Azərbaycanca AzərbaycancaБеларускі БеларускіDansk DanskDeutsch DeutschEspañola EspañolaFrançais FrançaisIndonesia IndonesiaItaliana Italiana日本語 日本語Қазақ ҚазақLietuvos LietuvosNederlands NederlandsPortuguês PortuguêsРусский Русскийසිංහල සිංහලแบบไทย แบบไทยTürkçe TürkçeУкраїнська Українська中國人 中國人United State United StateAfrikaans Afrikaans
Destek
www.wikipedia.tr-tr.nina.az
  • Vikipedi

Suriye Türkiye ilişkileri coğrafi ve tarihsel ortaklıkları bulunan Suriye Arap Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti

Suriye-Türkiye ilişkileri

Suriye-Türkiye ilişkileri
www.wikipedia.tr-tr.nina.azhttps://www.wikipedia.tr-tr.nina.az

Suriye-Türkiye ilişkileri, coğrafi ve tarihsel ortaklıkları bulunan Suriye Arap Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti'nin uluslararası ikili ilişkileri ve politikaları ifade eder.

Suriye-Türkiye ilişkileri
image
image
Suriye		 image
Türkiye

911 kilometrelik kara sınırı bulunan iki komşu ülkenin arası tarihsel süreçte genellikle gergin geçmiştir. Türkiye’ye göre Suriye teröre ev sahipliği yaptığı, su kaynaklarının paylaşımında sorun çıkardığı ve coğrafik olarak Türk toprak bütünlüğüne müdahalede bulunduğu için "düşman" ülke iken; Suriye’ye göre de Türkiye su kaynaklarını adil paylaşmadığı, batı ülkelerinin destekçisi olduğu, kendi toprakları (Hatay) üzerinde hak iddia ettiği için "düşman"dı. 1998 yılında Adana Mutabakatı'nın imzalanması ile olumlu yönde gelişen ilişkiler 2011 yılında Suriye İç Savaşı'nın patlak vermesi ile tekrar yerini gerginliğe bırakmıştır. 1998 ve 2011 arasındaki on iki yıllık dönem Suriye-Türkiye ilişkilerinin tek olumlu dönemidir.

1930'lu yıllarda Türkiye'nin Fransa mandasındaki Suriye sınırlarında bulunan Hatay üzerinde hak iddia etmesi ile başlayan gerginlik Güneydoğu Anadolu Projesi'nin yürürlüğe girmesi sonrasında ortaya çıkan su anlaşmazlıkları ile daha da artmış; Suriye hükûmetinin AB, BM ile NATO'nun terörist örgüt olarak kabul ettiği PKK ve ASALA'ya destek vermesiyle tepe noktasına ulaşmıştır. İlişkiler, Ekim 1998'de Suriye'nin PKK lideri Abdullah Öcalan'ı sınırdışı ettiğini duyurması sonrası düzelme sürecine girmiştir. Fakat Suriye İç Savaşı sırasında Türkiye'nin Suriyeli muhaliflere destek vermesi nedeniyle iki ülke ilişkileri tekrar gerilmiş ve diplomatik ilişkiler askıya alınmıştır.Haziran 2012'de bir Türk jetinin Suriye tarafından düşürülmesinin ardından ise Türkiye NATO'ya acil toplanma çağrısı yapmıştır. 2012'nin ekim ayında Suriye'den Türkiye'ye top mermisi atılması sonrasında ise Türkiye, Suriye sınırına MIM-104 Patriot tipi savunma füzeleri konuşlandırmıştır. 2013'ün eylül ayında ise bir Suriye helikopteri sınırı ihlâl ettiği gerekçesiyle Türk jetleri tarafından düşürülmüştür.

Suriye'nin Ankara'daki Türkiye büyükelçiliğinin yanı sıra İstanbul ve Gaziantep'te de birer konsolosluğu bulunmaktadır. Türkiye'nin ise Şam'da büyükelçiliği ve Halep'te de konsolosluğu vardır. Fakat Suriye'deki iç savaş sırasında iki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler kopmuş, Türkiye Suriye'deki büyükelçisini geri çekerek ülkedeki diplomatik faaliyetlerini askıya almıştır. Halep Konsolosluğu ise Suriye'deki Türk vatandaşlara yardımcı olabilmek için halen faaliyettedir. Ayrıca Türkiye hükûmeti 30 Mayıs 2012'de Suriyeli diplomatları ülkeden kovmuş ve 15 Kasım günü de Suriye Muhalif ve Devrimci Güçler Ulusal Koalisyonunu Suriye halkının tek meşru temsilcisi olarak tanımıştır.

Her iki ülke de Akdeniz için Birlik'e tam üyedir. Ayrıca Suriye'nin 14 Ağustos 2012 tarihinde İslam İşbirliği Teşkilatı'ndaki üyeliğinin askıya alınmasına kadar her iki ülke de bu örgüte tam üyeydiler.

Tarihsel arka plan

Hatay'ın Türkiye'ye iltihakı

image
İskenderun Sancağı'nın Türkiye'ye katılmasına karşı çıkan bir grup Suriyeli kadının Şam'daki protestosu, 1939. Pankartın birinde yazan cümle: "Kanımız Suriye Arap Sancağı'na feda olsun."

Suriye ve Türkiye arasındaki gerginlik Türkiye'nin Hatay'ı topraklarına katma politikasına ağırlık vermesiyle başlamıştır. Osmanlı idari yapılanmasında Halep Vilayeti sınırlarında yer alan bölge 20 Ekim 1921 yılındaki Ankara Antlaşması ile Fransızlara bırakılmış, Fransa da Ankara Hükûmeti'nin isteği üzerine halkın %39'unu Türklerin oluşturduğu bölgeye ayrı bir statü tanımıştır. Anlaşma ile birlikte kurulan bu özerk bölgeye de İskenderun Sancağı adı verilmiştir.

image
Şükrü Kanatlı komutasında İskenderun Sancağı'na giriş yapan Türk Ordusu, 5 Temmuz 1938.

Türkiye kurulduktan dokuz yıl sonra, 1931 genel seçimlerinde bölgede yaşayan birkaç Türkün Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne bağımsız milletvekili olarak alınmasıyla ilhak politikası daha da güçlenmiştir. Suriye'nin bağımsızlığına giden yolun ilk adımı olarak Fransa ile Suriye arasında 1936'da imzalanan anlaşmanın bir benzerinin Hatay için de uygulanmasını isteyen Türkiye bu isteği reddedilince Milletler Cemiyeti'ne başvurmuştur. Aynı dönemde Avrupa'da yeni bir savaşa gidildiğine dair işaretlerin artmasının da etkisiyle Milletler Cemiyeti Türkiye'yi haklı bulmuş ve bölgenin "ayrı bir birim" olduğuna dair bir karar almıştır. Cemiyetin bu kararı almasındaki en önemli neden ise Türkiye'nin olası bir savaş durumunda Almanya'nın müttefiği olmasını engellemek arzusudur. Hatay'ın Suriye'den ayrı bir birim kabul edilmesinden sonra Türk Ordusu ilk kez 5 Temmuz 1938 tarihinde Şükrü Kanatlı komutasında şehre giriş yapmıştır.

Milletler Cemiyeti'nin kararı sonrasında bağımsız bir devlet olma yoluna giren Hatay, 2 Eylül 1938'de Fransız hakimiyetindeki Suriye mandasından bağımsızlığını kazanarak Hatay Devleti kurulmuş ve kırk milletvekilinin seçileceği Hatay Devleti Millet Meclisi oluşturulmuştur. Seçimler sonucu kırk kişilik mecliste yirmi iki koltuk edinen Türkler, meclisten Türkiye'de uygulanan kanunları birer birer geçirerek Suriye ve Fransa'nın Hatay üzerindeki etkilerini azaltacak düzenlemeleri hızlandırmıştır.

23 Haziran 1939 tarihinde Fransa Türkiye'nin isteklerini kabul etmiş, bölge üzerinde kendisine tanınmış olan yetkileri hukukî yoldan ve kayıtsız şartsız Türkiye'ye devretmiştir. 29 Haziran 1939'da ise Hatay Millet Meclisi yapılan oylama ile Türkiye'ye katılma kararı almıştır. 29 Haziran'da başlayan süreç Türkiye tarafından ildeki Fransız şirketlerinin satın alınması, Hatay Vilayeti'nin kurulması ile devam etmiş ve 23 Temmuz 1939 sabahı son Fransız askerî birliğinin de ilden ayrılmasıyla tamamlanmıştır. Resmen 29 Haziran 1939, fiilen ise 23 Temmuz 1939 günü gerçekleşen bu öz-ilhak Suriye tarafından kabul edilmemiştir. Suriye halen haritalarda Hatay'ı kendi toprağı olarak göstermeye devam etmektedir.

Günümüzde Suriyeliler bölgenin Türkçe adı olan Hatay yerine Arapça adı olan Liwaaa aliskenderuna'yı kullanmaktadırlar.[]

1957 krizi

Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz.

İki ülke arasında artan siyasi gerginlik, sınırlara asker sevkiyatına neden oldu.

Su politikaları

Fırat ve Dicle nehirleri Türkiye sınırları içinde doğan, Suriye ve Irak topraklarından geçerek Basra Körfezi'ne dökülen nehirlerdir. Bu nehirler hem Suriye ve Irak hem de Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesi için çok önemli su kaynaklarıdır. Türkiye'nin 1973 yılında Fırat Nehri üzerine Keban Barajı'nı kurması Suriye'ye akan nehir sularında azalmaya neden olacağı endişesini uyandırmıştır. Bu nedenle iki ülke arasında zaman zaman gerilimler yaşanmıştır. Türkiye'nin 1976 yılında Aşağı Fırat Projesi'ni geliştirerek Güneydoğu Anadolu Projesi'ne dönüştürmesi ve Karakaya Barajı'nın inşaatına başlaması iki ülke arasındaki su anlaşmazlıklarına bağlı gerilimleri daha da tırmandırmıştır.

Terörizme destek iddiaları

image
4 Eylül 1998 tarihli Milliyet'in ilk sayfası. Manşette yer alan "Şam terörün karargahı" cümlesi PKK'nın yakalanan yöneticilerinden Şemdin Sakık'a ait.

Türkiye 90'lı yıllarda Suriye'yi; Birleşmiş Milletler, Avrupa Birliği ve NATO gibi uluslararası kuruluşların yanı sıra birçok ülkenin de terör örgütü olarak kabul ettiği PKK adına Türkiye'de saldırılar düzenlemeleri için Kürt militanlar yetiştirmek, Alois Brunner'i de bunun için istihdam etmekle suçlamış ve Suriye'yi kınamıştır.

PKK lideri Abdullah Öcalan'ın Şam'da tespit edilmesi ise ülkeler arasında yeni bir kriz başlatmıştır. Bu kriz neredeyse tüm 90'lı yıllar boyunca sürmüştür. Özellikle 90'lı yılların ikinci yarısında ise iyice kızışmıştır. Suriye'nin Öcalan'ı barındırmasına cevap olarak Türkiye İsrail ile işbirliğine gitmiş, Fırat ve Dicle nehirlerinin debisini azaltarak Suriye'ye giden su oranını azaltmıştır. Türkiye'nin bu hamlelerine karşılık ise Suriye Yunanistan ile askerî işbirliğine gitmiştir. Bu olayın ardından Türkiye çok sert bir tutum sergileyerek Öcalan'ın sınırdışı edilmesini istemiş, ülkeye nota vermiş, aksi halde askerî müdahale tehdidinde bulunmuş ve iki ülke savaşın eşiğine gelmiştir. Türkiye'nin baskısı sonucu Abdullah Öcalan Suriye'den sınırdışı edilmiştir. Bu olaydan sonra iki ülke arasında 20 Ekim 1998'de Adana Mutabakatı imzalanmış ve teröre karşı işbirliği yapılarak Güvenlik İşbirligi Komisyonu kurulmuştur. Adana Mutabakatı ile iki ülke askerî bir çatışmanın eşiğinden dönmüştür.

Günümüzdeki ilişkiler

Diplomatik yakınlaşma

1998'deki Adana Mutabakatı ile düzelmeye başlayan Suriye-Türkiye ilişkileri 2002 yılında Türkiye'de iktidara gelen Adalet ve Kalkınma Partisi'nin komşularla sıfır sorun politikasını uygulamaya koymasıyla daha da sıcaklaşmıştır. Bu politika ile Türkiye'nin geçmişten süregelen batı ülkelerine yakın ve doğu ülkelerine mesafeli olan yaklaşımı terk edilmiş, doğu ülkeleriyle de batı ülkeleriyle olduğu kadar sıkı ilişkiler kurulmaya başlanmıştır. Bu yaklaşım dış politikanın batı yerine farklı alternatif eksenler üzerine inşa edilmesi sonucu gelişmiştir.

Komşularıyla ilişkilerini daha da sıklaştırmak isteyen Türkiye'nin düşünce değişimi Suriye'de de olumlu bir şekilde karşılanmıştır. Suriye'nin dünyaya açılan kapısı konumunda bulunan Türkiye İsrail ve Suriye arasında arabuluculuk yapmış, Lübnan devlet başkanlığı krizinde yapıcı rol oynamış ve Suriye'nin koruması altında bulunan Hamas odaklı İsrail-Filistin sorunun çözümünde önemli rol oynamıştır.

2003'te Irak'ın işgali sonrası bölgedeki ortak güvenlik kaygıları Türkiye ve Suriye işbirliğini derinleştirmiştir. Irak'ın parçalanmasının iç istikrarlarını olumsuz etkileyeceği kaygısını paylaşan her iki ülke, İran'ı da içine alacak şekilde yakınlaşmaya başlamıştır. Ancak Suriye açısından Irak'ın parçalanmasının yanı sıra ABD'nin Irak'taki askeri varlığı daha büyük bir tehdit olarak algılanmıştır. Böylece Irak politikasının temeline "Irak'ın toprak bütünlüğünün korunması" yerine "ABD'nin Irak'ta başarısızlığa uğratılması" oturmuştur. Temelde farklı konular yatmasına rağmen iki ülkenin de Irak'taki durumu kendi güvenliklerine karşı tehdit olarak algılaması yakınlaşmaya neden olmuştur.

ABD'nin Irak'a girmesiyle beraber Suriye'nin Irak Kürtleri ile ilişkilerinde de değişim yaşanmıştır. Daha önceleri Suriye'nin Saddam Hüseyin yönetimine karşı desteklediği Iraklı Kürt gruplar işgal sonrası ABD'nin Irak'taki en yakın müttefiki olmuş, bu da Irak'taki Kürt grupları Suriye açısından desteklenebilir bir araç olarak kullanabilmenin ötesinde tehdit pozisyonuna sokmuştur. 2004 yılında Kamışlı'da yaşanan Kürt ayaklanması Suriye'nin bu algısını körüklemiştir. Bütün bunlar Suriye'yi ve Türkiye'yi bölgedeki Kürt hareketlere karşı mücadele noktasında yakınlaştırmıştır.

Siyasi nedenlerin yanında ekonomik ortaklık da ilişkilerin olumlu yönde gelişmesine fayda sağlamıştır. Türkiye'nin uyguladığı karşılıklı ekonomik bağımlılığının yaratılması politikası iki ülkenin daha sıkı ekonomik ortaklık kurmasına önayak olmuştur. Irak Savaşı sonrasında etkin olduğu Irak pazarını kaybeden, ABD'nin 2003 yılında uygulamaya başladığı ekonomik ambargo, Hariri suikastı sonucu Körfez ülkelerinden gelen sermayenin kesilmesi Suriye'yi İran pazarına mahkûm etmiştir. Ticaret yapmakta ve yatırım çekmekte zorlanan Suriye, ekonomik çıkış açısından Türkiye'ye daha fazla önem vermeye başlamıştır. Türkiye ise ekonomik istikrar ve büyümenin sürmesi çerçevesinde Orta Doğu pazarını Türk mallarına açma arzusuyla Suriye'ye önem vermiştir. 2004 yılında her iki ülke arasında serbest ticaret anlaşması imzalanmış, iki ülke arasındaki ticaret hacmi 2.000.000.000$ düzeyine ulaşmıştır.

Suriye ve Türkiye arasındaki işbirliği siyasi ve ekonomik alanlarla sınırlı kalmamış, enerji alanında da ortak projeler geliştirilmiştir. Arap Doğalgaz Boru Hattı, ortak petrol arama şirketlerinin kurulması, petrol ürünlerinin değişimi ve uygulamaya geçirilemeyen nükleer enerji işbirliği projeleri bunlardan birkaçıdır.

Vize muafiyeti anlaşması

İki ülke Ekim 2009'da karşılıklı olarak tüm pasaportlara vize serbestisi anlaşması yapmışlardır. 9 Aralık 2015 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti'nin anlaşmayı tek taraflı iptal etmesine cevaben 17 Aralık 2015'te Suriye Arap Cumhuriyeti de anlaşmayı iptal ettiğini duyurdu.

Askerî işbirliği

26 Nisan 2009 tarihinde iki ülke kara kuvvetleri arasındaki dostluk, işbirliği ve güveni pekiştirmek için üç gün süren ortak bir. 27 Nisan günü başlayan tatbikat Kilis'teki Yüksektepe Hudut Karakolu ile Suriye'nin Şamarin-Azez bölgesinde icra edilmiştir. Tatbikat, İsrail'in tepkisine neden olmuş ve Türkiye ile İsrail arasında bir krize neden olmuştur. Tatbikatın başladığı gün olan 27 Nisan 2009 tarihinde açılışı yapılan 9. Uluslararası Savunma Sanayi Fuarı (IDEF'09) sırasında ise ve Türkiye Millî Savunma Bakanı Vecdi Gönül arasında sanayi işbirliği anlaşması imzalanmıştır.

27 Nisan ve 29 Nisan 2010 tarihleri arasında ikinci ortak askerî tatbikat yapılmıştır. Türkiye'nin ev sahipliğinde Kilis'teki Yüksektepe ve İnanlı sınır karakollarında icra edilen tatbikata Türkiye'den iki Suriye'den ise bir sınır birliği katılmıştır. Bu tatbikat aynı zamanda iki ülke arasındaki son askerî ortak harekettir.

2009 Türkiye cumhurbaşkanının Suriye ziyareti

Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, 2007 yılında Türkiye'ye gelenSuriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad'ın daveti sonucu 15 Mayıs 2009 tarihinde Suriye'yi ziyaret etmiştir. Bu, Türkiye'den Suriye'ye cumhurbaşkanlığı düzeyinde gerçekleşen ilk ziyarettir. Abdullah Gül, Suriye'deki ikinci gününde Halep'i de ziyaret ederek aynı zamanda bu şehre giden ilk Türkiye cumhurbaşkanı olmuştur. Ziyaret sırasında Türk heyetinde Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Dış Ticaretten Sorumlu Devlet Bakanı Zafer Çağlayan, Kültür ve Turizm Bakanı Ertuğrul Günay da bulunmaktaydı.

İkili ilişkiler bağlamında ekonomi, enerji ve ulaşımda işbirliği konularının görüşüldüğü ziyaretin öne çıkan konusu ise ekonomi olmuştur. Bunların yanında enerji alanındaki işbirliğinin derinleşerek devamı ve ulaşım konusunda yeni işbirliği olanakları da tartışılmıştır.

Suriye İç Savaşı ve kopan ilişkiler

2010 yılında başlayan Arap Baharı'ndan etkilenen ülkelerden birisi olan Suriye'de 26 Ocak 2011 tarihinde iktidar karşıtı gösteriler düzenlenmeye başlamış, 15 Mart günü ise gösteriler ulusal çapta yayılmış ve iktidarı tehdit eder duruma gelmiştir. Batı ülkelerinin de desteğiyle örgütlü bir koalisyon halini alan Beşar Esad muhalifleri ile Beşar Esad iktidarı arasında çatışmalar başlamıştır.

Esad hükûmetinin muhalifler üzerine yaptığı kaçan 3.000 dolayında Suriyeli Türkiye'ye sığınmıştır. Bu olay sonrasında Anadolu Ajansı'na açıklamalarda bulunan Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan "Suriye'nin yaptığı kabul edilemez, bu bir vahşettir." demecini vermiş ve ikinci bir Hama Katliamı yaşanmaması konusunda Suriye'yi uyarmıştır. Ek olarak tüm ticari ilişkiler de askıya alınmıştır.

9 Ağustos 2011 tarihinde Türkiye Dışişleri Bakanı Ahmet Davutoğlu, Suriye'ye giderek Beşar Esad ile altı saat süren bir görüşmede bulunmuştur.The Guardian politika yazarı Simon Tisdall'ın köşesinde yer verdiği yazıda Birleşik Krallık'ın, Davutoğlu aracılığıyla Esad'a mesaj ilettiği iddia edilmiştir. Davutoğlu ise görüşmede yalnızca Türkiye'nin taleplerini ilettiğini, Esad'dan ise "Suriye'nin teröristlerle [muhaliflerle] mücadeleden vazgeçmeyeceği" cevabını aldığını belirtmiştir.

9 Nisan 2012 tarihinde Kilis'in Suriye sınırına yakın bölgesinde Esad güçleri ile muhalifler arasında çatışma çıkmış, muhaliflerin Türkiye'ye doğru kaçması karşısında Esad güçleri de Türkiye sınırına doğru ateş açmış ve olaylarda bir Türk vatandaşı da yaralanmıştır.

25 Mayıs 2012 tarihinde Esad güçleri tarafından gerçekleştirilen Hule Katliamı sonrasında ise Türkiye Dışişleri Bakanlığı'nın internet sitesi üzerinden bir açıklama yapılmıştır. "Alçakça" olarak nitelenen bu operasyon nedeniyle Türkiye, Suriye'ye nota vererek tüm diplomatik ilişkilerin askıya alındığını ve Suriyeli diplomatların sınırdışı edileceğini duyurmuştur.

image
1. Türk savaş uçağı Malatya'nın Erhaç Hava Üssü'nden 22 Haziran 2012 günü saat 10:28'de havalandı.
2. Suriye, uçağın saat 11:40'ta hava sahalarına girdiğini iddia ediyor.
3. Türk Hava Kuvvetleri saat 11:58'de, Hatay'ın üstünde bulunduğu sırada uçakla iletişimin kesildiğini bildiriyor.
4. Suriye, hava savunma kuvvetlerinin kıyıdan 1 kilometre uzaklıkta uçağı angaje ettiğini; uçağın Üm el-Tuyour'un batı yönünde 10 kilometre açığına düştüğünü belirtiyor. Türkiye ise uçağın o sırada Suriye'den 24 kilometre uzakta –yani uluslararası hava sahasında– olduğunu iddia ediyor.

Ağustos 2012'de BBC tarafından yayınlanan bir haberde Suriyeli muhaliflerin Türkiye'nin Adana ilçesindeki bir eğitim kampında eğitilip Suriye'ye gönderildiği iddia edilmiştir.The Independent muhabiri Robert Frisk ise Halep'te Esad güçlerine karşı çarpışan muhaliflerin arasında Türk militanların da yer aldığını belgelemiştir. Suriye ise Türkiye'yi ülkeye yasa dışı yollardan giren silahlı oluşumları desteklemekle suçlamıştır. 29 Ağustos 2012 tarihinde Suriye devlet televizyonunda açıklama yapan Beşar Esad, Türk yetkilileri cahillikle suçlamış ve politikacıların tutumunun Türk halkına olan olumlu bakışını değiştirmeyeceğini belirtmiştir.

Aralık 2012'de Türkiye, Suriye sınırına MIM-104 Patriot füzeleri yerleştirmek için NATO'ya başvurmuştur. Sadece savunma amacıyla kullanılacağı garantisi verilen füzelerin yerleştirilme isteği ise NATO tarafından kabul edilmiştir. ABD, Almanya ve Hollanda'nın gönderdiği ilk parti füzeler Adana, Kahramanmaraş ve Gaziantep'e konuşlandırılarak 26 Ocak 2013 tarihinde devreye girmiştir. Bu durum Rusya tarafından endişeyle karşılansa Türkiye füze savunma sisteminin görev süresinin bir yıl daha uzatılmasını talep etmiş ve bu talep kabul edilmiştir.

11 Şubat 2013 tarihinde Özgür Suriye Ordusu kontrolündeki Türkiye-Suriye sınırında bulunan Cilvegözü Sınır Kapısı'nda gerçekleştirilen bombalı araç saldırısında dördü Türk vatandaşı olmak üzere on dört kişi ölmüş, otuz kişi yaralanmıştır. Olay ardından Suriye Hükûmeti yetkilileri bölgenin kontrolünün Özgür Suriye Ordusu'na ait olduğunu işaret ederek saldırıdan muhalifleri sorumlu tutmuş,Suriye Ulusal Konseyi Başkanı George Sabra ise saldırının Suriye Hükûmetince yapıldığını iddia etmiştir. Olaydan bir ay sonra saldırı ile ilgisi olduğu düşünülen sekiz kişi gözaltına alınmış, bunlardan dördü Suriye vatandaşı, biri Türk vatandaşı olmak üzere beş kişi adliyeye sevk edilmiştir. İçişleri Bakanı Muammer Güler zanlıların Suriye istihbaratı ve ordusu ile bağlantılarının olduğunu iddia etmiştir.

2 Ocak 2014'te Hatay'da durdurulan ve Suriye'ye insani yardım taşıdığı iddia edilen İHH İnsani Yardım Vakfı'na ait bir tırda yapılan aramada mühimmat, hücum yelekleri, elektronik cihazlar gibi askerî ekipmanlar olduğu tespit edilmiştir. Türkiye İçişleri Bakanı Efkan Ala tırda askerî ekipmanlar bulunduğunu reddetmemiş, malzemelerin Suriye Türkmenlerine yardım amacıyla gönderildiğini iddia etmiştir. Suriye Türkmenleri tarafı ise tırın içindekiler hakkında bir bilgi sahibi olmadıklarını açıklamışlardır. Ertesi gün ise tırdaki malzemelerin Millî İstihbarat Teşkilatı tarafından devlet sırrı olarak sınıflandırıldığı bildirilmiştir. Olayı takip eden günlerde tırı aramak isteyen ve durduran polisler ile savcının görev yerleri değiştirilmiştir.

RF-4 Türk jeti krizi

22 Haziran 2012 günü silahsız Türk F-4 savaş uçağının Suriye tarafından düşürülmesi iki ülke arasında yeni bir kriz başlamıştır. Uçağın düşürüldüğü gün akşam saatlerinde Türkiye Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç yaptığı basın toplantısında uçağın Suriye tarafından düşürüldüğünü açıklamıştır. Suriye hükûmet sözcüsü ise vurdukları savaş uçağının Türk uçağı olduğunun farkında olmadıklarını ve sadece hava sahalarını ihlal eden "kimliği belirsiz" bir uçağa karşı meşru egemenlik haklarını kullandıklarını ifade etmiştir. Türkiye ise uçağın kısa süreliğine Suriye hava sahasına girmiş olduğunu kabul etmekle beraber uluslararası hava sahasında vurulduğunu savunmuştur. Suriye'ye resmî bir protesto çeken Türkiye NATO'ya toplanma çağrısı yapmıştır.NATO tarafından "kabul edilemez" olarak yorumlanan olayda örgüt Türkiye'ye olan desteğini ifade etmiştir. 27 Haziran 2012'de Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, 22 Haziran'da yaptığı bir açıklamada Suriye'yi haydut devlet olarak tanımlamıştır. Ayrıca Erdoğan bu olaydan sonra Suriye'ye karşı olan algılarının değiştiğini ve Esad rejiminin artık Türkiye için bir tehdit haline geldiğini belirtmiştir. 3 Temmuz 2012 tarihinde Suriye Cumhurbaşkanı Beşar Esad olay hakkında ilk kez konuşmuştur. Uçağı uçaksavar bataryası ile vurduklarını, uçağın Türkiye'ye ait olduğu vurulduktan sonra öğrendiklerini belirtmiş ve "%100 keşke düşürmeseydik diyorum" sözleriyle pişmanlığını dile getirmiştir. Düşürülen uçağın pilotlarının cesetleri ise ancak 4 Temmuz 2012 tarihinde bulunabilmiştir.

Bu olay sonrasında Türkiye angajman kurallarını yenilemiş, Suriye tarafından sınıra yaklaşan her askerî unsurun tehdit olarak değerlendirilip hedef muamelesi görmeye başlayacağı açıklanmıştır.

Türkiye'ye atılan top mermisi krizi

3 Ekim 2012 tarihinde Suriye'nin Tel Abyad ilçesinden ateşlenen iki adet top mermisi Türkiye'nin Suriye sınırındaki Akçakale ilçesine düşmüştür. 5 kişinin ölmesine ve 10 kişinin yaralanmasına neden olan olay sonrası ilçedeki okullar tatil edilmiş ve bazı noktalar boşaltılmıştır. Türkiye "meşru müdafaa" hakkını kullanarak aynı gün içinde Tel Abyaz ilçesine T-155 Fırtına obüsleri ile topçu ateşi başlatmıştır.Türkiye Büyük Millet Meclisi olayın ardından toplanmış ve Suriye'ye müdahale için hükûmete askerî tezkere verilmiştir. Türkiye ayrıca NATO'yu acil olarak toplanmaya çağırmış, toplantıda ise Türkiye'ye destek kararı çıkmıştır. Ayrıca ABD ve Birleşmiş Milletler de Türkiye'ye olan desteklerini ifade etmişlerdir.

4 Ekim 2012 günü Suriye Enformasyon Bakanı Umran Zubi Suriye tarafından konu ile ilgili yorum yapan ilk kişi olmuştur. Ölenler için üzgün olduğunu dile getiren Zubi, Türkiye'yi ise sınır güvenliğini sağlamaları konusunda uyarmıştır. Ertesi gün Türkiye Başbakan Yardımcısı Beşir Atalay, Suriye hükûmetinin kendilerinden özür dilediğini açıklasa da Suriye'nin BM Daimi Temsilcisi Beşar Caferi özür diledikleri iddialarını yalanlamıştır.

Reyhanlı bombalı saldırıları

11 Mayıs 2013 tarihinde Hatay'ın Reyhanlı ilçesinde 15 dakika arayla iki bombalı saldırı gerçekleşmiştir. Resmî verilere göre 51 kişinin kişinin ölümüne, 155 kişinin yaralanmasına; resmî olmayan iddialara göre 150'den fazla kişinin ölümüne ve geniş çapta mal kaybına yol açan saldırı Türkiye tarihindeki en ağır bombalı terör saldırısı olarak kayıtlara geçmiştir. Saldırının ertesinde Türkiye Başbakan Yardımcısı Bülent Arınç ve İçişleri Bakanı Muammer Güler saldırının Suriye istihbarat birimi Muhaberat tarafından yapıldığını iddia etse de Suriye bu iddiaları reddetmiştir. Saldırıdan aylar sonra medyada Irak ve Şam İslam Devleti'nin saldırıları üstlendiği haberleri yer almışEmniyet Genel Müdürlüğü yaptığı basın duyurusu ile bu haberleri yalanlamış ve saldırıların Suriye Hükûmeti desteğiyle yapıldığını belirtmiştir. Saldırı ile ilgili hazırlanan iddianamede ise saldırının son eylemini 1983'te gerçekleştiren THKP-C Acilciler'in lideri ve halen Suriye İç Savaşı'nda rejim saflarında savaşan Suriye Direnişi adlı örgütün lideri Mihraç Ural ile Muhaberat tarafından ortaklaşa yapıldığı tespiti yer almıştır. Bu iddianame üzerine açıklama yapan Suriye Enformasyon Bakanı Ümran el Zubi durumun delil üretmekten başka bir şey olmadığını belirterek suçlamaları reddetmiş ve saldırının sorumlusu olarak Türkiye Hükûmeti'ni göstermiştir. Mihraç Ural da Suriye gibi iddiaları reddetmiştir.

RedHack tarafından 22 Mayıs 2013 günü kamuoyuna sunulan Jandarma İstihbarat Daire Başkanlığına ait gizli belgeler ise Reyhanlı saldırısından yaklaşık bir ay önce El-Nusra Cephesi'nin bir saldırı hazırlığı konusunda yetkililerin istihbaratının olduğunu göstermektedir. Belgelere göre silahlı Suriye muhalefeti örgütü El-Nusra Cephesi'n,n üç araca Türkiye'ye yönelik bir eylemde kullanmak üzere bomba düzeneği yerleştirdiği 25 Nisan 2013 tarihinde Türk istihbaratı tarafından biliniyordu. Belgelerle ilgili açıklama yapan Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan ise belgelerin güvenirliğini reddetmemiştir. Türkiye İçişleri Bakanlığı ise bir açıklama yayınlayarak belgelerin Reyhanlı ilçesindeki patlamayla hiçbir ilgisinin olmadığını, başka bir terör örgütü tarafından planlanan farklı bir terör eylemine ilişkin hazırlıkları kapsadığı belirtmiştir. Haziran ayında El-Nusra Cephesi Başmüftüsü Şeyh Ebu Merya el Kahtani imzasıyla yayınlanan bir açıklamada Reyhanlı saldırısını gerçekleştirdikleri yönündeki iddialar yalanlanmıştır.

Ayrıca Suriye Hükûmeti ve Suriye muhalefeti taraflarının her ikisi de saldırıyı kınamışlardır.

Saldırının gerçekleştiği ilk gün Reyhanlı Sulh Ceza Mahkemesi'nin talebiyle medyaya yayın yasağı konmuştur ve yasak halen sürmektedir.

Saldırıyla ilgili olarak 32 şüpheli gözaltına alınmış bunlardan 20'si tutuklanmıştır. Soruşturmadaki tüm şüpheliler Türk vatandaşıdır ve soruşturmada saldırının arkasında liderliğinde Muhaberat bağlantılı bir silahlı grup olduğu iddiası üzerinde durulmaktadır. Soruşturmanın bir numaralı zanlısı Nasır Eskiocak emniyet ifadesinde saldırıyı yaptıklarını itiraf etmiştir.

Mi-17 Suriye helikopterinin düşürülmesi

16 Eylül 2013 günü Suriye'ye ait Mi-17 tipi bir helikopter sınır ihlali yaptığı gerekçesiyle Türk savaş uçakları tarafından düşürülmüştür.Türkiye Genelkurmay Başkanlığı'nın yaptığı açıklamaya göre Suriye helikopteri sınıra yaklaşık 48 kilometre mesafede iken üssü Diyarbakır'da bulunan Birleştirilmiş Kontrol İhbar Merkezi tarafından takibe alınmış, yapılan uyarılara rağmen sınırı 2 kilometre ihlal etmesi nedeniyle Türk jetinin düşürülmesi sonrası değişen angajman kurallarına uyularak düşürülmüştür. Suriye Genelkurmay Başkanlığı ise yaptığı açıklamada helikopterin Türk jetleri tarafından düşürüldüğünü onaylamıştır. Yapılan açıklamada helikopterin Lazkiye kırsalı Bedama bölgesi üzerinde Türkiye sınırından giren muhalifleri izlemekte iken teknik bir aksaklık sonucu Türkiye sınırlarına girdiği de doğrulanmış fakat askerî bir görevi olmayan helikopterin hemen Suriye sınırına geri döndüğü ifade edilmiştir. Açıklamanın devamında helikopterin düşürülmesini aceleci bir karar olarak niteleyen Suriye Genelkurmay Başkanlığı bu durumu Türkiye Hükûmeti'nin Suriye'ye karşı olan düşmanca tutumunun bir sonucu olduğunu ifade etmiştir.

Helikopter Suriye'de muhaliflerin kontrolündeki bir bölgeye düşmüş, helikopterden atlayan üç personelden ikisi ölmüş biri ise Özgür Suriye Ordusu tarafından rehin alınmıştır. Rehin alınan pilot ertesi gün Özgür Suriye Ordusu militanlarınca kafası kesilerek öldürülmüştür.

MiG-23 Suriye savaş uçağının düşürülmesi

23 Mart 2014 tarihinde Suriye'ye ait bir MiG-23 savaş uçağı Türkiye tarafından düşürülmüştür. Türkiye Genelkurmay Başkanlığının açıklamasına göre Birleştirilmiş Kontrol İhbar Merkezi tarafından Hatay sınırına 80 deniz mili kala izlemeye alınan iki Suriye savaş uçağı sınıra 10 deniz mili mesafeden itibaren Türk hava sahasına yaklaştığına ilişkin dört kez ikaz edilmiş fakat ikinci uçak uyarıyı dikkate almayarak Türk hava sahasına girmiş, yaklaşık 1 kilometre kadar da hava sahasını ihlal etmiştir. Daha sonra batıya doğru yönelerek 1.5 kilometre kadar Türk hava sahasında uçmaya devam eden uçak bu esnada bölgede hava devriye görevinde bulunan Türkiye'ye ait bir F-16 savaş uçağından 13.14'te Suriye uçağına füze atılmış ve isabet alan Suriye savaş uçağı sınırın 1200 metre güneyindeki Keseb kasabasına düşmüştür.Suriye Arap Haber Ajansı ise Türkiye'nin verdiği bilgileri yalanlayarak vurulan uçağın Türkiye hava sahasında olmadığını, Lazkiye üzerinde muhalif kuvvetlere karşı bir hava harekâtında olduğunu açıklamıştır. Yine aynı açıklamada vurulan savaş uçağı pilotunun paraşütle atlayarak kurtulmayı başardığı da açıklanmıştır. Ertesi gün açıklama yapan uçağın pilotu da Suriye Arap Haber Ajansı'nı doğrulayarak Türkiye sınırından 7 kilometre uzakta olduğunu, vurulduğu sırada da üsse geri dönmeye hazırlandığını açıklamıştır.

Uçağın vurulması hakkında açıklama yapan Türkiye Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan konuyu "Eğer sen benim hava sahamı ihlal edecek olursan bundan sonra bizim tokadımız ağır olur." şeklinde yorumlarken, Suriye Dışişleri ve Gurbetçiler Bakanlığı ise uçağın düşürülmesini "Suriye Arap Cumhuriyetinin egemenliğine ve topraklarına eşi benzeri olmayan ve hiçbir geçerli nedeni bulunmayan düşmancıl bir askeri saldırı" olarak tanımlamıştır.

TSK Gözlem Noktasına Saldırı

Suriye'nin Idlib ilinde bulunan İdlib Gerginliği Azaltma Bölgesi"nde ateşkes gözlem misyonu için kurulan Türk Silahlı Kuvvetleri'ne ait 10 nolu gözlem noktası 29 Nisan 2019 ve 4 Mayıs 2019 tarihlerinde 2 defa Suriye Arap Ordusu güçleri tarafından topçu atışı ile saldırıda bulunuldu. Saldırıda ilk belirlemelere göre 4 asker hafif yaralandı. Yaralı askerler bölgeye sevk edilen helikopterler ile tahliye edildi.

Kaynakça

  1. ^ "Türkiye - Suriye Siyasi İlişkileri". mfa.gov.tr. 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  2. ^ . dsi.gov.tr. 3 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  3. ^ Sayın, Yusuf (28 Mart 2010). (PDF). yusufsayin.com. 17 Haziran 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  4. ^ a b c d e Kuyaş, Ahmet (Ağustos 2012). "Türkiye-Suriye: 80 yıllık tehlikeli ilişki". NTV Tarih, 43. ss. 81, 82, 83. ISBN 9771308787801. 
  5. ^ . Anadolu Ajansı. ahaber.com.tr. 26 Mart 2012. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  6. ^ "Syria: Turkish embassy closed, senior intel officer assassinated" (İngilizce). albawaba.com. 26 Mart 2012. 22 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  7. ^ "NATO'dan olağanüstü toplantı". haberturk.com. 24 Haziran 2012. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  8. ^ a b . cnnturk.com. 4 Ekim 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  9. ^ a b Erdem, Nazan (27 Ocak 2013). . sabah.com.tr. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  10. ^ "Türk jeti Suriye helikopterini vurdu". ntvmsnbc.com. 16 Eylül 2013. 6 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2013. 
  11. ^ . milliyet.com.tr. 26 Mart 2012. 19 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  12. ^ . cnnturk.com. 26 Mart 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  13. ^ . aljazeera.com.tr. 26 Ocak 2014. 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2014. 
  14. ^ (İngilizce). ufmsecretariat.org. 3 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  15. ^ . sabah.com.tr. 15 Ağustos 2012. 17 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  16. ^ "İslam İşbirliği Teşkilatı'nda Suriye'nin üyeliği askıya alındı!". ulusalkanal.com.tr. 16 Ağustos 2012. 22 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  17. ^ a b . tsk.tr. 11 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  18. ^ Sofuoğlu, Adnan. "Arşiv Belgeleri Işığında Sancak (Hatay)'ın Bağımsızlık Sürecinin İlk Aşaması ve Türkiye". atam.gov.tr. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. []
  19. ^ a b c Duman, Çiğdem. "HATAY MİLLET MECLİSİ" (PDF). mersin.mitosweb.com. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. []
  20. ^ "5 TEMMUZ'DA TÜRK ASKERİNİN İSKENDERUN'A GİRİŞİNİN 74. YILDÖNÜMÜ VE KURTULUŞ BAYRAMI TÖRENİ DÜZENLENDİ". İskenderun: iskenderun.bel.tr. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  21. ^ a b . hatay.gov.tr. 9 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  22. ^ a b Morris, Chris (2005). "Crossroads". . Londra: . ss. 203-227. ISBN . 
  23. ^ (PDF). History Studies. 2012. 17 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2018. 
  24. ^ ABD Şam Büyükelçiliği (Eagleton), No. 00319, NA, RG 59, N-111. Alıntı: Breitman, Norman J.W. Goda, Timothy Naftali, Robert Wolfe. U.S. Intelligence and the Nazis. . s. 161. ISBN . Brunner is known to be protected in Syria by armed guards, presumably from the Syrian intelligence services. In the past, our source added, Brunner has done work on behalf of the Syrian intelligence services in training Kurdish guerrillas who operate from Syria against Turkey. KB1 bakım: Birden fazla ad: yazar listesi ()
  25. ^ (PDF). tbmm.gov.tr. 9 Şubat 2011. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. 
  26. ^ Aras, Bülent (23 Eylül 2009). "Suriye ile Yeni Dönem". setav.org. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2012. []
  27. ^ "Komşularla Sıfır Sorun Politikamız". mfa.gov.tr. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  28. ^ "Finlandiya'dan Türk dış politikasına övgü". Anadolu Ajansı. haberturk.com. 17 Mayıs 2009. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  29. ^ a b Ayhan, Veysel (Kasım 2009). "TÜRKİYE-SURİYE İLİŞKİLERİNDE YENİ BİR DÖNEM: YÜKSEK DÜZEYLİ STRATEJİK İŞBİRLİĞİ KONSEYİ" (PDF). setav.org. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. []
  30. ^ "Suriye Cumhurbaşkanı Beşar ESAD ile Düzenledikleri Ortak Basın Toplantısında Yaptıkları Açıklama". tccb.gov.tr. 15 Mayıs 2009. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  31. ^ . Cihan Haber Ajansı. stargazete.com. 9 Mart 2010. 10 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  32. ^ Kızılkoyun, Fevzi (17 Ocak 2011). . Şam: dha.com.tr. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  33. ^ . sabah.com.tr. 9 Haziran 2010. 25 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  34. ^ a b c Orhan, Oytun (Haziran 2009). "CUMHURBAŞKANI ABDULLAH GÜL'ÜN ŞAM ZİYARETİ IŞIĞINDA TÜRKİYE-SURİYE İLİŞKİLERİ" (PDF). ORSAM. s. 45. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  35. ^ Taşpınar, Ömer (30 Temmuz 2012). . Washington: sabah.com.tr. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  36. ^ (PDF). ORSAM. Ağustos 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  37. ^ Dağ, Mustafa (9 Nisan 2012). . erusam.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  38. ^ Davutoğlu, Ahmet (2008). "Insight Turkey". Turkey's Foreign Policy Vision: An Assessment of 2007. 10. s. 85. 
  39. ^ a b Togay, Zeynep (14 Mayıs 2010). . ORSAM. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  40. ^ "TÜRKİYE İLE SURİYE ARASINDA SERBEST TİCARET ALANI TESİS EDEN ORTAKLIK ANLAŞMASI HAKKINDA NOT". musavirlikler.gov.tr. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. []
  41. ^ . ekonomi.gov.tr. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  42. ^ Önal, Cumali (20 Mart 2006). . zaman.com.tr. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  43. ^ "Suriye'de 7 kuyuda petrol arayacağız!". Anadolu Ajansı. haber7.com. 4 Ekim 2010. 2 Ocak 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  44. ^ (İngilizce). todayszaman.com. 28 Nisan 2009. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  45. ^ . milligazete.com.tr. 26 Nisan 2009. 30 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  46. ^ "Türkiye ile Suriye ortak tatbikatı başlıyor". dunyabulteni.net. 28 Nisan 2010. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  47. ^ "IDEF'09 FUARI SONA ERDİ…". İstanbul: tuyap.com.tr. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. []
  48. ^ . Anadolu Ajansı. haber7.com. 26 Nisan 2010. 29 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  49. ^ "Türkiye-Suriye ortak TATBİKATI BAŞLADI". İhlas Haber Ajansı. turkiyegazetesi.com.tr. 28 Nisan 2010. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. []
  50. ^ "Beşşar Esad, Türkiye'ye geldi". milliyet.com.tr. 16 Ekim 2007. 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  51. ^ (İngilizce). sundayszaman.com. 15 Mayıs 2009. 3 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  52. ^ "Suriye". tccb.gov.tr. 15 Mayıs 2009. 26 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  53. ^ . Halep: sabah.com.tr. 17 Mayıs 2009. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  54. ^ (İngilizce). todayszaman.com. 15 Mayıs 2009. 8 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  55. ^ "Suriye Cumhurbaşkanı Sayın Beşar Esad'ın Onurlarına Verdikleri Akşam Yemeğinde Yaptıkları Konuşma". tccb.gov.tr. 15 Mayıs 2009. 31 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  56. ^ "Demonstrations erupt across Syria as unrest sweeps on". The Scotsman. 18 Mart 2011. 15 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Aralık 2011. 
  57. ^ Chulov, Martin (7 Haziran 2011). "Syrian town empties as government tanks mass outside" (İngilizce). guardian.co.uk. 1 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  58. ^ "Suriye'nin hayalet kasabası: Cisr Eş Şuğur". Anadolu Ajansı. : haber7.com. 17 Haziran 2011. 28 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  59. ^ "Turkish PM warns Syria against second Hama massacre". Anadolu Ajansı (İngilizce). worldbulletin.net. 2 Mayıs 2011. 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  60. ^ Akyol, Kürşat (9 Ağustos 2011). "Şam'da kritik görüşme". bbc.co.uk. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  61. ^ Tisdall, Simon (8 Ağustos 2012). "İngiltere'nin Suriye'ye iletemediği mesajı Türkiye verecek". bbc.co.uk. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  62. ^ . Anadolu Ajansı, Cihan Haber Ajansı. sabah.com.tr. 9 Ağustos 2011. 17 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  63. ^ . İhlas Haber Ajansı. sabah.com.tr. 9 Nisan 2012. 22 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  64. ^ . samanyoluhaber.com. 9 Nisan 2012. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  65. ^ . aktifhaber.com. 9 Nisan 2012. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  66. ^ . habervitrini.com. 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  67. ^ "Türkiye Suriyeli diplomatları geri gönderiyor". bbc.co.uk. 30 Mayıs 2012. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  68. ^ . Deutsche Welle. haberler.com. 30 Mayıs 2012. 1 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  69. ^ . internethaber.com. 30 Mayıs 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  70. ^ "Suriyeli militan: Türkiye'de eğitildim". bbc.co.uk. 5 Ağustos 2012. 9 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  71. ^ Frisk, Robert (21 Ağustos 2012). "Halep'te savaşan Türk militanlar". The Independent. bbc.co.uk. 25 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  72. ^ "Suriye, Türkiye'yi suçladı". Anadolu Ajansı, Reuters, Agence France-Presse. dw.de. 10 Nisan 2012. 15 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  73. ^ "Esad: Kazanmak için zamana ihtiyaç var". bbc.co.uk. 29 Ağustos 2012. 1 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  74. ^ "Patriot füzeleri Türkiye'ye haftalar içinde yerleştirilecek". bbc.co.uk. 4 Aralık 2012. 7 Aralık 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  75. ^ "NATO, Türkiye-Suriye sınırına Patriot kararını onayladı". bbc.co.uk. 4 Aralık 2012. 6 Aralık 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  76. ^ "Alman hükümeti Türkiye'ye Patriot göndermeyi onayladı". bbc.co.uk. 6 Aralık 2012. 10 Aralık 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  77. ^ "ABD ve Almanya, Türkiye'ye Patriot ve asker sevkini onayladı". bbc.co.uk. 14 Aralık 2012. 17 Aralık 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  78. ^ Özalp, Güven (26 Ocak 2013). . amerikaninsesi.com. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  79. ^ "Rusya'dan Türkiye'ye 'Patriot' uyarısı". ntvmsnbc.com. 22 Kasım 2012. 27 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2013. 
  80. ^ "NATO Türkiye'nin talebini kabul etti". dw.de. 13 Kasım 2013. 29 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2013. 
  81. ^ a b . sol.org.tr. 12 Şubat 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  82. ^ "Hatay'da büyük patlama". radikal.com.tr. 11 Şubat 2013. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  83. ^ a b akın, Arda (11 Mart 2013). "Bombalı saldırıyı yapanlar yakalandı". hurriyet.com.tr. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  84. ^ "Suriye Ulusal Konseyi üyesi: Cilvegözü'nde hedef bizdik". hurriyet.com.tr. 13 Şubat 2013. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  85. ^ Kızılkoyun, Fevzi (2 Ocak 2014). "Hatay'da silah yüklü TIR sırrı". hurriyet.com.tr. 8 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2014. 
  86. ^ "İçişleri Bakanı Efkan Âlâ'dan TIR açıklaması". hurriyet.com.tr. 2 Ocak 2014. 30 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2014. 
  87. ^ İnan, Mert (3 Ocak 2014). . gazetevatan.com. 7 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2014. 
  88. ^ Alkaç, Fırat (3 Ocak 2014). "Krize yol açan TIR'ın yükü 'Devlet sırrı'…". hurriyet.com.tr. 4 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2014. 
  89. ^ "Hatay'daki TIR'da ilginç gelişme". hurriyet.com.tr. 2 Ocak 2014. 5 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2014. 
  90. ^ "TIR'ı durduran savcıya şok". hurriyet.com.tr. 6 Ocak 2014. 15 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ocak 2014. 
  91. ^ . sabah.com.tr. 22 Haziran 2012. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  92. ^ İçgen, Levent (22 Haziran 2012). . gazetevatan.com. 16 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  93. ^ "Gül: Uçağın düşürülme noktası ile ilgili araştırmalar devam ediyor". bbc.co.uk. 22 Haziran 2012. 1 Eylül 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  94. ^ "Düşürülen uçak İngiltere basınında". bbc.co.uk. 24 Haziran 2012. 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  95. ^ "Uçak uluslararası hava sahasında vuruldu". bbc.co.uk. 24 Haziran 2012. 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  96. ^ "Türkiye'nin talebi üzerine Nato toplanıyor". bbc.co.uk. 24 Haziran 2012. 27 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  97. ^ "NATO Türkiye'ye destek ifade etti". bbc.co.uk. 26 Haziran 2012. 29 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  98. ^ "PM calls Syria rogue state as Turkey, Russia in touch". Hürriyet Daily News. Ankara. 28 Haziran 2012. 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Nisan 2016. 
  99. ^ "Suriye ile ilgili tehdit algımız değişti". bbc.co.uk. 26 Haziran 2012. 29 Haziran 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  100. ^ "Esad: Türk uçağını keşke düşürmeseydik". bbc.co.uk. 3 Temmuz 2012. 6 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  101. ^ "Türk pilotların cenazeleri bulundu". bbc.co.uk. 4 Temmuz 2012. 7 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ağustos 2012. 
  102. ^ Çatal, Cengizhan (17 Eylül 2013). "Türkiye Suriye helikopterini neden vurdu". hurriyet.com.tr. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  103. ^ "Angajman kurallarımız değişmişti". aksam.com.tr. 16 Eylül 2013. 26 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  104. ^ Yıldırım, Mehmet (4 Ekim 2012). . sabah.com.tr. 8 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  105. ^ . sabah.com.tr. 4 Ekim 2012. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  106. ^ "Suriye'deki askeri hedefler vuruldu". ntvmsnbc.com. 3 Ekim 2012. 12 Ocak 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  107. ^ "Suriye tezkeresi Meclis'ten geçti". ntvmsnbc.com. 4 Ekim 2012. 18 Ocak 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  108. ^ "ŞANLIURFA'YA BAĞLI AKÇAKALE İLÇEMİZE SURİYE REJİM GÜÇLERİNCE AÇILAN TOP ATEŞİNE İLİŞKİN OLARAK BAŞBAKANLIK TARAFINDAN BUGÜN YAPILAN BASIN AÇIKLAMASI" (PDF). karakas.be.mfa.gov.tr. 3 Ekim 2012. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  109. ^ . sabah.com.tr. 4 Ekim 2012. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  110. ^ . sabah.com.tr. 4 Ekim 2012. 30 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  111. ^ "Flaş! Şam'dan ilk açıklama". haberturk.com. 4 Ekim 2012. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  112. ^ "Atalay: Suriye özür diledi". milliyet.com.tr. 5 Ekim 2012. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  113. ^ "Suriye: Türkiye'den özür dilemedik". hurriyet.com.tr. 5 Ekim 2012. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Ocak 2013. 
  114. ^ "Reyhanlı'ya bombalı saldırı, 42 ölü var". radikal.com.tr. 11 Mayıs 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  115. ^ "Reyhanlı cehenneme döndü". hurriyet.com.tr. 11 Mayıs 2013. 29 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  116. ^ Şahin, Mehmet (6 Kasım 2013). . 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  117. ^ Özyiğit, Bedirhan (16 Mayıs 2013). "İşte Reyhanlı zanlıları!". haberturk.com. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  118. ^ "Reyhanlı'da bombalı saldırılar: En az 42 ölü". bbc.co.uk. 11 Mayıs 2013. 7 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  119. ^ . sol.org.tr. 14 Mayıs 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  120. ^ . sol.org.tr. 14 Mayıs 2013. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  121. ^ "Cumhuriyet tarihinin en kanlı saldırısı oldu". aksam.com.tr. 11 Mayıs 2013. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  122. ^ . usasabah.com. 11 Mayıs 2013. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  123. ^ "İçişleri Bakanı Muammer Güler: Saldırganlar tespit edildi". hurriyet.com.tr. 12 Mayıs 2013. 18 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  124. ^ "Reyhanlı: Suriye suçlamaları reddetti". bbc.co.uk. 12 Mayıs 2013. 21 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  125. ^ . cnnturk.com. 1 Ekim 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  126. ^ . egm.gov.tr. 2 Ekim 2013. 1 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  127. ^ "Polisten Reyhanlı saldırısı açıklaması". hurriyet.com.tr. 3 Ekim 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  128. ^ "Reyhanlı saldırısı iddianamesi tamamlandı". tgrthaber.com.tr. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. []
  129. ^ . sol.org.tr. 13 Mayıs 2013. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  130. ^ Arslan, Rengin (13 Mayıs 2013). "Reyhanlı saldırıları: 7 soruda olup bitenler". bbc.co.uk. 13 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  131. ^ . sol.org.tr. 22 Mayıs 2013. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  132. ^ "İşte Redhack'in Reyhanlı belgeleri". aksam.com.tr. 22 Mayıs 2013. 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  133. ^ "Jandarma El Nusra uyarısı yapmış". radikal.com.tr. 22 Mayıs 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  134. ^ "Başbakan'dan Redhack cevabı". aksam.com.tr. 23 Mayıs 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  135. ^ "RedHack belgelerinin saldırıyla ilgisi yok". ntvmsnbc.com. 23 Mayıs 2013. 11 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2014. 
  136. ^ "El Nusra Reyhanlı iddialarını reddetti". dunyabulteni.net. 5 Haziran 2013. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2014. 
  137. ^ "Suriye Reyhanlı'daki saldırıyı kınadı". ntvmsnbc.com. 11 Mayıs 2013. 31 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  138. ^ "Suriyeli Muhalif Nusayrilerden Reyhanlı saldırısına kuvvetli kınama". mfa.gov.tr. 5 Şubat 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  139. ^ . aktuel.com.tr. 11 Mayıs 2013. 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  140. ^ (PDF). rtuk.org.tr. 11 Mayıs 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  141. ^ . rtuk.org.tr. 11 Mayıs 2013. 11 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  142. ^ "Reyhanlı'daki patlamada gözaltına alınan 3 kişi tutuklandı". hurriyet.com.tr. 23 Ağustos 2013. 11 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2014. 
  143. ^ "Reyhanlı saldırısının bir numarası Nasır Eskiocak konuştu". hurriyet.com.tr. 15 Haziran 2013. 15 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ocak 2014. 
  144. ^ Erdem, Nazan (7 Kasım 2013). . sabah.com.tr. 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2014. 
  145. ^ "F-16'lar o anda havadaydı". hurriyet.com.tr. 17 Eylül 2013. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  146. ^ . cnnturk.com. 16 Eylül 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  147. ^ "Arınç: Suriye helikopterini biz düşürdük". bbc.co.uk. 16 Eylül 2013. 20 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  148. ^ . cnnturk.com. 17 Eylül 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  149. ^ "Genelkurmay iz bilgilerini yayınladı". radikal.com.tr. 16 Eylül 2013. 29 Haziran 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  150. ^ "Suriye'den flaş helikopter açıklaması!". abna.ir. 17 Eylül 2013. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. []
  151. ^ . t24.com.tr. 17 Eylül 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  152. ^ "Suriye'den helikopter açıklaması!". aksam.com.tr. 17 Eylül 2013. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  153. ^ "Muhalifler: 2 pilot öldü, biri rehin". hurriyet.com.tr. 17 Eylül 2013. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  154. ^ . t24.com.tr. 17 Eylül 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2013. 
  155. ^ . aljazeera.com.tr. 23 Mart 2014. 24 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2014. 
  156. ^ a b . tsk.tr. 23 Mart 2014. 25 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2014. 
  157. ^ a b . sana.sy. 23 Mart 2014. 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2014. 
  158. ^ . t24.com.tr. 24 Mart 2014. 24 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2014. 
  159. ^ "Türkiye Suriye savaş uçağını düşürdü". bbc.co.uk. 23 Mart 2014. 25 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Mart 2014. 
  160. ^ . sana.sy. 23 Mart 2014. 26 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Mart 2014. 
  161. ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Mayıs 2019. 
  162. ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Aralık 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Aralık 2019. 

Dış bağlantılar

  • Türkiye Cumhuriyeti Şam Büyükelçiliği
  • Türkiye Cumhuriyeti Halep Konsolosluğu

wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar

Suriye Turkiye iliskileri cografi ve tarihsel ortakliklari bulunan Suriye Arap Cumhuriyeti ile Turkiye Cumhuriyeti nin uluslararasi ikili iliskileri ve politikalari ifade eder Suriye Turkiye iliskileriSuriye Turkiye 911 kilometrelik kara siniri bulunan iki komsu ulkenin arasi tarihsel surecte genellikle gergin gecmistir Turkiye ye gore Suriye terore ev sahipligi yaptigi su kaynaklarinin paylasiminda sorun cikardigi ve cografik olarak Turk toprak butunlugune mudahalede bulundugu icin dusman ulke iken Suriye ye gore de Turkiye su kaynaklarini adil paylasmadigi bati ulkelerinin destekcisi oldugu kendi topraklari Hatay uzerinde hak iddia ettigi icin dusman di 1998 yilinda Adana Mutabakati nin imzalanmasi ile olumlu yonde gelisen iliskiler 2011 yilinda Suriye Ic Savasi nin patlak vermesi ile tekrar yerini gerginlige birakmistir 1998 ve 2011 arasindaki on iki yillik donem Suriye Turkiye iliskilerinin tek olumlu donemidir 1930 lu yillarda Turkiye nin Fransa mandasindaki Suriye sinirlarinda bulunan Hatay uzerinde hak iddia etmesi ile baslayan gerginlik Guneydogu Anadolu Projesi nin yururluge girmesi sonrasinda ortaya cikan su anlasmazliklari ile daha da artmis Suriye hukumetinin AB BM ile NATO nun terorist orgut olarak kabul ettigi PKK ve ASALA ya destek vermesiyle tepe noktasina ulasmistir Iliskiler Ekim 1998 de Suriye nin PKK lideri Abdullah Ocalan i sinirdisi ettigini duyurmasi sonrasi duzelme surecine girmistir Fakat Suriye Ic Savasi sirasinda Turkiye nin Suriyeli muhaliflere destek vermesi nedeniyle iki ulke iliskileri tekrar gerilmis ve diplomatik iliskiler askiya alinmistir Haziran 2012 de bir Turk jetinin Suriye tarafindan dusurulmesinin ardindan ise Turkiye NATO ya acil toplanma cagrisi yapmistir 2012 nin ekim ayinda Suriye den Turkiye ye top mermisi atilmasi sonrasinda ise Turkiye Suriye sinirina MIM 104 Patriot tipi savunma fuzeleri konuslandirmistir 2013 un eylul ayinda ise bir Suriye helikopteri siniri ihlal ettigi gerekcesiyle Turk jetleri tarafindan dusurulmustur Suriye nin Ankara daki Turkiye buyukelciliginin yani sira Istanbul ve Gaziantep te de birer konsoloslugu bulunmaktadir Turkiye nin ise Sam da buyukelciligi ve Halep te de konsoloslugu vardir Fakat Suriye deki ic savas sirasinda iki ulke arasindaki diplomatik iliskiler kopmus Turkiye Suriye deki buyukelcisini geri cekerek ulkedeki diplomatik faaliyetlerini askiya almistir Halep Konsoloslugu ise Suriye deki Turk vatandaslara yardimci olabilmek icin halen faaliyettedir Ayrica Turkiye hukumeti 30 Mayis 2012 de Suriyeli diplomatlari ulkeden kovmus ve 15 Kasim gunu de Suriye Muhalif ve Devrimci Gucler Ulusal Koalisyonunu Suriye halkinin tek mesru temsilcisi olarak tanimistir Her iki ulke de Akdeniz icin Birlik e tam uyedir Ayrica Suriye nin 14 Agustos 2012 tarihinde Islam Isbirligi Teskilati ndaki uyeliginin askiya alinmasina kadar her iki ulke de bu orgute tam uyeydiler Tarihsel arka planHatay in Turkiye ye iltihaki Iskenderun Sancagi nin Turkiye ye katilmasina karsi cikan bir grup Suriyeli kadinin Sam daki protestosu 1939 Pankartin birinde yazan cumle Kanimiz Suriye Arap Sancagi na feda olsun Suriye ve Turkiye arasindaki gerginlik Turkiye nin Hatay i topraklarina katma politikasina agirlik vermesiyle baslamistir Osmanli idari yapilanmasinda Halep Vilayeti sinirlarinda yer alan bolge 20 Ekim 1921 yilindaki Ankara Antlasmasi ile Fransizlara birakilmis Fransa da Ankara Hukumeti nin istegi uzerine halkin 39 unu Turklerin olusturdugu bolgeye ayri bir statu tanimistir Anlasma ile birlikte kurulan bu ozerk bolgeye de Iskenderun Sancagi adi verilmistir Sukru Kanatli komutasinda Iskenderun Sancagi na giris yapan Turk Ordusu 5 Temmuz 1938 Turkiye kurulduktan dokuz yil sonra 1931 genel secimlerinde bolgede yasayan birkac Turkun Turkiye Buyuk Millet Meclisi ne bagimsiz milletvekili olarak alinmasiyla ilhak politikasi daha da guclenmistir Suriye nin bagimsizligina giden yolun ilk adimi olarak Fransa ile Suriye arasinda 1936 da imzalanan anlasmanin bir benzerinin Hatay icin de uygulanmasini isteyen Turkiye bu istegi reddedilince Milletler Cemiyeti ne basvurmustur Ayni donemde Avrupa da yeni bir savasa gidildigine dair isaretlerin artmasinin da etkisiyle Milletler Cemiyeti Turkiye yi hakli bulmus ve bolgenin ayri bir birim olduguna dair bir karar almistir Cemiyetin bu karari almasindaki en onemli neden ise Turkiye nin olasi bir savas durumunda Almanya nin muttefigi olmasini engellemek arzusudur Hatay in Suriye den ayri bir birim kabul edilmesinden sonra Turk Ordusu ilk kez 5 Temmuz 1938 tarihinde Sukru Kanatli komutasinda sehre giris yapmistir Milletler Cemiyeti nin karari sonrasinda bagimsiz bir devlet olma yoluna giren Hatay 2 Eylul 1938 de Fransiz hakimiyetindeki Suriye mandasindan bagimsizligini kazanarak Hatay Devleti kurulmus ve kirk milletvekilinin secilecegi Hatay Devleti Millet Meclisi olusturulmustur Secimler sonucu kirk kisilik mecliste yirmi iki koltuk edinen Turkler meclisten Turkiye de uygulanan kanunlari birer birer gecirerek Suriye ve Fransa nin Hatay uzerindeki etkilerini azaltacak duzenlemeleri hizlandirmistir 23 Haziran 1939 tarihinde Fransa Turkiye nin isteklerini kabul etmis bolge uzerinde kendisine taninmis olan yetkileri hukuki yoldan ve kayitsiz sartsiz Turkiye ye devretmistir 29 Haziran 1939 da ise Hatay Millet Meclisi yapilan oylama ile Turkiye ye katilma karari almistir 29 Haziran da baslayan surec Turkiye tarafindan ildeki Fransiz sirketlerinin satin alinmasi Hatay Vilayeti nin kurulmasi ile devam etmis ve 23 Temmuz 1939 sabahi son Fransiz askeri birliginin de ilden ayrilmasiyla tamamlanmistir Resmen 29 Haziran 1939 fiilen ise 23 Temmuz 1939 gunu gerceklesen bu oz ilhak Suriye tarafindan kabul edilmemistir Suriye halen haritalarda Hatay i kendi topragi olarak gostermeye devam etmektedir Gunumuzde Suriyeliler bolgenin Turkce adi olan Hatay yerine Arapca adi olan Liwaaa aliskenderuna yi kullanmaktadirlar kaynak belirtilmeli 1957 krizi Bu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Iki ulke arasinda artan siyasi gerginlik sinirlara asker sevkiyatina neden oldu Su politikalari Firat ve Dicle nehirleri Turkiye sinirlari icinde dogan Suriye ve Irak topraklarindan gecerek Basra Korfezi ne dokulen nehirlerdir Bu nehirler hem Suriye ve Irak hem de Turkiye nin Guneydogu Anadolu Bolgesi icin cok onemli su kaynaklaridir Turkiye nin 1973 yilinda Firat Nehri uzerine Keban Baraji ni kurmasi Suriye ye akan nehir sularinda azalmaya neden olacagi endisesini uyandirmistir Bu nedenle iki ulke arasinda zaman zaman gerilimler yasanmistir Turkiye nin 1976 yilinda Asagi Firat Projesi ni gelistirerek Guneydogu Anadolu Projesi ne donusturmesi ve Karakaya Baraji nin insaatina baslamasi iki ulke arasindaki su anlasmazliklarina bagli gerilimleri daha da tirmandirmistir Terorizme destek iddialari 4 Eylul 1998 tarihli Milliyet in ilk sayfasi Mansette yer alan Sam terorun karargahi cumlesi PKK nin yakalanan yoneticilerinden Semdin Sakik a ait Turkiye 90 li yillarda Suriye yi Birlesmis Milletler Avrupa Birligi ve NATO gibi uluslararasi kuruluslarin yani sira bircok ulkenin de teror orgutu olarak kabul ettigi PKK adina Turkiye de saldirilar duzenlemeleri icin Kurt militanlar yetistirmek Alois Brunner i de bunun icin istihdam etmekle suclamis ve Suriye yi kinamistir PKK lideri Abdullah Ocalan in Sam da tespit edilmesi ise ulkeler arasinda yeni bir kriz baslatmistir Bu kriz neredeyse tum 90 li yillar boyunca surmustur Ozellikle 90 li yillarin ikinci yarisinda ise iyice kizismistir Suriye nin Ocalan i barindirmasina cevap olarak Turkiye Israil ile isbirligine gitmis Firat ve Dicle nehirlerinin debisini azaltarak Suriye ye giden su oranini azaltmistir Turkiye nin bu hamlelerine karsilik ise Suriye Yunanistan ile askeri isbirligine gitmistir Bu olayin ardindan Turkiye cok sert bir tutum sergileyerek Ocalan in sinirdisi edilmesini istemis ulkeye nota vermis aksi halde askeri mudahale tehdidinde bulunmus ve iki ulke savasin esigine gelmistir Turkiye nin baskisi sonucu Abdullah Ocalan Suriye den sinirdisi edilmistir Bu olaydan sonra iki ulke arasinda 20 Ekim 1998 de Adana Mutabakati imzalanmis ve terore karsi isbirligi yapilarak Guvenlik Isbirligi Komisyonu kurulmustur Adana Mutabakati ile iki ulke askeri bir catismanin esiginden donmustur Gunumuzdeki iliskilerDiplomatik yakinlasma 1998 deki Adana Mutabakati ile duzelmeye baslayan Suriye Turkiye iliskileri 2002 yilinda Turkiye de iktidara gelen Adalet ve Kalkinma Partisi nin komsularla sifir sorun politikasini uygulamaya koymasiyla daha da sicaklasmistir Bu politika ile Turkiye nin gecmisten suregelen bati ulkelerine yakin ve dogu ulkelerine mesafeli olan yaklasimi terk edilmis dogu ulkeleriyle de bati ulkeleriyle oldugu kadar siki iliskiler kurulmaya baslanmistir Bu yaklasim dis politikanin bati yerine farkli alternatif eksenler uzerine insa edilmesi sonucu gelismistir Komsulariyla iliskilerini daha da siklastirmak isteyen Turkiye nin dusunce degisimi Suriye de de olumlu bir sekilde karsilanmistir Suriye nin dunyaya acilan kapisi konumunda bulunan Turkiye Israil ve Suriye arasinda arabuluculuk yapmis Lubnan devlet baskanligi krizinde yapici rol oynamis ve Suriye nin korumasi altinda bulunan Hamas odakli Israil Filistin sorunun cozumunde onemli rol oynamistir 2003 te Irak in isgali sonrasi bolgedeki ortak guvenlik kaygilari Turkiye ve Suriye isbirligini derinlestirmistir Irak in parcalanmasinin ic istikrarlarini olumsuz etkileyecegi kaygisini paylasan her iki ulke Iran i da icine alacak sekilde yakinlasmaya baslamistir Ancak Suriye acisindan Irak in parcalanmasinin yani sira ABD nin Irak taki askeri varligi daha buyuk bir tehdit olarak algilanmistir Boylece Irak politikasinin temeline Irak in toprak butunlugunun korunmasi yerine ABD nin Irak ta basarisizliga ugratilmasi oturmustur Temelde farkli konular yatmasina ragmen iki ulkenin de Irak taki durumu kendi guvenliklerine karsi tehdit olarak algilamasi yakinlasmaya neden olmustur ABD nin Irak a girmesiyle beraber Suriye nin Irak Kurtleri ile iliskilerinde de degisim yasanmistir Daha onceleri Suriye nin Saddam Huseyin yonetimine karsi destekledigi Irakli Kurt gruplar isgal sonrasi ABD nin Irak taki en yakin muttefiki olmus bu da Irak taki Kurt gruplari Suriye acisindan desteklenebilir bir arac olarak kullanabilmenin otesinde tehdit pozisyonuna sokmustur 2004 yilinda Kamisli da yasanan Kurt ayaklanmasi Suriye nin bu algisini koruklemistir Butun bunlar Suriye yi ve Turkiye yi bolgedeki Kurt hareketlere karsi mucadele noktasinda yakinlastirmistir Siyasi nedenlerin yaninda ekonomik ortaklik da iliskilerin olumlu yonde gelismesine fayda saglamistir Turkiye nin uyguladigi karsilikli ekonomik bagimliliginin yaratilmasi politikasi iki ulkenin daha siki ekonomik ortaklik kurmasina onayak olmustur Irak Savasi sonrasinda etkin oldugu Irak pazarini kaybeden ABD nin 2003 yilinda uygulamaya basladigi ekonomik ambargo Hariri suikasti sonucu Korfez ulkelerinden gelen sermayenin kesilmesi Suriye yi Iran pazarina mahkum etmistir Ticaret yapmakta ve yatirim cekmekte zorlanan Suriye ekonomik cikis acisindan Turkiye ye daha fazla onem vermeye baslamistir Turkiye ise ekonomik istikrar ve buyumenin surmesi cercevesinde Orta Dogu pazarini Turk mallarina acma arzusuyla Suriye ye onem vermistir 2004 yilinda her iki ulke arasinda serbest ticaret anlasmasi imzalanmis iki ulke arasindaki ticaret hacmi 2 000 000 000 duzeyine ulasmistir Suriye ve Turkiye arasindaki isbirligi siyasi ve ekonomik alanlarla sinirli kalmamis enerji alaninda da ortak projeler gelistirilmistir Arap Dogalgaz Boru Hatti ortak petrol arama sirketlerinin kurulmasi petrol urunlerinin degisimi ve uygulamaya gecirilemeyen nukleer enerji isbirligi projeleri bunlardan birkacidir Vize muafiyeti anlasmasi Iki ulke Ekim 2009 da karsilikli olarak tum pasaportlara vize serbestisi anlasmasi yapmislardir 9 Aralik 2015 tarihinde Turkiye Cumhuriyeti nin anlasmayi tek tarafli iptal etmesine cevaben 17 Aralik 2015 te Suriye Arap Cumhuriyeti de anlasmayi iptal ettigini duyurdu Askeri isbirligi 26 Nisan 2009 tarihinde iki ulke kara kuvvetleri arasindaki dostluk isbirligi ve guveni pekistirmek icin uc gun suren ortak bir 27 Nisan gunu baslayan tatbikat Kilis teki Yuksektepe Hudut Karakolu ile Suriye nin Samarin Azez bolgesinde icra edilmistir Tatbikat Israil in tepkisine neden olmus ve Turkiye ile Israil arasinda bir krize neden olmustur Tatbikatin basladigi gun olan 27 Nisan 2009 tarihinde acilisi yapilan 9 Uluslararasi Savunma Sanayi Fuari IDEF 09 sirasinda ise ve Turkiye Milli Savunma Bakani Vecdi Gonul arasinda sanayi isbirligi anlasmasi imzalanmistir 27 Nisan ve 29 Nisan 2010 tarihleri arasinda ikinci ortak askeri tatbikat yapilmistir Turkiye nin ev sahipliginde Kilis teki Yuksektepe ve Inanli sinir karakollarinda icra edilen tatbikata Turkiye den iki Suriye den ise bir sinir birligi katilmistir Bu tatbikat ayni zamanda iki ulke arasindaki son askeri ortak harekettir 2009 Turkiye cumhurbaskaninin Suriye ziyareti Turkiye Cumhurbaskani Abdullah Gul 2007 yilinda Turkiye ye gelenSuriye Cumhurbaskani Besar Esad in daveti sonucu 15 Mayis 2009 tarihinde Suriye yi ziyaret etmistir Bu Turkiye den Suriye ye cumhurbaskanligi duzeyinde gerceklesen ilk ziyarettir Abdullah Gul Suriye deki ikinci gununde Halep i de ziyaret ederek ayni zamanda bu sehre giden ilk Turkiye cumhurbaskani olmustur Ziyaret sirasinda Turk heyetinde Disisleri Bakani Ahmet Davutoglu Dis Ticaretten Sorumlu Devlet Bakani Zafer Caglayan Kultur ve Turizm Bakani Ertugrul Gunay da bulunmaktaydi Ikili iliskiler baglaminda ekonomi enerji ve ulasimda isbirligi konularinin gorusuldugu ziyaretin one cikan konusu ise ekonomi olmustur Bunlarin yaninda enerji alanindaki isbirliginin derinleserek devami ve ulasim konusunda yeni isbirligi olanaklari da tartisilmistir Suriye Ic Savasi ve kopan iliskiler 2010 yilinda baslayan Arap Bahari ndan etkilenen ulkelerden birisi olan Suriye de 26 Ocak 2011 tarihinde iktidar karsiti gosteriler duzenlenmeye baslamis 15 Mart gunu ise gosteriler ulusal capta yayilmis ve iktidari tehdit eder duruma gelmistir Bati ulkelerinin de destegiyle orgutlu bir koalisyon halini alan Besar Esad muhalifleri ile Besar Esad iktidari arasinda catismalar baslamistir Esad hukumetinin muhalifler uzerine yaptigi kacan 3 000 dolayinda Suriyeli Turkiye ye siginmistir Bu olay sonrasinda Anadolu Ajansi na aciklamalarda bulunan Turkiye Basbakani Recep Tayyip Erdogan Suriye nin yaptigi kabul edilemez bu bir vahsettir demecini vermis ve ikinci bir Hama Katliami yasanmamasi konusunda Suriye yi uyarmistir Ek olarak tum ticari iliskiler de askiya alinmistir 9 Agustos 2011 tarihinde Turkiye Disisleri Bakani Ahmet Davutoglu Suriye ye giderek Besar Esad ile alti saat suren bir gorusmede bulunmustur The Guardian politika yazari Simon Tisdall in kosesinde yer verdigi yazida Birlesik Krallik in Davutoglu araciligiyla Esad a mesaj ilettigi iddia edilmistir Davutoglu ise gorusmede yalnizca Turkiye nin taleplerini ilettigini Esad dan ise Suriye nin teroristlerle muhaliflerle mucadeleden vazgecmeyecegi cevabini aldigini belirtmistir 9 Nisan 2012 tarihinde Kilis in Suriye sinirina yakin bolgesinde Esad gucleri ile muhalifler arasinda catisma cikmis muhaliflerin Turkiye ye dogru kacmasi karsisinda Esad gucleri de Turkiye sinirina dogru ates acmis ve olaylarda bir Turk vatandasi da yaralanmistir 25 Mayis 2012 tarihinde Esad gucleri tarafindan gerceklestirilen Hule Katliami sonrasinda ise Turkiye Disisleri Bakanligi nin internet sitesi uzerinden bir aciklama yapilmistir Alcakca olarak nitelenen bu operasyon nedeniyle Turkiye Suriye ye nota vererek tum diplomatik iliskilerin askiya alindigini ve Suriyeli diplomatlarin sinirdisi edilecegini duyurmustur 1 Turk savas ucagi Malatya nin Erhac Hava Ussu nden 22 Haziran 2012 gunu saat 10 28 de havalandi 2 Suriye ucagin saat 11 40 ta hava sahalarina girdigini iddia ediyor 3 Turk Hava Kuvvetleri saat 11 58 de Hatay in ustunde bulundugu sirada ucakla iletisimin kesildigini bildiriyor 4 Suriye hava savunma kuvvetlerinin kiyidan 1 kilometre uzaklikta ucagi angaje ettigini ucagin Um el Tuyour un bati yonunde 10 kilometre acigina dustugunu belirtiyor Turkiye ise ucagin o sirada Suriye den 24 kilometre uzakta yani uluslararasi hava sahasinda oldugunu iddia ediyor Agustos 2012 de BBC tarafindan yayinlanan bir haberde Suriyeli muhaliflerin Turkiye nin Adana ilcesindeki bir egitim kampinda egitilip Suriye ye gonderildigi iddia edilmistir The Independent muhabiri Robert Frisk ise Halep te Esad guclerine karsi carpisan muhaliflerin arasinda Turk militanlarin da yer aldigini belgelemistir Suriye ise Turkiye yi ulkeye yasa disi yollardan giren silahli olusumlari desteklemekle suclamistir 29 Agustos 2012 tarihinde Suriye devlet televizyonunda aciklama yapan Besar Esad Turk yetkilileri cahillikle suclamis ve politikacilarin tutumunun Turk halkina olan olumlu bakisini degistirmeyecegini belirtmistir Aralik 2012 de Turkiye Suriye sinirina MIM 104 Patriot fuzeleri yerlestirmek icin NATO ya basvurmustur Sadece savunma amaciyla kullanilacagi garantisi verilen fuzelerin yerlestirilme istegi ise NATO tarafindan kabul edilmistir ABD Almanya ve Hollanda nin gonderdigi ilk parti fuzeler Adana Kahramanmaras ve Gaziantep e konuslandirilarak 26 Ocak 2013 tarihinde devreye girmistir Bu durum Rusya tarafindan endiseyle karsilansa Turkiye fuze savunma sisteminin gorev suresinin bir yil daha uzatilmasini talep etmis ve bu talep kabul edilmistir 11 Subat 2013 tarihinde Ozgur Suriye Ordusu kontrolundeki Turkiye Suriye sinirinda bulunan Cilvegozu Sinir Kapisi nda gerceklestirilen bombali arac saldirisinda dordu Turk vatandasi olmak uzere on dort kisi olmus otuz kisi yaralanmistir Olay ardindan Suriye Hukumeti yetkilileri bolgenin kontrolunun Ozgur Suriye Ordusu na ait oldugunu isaret ederek saldiridan muhalifleri sorumlu tutmus Suriye Ulusal Konseyi Baskani George Sabra ise saldirinin Suriye Hukumetince yapildigini iddia etmistir Olaydan bir ay sonra saldiri ile ilgisi oldugu dusunulen sekiz kisi gozaltina alinmis bunlardan dordu Suriye vatandasi biri Turk vatandasi olmak uzere bes kisi adliyeye sevk edilmistir Icisleri Bakani Muammer Guler zanlilarin Suriye istihbarati ve ordusu ile baglantilarinin oldugunu iddia etmistir 2 Ocak 2014 te Hatay da durdurulan ve Suriye ye insani yardim tasidigi iddia edilen IHH Insani Yardim Vakfi na ait bir tirda yapilan aramada muhimmat hucum yelekleri elektronik cihazlar gibi askeri ekipmanlar oldugu tespit edilmistir Turkiye Icisleri Bakani Efkan Ala tirda askeri ekipmanlar bulundugunu reddetmemis malzemelerin Suriye Turkmenlerine yardim amaciyla gonderildigini iddia etmistir Suriye Turkmenleri tarafi ise tirin icindekiler hakkinda bir bilgi sahibi olmadiklarini aciklamislardir Ertesi gun ise tirdaki malzemelerin Milli Istihbarat Teskilati tarafindan devlet sirri olarak siniflandirildigi bildirilmistir Olayi takip eden gunlerde tiri aramak isteyen ve durduran polisler ile savcinin gorev yerleri degistirilmistir RF 4 Turk jeti krizi 22 Haziran 2012 gunu silahsiz Turk F 4 savas ucaginin Suriye tarafindan dusurulmesi iki ulke arasinda yeni bir kriz baslamistir Ucagin dusuruldugu gun aksam saatlerinde Turkiye Basbakan Yardimcisi Bulent Arinc yaptigi basin toplantisinda ucagin Suriye tarafindan dusuruldugunu aciklamistir Suriye hukumet sozcusu ise vurduklari savas ucaginin Turk ucagi oldugunun farkinda olmadiklarini ve sadece hava sahalarini ihlal eden kimligi belirsiz bir ucaga karsi mesru egemenlik haklarini kullandiklarini ifade etmistir Turkiye ise ucagin kisa sureligine Suriye hava sahasina girmis oldugunu kabul etmekle beraber uluslararasi hava sahasinda vuruldugunu savunmustur Suriye ye resmi bir protesto ceken Turkiye NATO ya toplanma cagrisi yapmistir NATO tarafindan kabul edilemez olarak yorumlanan olayda orgut Turkiye ye olan destegini ifade etmistir 27 Haziran 2012 de Turkiye Basbakani Recep Tayyip Erdogan 22 Haziran da yaptigi bir aciklamada Suriye yi haydut devlet olarak tanimlamistir Ayrica Erdogan bu olaydan sonra Suriye ye karsi olan algilarinin degistigini ve Esad rejiminin artik Turkiye icin bir tehdit haline geldigini belirtmistir 3 Temmuz 2012 tarihinde Suriye Cumhurbaskani Besar Esad olay hakkinda ilk kez konusmustur Ucagi ucaksavar bataryasi ile vurduklarini ucagin Turkiye ye ait oldugu vurulduktan sonra ogrendiklerini belirtmis ve 100 keske dusurmeseydik diyorum sozleriyle pismanligini dile getirmistir Dusurulen ucagin pilotlarinin cesetleri ise ancak 4 Temmuz 2012 tarihinde bulunabilmistir Bu olay sonrasinda Turkiye angajman kurallarini yenilemis Suriye tarafindan sinira yaklasan her askeri unsurun tehdit olarak degerlendirilip hedef muamelesi gormeye baslayacagi aciklanmistir Turkiye ye atilan top mermisi krizi 3 Ekim 2012 tarihinde Suriye nin Tel Abyad ilcesinden ateslenen iki adet top mermisi Turkiye nin Suriye sinirindaki Akcakale ilcesine dusmustur 5 kisinin olmesine ve 10 kisinin yaralanmasina neden olan olay sonrasi ilcedeki okullar tatil edilmis ve bazi noktalar bosaltilmistir Turkiye mesru mudafaa hakkini kullanarak ayni gun icinde Tel Abyaz ilcesine T 155 Firtina obusleri ile topcu atesi baslatmistir Turkiye Buyuk Millet Meclisi olayin ardindan toplanmis ve Suriye ye mudahale icin hukumete askeri tezkere verilmistir Turkiye ayrica NATO yu acil olarak toplanmaya cagirmis toplantida ise Turkiye ye destek karari cikmistir Ayrica ABD ve Birlesmis Milletler de Turkiye ye olan desteklerini ifade etmislerdir 4 Ekim 2012 gunu Suriye Enformasyon Bakani Umran Zubi Suriye tarafindan konu ile ilgili yorum yapan ilk kisi olmustur Olenler icin uzgun oldugunu dile getiren Zubi Turkiye yi ise sinir guvenligini saglamalari konusunda uyarmistir Ertesi gun Turkiye Basbakan Yardimcisi Besir Atalay Suriye hukumetinin kendilerinden ozur diledigini aciklasa da Suriye nin BM Daimi Temsilcisi Besar Caferi ozur diledikleri iddialarini yalanlamistir Reyhanli bombali saldirilari 11 Mayis 2013 tarihinde Hatay in Reyhanli ilcesinde 15 dakika arayla iki bombali saldiri gerceklesmistir Resmi verilere gore 51 kisinin kisinin olumune 155 kisinin yaralanmasina resmi olmayan iddialara gore 150 den fazla kisinin olumune ve genis capta mal kaybina yol acan saldiri Turkiye tarihindeki en agir bombali teror saldirisi olarak kayitlara gecmistir Saldirinin ertesinde Turkiye Basbakan Yardimcisi Bulent Arinc ve Icisleri Bakani Muammer Guler saldirinin Suriye istihbarat birimi Muhaberat tarafindan yapildigini iddia etse de Suriye bu iddialari reddetmistir Saldiridan aylar sonra medyada Irak ve Sam Islam Devleti nin saldirilari ustlendigi haberleri yer almisEmniyet Genel Mudurlugu yaptigi basin duyurusu ile bu haberleri yalanlamis ve saldirilarin Suriye Hukumeti destegiyle yapildigini belirtmistir Saldiri ile ilgili hazirlanan iddianamede ise saldirinin son eylemini 1983 te gerceklestiren THKP C Acilciler in lideri ve halen Suriye Ic Savasi nda rejim saflarinda savasan Suriye Direnisi adli orgutun lideri Mihrac Ural ile Muhaberat tarafindan ortaklasa yapildigi tespiti yer almistir Bu iddianame uzerine aciklama yapan Suriye Enformasyon Bakani Umran el Zubi durumun delil uretmekten baska bir sey olmadigini belirterek suclamalari reddetmis ve saldirinin sorumlusu olarak Turkiye Hukumeti ni gostermistir Mihrac Ural da Suriye gibi iddialari reddetmistir RedHack tarafindan 22 Mayis 2013 gunu kamuoyuna sunulan Jandarma Istihbarat Daire Baskanligina ait gizli belgeler ise Reyhanli saldirisindan yaklasik bir ay once El Nusra Cephesi nin bir saldiri hazirligi konusunda yetkililerin istihbaratinin oldugunu gostermektedir Belgelere gore silahli Suriye muhalefeti orgutu El Nusra Cephesi n n uc araca Turkiye ye yonelik bir eylemde kullanmak uzere bomba duzenegi yerlestirdigi 25 Nisan 2013 tarihinde Turk istihbarati tarafindan biliniyordu Belgelerle ilgili aciklama yapan Turkiye Basbakani Recep Tayyip Erdogan ise belgelerin guvenirligini reddetmemistir Turkiye Icisleri Bakanligi ise bir aciklama yayinlayarak belgelerin Reyhanli ilcesindeki patlamayla hicbir ilgisinin olmadigini baska bir teror orgutu tarafindan planlanan farkli bir teror eylemine iliskin hazirliklari kapsadigi belirtmistir Haziran ayinda El Nusra Cephesi Basmuftusu Seyh Ebu Merya el Kahtani imzasiyla yayinlanan bir aciklamada Reyhanli saldirisini gerceklestirdikleri yonundeki iddialar yalanlanmistir Ayrica Suriye Hukumeti ve Suriye muhalefeti taraflarinin her ikisi de saldiriyi kinamislardir Saldirinin gerceklestigi ilk gun Reyhanli Sulh Ceza Mahkemesi nin talebiyle medyaya yayin yasagi konmustur ve yasak halen surmektedir Saldiriyla ilgili olarak 32 supheli gozaltina alinmis bunlardan 20 si tutuklanmistir Sorusturmadaki tum supheliler Turk vatandasidir ve sorusturmada saldirinin arkasinda liderliginde Muhaberat baglantili bir silahli grup oldugu iddiasi uzerinde durulmaktadir Sorusturmanin bir numarali zanlisi Nasir Eskiocak emniyet ifadesinde saldiriyi yaptiklarini itiraf etmistir Mi 17 Suriye helikopterinin dusurulmesi 16 Eylul 2013 gunu Suriye ye ait Mi 17 tipi bir helikopter sinir ihlali yaptigi gerekcesiyle Turk savas ucaklari tarafindan dusurulmustur Turkiye Genelkurmay Baskanligi nin yaptigi aciklamaya gore Suriye helikopteri sinira yaklasik 48 kilometre mesafede iken ussu Diyarbakir da bulunan Birlestirilmis Kontrol Ihbar Merkezi tarafindan takibe alinmis yapilan uyarilara ragmen siniri 2 kilometre ihlal etmesi nedeniyle Turk jetinin dusurulmesi sonrasi degisen angajman kurallarina uyularak dusurulmustur Suriye Genelkurmay Baskanligi ise yaptigi aciklamada helikopterin Turk jetleri tarafindan dusuruldugunu onaylamistir Yapilan aciklamada helikopterin Lazkiye kirsali Bedama bolgesi uzerinde Turkiye sinirindan giren muhalifleri izlemekte iken teknik bir aksaklik sonucu Turkiye sinirlarina girdigi de dogrulanmis fakat askeri bir gorevi olmayan helikopterin hemen Suriye sinirina geri dondugu ifade edilmistir Aciklamanin devaminda helikopterin dusurulmesini aceleci bir karar olarak niteleyen Suriye Genelkurmay Baskanligi bu durumu Turkiye Hukumeti nin Suriye ye karsi olan dusmanca tutumunun bir sonucu oldugunu ifade etmistir Helikopter Suriye de muhaliflerin kontrolundeki bir bolgeye dusmus helikopterden atlayan uc personelden ikisi olmus biri ise Ozgur Suriye Ordusu tarafindan rehin alinmistir Rehin alinan pilot ertesi gun Ozgur Suriye Ordusu militanlarinca kafasi kesilerek oldurulmustur MiG 23 Suriye savas ucaginin dusurulmesi 23 Mart 2014 tarihinde Suriye ye ait bir MiG 23 savas ucagi Turkiye tarafindan dusurulmustur Turkiye Genelkurmay Baskanliginin aciklamasina gore Birlestirilmis Kontrol Ihbar Merkezi tarafindan Hatay sinirina 80 deniz mili kala izlemeye alinan iki Suriye savas ucagi sinira 10 deniz mili mesafeden itibaren Turk hava sahasina yaklastigina iliskin dort kez ikaz edilmis fakat ikinci ucak uyariyi dikkate almayarak Turk hava sahasina girmis yaklasik 1 kilometre kadar da hava sahasini ihlal etmistir Daha sonra batiya dogru yonelerek 1 5 kilometre kadar Turk hava sahasinda ucmaya devam eden ucak bu esnada bolgede hava devriye gorevinde bulunan Turkiye ye ait bir F 16 savas ucagindan 13 14 te Suriye ucagina fuze atilmis ve isabet alan Suriye savas ucagi sinirin 1200 metre guneyindeki Keseb kasabasina dusmustur Suriye Arap Haber Ajansi ise Turkiye nin verdigi bilgileri yalanlayarak vurulan ucagin Turkiye hava sahasinda olmadigini Lazkiye uzerinde muhalif kuvvetlere karsi bir hava harekatinda oldugunu aciklamistir Yine ayni aciklamada vurulan savas ucagi pilotunun parasutle atlayarak kurtulmayi basardigi da aciklanmistir Ertesi gun aciklama yapan ucagin pilotu da Suriye Arap Haber Ajansi ni dogrulayarak Turkiye sinirindan 7 kilometre uzakta oldugunu vuruldugu sirada da usse geri donmeye hazirlandigini aciklamistir Ucagin vurulmasi hakkinda aciklama yapan Turkiye Basbakani Recep Tayyip Erdogan konuyu Eger sen benim hava sahami ihlal edecek olursan bundan sonra bizim tokadimiz agir olur seklinde yorumlarken Suriye Disisleri ve Gurbetciler Bakanligi ise ucagin dusurulmesini Suriye Arap Cumhuriyetinin egemenligine ve topraklarina esi benzeri olmayan ve hicbir gecerli nedeni bulunmayan dusmancil bir askeri saldiri olarak tanimlamistir TSK Gozlem Noktasina Saldiri Suriye nin Idlib ilinde bulunan Idlib Gerginligi Azaltma Bolgesi nde ateskes gozlem misyonu icin kurulan Turk Silahli Kuvvetleri ne ait 10 nolu gozlem noktasi 29 Nisan 2019 ve 4 Mayis 2019 tarihlerinde 2 defa Suriye Arap Ordusu gucleri tarafindan topcu atisi ile saldirida bulunuldu Saldirida ilk belirlemelere gore 4 asker hafif yaralandi Yarali askerler bolgeye sevk edilen helikopterler ile tahliye edildi Kaynakca Turkiye Suriye Siyasi Iliskileri mfa gov tr 16 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2013 dsi gov tr 3 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Sayin Yusuf 28 Mart 2010 PDF yusufsayin com 17 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 a b c d e Kuyas Ahmet Agustos 2012 Turkiye Suriye 80 yillik tehlikeli iliski NTV Tarih 43 ss 81 82 83 ISBN 9771308787801 Anadolu Ajansi ahaber com tr 26 Mart 2012 29 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2012 Syria Turkish embassy closed senior intel officer assassinated Ingilizce albawaba com 26 Mart 2012 22 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2012 NATO dan olaganustu toplanti haberturk com 24 Haziran 2012 4 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2012 a b cnnturk com 4 Ekim 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2013 a b Erdem Nazan 27 Ocak 2013 sabah com tr 30 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2013 Turk jeti Suriye helikopterini vurdu ntvmsnbc com 16 Eylul 2013 6 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2013 milliyet com tr 26 Mart 2012 19 Subat 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2012 cnnturk com 26 Mart 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2012 aljazeera com tr 26 Ocak 2014 17 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2014 Ingilizce ufmsecretariat org 3 Nisan 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2012 sabah com tr 15 Agustos 2012 17 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2012 Islam Isbirligi Teskilati nda Suriye nin uyeligi askiya alindi ulusalkanal com tr 16 Agustos 2012 22 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Agustos 2012 a b tsk tr 11 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2012 Sofuoglu Adnan Arsiv Belgeleri Isiginda Sancak Hatay in Bagimsizlik Surecinin Ilk Asamasi ve Turkiye atam gov tr Erisim tarihi 29 Agustos 2012 olu kirik baglanti a b c Duman Cigdem HATAY MILLET MECLISI PDF mersin mitosweb com Erisim tarihi 28 Agustos 2012 olu kirik baglanti 5 TEMMUZ DA TURK ASKERININ ISKENDERUN A GIRISININ 74 YILDONUMU VE KURTULUS BAYRAMI TORENI DUZENLENDI Iskenderun iskenderun bel tr Erisim tarihi 28 Agustos 2012 a b hatay gov tr 9 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2012 a b Morris Chris 2005 Crossroads Londra ss 203 227 ISBN 1 86207 865 3 PDF History Studies 2012 17 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 30 Mart 2018 ABD Sam Buyukelciligi Eagleton No 00319 NA RG 59 N 111 Alinti Breitman Norman J W Goda Timothy Naftali Robert Wolfe U S Intelligence and the Nazis s 161 ISBN 0 521 85268 4 Brunner is known to be protected in Syria by armed guards presumably from the Syrian intelligence services In the past our source added Brunner has done work on behalf of the Syrian intelligence services in training Kurdish guerrillas who operate from Syria against Turkey KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link PDF tbmm gov tr 9 Subat 2011 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2012 Aras Bulent 23 Eylul 2009 Suriye ile Yeni Donem setav org Erisim tarihi 28 Agustos 2012 olu kirik baglanti Komsularla Sifir Sorun Politikamiz mfa gov tr 14 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Finlandiya dan Turk dis politikasina ovgu Anadolu Ajansi haberturk com 17 Mayis 2009 4 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 a b Ayhan Veysel Kasim 2009 TURKIYE SURIYE ILISKILERINDE YENI BIR DONEM YUKSEK DUZEYLI STRATEJIK ISBIRLIGI KONSEYI PDF setav org Erisim tarihi 29 Agustos 2012 olu kirik baglanti Suriye Cumhurbaskani Besar ESAD ile Duzenledikleri Ortak Basin Toplantisinda Yaptiklari Aciklama tccb gov tr 15 Mayis 2009 Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Cihan Haber Ajansi stargazete com 9 Mart 2010 10 Mart 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Kizilkoyun Fevzi 17 Ocak 2011 Sam dha com tr 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 sabah com tr 9 Haziran 2010 25 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 a b c Orhan Oytun Haziran 2009 CUMHURBASKANI ABDULLAH GUL UN SAM ZIYARETI ISIGINDA TURKIYE SURIYE ILISKILERI PDF ORSAM s 45 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Taspinar Omer 30 Temmuz 2012 Washington sabah com tr 22 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 PDF ORSAM Agustos 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Dag Mustafa 9 Nisan 2012 erusam com 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Davutoglu Ahmet 2008 Insight Turkey Turkey s Foreign Policy Vision An Assessment of 2007 10 s 85 a b Togay Zeynep 14 Mayis 2010 ORSAM 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 TURKIYE ILE SURIYE ARASINDA SERBEST TICARET ALANI TESIS EDEN ORTAKLIK ANLASMASI HAKKINDA NOT musavirlikler gov tr Erisim tarihi 29 Agustos 2012 olu kirik baglanti ekonomi gov tr 19 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Onal Cumali 20 Mart 2006 zaman com tr 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Suriye de 7 kuyuda petrol arayacagiz Anadolu Ajansi haber7 com 4 Ekim 2010 2 Ocak 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Ingilizce todayszaman com 28 Nisan 2009 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 milligazete com tr 26 Nisan 2009 30 Nisan 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Turkiye ile Suriye ortak tatbikati basliyor dunyabulteni net 28 Nisan 2010 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 IDEF 09 FUARI SONA ERDI Istanbul tuyap com tr Erisim tarihi 29 Agustos 2012 olu kirik baglanti Anadolu Ajansi haber7 com 26 Nisan 2010 29 Nisan 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Turkiye Suriye ortak TATBIKATI BASLADI Ihlas Haber Ajansi turkiyegazetesi com tr 28 Nisan 2010 Erisim tarihi 29 Agustos 2012 olu kirik baglanti Bessar Esad Turkiye ye geldi milliyet com tr 16 Ekim 2007 6 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Ingilizce sundayszaman com 15 Mayis 2009 3 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Suriye tccb gov tr 15 Mayis 2009 26 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Halep sabah com tr 17 Mayis 2009 17 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Ingilizce todayszaman com 15 Mayis 2009 8 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Suriye Cumhurbaskani Sayin Besar Esad in Onurlarina Verdikleri Aksam Yemeginde Yaptiklari Konusma tccb gov tr 15 Mayis 2009 31 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Demonstrations erupt across Syria as unrest sweeps on The Scotsman 18 Mart 2011 15 Kasim 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Aralik 2011 Chulov Martin 7 Haziran 2011 Syrian town empties as government tanks mass outside Ingilizce guardian co uk 1 Mayis 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Suriye nin hayalet kasabasi Cisr Es Sugur Anadolu Ajansi haber7 com 17 Haziran 2011 28 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Turkish PM warns Syria against second Hama massacre Anadolu Ajansi Ingilizce worldbulletin net 2 Mayis 2011 4 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Akyol Kursat 9 Agustos 2011 Sam da kritik gorusme bbc co uk Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Tisdall Simon 8 Agustos 2012 Ingiltere nin Suriye ye iletemedigi mesaji Turkiye verecek bbc co uk Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Anadolu Ajansi Cihan Haber Ajansi sabah com tr 9 Agustos 2011 17 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Ihlas Haber Ajansi sabah com tr 9 Nisan 2012 22 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 samanyoluhaber com 9 Nisan 2012 31 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 aktifhaber com 9 Nisan 2012 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 habervitrini com 3 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Turkiye Suriyeli diplomatlari geri gonderiyor bbc co uk 30 Mayis 2012 Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Deutsche Welle haberler com 30 Mayis 2012 1 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 internethaber com 30 Mayis 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Suriyeli militan Turkiye de egitildim bbc co uk 5 Agustos 2012 9 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Frisk Robert 21 Agustos 2012 Halep te savasan Turk militanlar The Independent bbc co uk 25 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Suriye Turkiye yi sucladi Anadolu Ajansi Reuters Agence France Presse dw de 10 Nisan 2012 15 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Esad Kazanmak icin zamana ihtiyac var bbc co uk 29 Agustos 2012 1 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Patriot fuzeleri Turkiye ye haftalar icinde yerlestirilecek bbc co uk 4 Aralik 2012 7 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2013 NATO Turkiye Suriye sinirina Patriot kararini onayladi bbc co uk 4 Aralik 2012 6 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2013 Alman hukumeti Turkiye ye Patriot gondermeyi onayladi bbc co uk 6 Aralik 2012 10 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2013 ABD ve Almanya Turkiye ye Patriot ve asker sevkini onayladi bbc co uk 14 Aralik 2012 17 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2013 Ozalp Guven 26 Ocak 2013 amerikaninsesi com 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2013 Rusya dan Turkiye ye Patriot uyarisi ntvmsnbc com 22 Kasim 2012 27 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2013 NATO Turkiye nin talebini kabul etti dw de 13 Kasim 2013 29 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2013 a b sol org tr 12 Subat 2013 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Hatay da buyuk patlama radikal com tr 11 Subat 2013 24 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 a b akin Arda 11 Mart 2013 Bombali saldiriyi yapanlar yakalandi hurriyet com tr 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Suriye Ulusal Konseyi uyesi Cilvegozu nde hedef bizdik hurriyet com tr 13 Subat 2013 31 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Kizilkoyun Fevzi 2 Ocak 2014 Hatay da silah yuklu TIR sirri hurriyet com tr 8 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2014 Icisleri Bakani Efkan Ala dan TIR aciklamasi hurriyet com tr 2 Ocak 2014 30 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2014 Inan Mert 3 Ocak 2014 gazetevatan com 7 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Ocak 2014 Alkac Firat 3 Ocak 2014 Krize yol acan TIR in yuku Devlet sirri hurriyet com tr 4 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2014 Hatay daki TIR da ilginc gelisme hurriyet com tr 2 Ocak 2014 5 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2014 TIR i durduran savciya sok hurriyet com tr 6 Ocak 2014 15 Nisan 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ocak 2014 sabah com tr 22 Haziran 2012 31 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Icgen Levent 22 Haziran 2012 gazetevatan com 16 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Gul Ucagin dusurulme noktasi ile ilgili arastirmalar devam ediyor bbc co uk 22 Haziran 2012 1 Eylul 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Dusurulen ucak Ingiltere basininda bbc co uk 24 Haziran 2012 27 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Ucak uluslararasi hava sahasinda vuruldu bbc co uk 24 Haziran 2012 27 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Turkiye nin talebi uzerine Nato toplaniyor bbc co uk 24 Haziran 2012 27 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 NATO Turkiye ye destek ifade etti bbc co uk 26 Haziran 2012 29 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 PM calls Syria rogue state as Turkey Russia in touch Hurriyet Daily News Ankara 28 Haziran 2012 16 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Nisan 2016 Suriye ile ilgili tehdit algimiz degisti bbc co uk 26 Haziran 2012 29 Haziran 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Esad Turk ucagini keske dusurmeseydik bbc co uk 3 Temmuz 2012 6 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Turk pilotlarin cenazeleri bulundu bbc co uk 4 Temmuz 2012 7 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Agustos 2012 Catal Cengizhan 17 Eylul 2013 Turkiye Suriye helikopterini neden vurdu hurriyet com tr 29 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Angajman kurallarimiz degismisti aksam com tr 16 Eylul 2013 26 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Yildirim Mehmet 4 Ekim 2012 sabah com tr 8 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2013 sabah com tr 4 Ekim 2012 30 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2013 Suriye deki askeri hedefler vuruldu ntvmsnbc com 3 Ekim 2012 12 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2013 Suriye tezkeresi Meclis ten gecti ntvmsnbc com 4 Ekim 2012 18 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2013 SANLIURFA YA BAGLI AKCAKALE ILCEMIZE SURIYE REJIM GUCLERINCE ACILAN TOP ATESINE ILISKIN OLARAK BASBAKANLIK TARAFINDAN BUGUN YAPILAN BASIN ACIKLAMASI PDF karakas be mfa gov tr 3 Ekim 2012 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 27 Ocak 2013 sabah com tr 4 Ekim 2012 30 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2013 sabah com tr 4 Ekim 2012 30 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 27 Ocak 2013 Flas Sam dan ilk aciklama haberturk com 4 Ekim 2012 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2013 Atalay Suriye ozur diledi milliyet com tr 5 Ekim 2012 31 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2013 Suriye Turkiye den ozur dilemedik hurriyet com tr 5 Ekim 2012 31 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Ocak 2013 Reyhanli ya bombali saldiri 42 olu var radikal com tr 11 Mayis 2013 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Reyhanli cehenneme dondu hurriyet com tr 11 Mayis 2013 29 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Sahin Mehmet 6 Kasim 2013 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Ozyigit Bedirhan 16 Mayis 2013 Iste Reyhanli zanlilari haberturk com 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Reyhanli da bombali saldirilar En az 42 olu bbc co uk 11 Mayis 2013 7 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 sol org tr 14 Mayis 2013 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 sol org tr 14 Mayis 2013 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Cumhuriyet tarihinin en kanli saldirisi oldu aksam com tr 11 Mayis 2013 5 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 usasabah com 11 Mayis 2013 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Icisleri Bakani Muammer Guler Saldirganlar tespit edildi hurriyet com tr 12 Mayis 2013 18 Mayis 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Reyhanli Suriye suclamalari reddetti bbc co uk 12 Mayis 2013 21 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 cnnturk com 1 Ekim 2013 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 egm gov tr 2 Ekim 2013 1 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Polisten Reyhanli saldirisi aciklamasi hurriyet com tr 3 Ekim 2013 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Reyhanli saldirisi iddianamesi tamamlandi tgrthaber com tr Erisim tarihi 29 Aralik 2013 olu kirik baglanti sol org tr 13 Mayis 2013 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Arslan Rengin 13 Mayis 2013 Reyhanli saldirilari 7 soruda olup bitenler bbc co uk 13 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 sol org tr 22 Mayis 2013 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Iste Redhack in Reyhanli belgeleri aksam com tr 22 Mayis 2013 27 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Jandarma El Nusra uyarisi yapmis radikal com tr 22 Mayis 2013 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Basbakan dan Redhack cevabi aksam com tr 23 Mayis 2013 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 RedHack belgelerinin saldiriyla ilgisi yok ntvmsnbc com 23 Mayis 2013 11 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2014 El Nusra Reyhanli iddialarini reddetti dunyabulteni net 5 Haziran 2013 2 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2014 Suriye Reyhanli daki saldiriyi kinadi ntvmsnbc com 11 Mayis 2013 31 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Suriyeli Muhalif Nusayrilerden Reyhanli saldirisina kuvvetli kinama mfa gov tr 5 Subat 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 aktuel com tr 11 Mayis 2013 25 Aralik 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 PDF rtuk org tr 11 Mayis 2013 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 rtuk org tr 11 Mayis 2013 11 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Reyhanli daki patlamada gozaltina alinan 3 kisi tutuklandi hurriyet com tr 23 Agustos 2013 11 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2014 Reyhanli saldirisinin bir numarasi Nasir Eskiocak konustu hurriyet com tr 15 Haziran 2013 15 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ocak 2014 Erdem Nazan 7 Kasim 2013 sabah com tr 1 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ocak 2014 F 16 lar o anda havadaydi hurriyet com tr 17 Eylul 2013 29 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 cnnturk com 16 Eylul 2013 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Arinc Suriye helikopterini biz dusurduk bbc co uk 16 Eylul 2013 20 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 cnnturk com 17 Eylul 2013 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Genelkurmay iz bilgilerini yayinladi radikal com tr 16 Eylul 2013 29 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Suriye den flas helikopter aciklamasi abna ir 17 Eylul 2013 Erisim tarihi 29 Aralik 2013 olu kirik baglanti t24 com tr 17 Eylul 2013 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Suriye den helikopter aciklamasi aksam com tr 17 Eylul 2013 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 Muhalifler 2 pilot oldu biri rehin hurriyet com tr 17 Eylul 2013 6 Eylul 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Aralik 2013 t24 com tr 17 Eylul 2013 30 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2013 aljazeera com tr 23 Mart 2014 24 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mart 2014 a b tsk tr 23 Mart 2014 25 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mart 2014 a b sana sy 23 Mart 2014 26 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mart 2014 t24 com tr 24 Mart 2014 24 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mart 2014 Turkiye Suriye savas ucagini dusurdu bbc co uk 23 Mart 2014 25 Mart 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Mart 2014 sana sy 23 Mart 2014 26 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Mart 2014 Arsivlenmis kopya 6 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Mayis 2019 Arsivlenmis kopya 17 Aralik 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Aralik 2019 Dis baglantilarTurkiye Cumhuriyeti Sam Buyukelciligi Turkiye Cumhuriyeti Halep Konsoloslugu

Yayın tarihi: Temmuz 05, 2024, 14:55 pm
En çok okunan
  • Kasım 21, 2024

    Coreca

  • Kasım 06, 2024

    Cordobilla de Lácara

  • Kasım 13, 2024

    Constantina, Sevil

  • Kasım 13, 2024

    Conejos County, Colorado

  • Kasım 05, 2024

    Condover

Günlük

  • Özgür içerik

  • Osmanlı-Yunan Savaşı (1897)

  • Gemi sökümü

  • Hamidiye (zırhlı)

  • 1905

  • 1944

  • 1969

  • 20 Kasım

  • Kalp

  • Balkan ladini

NiNa.Az - Stüdyo

  • Vikipedi

Bültene üye ol

Mail listemize abone olarak bizden her zaman en son haberleri alacaksınız.
Temasta ol
Bize Ulaşın
DMCA Sitemap Feeds
© 2019 nina.az - Her hakkı saklıdır.
Telif hakkı: Dadaş Mammedov
Üst