Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddede birçok sorun bulunmaktadır. Lütfen sayfayı geliştirin veya bu sorunlar konusunda bir yorum yapın.
|
Soykırım, jenosit veya genosit; ırk, canlı türü, siyasal görüş, din, sosyal durum veya başka herhangi bir ayırıcı özellikleri ile diğerlerinden ayırt edilebilen bir topluluk veya toplulukların bireylerinin, çıkâr amacıyla, bir plan çerçevesinde ve yok edilmeleri niyetiyle girişilen eylem ve sonuçlar bütünü anlamına gelmektedir.
Tam tanımı soykırım üzerinde çalışan akademisyenler arasında değişiklik gösterse de 1948’de Birleşmiş Milletler Soykırım Suçunun Engellenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’nde (SSECS) hukuksal bir tanımı bulunmaktadır. Sözleşmenin 2. maddesi soykırımı “Ulusal, etnik, ırksal ve dinsel bir grubun bütününün ya da bir bölümünün yok edilmesi niyetiyle girişilen şu hareketlerden herhangi biridir: Topluluğun üyelerinin öldürülmesi, topluluğun üyelerine ciddi bedensel ya da zihinsel hasar verilmesi, topluluğun yaşam koşullarının topluluğun bütününe ya da bir kısmına getireceği fiziksel yıkım hesaplanarak kasıtlı olarak bozulması, topluluk içinde yeni doğumları engelleyecek yöntemlerin uygulanması, topluluktaki çocukların zorla bir gruptan alınıp bir diğerine verilmesi.” şeklinde tanımlamaktadır.
SSECS’nin giriş bölümünde soykırım olaylarının tarih boyunca yaşandığı fakat Birleşmiş Milletler’in Raphael Lemkin bu terimi oluşturana ve Nürnberg mahkemelerinde Holokost’un failleri yargılanana kadar soykırım suçunu uluslararası hukuk altında tanımlayan SSECS’ye karar vermemiş olduğu söylenmektedir.
SSECS’nin yürürlüğe girmesi ile sözleşmenin uygulanmasıyla yapılan ilk yargılama arasında 40 yıllık bir boşluk vardır. Şimdiye dek olan tüm uluslararası soykırım yargılamaları, Ruanda Soykırımı için olan, Bosna Soykırımı için olan yargılamalar bu olaylara özel mahkemelerde yapılmıştır. Uluslararası Ceza Mahkemesi 2002’de kurulmuştur. Sözleşmeye taraf olan devletlerin vatandaşlarını yargılama hakkı vardır ancak henüz bu hak kullanılmamıştır.
SSECS’nin 1951 Ocak ayında yürürlüğe girmesinden itibaren yaklaşık 80 Birleşmiş Milletler üyesi devlet SSECS’nin hükümleriyle uyum sağlayan yasalar çıkardılar ve bazı soykırım failleri bu tür yerel yasalarla yargılanıp suçlu bulundu. Alman mahkemeleri tarafından suçlu bulunan buna örnek gösterilebilir.
Gregory Stanton gibi soykırım üzerine çalışan akademisyenler soykırımdan önce, sırasında ve ardından ortaya çıkan kurban grubun hümanizm karşıtlığını (karşı tarafı insan olarak görmemek, karşı grubun üyelerini hayvanlar ya da hastalıklarla özdeşleştirmek) soykırımcı grupların güçlü bir şekilde örgütlenmesi ve faillerin soykırımı inkâr etmesi gibi durum ve hareketlerin fark edilebileceğini ve soykırım yapılmadan durdurmak için harekete geçilebileceğini belirtiler. Dirk Moses gibi bu görüşün eleştirmenleri bunun gerçekçi olmadığını söylemekte ve örneğin “Darfur bölgede çıkarları olan büyük güçler için uygun olduğunda bitecektir.” demektedir.
Avustralya'nın Tasmanya adasında ve 1828-1832 yılları arasında yapılan Tasmanya Soykırımı kaydedilen ilk modern soykırım örneğidir.
Kökeni
Soykırım ya da jenosit (İngilizce: Genocide) kavramı 1944'te Polonya Yahudisi bir hukukçu olan Raphael Lemkin tarafından Yunanca “ırk”, “soy” anlamına gelen génos ile Fransızcada ve Latincede “katletmek” anlamına gelen cidium kökünden geçmiş cide sözcüklerinin birleştirilmesiyle oluşturulmuştur. Lemkin "Jenosit konusuna nasıl geldiniz?" sorusuna cevaben "Jenosit ile ilgilenmeye başladım, çünkü birçok kez gerçekleşti. Önce Ermenilerin başına geldi, ardından da Hitler harekete geçti." diye cevap vermiştir.
1944'te Carnegie Uluslararası Barış Vakfı, Lemkin’in en önemli çalışması olan "İşgal Altındaki Avrupa’da Mihver Devletleri’nin Yönetimi"ni ABD’de yayınladı. Bu kitap II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından işgal edilmiş ülkelerdeki Alman yönetiminin soykırım terimi eşliğinde geniş bir hukuki analizini içeriyordu. Lemkin’in uluslararası yasaların ihlali olarak soykırım fikri uluslararası kamuoyu tarafından yaygınlıkla kabul edildi ve Nürnberg Mahkemeleri’nin hukuki temelini oluşturdu. 1943’te Lemkin soykırımı şu şekilde tanımlıyordu:
Genel anlamda konuşursak soykırım, milletin tüm üyelerinin kitlesel kırımlarla yok edildiği durumlar hariç, bir milletin anında yok edilmesi anlamına gelmek zorunda değil; ulusal bir grubun yok olması niyetiyle grubun elzem yaşam kaynaklarının yok edilmesi amacını taşıyan çeşitli hareketlerden oluşan örgütlü bir planı ifade eder. Bu tür bir planın hedefi ulusal topluluklara ait siyasi ve toplumsal kurumların, kültürün, dilin, millî hislerin, dinin ve iktisadi varlığın tahrip edilmesi ve bu gruplara dahil kişilerin bireysel güvenlik, özgürlük, sağlık, onur ve hatta yaşamlarının yok edilmesidir.
Tanımları
- Uluslararası Ceza Mahkemesi'nin Roma Statüsü'ne göre soykırımın tanımı 6. maddede yapılmaktadır. Bu maddeye göre soykırım, bir milletin, etnik veya dini bir topluluğun veya bir ırkın tamamını ya da bir bölümünü yok etmek amaçlı yapılan aşağıdaki davranışlardır:
(1) Topluluk üyelerini öldürmek,
(2) Topluluk üyelerine ciddi fiziki veya zihinsel zarar vermek,
(3) Topluluk üyelerini bilerek tamamen ya da kısmen fiziksel yok oluşa götürecek yaşam şartlarına tabi tutmak,
(4) Topluluktaki yeni doğumları kasıtlı olarak engellemek,
(5) Topluluğun çocuklarını zorla başka bir gruba transfer etmek.
- Birleşmiş Milletler'in 1948 tarihli Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi'ne göre bir eylemin soykırım olarak nitelendirilebilmesi için, belirli bir insan topluluğunun; milliyeti, ırkı, etnik kökeni veya dini dolayısıyla tümünün ya da bir bölümünün yok edilmesi niyetinin bulunması gerekir.
Türkiye'de soykırım suçu
Türkiye, BM Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’ni 23 Mart 1950'de onaylamış, 5630 sayılı Onay Kanunu 29 Mart 1950'de Resmi Gazete'de yayımlanmıştır. Sözleşme, Türkiye bakımından 31 Temmuz 1951'de yürürlüğe girmiştir. Ancak soykırım fiilleri ilk defa 1 Haziran 2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu (TCK) ile iç hukukta müstakil bir suç olarak düzenlenmiştir. TCK'nın 76. maddesindeki düzenleme, BM Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi ve Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Statüsü ile paralellik arz etmektedir.
TCK'nın 76. maddesine göre;
Bir planın icrası suretiyle, milli, etnik, ırki veya dini bir grubun tamamen veya kısmen yokedilmesi maksadıyla, bu grupların üyelerine karşı aşağıdaki fiillerden birinin işlenmesi, soykırım suçunu oluşturur:
a) Kasten öldürme.
b) Kişilerin bedensel veya ruhsal bütünlüklerine ağır zarar verme.
c) Grubun, tamamen veya kısmen yokedilmesi sonucunu doğuracak koşullarda yaşamaya zorlanması.
d) Grup içinde doğumlara engel olmaya yönelik tedbirlerin alınması.
e) Gruba ait çocukların bir başka gruba zorla nakledilmesi.
Tarihte soykırımlar
Soykırım kavramı, geçmişte yaşanmış birçok olay için kullanılabilir. SSECS'nin önsözüne göre, "Soykırım tarihin her döneminde insanlığa büyük kayıplar verdirdi."
Soykırım terimini bulan Polonyalı Yahudi avukat Raphael Lemkin'in 1943'te dediğine göre, "Soykırım tarihte birçok kez gerçekleşti. Önce Ermenilerin başına geldi, ardından da Hitler harekete geçti."
Soykırım iddialarını itiraz etme veya bunları onaylama gibi revizyonist girişimler, bazı ülkelerde yasa dışıdır. Örneğin, 14 Avrupa ülkesinde Holokost inkârını ve yasaklayan yasalar bulunur. İsviçre, Kıbrıs Cumhuriyeti, Slovakya ve Yunanistan Ermeni Soykırımı'nın inkâr edilmesini yasaklar. Türkiye'de ise Ermeni, Rum ve Süryanilere yönelik eylemlerin birer soykırım olduğunu söylemek veya ima etmek Türk Ceza Kanunu'nun 301. maddesi altında yasal işlem ile sonuçlanabilir.
Tarihçi , 20. yüzyıl soykırımlarının kökeninin, I. Dünya Savaşı'nın ardından Orta Doğu ve Güney Avrupa'da elit yapının ve alışıldık hükûmet tarzlarının çöküşü kadar geride bulunabileceğini savunur:
| “ | 'Totalitarizm Çağı', Holokost'un başını çektiği, ama aynı zamanda Komünist dünyanın toplu katliamlarını ve tasfiyelerini, Nazi Almanyası ve müttefikleri tarafından gerçekleştirilen diğer toplu katliamları ve ayrıca 1915 Ermeni Kırımı dahil, modern tarihin neredeyse tüm kötü şöhretli soykırım örneklerini içeriyordu. Bütün bu katliamlar ortak bir kökene sahipti: I. Dünya Savaşı'nın bir sonucu olarak Ortadoğu ve Güney Avrupa'nın çoğunun elit yapısının ve alışılmış yönetim tarzlarının çöküşüne; ki bu olmadan bilinmeyen kışkırtıcı çılgınların zihinlerinde Komünizm veya Faşizm kesinlikle var olmazdı. | ” |
1951'de soykırım, Birleşmiş Milletler tarafından uluslararası hukuk altında bir suç haline getirildi; buna rağmen bu tarihten beri dünya çapında gerçekleşen soykırım olaylarında 12 milyondan fazla sivil öldürüldü.
Aşamaları ve engelleme çabaları
Soykırımın gerçekleşmesi için bazı ön koşulların olması gerekir. Öncelikle insan hayatına çok büyük bir değer vermeyen bir millî kültür olmalı. Üstün olduğu varsayılan bir ideolojiye sahip totaliter bir toplum da soykırıma yönelik hareketlerin ön koşullarındandır. Ayrıca baskın olan toplum potansiyel kurbanlarını daha az insani görmelidir: “paganlar”, “ilkeller”, “yontulmamış barbarlar”, “kafirler”, “yozlaşmışlar”, “dinsel sapkınlar”, “aşağı ırk” "sınıf karşıtları", "karşı devrimciler" ve benzeri. Tek başına bu koşullar faillerin soykırım yapması için yeterli değildir. Bunu yapmak için –yani soykırıma kalkışmak için- faillerin güçlü, merkezi bir otoriteye ve bürokratik örgütlenmeye olduğu gibi hastalıklı bireylere ve suçlulara da ihtiyacı vardır. Ayrıca faillerin kurbanlara yönelik bir karalama ve hümanizm karşıtı kampanya yapması gerekir. Bunlar genellikle yeni bir ideolojiye ve toplum modeline güven aşılamaya çalışan yeni devletler ya da yeni rejimlerdir. -M. Hassan Kakar
1996’da Genocide Watch’ın (Soykırım Gözlem Örgütü) başkanı Gregory Stanton “Soykırımın 8 Aşaması” isimli bir rapor sundu. Burada soykırımların “öngörülebilen fakat engellenemez olmayan” 8 aşamada gerçekleştiğini söylüyordu.
| Aşama | Özellik | Önlem |
|---|---|---|
| 1- Sınıflandırma | İnsanlar "bizler ve onlar" diye bölünür. | Bu erken aşamada alınacak başlıca önlem ayrımları aşacak evrensel kurumlar geliştirmektir. |
| 2- Simgeleme | Nefretle birleştiği zaman simgeler dışlanan topluluğun gönülsüz üyelerine dayatılabilir. | Simgelemeyle mücadele için nefret simgeleri ve nefret sözleri hukuki olarak yasaklanabilir. |
| 3- Hümanizm karşıtlığı | Bir topluluğun üyeleri diğer topluluğun insanlığını inkâr eder. Topluluğun üyeleri hayvanlar, parazitler, böcekler ya da hastalıklarla özdeşleştirilir. | Yerel ve uluslararası liderler nefret söyleminin kullanımını lanetlemeli ve kültürel olarak kabul edilemez ilan etmeli. Soykırıma teşvik eden liderlerin uluslararası yolculukları yasaklanmalı ve yurtdışı finans kaynakları dondurulmalı. |
| 4- Örgütlenme | Soykırım her zaman örgütlüdür. Özel ordu birlikleri ya da milisler genellikle eğitilir ve silahlandırılır. | BM soykırımsal katliamlara katılan hükûmetlere ve kişilere silah ambargosu uygulamalı ve ihlalleri incelemek için komisyonlar kuralı. |
| 5- Kutuplaşma | Nefret grupları kutuplaştırıcı propagandalar yayınlar. | Önlemler ılımlı liderleri emniyet altına almak ya da insan hakları gruplarına destek vermek şeklinde olabilir... Radikallerin darbe yapmasına uluslararası yaptırımlarla karşı çıkılmalıdır. |
| 6- Hazırlık | Kurbanlar etnik ya da dinsel kimlikleri nedeniyle belirlenip ortaya çıkarılırlar. | Bu aşamada soykırım acil durumu ilan edilmelidir. |
| 7- İmha | Bu katillerin gözünde "imha"dır çünkü kurbanlarının insan olduğuna inanmazlar. | Bu aşamada soykırımı yalnızca hızlı ve yoğun silahlı müdahale engelleyebilir. Ağır silahlı uluslararası koruma gücü tarafından gerçekten güvenli bölgeler ya da mültecilerin kaçacağı yollar yaratılmalıdır. |
| 8- İnkâr | Failler herhangi bir suç işlediklerini inkâr ederler. | İnkâra cevap uluslararası ya da ulusal mahkemelerce verilecek cezalardır. |
Dünya Soykırım Kurbanları Günü
Birleşmiş Milletler Genel Kurulu, 1 Kasım 2005'te aldığı 60/7 numaralı kararla 27 Ocak'ı Dünya Soykırım Kurbanları Günü ilan etmiştir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Office of the High Commissioner for Human Rights. Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide 2 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tatz, Colin : With Intent To Destroy: Reflections on Genocide, Verso Books 2003
- ^ a b "Lemkin'in jenosit konusundaki bir açıklaması (video)". 26 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2012.
- ^ "Soykırımın Önlenmesi ve Cezalandırılması Hakkında Sözleşme". Human Rights Center | İstanbul Bilgi University (İngilizce). 21 Mart 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Mart 2024.
- ^ . Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights. 12 Ocak 1951. 11 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Stanley, Alessandra (17 Nisan 2006). "A PBS Documentary Makes Its Case for the Armenian Genocide, With or Without a Debate". The New York Times. 13 Eylül 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Aralık 2018.
- ^ Bazyler, Michael J. (25 Aralık 2006). "Holocaust Denial Laws and Other Legislation Criminalizing Promotion of Nazism" (PDF). Yad Vashem. 27 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 30 Mart 2012.
- ^ "Cyprus criminalizes denial of 1915 Armenian genocide by Turks". Reuters. 2 Nisan 2015. 29 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ Lomsadze, Giorgi (10 Eylül 2014). "Greece Bans Denials of Armenian Genocide". EurasiaNet. . 19 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Armenia praises Greece for law banning denial of genocide". Kathimerini. 10 Eylül 2014. 19 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Eylül 2015.
- ^ "Pair guilty of 'insulting Turkey'" (İngilizce). 11 Ekim 2007. 10 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Şubat 2021.
- ^ (2004). Genocide: a history 10 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Pearson Education. p. 7.
- ^ . Birleşmiş Milletler (İngilizce). 7 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Harff, B. (2003). "No Lessons Learned from the Holocaust? Assessing Risks of Genocide and Political Mass Murder since 1955". American Political Science Review. 1 (97). ss. 57-73. doi:10.1017/S0003055403000522.
- ^ M. Hassan Kakar, Afghanistan: The Soviet Invasion and the Afghan Response, 1979–1982, 3 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde . University of California Press, 1995.
- ^ Gregory Stanton. The 8 Stages of Genocide, Genocide Watch, 1996 11 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "Birleşmiş Milletler'in İlan Ettiği Uluslararası Günler, Haftalar". Vikipedi maddesi. Wikipedia. 30 Eylül 2023. 3 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2023.
Dış bağlantılar
- Daniel J. Goldhagen ile söyleşi: Uluslararası yargının yavaş çalışan çarkları
- Birleşmiş Milletler Soykırım Sözleşmesi (1948) 2 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Türkçesi (2. madde) 17 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddede bircok sorun bulunmaktadir Lutfen sayfayi gelistirin veya bu sorunlar konusunda tartisma sayfasinda bir yorum yapin Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Mart 2012 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Vikipedi nin kalite standartlarina ulasabilmesi icin bu maddenin veya bir bolumundeki ansiklopedik olmayan icerigin temizlenmesi gerekmektedir Goruslerinizi lutfen tartisma sayfasinda belirtiniz Mart 2012 Bu maddedeki uslubun ansiklopedik bir yazidan beklenen resmi ve ciddi usluba uygun olmadigi dusunulmektedir Maddeyi gelistirerek ya da konuyla ilgili tartismaya katilarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Soykirim jenosit veya genosit irk canli turu siyasal gorus din sosyal durum veya baska herhangi bir ayirici ozellikleri ile digerlerinden ayirt edilebilen bir topluluk veya topluluklarin bireylerinin cikar amaciyla bir plan cercevesinde ve yok edilmeleri niyetiyle girisilen eylem ve sonuclar butunu anlamina gelmektedir Auschwitz e varan Macar Yahudileri nin ayirma islemi Calisamayacak durumdaki mahkumlar direkt gaz odalarina yonlendiriliyor Mayis Haziran 1944Srebrenitsa Katliami anit mezar taslari Tam tanimi soykirim uzerinde calisan akademisyenler arasinda degisiklik gosterse de 1948 de Birlesmis Milletler Soykirim Sucunun Engellenmesi ve Cezalandirilmasi Sozlesmesi nde SSECS hukuksal bir tanimi bulunmaktadir Sozlesmenin 2 maddesi soykirimi Ulusal etnik irksal ve dinsel bir grubun butununun ya da bir bolumunun yok edilmesi niyetiyle girisilen su hareketlerden herhangi biridir Toplulugun uyelerinin oldurulmesi toplulugun uyelerine ciddi bedensel ya da zihinsel hasar verilmesi toplulugun yasam kosullarinin toplulugun butunune ya da bir kismina getirecegi fiziksel yikim hesaplanarak kasitli olarak bozulmasi topluluk icinde yeni dogumlari engelleyecek yontemlerin uygulanmasi topluluktaki cocuklarin zorla bir gruptan alinip bir digerine verilmesi seklinde tanimlamaktadir SSECS nin giris bolumunde soykirim olaylarinin tarih boyunca yasandigi fakat Birlesmis Milletler in Raphael Lemkin bu terimi olusturana ve Nurnberg mahkemelerinde Holokost un failleri yargilanana kadar soykirim sucunu uluslararasi hukuk altinda tanimlayan SSECS ye karar vermemis oldugu soylenmektedir SSECS nin yururluge girmesi ile sozlesmenin uygulanmasiyla yapilan ilk yargilama arasinda 40 yillik bir bosluk vardir Simdiye dek olan tum uluslararasi soykirim yargilamalari Ruanda Soykirimi icin olan Bosna Soykirimi icin olan yargilamalar bu olaylara ozel mahkemelerde yapilmistir Uluslararasi Ceza Mahkemesi 2002 de kurulmustur Sozlesmeye taraf olan devletlerin vatandaslarini yargilama hakki vardir ancak henuz bu hak kullanilmamistir SSECS nin 1951 Ocak ayinda yururluge girmesinden itibaren yaklasik 80 Birlesmis Milletler uyesi devlet SSECS nin hukumleriyle uyum saglayan yasalar cikardilar ve bazi soykirim failleri bu tur yerel yasalarla yargilanip suclu bulundu Alman mahkemeleri tarafindan suclu bulunan buna ornek gosterilebilir Gregory Stanton gibi soykirim uzerine calisan akademisyenler soykirimdan once sirasinda ve ardindan ortaya cikan kurban grubun humanizm karsitligini karsi tarafi insan olarak gormemek karsi grubun uyelerini hayvanlar ya da hastaliklarla ozdeslestirmek soykirimci gruplarin guclu bir sekilde orgutlenmesi ve faillerin soykirimi inkar etmesi gibi durum ve hareketlerin fark edilebilecegini ve soykirim yapilmadan durdurmak icin harekete gecilebilecegini belirtiler Dirk Moses gibi bu gorusun elestirmenleri bunun gercekci olmadigini soylemekte ve ornegin Darfur bolgede cikarlari olan buyuk gucler icin uygun oldugunda bitecektir demektedir Avustralya nin Tasmanya adasinda ve 1828 1832 yillari arasinda yapilan Tasmanya Soykirimi kaydedilen ilk modern soykirim ornegidir KokeniRuanda Soykiriminin kurbanlarina ait kafataslari Soykirim ya da jenosit Ingilizce Genocide kavrami 1944 te Polonya Yahudisi bir hukukcu olan Raphael Lemkin tarafindan Yunanca irk soy anlamina gelen genos ile Fransizcada ve Latincede katletmek anlamina gelen cidium kokunden gecmis cide sozcuklerinin birlestirilmesiyle olusturulmustur Lemkin Jenosit konusuna nasil geldiniz sorusuna cevaben Jenosit ile ilgilenmeye basladim cunku bircok kez gerceklesti Once Ermenilerin basina geldi ardindan da Hitler harekete gecti diye cevap vermistir 1944 te Carnegie Uluslararasi Baris Vakfi Lemkin in en onemli calismasi olan Isgal Altindaki Avrupa da Mihver Devletleri nin Yonetimi ni ABD de yayinladi Bu kitap II Dunya Savasi sirasinda Nazi Almanyasi tarafindan isgal edilmis ulkelerdeki Alman yonetiminin soykirim terimi esliginde genis bir hukuki analizini iceriyordu Lemkin in uluslararasi yasalarin ihlali olarak soykirim fikri uluslararasi kamuoyu tarafindan yayginlikla kabul edildi ve Nurnberg Mahkemeleri nin hukuki temelini olusturdu 1943 te Lemkin soykirimi su sekilde tanimliyordu Genel anlamda konusursak soykirim milletin tum uyelerinin kitlesel kirimlarla yok edildigi durumlar haric bir milletin aninda yok edilmesi anlamina gelmek zorunda degil ulusal bir grubun yok olmasi niyetiyle grubun elzem yasam kaynaklarinin yok edilmesi amacini tasiyan cesitli hareketlerden olusan orgutlu bir plani ifade eder Bu tur bir planin hedefi ulusal topluluklara ait siyasi ve toplumsal kurumlarin kulturun dilin milli hislerin dinin ve iktisadi varligin tahrip edilmesi ve bu gruplara dahil kisilerin bireysel guvenlik ozgurluk saglik onur ve hatta yasamlarinin yok edilmesidir Tanimlari source source source source source track track Lemkin Jenosit kelimesinin ortaya cikisini anlatiyor Ingilizce Uluslararasi Ceza Mahkemesi nin Roma Statusu ne gore soykirimin tanimi 6 maddede yapilmaktadir Bu maddeye gore soykirim bir milletin etnik veya dini bir toplulugun veya bir irkin tamamini ya da bir bolumunu yok etmek amacli yapilan asagidaki davranislardir 1 Topluluk uyelerini oldurmek 2 Topluluk uyelerine ciddi fiziki veya zihinsel zarar vermek 3 Topluluk uyelerini bilerek tamamen ya da kismen fiziksel yok olusa goturecek yasam sartlarina tabi tutmak 4 Topluluktaki yeni dogumlari kasitli olarak engellemek 5 Toplulugun cocuklarini zorla baska bir gruba transfer etmek Birlesmis Milletler in 1948 tarihli Soykirimin Onlenmesi ve Cezalandirilmasi Sozlesmesi ne gore bir eylemin soykirim olarak nitelendirilebilmesi icin belirli bir insan toplulugunun milliyeti irki etnik kokeni veya dini dolayisiyla tumunun ya da bir bolumunun yok edilmesi niyetinin bulunmasi gerekir Turkiye de soykirim sucu Turkiye BM Soykirim Sucunun Onlenmesi ve Cezalandirilmasi Sozlesmesi ni 23 Mart 1950 de onaylamis 5630 sayili Onay Kanunu 29 Mart 1950 de Resmi Gazete de yayimlanmistir Sozlesme Turkiye bakimindan 31 Temmuz 1951 de yururluge girmistir Ancak soykirim fiilleri ilk defa 1 Haziran 2005 tarihinde yururluge giren 5237 sayili Turk Ceza Kanunu TCK ile ic hukukta mustakil bir suc olarak duzenlenmistir TCK nin 76 maddesindeki duzenleme BM Soykirim Sucunun Onlenmesi ve Cezalandirilmasi Sozlesmesi ve Uluslararasi Ceza Mahkemesi Roma Statusu ile paralellik arz etmektedir TCK nin 76 maddesine gore Bir planin icrasi suretiyle milli etnik irki veya dini bir grubun tamamen veya kismen yokedilmesi maksadiyla bu gruplarin uyelerine karsi asagidaki fiillerden birinin islenmesi soykirim sucunu olusturur a Kasten oldurme b Kisilerin bedensel veya ruhsal butunluklerine agir zarar verme c Grubun tamamen veya kismen yokedilmesi sonucunu doguracak kosullarda yasamaya zorlanmasi d Grup icinde dogumlara engel olmaya yonelik tedbirlerin alinmasi e Gruba ait cocuklarin bir baska gruba zorla nakledilmesi Tarihte soykirimlarHolodomor 1933 Fotograf tarafindan cekildi Soykirim kavrami gecmiste yasanmis bircok olay icin kullanilabilir SSECS nin onsozune gore Soykirim tarihin her doneminde insanliga buyuk kayiplar verdirdi Soykirim terimini bulan Polonyali Yahudi avukat Raphael Lemkin in 1943 te dedigine gore Soykirim tarihte bircok kez gerceklesti Once Ermenilerin basina geldi ardindan da Hitler harekete gecti Soykirim iddialarini itiraz etme veya bunlari onaylama gibi revizyonist girisimler bazi ulkelerde yasa disidir Ornegin 14 Avrupa ulkesinde Holokost inkarini ve yasaklayan yasalar bulunur Isvicre Kibris Cumhuriyeti Slovakya ve Yunanistan Ermeni Soykirimi nin inkar edilmesini yasaklar Turkiye de ise Ermeni Rum ve Suryanilere yonelik eylemlerin birer soykirim oldugunu soylemek veya ima etmek Turk Ceza Kanunu nun 301 maddesi altinda yasal islem ile sonuclanabilir Tarihci 20 yuzyil soykirimlarinin kokeninin I Dunya Savasi nin ardindan Orta Dogu ve Guney Avrupa da elit yapinin ve alisildik hukumet tarzlarinin cokusu kadar geride bulunabilecegini savunur Totalitarizm Cagi Holokost un basini cektigi ama ayni zamanda Komunist dunyanin toplu katliamlarini ve tasfiyelerini Nazi Almanyasi ve muttefikleri tarafindan gerceklestirilen diger toplu katliamlari ve ayrica 1915 Ermeni Kirimi dahil modern tarihin neredeyse tum kotu sohretli soykirim orneklerini iceriyordu Butun bu katliamlar ortak bir kokene sahipti I Dunya Savasi nin bir sonucu olarak Ortadogu ve Guney Avrupa nin cogunun elit yapisinin ve alisilmis yonetim tarzlarinin cokusune ki bu olmadan bilinmeyen kiskirtici cilginlarin zihinlerinde Komunizm veya Fasizm kesinlikle var olmazdi 1951 de soykirim Birlesmis Milletler tarafindan uluslararasi hukuk altinda bir suc haline getirildi buna ragmen bu tarihten beri dunya capinda gerceklesen soykirim olaylarinda 12 milyondan fazla sivil olduruldu Asamalari ve engelleme cabalariSoykirimin gerceklesmesi icin bazi on kosullarin olmasi gerekir Oncelikle insan hayatina cok buyuk bir deger vermeyen bir milli kultur olmali Ustun oldugu varsayilan bir ideolojiye sahip totaliter bir toplum da soykirima yonelik hareketlerin on kosullarindandir Ayrica baskin olan toplum potansiyel kurbanlarini daha az insani gormelidir paganlar ilkeller yontulmamis barbarlar kafirler yozlasmislar dinsel sapkinlar asagi irk sinif karsitlari karsi devrimciler ve benzeri Tek basina bu kosullar faillerin soykirim yapmasi icin yeterli degildir Bunu yapmak icin yani soykirima kalkismak icin faillerin guclu merkezi bir otoriteye ve burokratik orgutlenmeye oldugu gibi hastalikli bireylere ve suclulara da ihtiyaci vardir Ayrica faillerin kurbanlara yonelik bir karalama ve humanizm karsiti kampanya yapmasi gerekir Bunlar genellikle yeni bir ideolojiye ve toplum modeline guven asilamaya calisan yeni devletler ya da yeni rejimlerdir M Hassan Kakar 1996 da Genocide Watch in Soykirim Gozlem Orgutu baskani Gregory Stanton Soykirimin 8 Asamasi isimli bir rapor sundu Burada soykirimlarin ongorulebilen fakat engellenemez olmayan 8 asamada gerceklestigini soyluyordu Asama Ozellik Onlem1 Siniflandirma Insanlar bizler ve onlar diye bolunur Bu erken asamada alinacak baslica onlem ayrimlari asacak evrensel kurumlar gelistirmektir 2 Simgeleme Nefretle birlestigi zaman simgeler dislanan toplulugun gonulsuz uyelerine dayatilabilir Simgelemeyle mucadele icin nefret simgeleri ve nefret sozleri hukuki olarak yasaklanabilir 3 Humanizm karsitligi Bir toplulugun uyeleri diger toplulugun insanligini inkar eder Toplulugun uyeleri hayvanlar parazitler bocekler ya da hastaliklarla ozdeslestirilir Yerel ve uluslararasi liderler nefret soyleminin kullanimini lanetlemeli ve kulturel olarak kabul edilemez ilan etmeli Soykirima tesvik eden liderlerin uluslararasi yolculuklari yasaklanmali ve yurtdisi finans kaynaklari dondurulmali 4 Orgutlenme Soykirim her zaman orgutludur Ozel ordu birlikleri ya da milisler genellikle egitilir ve silahlandirilir BM soykirimsal katliamlara katilan hukumetlere ve kisilere silah ambargosu uygulamali ve ihlalleri incelemek icin komisyonlar kurali 5 Kutuplasma Nefret gruplari kutuplastirici propagandalar yayinlar Onlemler ilimli liderleri emniyet altina almak ya da insan haklari gruplarina destek vermek seklinde olabilir Radikallerin darbe yapmasina uluslararasi yaptirimlarla karsi cikilmalidir 6 Hazirlik Kurbanlar etnik ya da dinsel kimlikleri nedeniyle belirlenip ortaya cikarilirlar Bu asamada soykirim acil durumu ilan edilmelidir 7 Imha Bu katillerin gozunde imha dir cunku kurbanlarinin insan olduguna inanmazlar Bu asamada soykirimi yalnizca hizli ve yogun silahli mudahale engelleyebilir Agir silahli uluslararasi koruma gucu tarafindan gercekten guvenli bolgeler ya da multecilerin kacacagi yollar yaratilmalidir 8 Inkar Failler herhangi bir suc islediklerini inkar ederler Inkara cevap uluslararasi ya da ulusal mahkemelerce verilecek cezalardir Dunya Soykirim Kurbanlari GunuBirlesmis Milletler Genel Kurulu 1 Kasim 2005 te aldigi 60 7 numarali kararla 27 Ocak i Dunya Soykirim Kurbanlari Gunu ilan etmistir Ayrica bakinizKulturel soykirim Olum mangasi Nufusun politik temizligiKaynakca Office of the High Commissioner for Human Rights Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide 2 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tatz Colin With Intent To Destroy Reflections on Genocide Verso Books 2003 a b Lemkin in jenosit konusundaki bir aciklamasi video 26 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Agustos 2012 Soykirimin Onlenmesi ve Cezalandirilmasi Hakkinda Sozlesme Human Rights Center Istanbul Bilgi University Ingilizce 21 Mart 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Mart 2024 Office of the United Nations High Commissioner for Human Rights 12 Ocak 1951 11 Aralik 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Stanley Alessandra 17 Nisan 2006 A PBS Documentary Makes Its Case for the Armenian Genocide With or Without a Debate The New York Times 13 Eylul 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Aralik 2018 Bazyler Michael J 25 Aralik 2006 Holocaust Denial Laws and Other Legislation Criminalizing Promotion of Nazism PDF Yad Vashem 27 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 30 Mart 2012 Cyprus criminalizes denial of 1915 Armenian genocide by Turks Reuters 2 Nisan 2015 29 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2015 Lomsadze Giorgi 10 Eylul 2014 Greece Bans Denials of Armenian Genocide EurasiaNet 19 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2015 Armenia praises Greece for law banning denial of genocide Kathimerini 10 Eylul 2014 19 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Eylul 2015 Pair guilty of insulting Turkey Ingilizce 11 Ekim 2007 10 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Subat 2021 2004 Genocide a history 10 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Pearson Education p 7 0 582 50601 8 Birlesmis Milletler Ingilizce 7 Mart 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Harff B 2003 No Lessons Learned from the Holocaust Assessing Risks of Genocide and Political Mass Murder since 1955 American Political Science Review 1 97 ss 57 73 doi 10 1017 S0003055403000522 M Hassan Kakar Afghanistan The Soviet Invasion and the Afghan Response 1979 1982 3 Nisan 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde University of California Press 1995 Gregory Stanton The 8 Stages of Genocide Genocide Watch 1996 11 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Birlesmis Milletler in Ilan Ettigi Uluslararasi Gunler Haftalar Vikipedi maddesi Wikipedia 30 Eylul 2023 3 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ekim 2023 Dis baglantilarDaniel J Goldhagen ile soylesi Uluslararasi yarginin yavas calisan carklari Birlesmis Milletler Soykirim Sozlesmesi 1948 2 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Turkcesi 2 madde 17 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde