ozelliklere gore akis yonunun degistirilmesinin mumkun olabilecek oldugunu one surerek boyle bir projenin olasiligi uzerinde durur GaleriAyrica bakinizKirk Goz KemeriDipnotlar Bu ozelligi Laborde un yukaridaki 1938 tarihli eskizinde gozunden kacmis Whitby 130 Kaynakca The Bridge of Justinian Ingilizce UNESCO 5 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Haziran 2018 Justinianus Koprusu Dunya Miras Gecici Listesi ne girdi Haberturk 3 Haziran 2018 Erisim tarihi 4 Haziran 2018 a b c d e f Whitby 1985 S 129 Prokop De Aedificiis 5 3 8 11 23 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Whitby 1985 S 141 Tum veriler icin bkz Whitby 1985 S 136 141 Whitby 1985 S 141 147 a b c d Froriep 1986 S 46 Whitby 1985 S 129f Froriep 1986 S 46f a b c Whitby 1985 S 130 Whitby 1985 S 130 Abb 2 a b Froriep 1986 S 47 Laborde 1838 Tablo 14 No 30 Laborde 1838 Tablo 14 No 31 Plinius 10 41 42 61 62 Moore 1950 S 109 Whitby 1985 S 130 133 136 Froriep 1986 S 47 50Ilgili nesriyatSiegfried Froriep Ein Wasserweg in Bithynien Bemuhungen der Romer Byzantiner und Osmanen Antike Welt mecmuasi 2 ozel sayi 1986 S 39 50 Leon de Laborde Voyage de l Asie Mineure Paris 1838 S 32 34 ve tablo XIV No 30 amp 31 Frank Gardner Moore Three Canal Projects Roman and Byzantine American Journal of Archaeology 54 cilt No 2 1950 S 97 111 Michael Whitby Justinian s Bridge over the Sangarius and the Date of Procopius de Aedificiis The Journal of Hellenic Studies 105 cilt 1985 S 129 148Wikimedia Commons ta Justinianus Koprusu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir