Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Suriye'deki Yahudileri, ilk çağlardan beri Suriye'de yaşayan Yahudiler ile 1492'de İspanya'dan kovulan Sefaradlar oluşturur. Halep, Şam ve Kamışlı'da asırlar boyunca büyük Yahudi cemaatleri var olmuştur. 20. yüzyılın başlarında Suriye Yahudilerinin büyük bir yüzdesi ABD, Orta ve Güney Amerika ve İsrail'e göç etti. Bugün Suriye'de çok az Yahudi yaşamaktadır. Suriye Yahudilerinin oluşturduğu en büyük cemaat 75.000 kişilik nüfusuyla Brooklyn, New York'tadır.
Tarih
İkinci Tapınak dönemi
Geleneğe göre cemaatin ilk olarak Kral Davud zamanında, general Yoav, yine geleneğe göre Halep olduğu düşünülen Aram Zoba'yı işgal ettikten sonra kurulduğuna inanılır. Modern uzmanlar Aram Zoba'nın Lübnan'da ve Suriye'nin en güney ucunda olduğunu belirtir; rabinik edebiyatta Halep'in adı 11. yüzyıla kadar geçmemektedir. Kral Davud zamanında cemaatin varlığı ile ilgili kanıt bulunmazken Hristiyanlığın ilk yayıldığı zamanlarda Halep ve Şam'da Yahudi cemaatlerinin varlığı bilinmektedir.
İkinci Tapınak sonrası
Roma Suriyesi'nde, etnik liderlik altında Şam'da 10.000 Yahudi yaşamaktaydı. Yahudiliğin, paganizme kıyasla daha cazip olması nedeniyle birçok kadın ve erkek bu dine geçti. İlk denemesinde başarısız olmasına rağmen, Tarsuslu Pavlus 49'da birçok Yahudiyi Hristiyanlaştırmayı başardı. Bu durum Yahudi liderlerin canını sıkınca Pavlus tutuklattırıldı. Arkadaşlarının yardımlarıyla, şehir duvarının öbür tarafına bir sepetle indirilerek hayatını kurtardı. Birinci Yahudi-Roma savaşı'nda çoğu Yahudi, pagan yerliler tarafından öldürüldü. Ardından, zamanın demir paralarından da anlaşıldığı üzere, şehir metropol sıfatı aldı; Alexander Severus hakimiyetinde Şam, Hristiyan kolonisi oldu ve Antakya Patriarkı'nın altında piskopos makamının mekanı oldu. Talmud zamanı olan 5. yüzyılda Bizans İmparatorluğu hakimiyeti altındaki Şam'da Yahudiler yaşamaktaydı; Rabbi Rafram bar Pappa dua etmek için 'nu kullanmaktaydı.
Halep'teki olası en erken Yahudi cemaati, sinagogun kurulduğu zaman olan 5. yüzyıldır.Jerome'nin belirttiğine göre 5. yüzyılda Beroea'da (Halep'te) bir mezhebi olan cemaatin bulunmaktaydı; bu mezhebin İbranice Matta İncili'ne benzeyen kutsal kitapları vardı.
Bizanslılarla Sasani İmparatorluğu arasındaki çatışmadan Şam sürekli etkilendi. Persler Suriye'yi işgal ettiğinde (614) Şam'daki Yahudiler, işgalcilerin varlığından faydalanıp başta Sur'dakiler olmak üzere Hristiyanlardan intikam almak için Filistinli dindaşlarıyla birlik oldu. 635'te Şam, Müslümanların eline geçti. Şehrin yerlileri gönüllü olarak teslim olup 15 kiliseyi kurtarmayı başardı.
İslam fethinden sonra
Şam
Emevi hakimiyetindeki yeni dönem şehre görkem getirdi ve Şam, halifeliğin başkenti oldu. Bu zamana kadar var olan Yahudi cemaati 970'te de varlığını sürdürmeye devam etti; bir tarihçinin anlattığına göre "Cordobalı Yosef ben Avitur şehrin hahambaşısı olamayacağını anlayınca o yıl Filistin'e gittie ve Şam'a yerleşti".Abbasilerin bölgeye gelmesiyle ve asırlar süren savaşlarla şehrin görkemli dönemi son buldu. Şansları yaver giden Yahudiler, İkinci Haçlı seferine (1147) direnmeyi başardı. Bir zaman sonra, Haçlılar tarafından yüksek vergilere tabi tutulan Filistinli Yahudiler yurtlarından kaçıp Şam'a yerleşince şehrin Yahudi nüfusu arttı. Bu zamandan sonra birkaç asır boyunca Yahudilerle ilgili çok az bilgi bulunur. Bu az bilgi, bölgeyi ziyaret eden seyyahlardan gelmektedir. 1128'de Abraham ibn Ezra, Şam'ı ziyaret etti. Edelmann'a göre,Yehuda Halevi, Siyonla ilgili ünlü şiirini bu şehirde yazmıştır; fakat Harkavy'e göre, "aş-Şam" kelimesi Şam'ı değil Filistin'i temsil etmektedir. 1267'de Nahmanides Şam'ı ziyaret edip buradan bir Yahudi kolonisini Kudüs'e götürmeyi başardı.
1170'te Şam'ı ziyaret ettiğinde şehir Prens Nureddin Mahmud Zengi liderliğindeki Selçuklu Hanedanının elindeydi. Orada, 3000 geleneksel Yahudi ve 200 Karay Yahudisi buldu. Yahudilik çalışmaları Filistin'dekini geçti; Bacher, 12. yüzyılda Filistin akademisinin makamının bu şehre kaymış olabileceğini belirtir. Şehrin ana hahamları, Rabbi Ezra, kardeşi ve mahkeme başkanı Sar Şalom; Yussef Hamsi, R. Matsliah, R. Meir, Yussef ibn Piat, R. Heman ve doktor R. Tsadok'tu.
Aynı zamanda orada bulunan seyyah 'ın dediğine göre, "Prensleri olan 10.000 Yahudi bulunmaktadır. Akademinin başkanı, Kanun'un tam bilgisine hakim olan Rabbi Ezra idi ve Babil Akademisi'nin başkanı Rabbi Samuel'e bağlı idi". 12. yüzyılın sonlarında Mısır'da "nagid" olan Yehuda ben Yoşiya, Şamlı bir hahamdı. Daha sonraları nagid olacak olan David ben Yeşua da Şamlıdır.
1210'da Fransız Yahudisi Samuel ben Simson şehri ziyaret etti. Şehrin eteğinde Elyesa tarafından inşa edilen güzel bir sinagogun varlığından bahseder.
Selahaddin zamanında önemli olan şehirde, liderin ölümünden sonra yeniden karışıklıklar baş gösterdi. 1516'da Türklerin eline geçen şehir, taşra seviyesine düştü.
Bir olasılığa göre , 13. yüzyılın ilk on yılında Şam'ı ziyaret etmiştir. Kırk altı "Makama"da şehrin kutlandığını belirtir.
13. yüzyılın sonlarında, İşay ben Hezekiya isimli enerji dolu biri yükselişe geçti. Mısır sultanı Kalavun, kendisini bir prens ve halkının lideri olarak kabul etti; 1289'da ve Haziran 1290'da, 12 meslektaşıyla birlikte anti-Rambamcılara yasak getirdi.
Şam ve Akka hahamlarının yazışmaları "Minhat Kenaot" adı altında toplandı. 14. yüzyıla ait bir bilgi bulunmamaktadır. Estori Farhi, sade bir şekilde, kendisinin de içinde bulunduğu birkaç Şam Yahudisinin Kudüs'ü ziyaret ettiğini anlatır.'nin Hezekiel hakkındaki elyazması Narbonlu Natan tarafından kaleme alınmış ve 1375'te Şam'da R. Hiyya tarafından düzenlenmiştir. Şam'daki Yahudi cemaati, Suriye'yi fetheden Mısırlı Burciler ve Memluklular zamanınında da varlığını sürdürdü. 1492'de İspanya'dan kaçıp şehirdeki dindaşlarının yanına yerleşen Yahudiler "Khataib" isimli bir sinagog kurdu. "Yihus Ha'abot"un anonim yazarı da Şam'ın ve güzelliklerini anlatır; sinagogun "yarısı Elyesa tarafından, diğer yarısı tarafından inşa edilmiştir".
Ferraralı Eliyahu (1438) Kudüs'e geldi ve Şam'ın bazı hahamsal konularında yetki sahibiydi. Mısır, Suriye ve Kudüs'ü harap eden bir salgından bahseder; fakat Yahudilerin bundan ne kadar etkilendiğinden bahsetmemektedir. Volterralı Menahem Hayyim 1481'de Şam'ı ziyaret etti ve 450 "zengin, şerefli ve tüccar" Yahudi ailesi buldu. Cemaatin lideri R. Joseph isimli bir doktordu.
Bertinorolu (1488) bir mektubunda Şamlı Yahudilerin zenginliklerinden ve güzel evleri ile bahçelerinden bahseder. Birkaç yıl sonra (1495) anonim bir seyyah tarafından methiyeli sözler kullanılmıştır. Moses Makran isimli bir Yahudiyle yaşayan bu seyyah Şam Yahudilerinin giyecek eşyalarıyla veya el sanatlarıyla ilgilendiğini belirtir. %24 faizle Venediklilere borç verdiklerini anlatır.
Halep
Rambam'ın Lunel hahamlarına yazdığı mektupta, Tora eğitminin Suriye'de sadece Halep'te ayakta kaldığını ve bu çabaların dahi etkileyici olmadığını belirtir.
1173'te Halep'e geldiğinde 1500 kişilik (bazı kaynaklara göre 5000 kişilik) bir Yahudi cemaatiyle karşılaştı ve bu cemaatin Moses Alkonstantini, İsrael ve Set isimlerinde üç hahamı bulunduğunu belirtti. Petahiya burayı 1170 ile 1180 yılları arasında, Alharizi ise bundan 50 yıl sonra şehri ziyaret etti. Bunlardan ilki, kale için Kral Nureddin'in Sarayı der ve Halep'te 1500 Yahudinin bulunduğunu ve hahamlarının Moses Alkonstantini, İsrael ve Set olduğunu belirtir. Tahkemoni'nin yazarı , Halep Yahudilerini methetmek için daha çok kelime sarf etmiştir. 1195'te önde giden Yahudi, Rambam'ın öğrencisi doktor 'ydı. Yosef ben Yehuda, Magrib'den çıkıp Mısır'dan geçti ve burada Rambam ile arkadaş oldu; onun adına isimli eseri yazdı. Diğer öğrencileri Azarya, onun kardeşi Samuel Nissim, Kral'ın doktoru Eleazar, Yeşua, Yahin Hananya ve Yosef ben Hisday'dı.
Alharizi Halep'te öldü ve orada gömüldü.
1260'ta Moğollar Halep'i fethetti ve şehrin birçok yerlisini katletti; Yahudiler ise sinagoglara kaçıp saklandı. 1401'de Yahudi mahallesi, şehrin diğer yerleri gibi Timur tarafından yağmalandı; yedi ay sonunda oruç tutan Yahudi bir evliya öldü.
İspanyol Yahudilerinin Suriye'ye varışı
1492'de İspanya'dan kovulan Yahudiler, aralarında Memluk saltanatı altındaki Mısır'ın bir parçasını oluşturan Suriye dahil olmak üzere, Akdeniz çevresindeki İslam ülkelerine yerleşti. Genelde yerli cemaate katılmaktansa kendi cemaatlerini oluşturdular. Yeni gelen Sefaradlar ile yerli cemaatler arasındaki toplumsal ayrılığın ortadan kalkması onlarca yıl sürdü. Halep'teki İspanyol kökenli Yahudi cemaati, diğer Sefaradlara kıyasla kendilerine has gelenekler geliştirdi; örneğin, yerli cemaatin kendilerini kabul etmesi şerefine Hanuka'da fazladan bir mum daha yaktılar. Halep ve Şam Yahudi cemaatleri tek bir hahambaşılığa bağlıydı. Hahambaşıları her zaman olmasa da sıklıkla Sefarad ailelerden seçiliyordu: Halep'teki hahambaşı beş kere arka arkaya Laniado ailesinden seçilmişti.
Sefaradların varlığı Halep'ten ziyade Şam'da daha etkiliydi ve Kutsal Topraklar ile daha yakın bağları bulunuyordu. Örneğin Şam'daki cemaat, Isaac Luria'nın Safed merkezli Kabala eğitiminin etkisi altındaydı. Bu durum, iki şehir arasındaki gelenek farklılıklarındaki etkenlerden biridir.
Sefarad göçünden sonra ülkeye gelen anonim bir seyyah Şam'da 500 Yahudi ailesi buldu; ayrıca kendilerine "Muallim-Tsadaka" diyen Karay Yahudileri ve onlardan daha da etkili olan ve "birbirinden güzel üç sinagogu bulunan" bir Rabinik Yahudi cemaati buldu. Bu sinagogların biri Sefaradlara, biri yerlilere diğeri ise Sicilyalılara aitti. Her sinagogda, ibadet sonrasında Rambam'ın çalışmalarını anlatan bir vaiz bulunmaktaydı. Sefaradların vaizi İshak Mesud, yerlilerinki Şem-Tov el Furani ve Sicilyalılarınki Isaac Haber'di. Ayrıca biri otuz diğeri kırk kişilik iki küçük Talmud okulları mevcuttu.
Şam'a 1 km uzaklıktaki Cobar köyünde 60 Yahudi ailesi yaşamaktaydı. 13 kolon üzerine kurulmuş cemaatin sinagogu, Kral Hazael tarafından meshedilen Elyesa zamanından beri mevcuttur. R. Eleazar ben Arach, bu sinagogu onardı.
Osmanlı İmparatorluğu altında
1515'te Yavuz Sultan Selim, Memlukluları yenmesi sonucu Suriye, Osmanlı İmparatorluğu'na eklendi. Sambari'nin dediğine göre, Yahudi cemaatinin merkezi Cobar'dı, Tişbit'te Elyesa'nın sinagogu () ve Eliyahu mağarası bulunmaktadır. Cemaatin başkanı Abu Hatseyra'ydı ve onu Abdullah ibn Nasır takip etti. Şam'ın hahamları Yosef Hayat, "Mizmor L'Toda"nın yazarı Samuel Aripol, Samuel ibn İmran, Yosef el-Sayih, "Leha Tov"un yazarı Moşe Nacara, Hayim Alşayih, Yosef Matalon, Avraham Galante'ydi. Bu eğitim şehrinde "Tac" denen bir ahit kodeksi bulunmaktaydı. 1547'de Pierre Belon, Fransız elçi M. de Fumel'in treniyle Şam'ı ziyaret etti. Burada büyük bir Yahudi nüfusunun varlığından bahseder; Mısırlı Ahmed Şeytan'ın olaylarını, akıl karıştıracak bir şekilde bu şehirle bağdaştırmıştır.
16. yüzyılın Şam'ında ruhani liderler, çeşitli aralıklarla Mısır ve Safed'de yaşayan fakat bir süre Şam'da kalan (~1534) Yakov Berav, Şam'ın uzun süre hahambaşılığını yapan ve "Etz Hayim" gibi çeşitli Kabala çalışmalarının yazarı Calabrialı Hayim Vital (1526-1603), 1641'de Şam'ı ziyaret eden ve Karayların Tora'dan sonra 'yı okumadığını belirten Karay Yahudisi Samuel ben David, Moşe Nacara, onun oğlu İsrael Nacara, Moşe Galante (ö. 1608), onun oğlu Mordehay Galante ve Samuel Halepli Laniado ben Avraham'dı.
17. yüzyılın en bilinen hahamları ise Yakov Abulafya'nın öğrencisi ve "Kesef Nibar"ın yazarı Yosiyahu Pinto ve onun damadı, babasının kabala elyazmalarını yayan Samuel Vital'dı. Aynı zamanda Halep'te, Hayim Kohen ben Avraham "Mekor Hayyim" isimli bir kitap yazıp 1649'da İstanbul'da yayınladı; aynı kitap Menaşe ben İsrael tarafından 1650'de Amsterdam'da yayınlandı. Halep'in diğer önde gelen isimleri Samuel Dwek, Isaac Lopes, Yehudah Kassin ile 18. yüzyılda Isaac Beraha ve Isaac Atiye'ydi.
19. yüzyıl
17 ila 19. yüzyıllar arasında birçok İspanyol ve İtalyan kökenli Yahudi aile ticaret amacıyla Suriye'ye yerleşti. Osmanlı Kapitülasyonlarından yararlanabilmek için Avrupa uyruklarından olabildiğince vazgeçmemeye böylece "zımmi" vergisine tabi tutulmamaya çalıştılar. Señores Francos denen bu Avrupa Yahudileri, yerli Musta'arabi ve Sefarad Yahudilerine karşı üstünlük hissine sahipti. Kendilerine ait ayrı sinagoglar kurmamalarına rağmen kendi ibadetlerini özel evlerde yaptılar. Burada, İngiliz tebasına bağlı Hindistan'dan gelen Bağdadi Yahudiler de bulunmaktaydı.
19. yüzyılda Şam'ı ziyaret eden seyyahlardan gelen bazı bilgiler mevcuttur. Alfred von Kremer, "Mittel-Syrien und Damaskus" (1853) eserinde, şehrin belediye meclisinde iki Hristiyan ve bir Yahudinin olduğunu; 1000'inin kelle vergisi vermek üzere 4000 Yahudinin bulunduğunu; son Karay'ın bundan elli yıl önce öldüğünü ve Karay sinagogunun Yunanlara satılıp kiliseye çevrildiğini belirtir. de aynı nüfus bilgilerini aktarır. hakkında, Muaviye Camii'sine benzediğini, 6'sı sağda ve 7'si solda olmak üzere 13 mermer sütun üzerine kurulduğunu, her yerin mermerle kaplı olduğunu, tek bir girişin olduğunu, tevaya çıkan merdivende 20 basamak bulunduğunu, kutsal anıtın altında bir mağara bulunduğunu ve rivayete göre peygamber Elyasa'nın buraya sığındığını, sinagoga girerken duvarın ortasının biraz sağında sıra dışı bir taşın bulunduğunu ve geleneğe göre Kral Hazael'in bu taşa oturduğu ve Elyasa tarafından kutsandığını söyler.
Benjamin ayrıca Şam'da, Ahit'in bazı sayfalarının değerli kopyalarının bulunduğunu belirtir; her ne kadar bu kopyaların 581 ve 989 yıllarına ait olduğunu belirtse de bu bilgi güvenilir değildir. Neubauer'ın ifade ettiğine göre, Elişa ben Avraham ben Benvenisti'ye ait "Kreskas" adı verilen ahitin bir kopyası bulunmaktadır ve bu kitap 1382'de tamamlanmıştır.
Şam'da 19. yüzyılda sekiz hahambaşı görev yapmıştır:
- Yosef ben Abulafya (1809-1816)
- Yakov Antebi (1816–1833)
- Yakov Perez (1833–48)
- Aaron Bağdadi (1848–66). Bundan sonra iki yıl süreyle iç anlaşmazlık nedeniyle hahambaşılık makamı boş kalmıştır.
- İstanbullu Hayim Kimhi (1868–72)
- Nişli Merkado Kilhi (1872–76)
- İshak Abulafya (1876–88)
- Şlomo Eliezer Alfandari, İstanbullu "Merkado Alfandari" olarak da bilinir. İmparatorluk fetvasıyla atanan Alfandari 1901'e kadar görevini sürdürdü.
En yakın zamanda hahambaşılık yapan kişi, 1972'nin başlarında ölen Nissim İndibo'ydu. Şam'ın diğer hahamları Mordehay Maslaton, Şaul Menaged ve Zeki Assa'ydı.
19. yüzyılda Şam Yahudilerine çeşitli kereler iftiralar atılmıştır. Bunlardan en ciddileri, Sultan I. Abdülmecit zamanına denk gelen 1840'ta ve 1860'ta gerçekleşmiştir. 1840'ta gerçekleşen olay Şam vakası olarak bilinir; Papaz Thomas'ın ölümü Yahudilere maledilip, Yahudiler ayinsel cinayet işlemekle suçlandı. Yahudilere karşı ikinci ağır suçlama ise 1860'ta gerçekleşti. Dürzü ve Müslümanların Hristiyanları katledişi Yahudilere fatura edildi. Olaylara karışan 500 Müslüman, başvezir Keçecizade Fuat Paşa tarafından idam edilirken suçlanan 200 Yahudi de aynı kaderi paylaşmayı bekledi ve bütün Yahudi cemaati 4 milyon kuruş maddi cezaya çarptırıldı. Suçlanan Yahudiler, Prusya konsolosu Dr. Johann Gottfried Wetzstein, Sir , banker Abraham Salomon Camondo ve Şamlı Şemaya Angel'in araya girmesiyle serbest bırakıldı. Bu zamandan 19. yüzyılın sonlarına kadar Yahudiler çeşitli kan iftiralarına maruz kalmasına rağmen olaylar büyümedi.
19. yüzyılın önder hahamları Eliyahu Şamah, Avraham Antebi ve Mordehay Lavaton'du. 20. yüzyılın önemli hahamları ise 1919'da ölen Yakov Şaul Dwek, Ezra Hamwi, 1947 pogromunda Cemiliye Sinagogu'nda Tora tomarlarıyla yakılmayı bekleyen fakat Arap güruh tarafından oradan uzaklaştırılan Moşe Mizrahi'ydi. Bu hahamları Moşe Tawil, Şlomo Zafrani ve Yomtov Yedid takip etmiştir.
I. Dünya Savaşı
Suriye'den çıkış
19. yüzyılda Halep ve Şam, ticari önemini yitirmeye başladı. 1850'den başlayarak I. Dünya Savaşı'na kadar Yahudiler ülkeyi her geçen gün terk etmeye başladı. Pamuk ticaretini takip eden Yahudiler önce Mısır'a oradan İngiltere'nin Manchester şehrine göç etti. Ardından Manchester'daki Yahudilerin çoğu, başta Meksika ve Arjantin olmak üzere Latin Amerika'ya yerleşti. 1908'den sonra birçok Suriye Yahudisi New York'a göç etti; bugün Suriye Yahudilerinin oluşturduğu en kalabalık cemaat Brooklyn'dedir.
1930'ların sonu ve 1940'ların başında anti-Yahudi duyguların doruğa ulaşmasıyla ülkede kalan Yahudilerin çoğu orayı terk etmeyi düşündü. 1942 ila 1947 yılları arasında Suriye ve Lübnan Yahudileri Filistin'e göç etti. Aralık 1947'de gerçekleşen Yahudi cemaati yıkıldı. Ağustos 1949'da Şam'da düzenlendi. 12 kişi öldü ve düzinelercesi yaralandı.
Yakın zaman
1992'de Pesah bayramının başlangıcında, Şam'daki 4,000 kişilik Yahudi cemaatiyle birlikte Halep ve Kamışlı'daki Yahudilere, sonradan İsrail'e göç etmeme şartıyla ABD'ye yerleşmelerine Hafız Esad tarafından izin verildi. Birkaç ay içinde Suriye Yahudi cemaatinden hayırseverlerin yardımlarıyla binlerce Suriye Yahudisi Brooklyn'e getirildi. Bugün Suriye'nin az sayıdaki Yahudi nüfusu Şam'da yaşamaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ 2 Samuel 10
- ^ Zvi Zohar, Vayyibra Artscroll et Halab be-tsalmo (review of Sutton, Aleppo: City of Scholars).
- ^ Acts 9-2 10 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .; II Cor. 9-32 7 Temmuz 2012 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi
- ^ Josephus, , ii. 20, § 2; vii. 8, § 7
- ^ Babylonian Talmud, Berachot 50a 5 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Mark L. Kligman. Maqām and liturgy: ritual, music, and aesthetics of Syrian Jews in Brooklyn 12 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., pg. 24.
- ^ Jerome's commentary on Matthew. It is unclear whether he was referring to the , the or the , and whether these names refer to the same or different books.
- ^ , in Neubauer, Medieval Jewish Chronicles i. 69; , Qore ha-Dorot, 5b
- ^ Ginze Oxford, p. ix.
- ^ ִHadashim gam Yeshanim, vii. 35
- ^ Travels, ed. Benisch, p. 53
- ^ Sambari, in Medieval Jewish Chronicles i. 133
- ^ , Geschichte ix., note i.
- ^ see below; compare Otsar ִTob, 1878, p. 38; Itinéraires de la Terre Sainte des XIIIe, XIVe, XVe, XVIe et XVIIe siècle [i.e. siècles]; traduits de l'hébreu, et accompagnés de tables, de cartes et d'éclaircissements par E. Carmoly. Bruxelles: A. Vandale, 1847; p. 136
- ^ Grätz, Geschichte vii. 186-195
- ^ , Gesammelte Schriften ii. 269
- ^ Neubauer, Cat. Bodl. Hebr. MSS. No. 316
- ^ 1537; published by Uri b. Simeon in 1564
- ^ Carmoly, Itinéraires; p. 457; compare similar accounts by Raphael of Troyes and , ib. p. 487
- ^ Carmoly, Itinéraires. p. 333
- ^ Jerusalem, i. 211
- ^ ed. Neubauer, p. 30
- ^ ibid. p. 84
- ^ Responsa and Letters of Maimonides: Leipzig 1859 p. 44.
- ^ Massa'ot, ed. Adler, New York, p. 32.
- ^ Makamat, Nos. 18, 46, 47, 50
- ^ Ashtor, pp. 268-9.
- ^ Yaron Harel, "The Controversy over Rabbi Ephraim Laniado's Inheritance of the Rabbinate in Aleppo"[], Jewish History (1999) vol. 13 p. 83.
- ^ see Shibִhe Yerushalayim, 51b; and Graetz, History (Hebrew translation), vii. 27
- ^ see also Sambari in Neubauer, Medieval Jewish Chronicles i. 152
- ^ Medieval Jewish Chronicles i. 152
- ^ ibid. p. 119. Today the holds two manuscripts described as the "Damascus Keter"; one is ms. Heb 5702 21 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . and dates from tenth century Palestine, and the other is ms. Heb 790 7 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . and dates from Burgos in 1260.
- ^ Revue Etudes Juives, xxvii. 129
- ^ Itineraires, p. 511
- ^ ibid. p. 526; but see Zunz, Ritus, p. 56
- ^ Medieval Jewish Chronicles i. 153; Qore ha-Dorot, 49b
- ^ Monatsschrift, iii. 75
- ^ Eight Years in Asia and Africa, pp. 41 et seq.
- ^ Medieval Jewish Chronicles i. 21
- ^ Collins, Lydia, Pedigrees and Pioneers.
- ^ Walter P. Zenner. A global community: the Jews from Aleppo, Syria 27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Wayne State University Press, 2000. pg. 82. .
- ^ Parfitt, Tudor (1987) The thirteenth gate: travels among the Lost Tribes of Israel. London: Weidenfeld & Nicolson.
Bibliyografi
- Ades, Abraham, Derech Ere"tz: Bene Berak 1990
- Ashtor, Toledot ha-Yehudim be-Mitzrayim ve-Suriyah taḥat ha-Shilton ha-Mamluki (History of the Jews of Egypt and Syria under the Mameluke Sultanate): Jerusalem 1944-51
- Cohen-Tawil, Abraham, Yahadut Ḥalab bir'e ha-dorot: al ha-historiah ha-ḥebratit-tarbutit shel yahadut Ḥalab (Aram Tsoba) (Aleppo Jewry through the Ages: on the socio-cultural history of Aleppo Jewry): Tel Aviv 1993
- Collins, Lydia, The Sephardim of Manchester: Pedigrees and Pioneers: Manchester 2006
- Harel, Yaron, Bi-Sefinot shel Esh la-Ma'arab (By Ships of Fire to the West: Changes in Syrian Jewry during the Period of the Ottoman Reform 1840-1880) (Hebrew)
- Harel, Yaron, Syrian Jewry in Transition, 1840-1880 (English: largely a translation and expansion of the preceding)
- Harel, Yaron, Sifre Ere"tz: ha-Sifrut ha-Toranit shel Ḥachme Aram Tsoba (The Books of Aleppo: Torah Literature of the Rabbis of Aleppo): Jerusalem 1996 summarized here 6 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Laniado, David Tsion, La-Qedoshim asher ba-are"ts: Jerusalem 1935 (2nd edition 1980)
- Laniado, Samuel, Debash ve-ִHALAB al-leshonech: Jerusalem 1998/9 (Hebrew)
- Shamosh, Y., Qehillat Ḥalab be-Suriyah, Mahanayim 1967
- Sutton, David, Aleppo: City of Scholars: Artscroll 2005 (partly based on Laniado, La-Qedoshim asher ba-are"ts)
- Zenner, Walter P., A Global Community: The Jews from Aleppo, Syria: Wayne State University Press 2000
Dış bağlantılar
- Tarih:
- Ayin: Sefarad Pizmonim Projesi15 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Ahit: Halep Kodeksi Websitesi16 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Suriye deki Yahudileri ilk caglardan beri Suriye de yasayan Yahudiler ile 1492 de Ispanya dan kovulan Sefaradlar olusturur Halep Sam ve Kamisli da asirlar boyunca buyuk Yahudi cemaatleri var olmustur 20 yuzyilin baslarinda Suriye Yahudilerinin buyuk bir yuzdesi ABD Orta ve Guney Amerika ve Israil e goc etti Bugun Suriye de cok az Yahudi yasamaktadir Suriye Yahudilerinin olusturdugu en buyuk cemaat 75 000 kisilik nufusuyla Brooklyn New York tadir TarihIkinci Tapinak donemi Gelenege gore cemaatin ilk olarak Kral Davud zamaninda general Yoav yine gelenege gore Halep oldugu dusunulen Aram Zoba yi isgal ettikten sonra kurulduguna inanilir Modern uzmanlar Aram Zoba nin Lubnan da ve Suriye nin en guney ucunda oldugunu belirtir rabinik edebiyatta Halep in adi 11 yuzyila kadar gecmemektedir Kral Davud zamaninda cemaatin varligi ile ilgili kanit bulunmazken Hristiyanligin ilk yayildigi zamanlarda Halep ve Sam da Yahudi cemaatlerinin varligi bilinmektedir Ikinci Tapinak sonrasi Roma Suriyesi nde etnik liderlik altinda Sam da 10 000 Yahudi yasamaktaydi Yahudiligin paganizme kiyasla daha cazip olmasi nedeniyle bircok kadin ve erkek bu dine gecti Ilk denemesinde basarisiz olmasina ragmen Tarsuslu Pavlus 49 da bircok Yahudiyi Hristiyanlastirmayi basardi Bu durum Yahudi liderlerin canini sikinca Pavlus tutuklattirildi Arkadaslarinin yardimlariyla sehir duvarinin obur tarafina bir sepetle indirilerek hayatini kurtardi Birinci Yahudi Roma savasi nda cogu Yahudi pagan yerliler tarafindan olduruldu Ardindan zamanin demir paralarindan da anlasildigi uzere sehir metropol sifati aldi Alexander Severus hakimiyetinde Sam Hristiyan kolonisi oldu ve Antakya Patriarki nin altinda piskopos makaminin mekani oldu Talmud zamani olan 5 yuzyilda Bizans Imparatorlugu hakimiyeti altindaki Sam da Yahudiler yasamaktaydi Rabbi Rafram bar Pappa dua etmek icin nu kullanmaktaydi Halep teki olasi en erken Yahudi cemaati sinagogun kuruldugu zaman olan 5 yuzyildir Jerome nin belirttigine gore 5 yuzyilda Beroea da Halep te bir mezhebi olan cemaatin bulunmaktaydi bu mezhebin Ibranice Matta Incili ne benzeyen kutsal kitaplari vardi Bizanslilarla Sasani Imparatorlugu arasindaki catismadan Sam surekli etkilendi Persler Suriye yi isgal ettiginde 614 Sam daki Yahudiler isgalcilerin varligindan faydalanip basta Sur dakiler olmak uzere Hristiyanlardan intikam almak icin Filistinli dindaslariyla birlik oldu 635 te Sam Muslumanlarin eline gecti Sehrin yerlileri gonullu olarak teslim olup 15 kiliseyi kurtarmayi basardi Islam fethinden sonra Sam Emevi hakimiyetindeki yeni donem sehre gorkem getirdi ve Sam halifeligin baskenti oldu Bu zamana kadar var olan Yahudi cemaati 970 te de varligini surdurmeye devam etti bir tarihcinin anlattigina gore Cordobali Yosef ben Avitur sehrin hahambasisi olamayacagini anlayinca o yil Filistin e gittie ve Sam a yerlesti Abbasilerin bolgeye gelmesiyle ve asirlar suren savaslarla sehrin gorkemli donemi son buldu Sanslari yaver giden Yahudiler Ikinci Hacli seferine 1147 direnmeyi basardi Bir zaman sonra Haclilar tarafindan yuksek vergilere tabi tutulan Filistinli Yahudiler yurtlarindan kacip Sam a yerlesince sehrin Yahudi nufusu artti Bu zamandan sonra birkac asir boyunca Yahudilerle ilgili cok az bilgi bulunur Bu az bilgi bolgeyi ziyaret eden seyyahlardan gelmektedir 1128 de Abraham ibn Ezra Sam i ziyaret etti Edelmann a gore Yehuda Halevi Siyonla ilgili unlu siirini bu sehirde yazmistir fakat Harkavy e gore as Sam kelimesi Sam i degil Filistin i temsil etmektedir 1267 de Nahmanides Sam i ziyaret edip buradan bir Yahudi kolonisini Kudus e goturmeyi basardi 1170 te Sam i ziyaret ettiginde sehir Prens Nureddin Mahmud Zengi liderligindeki Selcuklu Hanedaninin elindeydi Orada 3000 geleneksel Yahudi ve 200 Karay Yahudisi buldu Yahudilik calismalari Filistin dekini gecti Bacher 12 yuzyilda Filistin akademisinin makaminin bu sehre kaymis olabilecegini belirtir Sehrin ana hahamlari Rabbi Ezra kardesi ve mahkeme baskani Sar Salom Yussef Hamsi R Matsliah R Meir Yussef ibn Piat R Heman ve doktor R Tsadok tu Ayni zamanda orada bulunan seyyah in dedigine gore Prensleri olan 10 000 Yahudi bulunmaktadir Akademinin baskani Kanun un tam bilgisine hakim olan Rabbi Ezra idi ve Babil Akademisi nin baskani Rabbi Samuel e bagli idi 12 yuzyilin sonlarinda Misir da nagid olan Yehuda ben Yosiya Samli bir hahamdi Daha sonralari nagid olacak olan David ben Yesua da Samlidir 1210 da Fransiz Yahudisi Samuel ben Simson sehri ziyaret etti Sehrin eteginde Elyesa tarafindan insa edilen guzel bir sinagogun varligindan bahseder Selahaddin zamaninda onemli olan sehirde liderin olumunden sonra yeniden karisikliklar bas gosterdi 1516 da Turklerin eline gecen sehir tasra seviyesine dustu Bir olasiliga gore 13 yuzyilin ilk on yilinda Sam i ziyaret etmistir Kirk alti Makama da sehrin kutlandigini belirtir 13 yuzyilin sonlarinda Isay ben Hezekiya isimli enerji dolu biri yukselise gecti Misir sultani Kalavun kendisini bir prens ve halkinin lideri olarak kabul etti 1289 da ve Haziran 1290 da 12 meslektasiyla birlikte anti Rambamcilara yasak getirdi Sam ve Akka hahamlarinin yazismalari Minhat Kenaot adi altinda toplandi 14 yuzyila ait bir bilgi bulunmamaktadir Estori Farhi sade bir sekilde kendisinin de icinde bulundugu birkac Sam Yahudisinin Kudus u ziyaret ettigini anlatir nin Hezekiel hakkindaki elyazmasi Narbonlu Natan tarafindan kaleme alinmis ve 1375 te Sam da R Hiyya tarafindan duzenlenmistir Sam daki Yahudi cemaati Suriye yi fetheden Misirli Burciler ve Memluklular zamanininda da varligini surdurdu 1492 de Ispanya dan kacip sehirdeki dindaslarinin yanina yerlesen Yahudiler Khataib isimli bir sinagog kurdu Yihus Ha abot un anonim yazari da Sam in ve guzelliklerini anlatir sinagogun yarisi Elyesa tarafindan diger yarisi tarafindan insa edilmistir Ferrarali Eliyahu 1438 Kudus e geldi ve Sam in bazi hahamsal konularinda yetki sahibiydi Misir Suriye ve Kudus u harap eden bir salgindan bahseder fakat Yahudilerin bundan ne kadar etkilendiginden bahsetmemektedir Volterrali Menahem Hayyim 1481 de Sam i ziyaret etti ve 450 zengin serefli ve tuccar Yahudi ailesi buldu Cemaatin lideri R Joseph isimli bir doktordu Bertinorolu 1488 bir mektubunda Samli Yahudilerin zenginliklerinden ve guzel evleri ile bahcelerinden bahseder Birkac yil sonra 1495 anonim bir seyyah tarafindan methiyeli sozler kullanilmistir Moses Makran isimli bir Yahudiyle yasayan bu seyyah Sam Yahudilerinin giyecek esyalariyla veya el sanatlariyla ilgilendigini belirtir 24 faizle Venediklilere borc verdiklerini anlatir Halep Rambam in Lunel hahamlarina yazdigi mektupta Tora egitminin Suriye de sadece Halep te ayakta kaldigini ve bu cabalarin dahi etkileyici olmadigini belirtir 1173 te Halep e geldiginde 1500 kisilik bazi kaynaklara gore 5000 kisilik bir Yahudi cemaatiyle karsilasti ve bu cemaatin Moses Alkonstantini Israel ve Set isimlerinde uc hahami bulundugunu belirtti Petahiya burayi 1170 ile 1180 yillari arasinda Alharizi ise bundan 50 yil sonra sehri ziyaret etti Bunlardan ilki kale icin Kral Nureddin in Sarayi der ve Halep te 1500 Yahudinin bulundugunu ve hahamlarinin Moses Alkonstantini Israel ve Set oldugunu belirtir Tahkemoni nin yazari Halep Yahudilerini methetmek icin daha cok kelime sarf etmistir 1195 te onde giden Yahudi Rambam in ogrencisi doktor ydi Yosef ben Yehuda Magrib den cikip Misir dan gecti ve burada Rambam ile arkadas oldu onun adina isimli eseri yazdi Diger ogrencileri Azarya onun kardesi Samuel Nissim Kral in doktoru Eleazar Yesua Yahin Hananya ve Yosef ben Hisday di Alharizi Halep te oldu ve orada gomuldu 1260 ta Mogollar Halep i fethetti ve sehrin bircok yerlisini katletti Yahudiler ise sinagoglara kacip saklandi 1401 de Yahudi mahallesi sehrin diger yerleri gibi Timur tarafindan yagmalandi yedi ay sonunda oruc tutan Yahudi bir evliya oldu Ispanyol Yahudilerinin Suriye ye varisi 1492 de Ispanya dan kovulan Yahudiler aralarinda Memluk saltanati altindaki Misir in bir parcasini olusturan Suriye dahil olmak uzere Akdeniz cevresindeki Islam ulkelerine yerlesti Genelde yerli cemaate katilmaktansa kendi cemaatlerini olusturdular Yeni gelen Sefaradlar ile yerli cemaatler arasindaki toplumsal ayriligin ortadan kalkmasi onlarca yil surdu Halep teki Ispanyol kokenli Yahudi cemaati diger Sefaradlara kiyasla kendilerine has gelenekler gelistirdi ornegin yerli cemaatin kendilerini kabul etmesi serefine Hanuka da fazladan bir mum daha yaktilar Halep ve Sam Yahudi cemaatleri tek bir hahambasiliga bagliydi Hahambasilari her zaman olmasa da siklikla Sefarad ailelerden seciliyordu Halep teki hahambasi bes kere arka arkaya Laniado ailesinden secilmisti Sefaradlarin varligi Halep ten ziyade Sam da daha etkiliydi ve Kutsal Topraklar ile daha yakin baglari bulunuyordu Ornegin Sam daki cemaat Isaac Luria nin Safed merkezli Kabala egitiminin etkisi altindaydi Bu durum iki sehir arasindaki gelenek farkliliklarindaki etkenlerden biridir Sefarad gocunden sonra ulkeye gelen anonim bir seyyah Sam da 500 Yahudi ailesi buldu ayrica kendilerine Muallim Tsadaka diyen Karay Yahudileri ve onlardan daha da etkili olan ve birbirinden guzel uc sinagogu bulunan bir Rabinik Yahudi cemaati buldu Bu sinagoglarin biri Sefaradlara biri yerlilere digeri ise Sicilyalilara aitti Her sinagogda ibadet sonrasinda Rambam in calismalarini anlatan bir vaiz bulunmaktaydi Sefaradlarin vaizi Ishak Mesud yerlilerinki Sem Tov el Furani ve Sicilyalilarinki Isaac Haber di Ayrica biri otuz digeri kirk kisilik iki kucuk Talmud okullari mevcuttu Sam a 1 km uzakliktaki Cobar koyunde 60 Yahudi ailesi yasamaktaydi 13 kolon uzerine kurulmus cemaatin sinagogu Kral Hazael tarafindan meshedilen Elyesa zamanindan beri mevcuttur R Eleazar ben Arach bu sinagogu onardi Osmanli Imparatorlugu altinda 1515 te Yavuz Sultan Selim Memluklulari yenmesi sonucu Suriye Osmanli Imparatorlugu na eklendi Sambari nin dedigine gore Yahudi cemaatinin merkezi Cobar di Tisbit te Elyesa nin sinagogu ve Eliyahu magarasi bulunmaktadir Cemaatin baskani Abu Hatseyra ydi ve onu Abdullah ibn Nasir takip etti Sam in hahamlari Yosef Hayat Mizmor L Toda nin yazari Samuel Aripol Samuel ibn Imran Yosef el Sayih Leha Tov un yazari Mose Nacara Hayim Alsayih Yosef Matalon Avraham Galante ydi Bu egitim sehrinde Tac denen bir ahit kodeksi bulunmaktaydi 1547 de Pierre Belon Fransiz elci M de Fumel in treniyle Sam i ziyaret etti Burada buyuk bir Yahudi nufusunun varligindan bahseder Misirli Ahmed Seytan in olaylarini akil karistiracak bir sekilde bu sehirle bagdastirmistir 16 yuzyilin Sam inda ruhani liderler cesitli araliklarla Misir ve Safed de yasayan fakat bir sure Sam da kalan 1534 Yakov Berav Sam in uzun sure hahambasiligini yapan ve Etz Hayim gibi cesitli Kabala calismalarinin yazari Calabriali Hayim Vital 1526 1603 1641 de Sam i ziyaret eden ve Karaylarin Tora dan sonra yi okumadigini belirten Karay Yahudisi Samuel ben David Mose Nacara onun oglu Israel Nacara Mose Galante o 1608 onun oglu Mordehay Galante ve Samuel Halepli Laniado ben Avraham di 17 yuzyilin en bilinen hahamlari ise Yakov Abulafya nin ogrencisi ve Kesef Nibar in yazari Yosiyahu Pinto ve onun damadi babasinin kabala elyazmalarini yayan Samuel Vital di Ayni zamanda Halep te Hayim Kohen ben Avraham Mekor Hayyim isimli bir kitap yazip 1649 da Istanbul da yayinladi ayni kitap Menase ben Israel tarafindan 1650 de Amsterdam da yayinlandi Halep in diger onde gelen isimleri Samuel Dwek Isaac Lopes Yehudah Kassin ile 18 yuzyilda Isaac Beraha ve Isaac Atiye ydi 19 yuzyil Halep in i ve Hahambasi Jacob Saul Dweck 1908 17 ila 19 yuzyillar arasinda bircok Ispanyol ve Italyan kokenli Yahudi aile ticaret amaciyla Suriye ye yerlesti Osmanli Kapitulasyonlarindan yararlanabilmek icin Avrupa uyruklarindan olabildigince vazgecmemeye boylece zimmi vergisine tabi tutulmamaya calistilar Senores Francos denen bu Avrupa Yahudileri yerli Musta arabi ve Sefarad Yahudilerine karsi ustunluk hissine sahipti Kendilerine ait ayri sinagoglar kurmamalarina ragmen kendi ibadetlerini ozel evlerde yaptilar Burada Ingiliz tebasina bagli Hindistan dan gelen Bagdadi Yahudiler de bulunmaktaydi 19 yuzyilda Sam i ziyaret eden seyyahlardan gelen bazi bilgiler mevcuttur Alfred von Kremer Mittel Syrien und Damaskus 1853 eserinde sehrin belediye meclisinde iki Hristiyan ve bir Yahudinin oldugunu 1000 inin kelle vergisi vermek uzere 4000 Yahudinin bulundugunu son Karay in bundan elli yil once oldugunu ve Karay sinagogunun Yunanlara satilip kiliseye cevrildigini belirtir de ayni nufus bilgilerini aktarir hakkinda Muaviye Camii sine benzedigini 6 si sagda ve 7 si solda olmak uzere 13 mermer sutun uzerine kuruldugunu her yerin mermerle kapli oldugunu tek bir girisin oldugunu tevaya cikan merdivende 20 basamak bulundugunu kutsal anitin altinda bir magara bulundugunu ve rivayete gore peygamber Elyasa nin buraya sigindigini sinagoga girerken duvarin ortasinin biraz saginda sira disi bir tasin bulundugunu ve gelenege gore Kral Hazael in bu tasa oturdugu ve Elyasa tarafindan kutsandigini soyler Benjamin ayrica Sam da Ahit in bazi sayfalarinin degerli kopyalarinin bulundugunu belirtir her ne kadar bu kopyalarin 581 ve 989 yillarina ait oldugunu belirtse de bu bilgi guvenilir degildir Neubauer in ifade ettigine gore Elisa ben Avraham ben Benvenisti ye ait Kreskas adi verilen ahitin bir kopyasi bulunmaktadir ve bu kitap 1382 de tamamlanmistir Sam da 19 yuzyilda sekiz hahambasi gorev yapmistir Yosef ben Abulafya 1809 1816 Yakov Antebi 1816 1833 Yakov Perez 1833 48 Aaron Bagdadi 1848 66 Bundan sonra iki yil sureyle ic anlasmazlik nedeniyle hahambasilik makami bos kalmistir Istanbullu Hayim Kimhi 1868 72 Nisli Merkado Kilhi 1872 76 Ishak Abulafya 1876 88 Slomo Eliezer Alfandari Istanbullu Merkado Alfandari olarak da bilinir Imparatorluk fetvasiyla atanan Alfandari 1901 e kadar gorevini surdurdu En yakin zamanda hahambasilik yapan kisi 1972 nin baslarinda olen Nissim Indibo ydu Sam in diger hahamlari Mordehay Maslaton Saul Menaged ve Zeki Assa ydi 19 yuzyilda Sam Yahudilerine cesitli kereler iftiralar atilmistir Bunlardan en ciddileri Sultan I Abdulmecit zamanina denk gelen 1840 ta ve 1860 ta gerceklesmistir 1840 ta gerceklesen olay Sam vakasi olarak bilinir Papaz Thomas in olumu Yahudilere maledilip Yahudiler ayinsel cinayet islemekle suclandi Yahudilere karsi ikinci agir suclama ise 1860 ta gerceklesti Durzu ve Muslumanlarin Hristiyanlari katledisi Yahudilere fatura edildi Olaylara karisan 500 Musluman basvezir Kececizade Fuat Pasa tarafindan idam edilirken suclanan 200 Yahudi de ayni kaderi paylasmayi bekledi ve butun Yahudi cemaati 4 milyon kurus maddi cezaya carptirildi Suclanan Yahudiler Prusya konsolosu Dr Johann Gottfried Wetzstein Sir banker Abraham Salomon Camondo ve Samli Semaya Angel in araya girmesiyle serbest birakildi Bu zamandan 19 yuzyilin sonlarina kadar Yahudiler cesitli kan iftiralarina maruz kalmasina ragmen olaylar buyumedi 19 yuzyilin onder hahamlari Eliyahu Samah Avraham Antebi ve Mordehay Lavaton du 20 yuzyilin onemli hahamlari ise 1919 da olen Yakov Saul Dwek Ezra Hamwi 1947 pogromunda Cemiliye Sinagogu nda Tora tomarlariyla yakilmayi bekleyen fakat Arap guruh tarafindan oradan uzaklastirilan Mose Mizrahi ydi Bu hahamlari Mose Tawil Slomo Zafrani ve Yomtov Yedid takip etmistir I Dunya Savasi Suriye den cikis Halep te bir Yahudi dugunu 1914 19 yuzyilda Halep ve Sam ticari onemini yitirmeye basladi 1850 den baslayarak I Dunya Savasi na kadar Yahudiler ulkeyi her gecen gun terk etmeye basladi Pamuk ticaretini takip eden Yahudiler once Misir a oradan Ingiltere nin Manchester sehrine goc etti Ardindan Manchester daki Yahudilerin cogu basta Meksika ve Arjantin olmak uzere Latin Amerika ya yerlesti 1908 den sonra bircok Suriye Yahudisi New York a goc etti bugun Suriye Yahudilerinin olusturdugu en kalabalik cemaat Brooklyn dedir 1930 larin sonu ve 1940 larin basinda anti Yahudi duygularin doruga ulasmasiyla ulkede kalan Yahudilerin cogu orayi terk etmeyi dusundu 1942 ila 1947 yillari arasinda Suriye ve Lubnan Yahudileri Filistin e goc etti Aralik 1947 de gerceklesen Yahudi cemaati yikildi Agustos 1949 da Sam da duzenlendi 12 kisi oldu ve duzinelercesi yaralandi Yakin zaman 1992 de Pesah bayraminin baslangicinda Sam daki 4 000 kisilik Yahudi cemaatiyle birlikte Halep ve Kamisli daki Yahudilere sonradan Israil e goc etmeme sartiyla ABD ye yerlesmelerine Hafiz Esad tarafindan izin verildi Birkac ay icinde Suriye Yahudi cemaatinden hayirseverlerin yardimlariyla binlerce Suriye Yahudisi Brooklyn e getirildi Bugun Suriye nin az sayidaki Yahudi nufusu Sam da yasamaktadir Ayrica bakinizIslam hakimiyeti altindaki Yahudilerin tarihi Suriye Yahudileri Sefarad Mizrahi Turkiye de Yahudilik Musta arabi Yahudileri Yahudilerin Arap topraklarindan toplu gocuKaynakca 2 Samuel 10 Zvi Zohar Vayyibra Artscroll et Halab be tsalmo review of Sutton Aleppo City of Scholars Acts 9 2 10 Agustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde II Cor 9 32 7 Temmuz 2012 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi Josephus ii 20 2 vii 8 7 Babylonian Talmud Berachot 50a 5 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mark L Kligman Maqam and liturgy ritual music and aesthetics of Syrian Jews in Brooklyn 12 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde pg 24 Jerome s commentary on Matthew It is unclear whether he was referring to the the or the and whether these names refer to the same or different books in Neubauer Medieval Jewish Chronicles i 69 Qore ha Dorot 5b Ginze Oxford p ix Hadashim gam Yeshanim vii 35 Travels ed Benisch p 53 Sambari in Medieval Jewish Chronicles i 133 Geschichte ix note i see below compare Otsar Tob 1878 p 38 Itineraires de la Terre Sainte des XIIIe XIVe XVe XVIe et XVIIe siecle i e siecles traduits de l hebreu et accompagnes de tables de cartes et d eclaircissements par E Carmoly Bruxelles A Vandale 1847 p 136 Gratz Geschichte vii 186 195 Gesammelte Schriften ii 269 Neubauer Cat Bodl Hebr MSS No 316 1537 published by Uri b Simeon in 1564 Carmoly Itineraires p 457 compare similar accounts by Raphael of Troyes and ib p 487 Carmoly Itineraires p 333 Jerusalem i 211 ed Neubauer p 30 ibid p 84 Responsa and Letters of Maimonides Leipzig 1859 p 44 Massa ot ed Adler New York p 32 Makamat Nos 18 46 47 50 Ashtor pp 268 9 Yaron Harel The Controversy over Rabbi Ephraim Laniado s Inheritance of the Rabbinate in Aleppo olu kirik baglanti Jewish History 1999 vol 13 p 83 see Shib he Yerushalayim 51b and Graetz History Hebrew translation vii 27 see also Sambari in Neubauer Medieval Jewish Chronicles i 152 Medieval Jewish Chronicles i 152 ibid p 119 Today the holds two manuscripts described as the Damascus Keter one is ms Heb 5702 21 Temmuz 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde and dates from tenth century Palestine and the other is ms Heb 790 7 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde and dates from Burgos in 1260 Revue Etudes Juives xxvii 129 Itineraires p 511 ibid p 526 but see Zunz Ritus p 56 Medieval Jewish Chronicles i 153 Qore ha Dorot 49b Monatsschrift iii 75 Eight Years in Asia and Africa pp 41 et seq Medieval Jewish Chronicles i 21 Collins Lydia Pedigrees and Pioneers Walter P Zenner A global community the Jews from Aleppo Syria 27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wayne State University Press 2000 pg 82 ISBN 0814327915 Parfitt Tudor 1987 The thirteenth gate travels among the Lost Tribes of Israel London Weidenfeld amp Nicolson Bibliyografi Ades Abraham Derech Ere tz Bene Berak 1990 Ashtor Toledot ha Yehudim be Mitzrayim ve Suriyah taḥat ha Shilton ha Mamluki History of the Jews of Egypt and Syria under the Mameluke Sultanate Jerusalem 1944 51 Cohen Tawil Abraham Yahadut Ḥalab bir e ha dorot al ha historiah ha ḥebratit tarbutit shel yahadut Ḥalab Aram Tsoba Aleppo Jewry through the Ages on the socio cultural history of Aleppo Jewry Tel Aviv 1993 Collins Lydia The Sephardim of Manchester Pedigrees and Pioneers Manchester 2006 ISBN 0 9552980 0 8 Harel Yaron Bi Sefinot shel Esh la Ma arab By Ships of Fire to the West Changes in Syrian Jewry during the Period of the Ottoman Reform 1840 1880 Hebrew Harel Yaron Syrian Jewry in Transition 1840 1880 English largely a translation and expansion of the preceding Harel Yaron Sifre Ere tz ha Sifrut ha Toranit shel Ḥachme Aram Tsoba The Books of Aleppo Torah Literature of the Rabbis of Aleppo Jerusalem 1996 summarized here 6 Subat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Laniado David Tsion La Qedoshim asher ba are ts Jerusalem 1935 2nd edition 1980 Laniado Samuel Debash ve HALAB al leshonech Jerusalem 1998 9 Hebrew Shamosh Y Qehillat Ḥalab be Suriyah Mahanayim 1967 Sutton David Aleppo City of Scholars Artscroll 2005 ISBN 1 57819 056 8 partly based on Laniado La Qedoshim asher ba are ts Zenner Walter P A Global Community The Jews from Aleppo Syria Wayne State University Press 2000 ISBN 0 8143 2791 5Dis baglantilarTarih Ayin Sefarad Pizmonim Projesi15 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ahit Halep Kodeksi Websitesi16 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde