Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Haziran 2022) () |
Cam ya da sırça, saydam veya yarı saydam, genellikle sert, kırılgan olan ve sıvıların muhafazasına imkân veren, inorganik amorf yapıda katı bir malzeme. Antik çağlardan beri gerek inşaat malzemesi, gerekse süs eşyası olarak camdan faydalanılmaktadır. Günümüzde hâlen basit araç gereçlerden iletişime ve uzay teknolojilerine kadar çok yaygın bir kullanım alanı vardır. Örneğin pencere camları, , ayna, lamba, sofra takımı ve optiklerde yaygın pratik, teknolojik ve dekoratif kullanıma sahiptir.
En bilinen ve tarihsel olarak en eski üretilen cam türleri, kumun birincil bileşeni olan kimyasal bileşik silika (silisyum dioksit veya kuvars) bazlı "silikat camlardır". Yaklaşık %70 silika içeren soda kireç camı, üretilen camın yaklaşık %90'ını oluşturur. İçme bardakları ve gözlükler gibi bazı nesneler o kadar yaygın olarak silikat bazlı camdan yapılır ki, basitçe malzemenin adıyla anılırlar.
Cam ani soğutulmuş alkali ve toprak alkali , diğer kimi metal oksitlerin çözülmesinden oluşan akışkan bir malzeme olup ana maddesi (SiO2) silisyumdur. Cam amorf yapısını koruyarak katılaşır. Üretim sırasında hızlı soğuma nedeniyle kristal yapı yerine amorf yapı oluşur. Bu yapı cama sağlamlık ve saydamlık özelliğini kazandırır. Katılarda görülen kristallenme özelliklerini göstermediği için kimileyin sıvı olarak adlandırılır. Bu adlandırma esasen amorf yapısından dolayıdır.
Cam, metal tuzları eklenerek renklendirilebilir, olarak boyanabilir ve basılabilir. Camın kırılma, yansıma ve iletme özellikleri, camı mercek, prizmalar ve optoelektronik malzemelerin üretimi için uygun hale getirir. Ekstrüde cam elyafı, iletişim ağlarında optik fiberler, cam yünü veya cam elyafı ile güçlendirilmiş () termal yalıtım malzemesi olarak kullanılır.
Tarihçe
Camın tarihi antik çağlara uzanır. İlk olarak ne zaman üretildiği net olarak bilinmese de, elde mevcut en eski cam eşyalar yaklaşık olarak MÖ 2500 yıllarına ait Antik Mısır boncuklarıdır. Daha geç dönem Mısır bulgularında ise tüye benzer renkli zikzak paternleri olan cam kaplara rastlanır. Camdan, modern anlamda mozaik yapımına ise Ptolemaic devirde İskenderiye'de ve Antik Roma medeniyetlerinde rastlanır.
Faz
Cam bir amorf katıdır. Bu haliyle de yer yer davranış olarak sıvı halde bir maddeye benzer. Sıvı maddelerin genel özelliklerinden olan viskozite, camda da bulunan bir niteliktir. Diğer bir deyişle cam akışkan bir maddedir ancak akış süresi o kadar uzundur ki bu akışı bir insan gözleyemez, yaşam süresi yetmez. Bu yüzden bizler camı sıvı bir madde olarak nitelendirebiliriz. Bundan başka camlar, katılar kadar belirgin erime sıcaklığı olmayan, sıvı davranışı gösteren katı bir faz olarak da nitelendirilebilir.
Sıcak cam çalışma tekniği, geleneksel olarak alev sanatı olarak da adlandırılır.
Malzemeler
Adi camın bileşimine giren üç grup madde vardır. Bunlar cam haline gelebilen oksitler, eriticiler ve stabilizatörler denilen maddelerdir. Camın bileşimine giren bu maddeler kum-soda-kireç olarak da adlandırılabilirler. Adi camın bileşimine giren maddelerin dışında cama önemli özellikler kazandıran ve üretimde kimi yararlar sağlayan yardımcı bileşenler vardır.
Camlaşma niteliği olan bu maddeler genelde ağ oluşturan kimi oksitlerdir. Kuvars kumu bunların başında gelir. Ağ oluşturan oksitlerin en önemlileri ise SiO2, B2O3 ve P2O5 (fosfor) dir.
Eriticiler
Ağ oluşturan ve cam haline gelebilen oksitlerin erimelerini kolaylaştırmak amacıyla cam bileşimine katılan maddelere eriticiler denir. Bu maddeler cam hammadesinin erime sıcaklığını düşürerek onların erimelerini kolaylaştırır. Özellikle 1713 ˚C'deki silisyumun erime derecesi 1550˚C'ye düşer. Eriticiler ağ içine girerek onu değiştirdiği için eriticilere modifikatör de denmektedir. Cam üretiminde kullanılan en önemli eritici madde, sodyum karbonat (Na2CO3) ya da yaygın kullanılan ismi ile Soda'dır. Soda, birim fiyat olarak,cam üretiminde kullanılan en pahalı hammaddelerden birisidir.
Stabilizatörler (Sabitleştiriciler)
Stabilizatörler, camın kimyasal dayanımı, kırılma indisi, dielektrik nitelikleri üzerinde etki yaparlar. Formülüne stabilizatör ilave edilmemiş bir cam su karşısında stabil nitelik göstermez. Bu camlara su camı denilir. Stabilizatör olarak kullanılan maddelerin başlıcaları CaO, BaO, PbO, MgO ve ZnO'dur. CaO kireç taşının (CaCO3), MgO ise dolomitin (MgCO3) cam formülüne katılması ile sağlanmış olur. Bu iki maddenin ısıtılması ile bünyelerindeki CO2 çıkar ve geriye oksitler kalır. CaCO3 = CaO+ CO2 gibi.
Yardımcı Bileşenler (İkincil Bileşenler)
Bu bileşenler genelde adi camın formülüne girmezler, ancak değişik cam türlerinde değişik etkiler sağlamak üzere kullanılan oksitlerdir. Mesela:
- (MnO2) camın rengini açar,
- Arsenik (As2O3) renk verir, saflaştırır,
- Sülfür (Na2SO4) redükleyicidir,
- Potasyum nitrat (KNO3) camın saydamlığını giderir.
Biçimlendirme
Ana maddelerin hazırlanması ve eritme evrelerinden sonra sıra dinlendirilmiş cam hamurunun biçimlendirilmesine denir. Cam malzeme, sekiz yöntemle biçimlendirilir:
- a) Üfleme (Şişirme) Yöntemi
- Camcılıkta "pipo" denilen uzun içi boş olan çubuğun ucuna alınan maden, bir miktar şişirilerek fıska denilen minik bir top şekline getirilir ve soğuktan çok fazla etkilenip çatlamayacak kadar soğutulur. Daha sonra yapılacak cam ürününün ağırlık ve boyutları dikkate alınarak ucuna tekrar maden alınır. Alınan maden, kalıp kullanılacaksa kalıptan bir miktar küçük boyutta şişirilip kalıba sokulur. Kalıp içerisinde üflemeye devam edildiğinde kalıbın şekil boy ve desenlerine göre cam elde edilir. Kalıp kullanılmayacaksa sallama, uzatma gibi yöntemlerle cama şekil verilir. Bu durumda çeşitli araç gereç kullanılarak cam soğuyup sertleşene kadar istenilen şekillere sokulabilir.
- b) Dökme-Silindirleme Yöntemi
- c) Çekme Yöntemi
- d) Yüzdürme Yöntemi
- Günlük hayatın büyük bir kısmında yer eden ev camlarının üretiminde bu yöntem kullanılmaktadır. Büyük boyutlarda ve her iki yüzeyi düz olan ev-ofis camları ısı yalıtımlı camların üretiminde kullanılan yüzdürme yöntemi, ergimiş camın yoğunluğu camın yoğunluğundan daha ağır ve erime derecesi daha düşük olan sıvı kalayın üstüne kontrollü bir şekilde dökülüp yüzdürülmesiyle şekillendirme yöntemidir
- e) Presleme Yöntemi
- Pres tezgâhlarında manuel olarak madenci tarafından "fonga" denilen ucu top şeklindeki uzun bir çubuk ile bırakılan maden, otomatik ve el preslerine bağlanan küçük boyutlardaki kalıplara bırakılır. Uygulanan basınçla sıkışan, iç ve dış kalıbın içerisinde soğutularak cam elde edilir. büyük boyutlarda pres yönteminin kullanılmasında çeşitli sakıncalar bulunur. Maksimum 2,5 kg'a kadar pres yöntemi ile üretim yapılabilir.
- f) Lif Haline Getirme Yöntemi
- g) Köpük Haline Getirme Yöntemi
- h) Savurma Yöntemi
- Bu yöntemde 500-900 devir arasında moment verilmeye müsait tezgâhlara bağlı kalıplar içerisine farklı tarzlarda bırakılan akıcı biçimdeki maden, dönüş esnasında santrifüj kuvvetin etkisiyle dışa doğru açılma eğilimi gösterirler. Taban, kimi bardak çeşitleri, avizeler, meyvelikler ve bu tarzdaki cam çeşitleri bu yöntemle elde edilirler.
- ı) Diğer biçimlendirme yöntemleri
İşleme
Biçimlendirme sonrasında üretilen cam, kullanılacak niteliklere sahip olmayabilir. Aşağıda belirtilen yöntemler ve uygulanan işlemlerle camı kullanılacak alana uygun hale getirilmektedir.
Kesim işlemi
Üretim ardından istenilen boyutlara ulaşmayan camlar istenilen ebat veya şekil düzeltme amacıyla kesim işlemi yapılmaktadır. Elmas kesimi, CNC kesimi, pürmüz ısıl kesim türlerinden bazılarıdır. Üfleme yöntemiyle üretilen bardakların uç kısımları düz ve keskin olduklarından dolayı pürmüz ısıl kesimle düz bir şekle getirilir ve kesici alet kullanılmadığından dudak kısımları kesici olmamaktadır.
Temperleme
Temperleme işlemi; yatay hat üzerinde camın dış yüzeylerine daha fazla basınç gerilimi, cam ortasına ise dolaylı bir çekme gerilimi kazandırmak için, ölçüsüne göre kesilmiş ve kenarları düzeltilmiş camın, ergime noktasına kadar (625-645 °C) kontrollü ısıtılıp, hızla soğutularak camın yüzeylerine 6000 Pa basınç ön gerilimi kazandırma aşamalarını içerir. Temperleme işlemi uygulanmış cam; işlem görmemiş normal camlara göre kırılmaya ve ısıya karşı yaklaşık 4-5 kat daha fazla dayanıklı olduğundan ve kırıldığı zaman zar büyüklüğünde çok küçük, daha az keskin parçalara ayrılarak yaralanma riskini azalttığından dolayı güvenlik camı özelliğine sahiptir.
Temperleme işlemi yapılmış camlara kumlama, koparma, boyama haricinde herhangi bir başka işlem; kesim, delik delme, havşa açma, kenar ve yüzey taşlama işlemleri yapıldığı durumlarda cam patlamaktadır. Bu nedenle temperleme işlemine girecek camın; ölçülendirme, rodajlama, delme vb. ihtiyaç olacak işlemlerin temperleme işleminden önce yapılması gereklidir.
Temperleme işlemi uygulanacak camların kenarlarına mutlaka rodaj veya zımpara işlemi uygulanmalı, camın kenarında veya delik kenarında yer alan çapaklar havşa işlemi yapılarak temizlenmelidir, yoksa cam temperleme işlemi sırasında fırında patlar. Temperleme işlemi uygulanacak camda yer alan deliklerin çapı en az cam kalınlığı kadar olmalıdır. Delik çapının cam kalınlığından küçük olduğu durumda cam temperleme işlemi sırasında fırında patlar. Ayrıca cam üzerinde yer alan delikler cam kenarına çok yakın olmamalı ve belli bir bölgede birbirine yakın konumda yoğunlaşmamalıdır.
Temperli camlar; diğer normal camlara oranla çok daha fazla güvenlik içerdiklerinden ve daha sağlam olduklarından özellikle motorlu araçlarda, binaların cephe camlarında, bahçelerin camla kapatılarak kış bahçesi oluşturmada, balkon kapatmada, işyerlerini camla bölmede, merdiven basamağı yapımında, asansör camlarında, duş kabinlerinde, bombeli endüstriyel buzdolaplarında, bazı beyaz eşyalarda, kafeterya, pastane gibi işletmelerde camlama ve balkon ihtiyaçları için kullanılırlar.
Rodajlama
Camın keskin uçlarına elmas taş ile profil kazandırma işlemidir.
Lamine
Kırılmaz cam olarak bilinse de aslında kırılan fakat dağılmayan camdır. Plaka haline getirilmiş iki plaka camın iki tarafında yapışkanlı bir folyo (p.v.b.) ile birleştirilmesi ile oluşur. Böylece camın mukavemeti arttığı gibi kırılsa dahi dağılmayıp bir arada kaldığı için hırsızlık gibi durumlara karşı camın güvenlikli olarak kullanıldığı yerlerde tercih sebebi. Otomobillerde kaza anında camın dağılmasını ve muhtemel yaralanmaları engellemek için de tercih edilir. Kaza anında muhtemel darbede daha az sertlik için ön cam laminedir. Ayrıca bu camlar tempersiz normal bombeli camlardır, çatlama ve kırılma durumunda görüş durumunun bozulmamasını sağlar. Her türlü düz ve bombeli camın projeli olarak lamine edilmesi çok katlı ve istenilen kalınlığın elde edilmesi otoklav prosesi ve vakumlama ile sağlanabilir.
Renklendirme
Şeffaf camlar camın uygulama alanına göre dekoratif bir görüntü oluşturmayacağı için kullanım alanına göre renklendirilebilirler. Baskı ve püskürtmeli olarak boyanan camlar gerektiği durumlarda temperlenir ya da tansiyonsal ısıl işlem uygulanarak boya ile camın iyice tutunması sağlanır. Tansiyonsal ısıl işlemde, giriş sıcaklığı 550 °C’lik fırına gönderilir ve 1,5 saatlik silindirli bant sistemiyle, diğer taraftan 55 °C olarak çıkar.
Asit ve kumlama
Asit ve kumlama işlemi, cam yüzeyinde aşındırma meydana getirerek dekoratif görüntü verme işlemleridir. Bu görünümün oluşması için cam yüzeyi kâğıt ya da PVC folyo ile kaplanır. Bu folyolar elle ya da özel kesim makinelerinde kesimi yapılarak yapıştırılabilir. Bu folyoların üzerindeki deseni ortaya çıkaracak şekilde, kumlama yapılmak istenen bölgedekilerin cam yüzeyinden kaldırılması ile ve daha sonra da basınçlı boya tabancalarının nozulları değiştirilerek cam yüzeyine tazyikli hava püskürtmek suretiyle yapılan işleme kumlama denir.
Asit işleminde ise cama etki eden tek asit olan HF (hidroflorik asit) kullanılır. Bunda da yukarıda anlatıldığı gibi açıkta kalan bölgeye asit dökerek cam yüzeyi ile reaksiyona girmesi ve o bölgede bir aşınma oluşturulması bir yöntemdir. Diğer bir yöntem ise asit kopartma adı verilen işlemdir. Bu işlemde, önce kumlama yapılarak tüm yüzeyi aşındırılan cam üzerine kaynatılarak zamk haline getirilmiş ve bu arada içine bir miktar HF (hidroflorik asit) ilave edilmiş boncuk tutkalının ince bir tabaka halinde sıvanması ve kurumaya bırakılması ile yapılır. Kurudukça yüzey gerilimi sebebiyle cam üstünde zar gibi kalkmalar başlar ve kopartma adı verilen işlem meydana gelmiş olur.
Bombeli Temper
Bu işlemde temperleme anında ısıl şok uygulanan cam soğutulmadan, belirli radius (yarıçap) oranında bükülür. Temper makinesindeki soğutma bükülme anında uygulanmaktadır. Bir kenarı 230 mm'den küçük olan camlar silindirler arasında tutunamayacağından dolayı temperleme ve bombeleme yapılamaz.
Etimoloji
Farsça ve Orta Farsça (Pehlevice veya Partça) cām جام "bardak, kadeh, sürahi" sözcüğünden alıntıdır. Farsça sözcük Avesta (Zend) dilinde aynı anlama gelen yāme- sözcüğü ile eş kökenlidir.
Cam türleri
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b "Cam." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.
- ^ "Tübitak web sitesi". 21 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2007.
- ^ "Temperli Cam Nedir?". 14 Temmuz 2023. 14 Ağustos 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2023.
- ^ "Kelime Kökeni, Kelimesinin Anlamı - Etimoloji". www.etimolojiturkce.com. 2 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2023.
Wikimedia Commons'ta Glass ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Cam haber gazete kitap akademik JSTOR Haziran 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Cam ya da sirca saydam veya yari saydam genellikle sert kirilgan olan ve sivilarin muhafazasina imkan veren inorganik amorf yapida kati bir malzeme Antik caglardan beri gerek insaat malzemesi gerekse sus esyasi olarak camdan faydalanilmaktadir Gunumuzde halen basit arac gereclerden iletisime ve uzay teknolojilerine kadar cok yaygin bir kullanim alani vardir Ornegin pencere camlari ayna lamba sofra takimi ve optiklerde yaygin pratik teknolojik ve dekoratif kullanima sahiptir Camdan yapilmis bir kure Insanoglu tarihi boyunca cam kurelere gizemli anlamlar yuklemis fal bakmak gelecegi gormek gibi amaclarla onlardan yararlanmistir En bilinen ve tarihsel olarak en eski uretilen cam turleri kumun birincil bileseni olan kimyasal bilesik silika silisyum dioksit veya kuvars bazli silikat camlardir Yaklasik 70 silika iceren soda kirec cami uretilen camin yaklasik 90 ini olusturur Icme bardaklari ve gozlukler gibi bazi nesneler o kadar yaygin olarak silikat bazli camdan yapilir ki basitce malzemenin adiyla anilirlar Cam ani sogutulmus alkali ve toprak alkali diger kimi metal oksitlerin cozulmesinden olusan akiskan bir malzeme olup ana maddesi SiO2 silisyumdur Cam amorf yapisini koruyarak katilasir Uretim sirasinda hizli soguma nedeniyle kristal yapi yerine amorf yapi olusur Bu yapi cama saglamlik ve saydamlik ozelligini kazandirir Katilarda gorulen kristallenme ozelliklerini gostermedigi icin kimileyin sivi olarak adlandirilir Bu adlandirma esasen amorf yapisindan dolayidir Cam metal tuzlari eklenerek renklendirilebilir olarak boyanabilir ve basilabilir Camin kirilma yansima ve iletme ozellikleri cami mercek prizmalar ve optoelektronik malzemelerin uretimi icin uygun hale getirir Ekstrude cam elyafi iletisim aglarinda optik fiberler cam yunu veya cam elyafi ile guclendirilmis termal yalitim malzemesi olarak kullanilir TarihceCamin tarihi antik caglara uzanir Ilk olarak ne zaman uretildigi net olarak bilinmese de elde mevcut en eski cam esyalar yaklasik olarak MO 2500 yillarina ait Antik Misir boncuklaridir Daha gec donem Misir bulgularinda ise tuye benzer renkli zikzak paternleri olan cam kaplara rastlanir Camdan modern anlamda mozaik yapimina ise Ptolemaic devirde Iskenderiye de ve Antik Roma medeniyetlerinde rastlanir Faz Cam kolye susu Cam islemeciligi Italya nin Murano adasinda yaygindir Burada camdan yuzuk ve diger takilar yapilmaktadir Cam bir amorf katidir Bu haliyle de yer yer davranis olarak sivi halde bir maddeye benzer Sivi maddelerin genel ozelliklerinden olan viskozite camda da bulunan bir niteliktir Diger bir deyisle cam akiskan bir maddedir ancak akis suresi o kadar uzundur ki bu akisi bir insan gozleyemez yasam suresi yetmez Bu yuzden bizler cami sivi bir madde olarak nitelendirebiliriz Bundan baska camlar katilar kadar belirgin erime sicakligi olmayan sivi davranisi gosteren kati bir faz olarak da nitelendirilebilir Sicak cam calisma teknigi geleneksel olarak alev sanati olarak da adlandirilir Malzemeler Adi camin bilesimine giren uc grup madde vardir Bunlar cam haline gelebilen oksitler eriticiler ve stabilizatorler denilen maddelerdir Camin bilesimine giren bu maddeler kum soda kirec olarak da adlandirilabilirler Adi camin bilesimine giren maddelerin disinda cama onemli ozellikler kazandiran ve uretimde kimi yararlar saglayan yardimci bilesenler vardir Camlasma niteligi olan bu maddeler genelde ag olusturan kimi oksitlerdir Kuvars kumu bunlarin basinda gelir Ag olusturan oksitlerin en onemlileri ise SiO2 B2O3 ve P2O5 fosfor dir Eriticiler Ag olusturan ve cam haline gelebilen oksitlerin erimelerini kolaylastirmak amaciyla cam bilesimine katilan maddelere eriticiler denir Bu maddeler cam hammadesinin erime sicakligini dusurerek onlarin erimelerini kolaylastirir Ozellikle 1713 C deki silisyumun erime derecesi 1550 C ye duser Eriticiler ag icine girerek onu degistirdigi icin eriticilere modifikator de denmektedir Cam uretiminde kullanilan en onemli eritici madde sodyum karbonat Na2CO3 ya da yaygin kullanilan ismi ile Soda dir Soda birim fiyat olarak cam uretiminde kullanilan en pahali hammaddelerden birisidir Stabilizatorler Sabitlestiriciler Stabilizatorler camin kimyasal dayanimi kirilma indisi dielektrik nitelikleri uzerinde etki yaparlar Formulune stabilizator ilave edilmemis bir cam su karsisinda stabil nitelik gostermez Bu camlara su cami denilir Stabilizator olarak kullanilan maddelerin baslicalari CaO BaO PbO MgO ve ZnO dur CaO kirec tasinin CaCO3 MgO ise dolomitin MgCO3 cam formulune katilmasi ile saglanmis olur Bu iki maddenin isitilmasi ile bunyelerindeki CO2 cikar ve geriye oksitler kalir CaCO3 CaO CO2 gibi Yardimci Bilesenler Ikincil Bilesenler Bu bilesenler genelde adi camin formulune girmezler ancak degisik cam turlerinde degisik etkiler saglamak uzere kullanilan oksitlerdir Mesela MnO2 camin rengini acar Arsenik As2O3 renk verir saflastirir Sulfur Na2SO4 redukleyicidir Potasyum nitrat KNO3 camin saydamligini giderir Camdan bir kuleBicimlendirme Camdan bir kuguAvizeRenkli sise ve bardaklarCam bilyeler Ana maddelerin hazirlanmasi ve eritme evrelerinden sonra sira dinlendirilmis cam hamurunun bicimlendirilmesine denir Cam malzeme sekiz yontemle bicimlendirilir a Ufleme Sisirme Yontemi Camcilikta pipo denilen uzun ici bos olan cubugun ucuna alinan maden bir miktar sisirilerek fiska denilen minik bir top sekline getirilir ve soguktan cok fazla etkilenip catlamayacak kadar sogutulur Daha sonra yapilacak cam urununun agirlik ve boyutlari dikkate alinarak ucuna tekrar maden alinir Alinan maden kalip kullanilacaksa kaliptan bir miktar kucuk boyutta sisirilip kaliba sokulur Kalip icerisinde uflemeye devam edildiginde kalibin sekil boy ve desenlerine gore cam elde edilir Kalip kullanilmayacaksa sallama uzatma gibi yontemlerle cama sekil verilir Bu durumda cesitli arac gerec kullanilarak cam soguyup sertlesene kadar istenilen sekillere sokulabilir b Dokme Silindirleme Yontemi c Cekme Yontemi d Yuzdurme Yontemi Gunluk hayatin buyuk bir kisminda yer eden ev camlarinin uretiminde bu yontem kullanilmaktadir Buyuk boyutlarda ve her iki yuzeyi duz olan ev ofis camlari isi yalitimli camlarin uretiminde kullanilan yuzdurme yontemi ergimis camin yogunlugu camin yogunlugundan daha agir ve erime derecesi daha dusuk olan sivi kalayin ustune kontrollu bir sekilde dokulup yuzdurulmesiyle sekillendirme yontemidir e Presleme Yontemi Pres tezgahlarinda manuel olarak madenci tarafindan fonga denilen ucu top seklindeki uzun bir cubuk ile birakilan maden otomatik ve el preslerine baglanan kucuk boyutlardaki kaliplara birakilir Uygulanan basincla sikisan ic ve dis kalibin icerisinde sogutularak cam elde edilir buyuk boyutlarda pres yonteminin kullanilmasinda cesitli sakincalar bulunur Maksimum 2 5 kg a kadar pres yontemi ile uretim yapilabilir f Lif Haline Getirme Yontemi g Kopuk Haline Getirme Yontemi h Savurma Yontemi Bu yontemde 500 900 devir arasinda moment verilmeye musait tezgahlara bagli kaliplar icerisine farkli tarzlarda birakilan akici bicimdeki maden donus esnasinda santrifuj kuvvetin etkisiyle disa dogru acilma egilimi gosterirler Taban kimi bardak cesitleri avizeler meyvelikler ve bu tarzdaki cam cesitleri bu yontemle elde edilirler i Diger bicimlendirme yontemleri dd IslemeBicimlendirme sonrasinda uretilen cam kullanilacak niteliklere sahip olmayabilir Asagida belirtilen yontemler ve uygulanan islemlerle cami kullanilacak alana uygun hale getirilmektedir Kesim islemi Uretim ardindan istenilen boyutlara ulasmayan camlar istenilen ebat veya sekil duzeltme amaciyla kesim islemi yapilmaktadir Elmas kesimi CNC kesimi purmuz isil kesim turlerinden bazilaridir Ufleme yontemiyle uretilen bardaklarin uc kisimlari duz ve keskin olduklarindan dolayi purmuz isil kesimle duz bir sekle getirilir ve kesici alet kullanilmadigindan dudak kisimlari kesici olmamaktadir Temperleme Temperleme islemi yatay hat uzerinde camin dis yuzeylerine daha fazla basinc gerilimi cam ortasina ise dolayli bir cekme gerilimi kazandirmak icin olcusune gore kesilmis ve kenarlari duzeltilmis camin ergime noktasina kadar 625 645 C kontrollu isitilip hizla sogutularak camin yuzeylerine 6000 Pa basinc on gerilimi kazandirma asamalarini icerir Temperleme islemi uygulanmis cam islem gormemis normal camlara gore kirilmaya ve isiya karsi yaklasik 4 5 kat daha fazla dayanikli oldugundan ve kirildigi zaman zar buyuklugunde cok kucuk daha az keskin parcalara ayrilarak yaralanma riskini azalttigindan dolayi guvenlik cami ozelligine sahiptir Temperleme islemi yapilmis camlara kumlama koparma boyama haricinde herhangi bir baska islem kesim delik delme havsa acma kenar ve yuzey taslama islemleri yapildigi durumlarda cam patlamaktadir Bu nedenle temperleme islemine girecek camin olculendirme rodajlama delme vb ihtiyac olacak islemlerin temperleme isleminden once yapilmasi gereklidir Temperleme islemi uygulanacak camlarin kenarlarina mutlaka rodaj veya zimpara islemi uygulanmali camin kenarinda veya delik kenarinda yer alan capaklar havsa islemi yapilarak temizlenmelidir yoksa cam temperleme islemi sirasinda firinda patlar Temperleme islemi uygulanacak camda yer alan deliklerin capi en az cam kalinligi kadar olmalidir Delik capinin cam kalinligindan kucuk oldugu durumda cam temperleme islemi sirasinda firinda patlar Ayrica cam uzerinde yer alan delikler cam kenarina cok yakin olmamali ve belli bir bolgede birbirine yakin konumda yogunlasmamalidir Temperli camlar diger normal camlara oranla cok daha fazla guvenlik icerdiklerinden ve daha saglam olduklarindan ozellikle motorlu araclarda binalarin cephe camlarinda bahcelerin camla kapatilarak kis bahcesi olusturmada balkon kapatmada isyerlerini camla bolmede merdiven basamagi yapiminda asansor camlarinda dus kabinlerinde bombeli endustriyel buzdolaplarinda bazi beyaz esyalarda kafeterya pastane gibi isletmelerde camlama ve balkon ihtiyaclari icin kullanilirlar Rodajlama Camin keskin uclarina elmas tas ile profil kazandirma islemidir Lamine Kirilmaz cam olarak bilinse de aslinda kirilan fakat dagilmayan camdir Plaka haline getirilmis iki plaka camin iki tarafinda yapiskanli bir folyo p v b ile birlestirilmesi ile olusur Boylece camin mukavemeti arttigi gibi kirilsa dahi dagilmayip bir arada kaldigi icin hirsizlik gibi durumlara karsi camin guvenlikli olarak kullanildigi yerlerde tercih sebebi Otomobillerde kaza aninda camin dagilmasini ve muhtemel yaralanmalari engellemek icin de tercih edilir Kaza aninda muhtemel darbede daha az sertlik icin on cam laminedir Ayrica bu camlar tempersiz normal bombeli camlardir catlama ve kirilma durumunda gorus durumunun bozulmamasini saglar Her turlu duz ve bombeli camin projeli olarak lamine edilmesi cok katli ve istenilen kalinligin elde edilmesi otoklav prosesi ve vakumlama ile saglanabilir Renklendirme Seffaf camlar camin uygulama alanina gore dekoratif bir goruntu olusturmayacagi icin kullanim alanina gore renklendirilebilirler Baski ve puskurtmeli olarak boyanan camlar gerektigi durumlarda temperlenir ya da tansiyonsal isil islem uygulanarak boya ile camin iyice tutunmasi saglanir Tansiyonsal isil islemde giris sicakligi 550 C lik firina gonderilir ve 1 5 saatlik silindirli bant sistemiyle diger taraftan 55 C olarak cikar Asit ve kumlama Asit ve kumlama islemi cam yuzeyinde asindirma meydana getirerek dekoratif goruntu verme islemleridir Bu gorunumun olusmasi icin cam yuzeyi kagit ya da PVC folyo ile kaplanir Bu folyolar elle ya da ozel kesim makinelerinde kesimi yapilarak yapistirilabilir Bu folyolarin uzerindeki deseni ortaya cikaracak sekilde kumlama yapilmak istenen bolgedekilerin cam yuzeyinden kaldirilmasi ile ve daha sonra da basincli boya tabancalarinin nozullari degistirilerek cam yuzeyine tazyikli hava puskurtmek suretiyle yapilan isleme kumlama denir Asit isleminde ise cama etki eden tek asit olan HF hidroflorik asit kullanilir Bunda da yukarida anlatildigi gibi acikta kalan bolgeye asit dokerek cam yuzeyi ile reaksiyona girmesi ve o bolgede bir asinma olusturulmasi bir yontemdir Diger bir yontem ise asit kopartma adi verilen islemdir Bu islemde once kumlama yapilarak tum yuzeyi asindirilan cam uzerine kaynatilarak zamk haline getirilmis ve bu arada icine bir miktar HF hidroflorik asit ilave edilmis boncuk tutkalinin ince bir tabaka halinde sivanmasi ve kurumaya birakilmasi ile yapilir Kurudukca yuzey gerilimi sebebiyle cam ustunde zar gibi kalkmalar baslar ve kopartma adi verilen islem meydana gelmis olur Bombeli Temper Bu islemde temperleme aninda isil sok uygulanan cam sogutulmadan belirli radius yaricap oraninda bukulur Temper makinesindeki sogutma bukulme aninda uygulanmaktadir Bir kenari 230 mm den kucuk olan camlar silindirler arasinda tutunamayacagindan dolayi temperleme ve bombeleme yapilamaz EtimolojiFarsca ve Orta Farsca Pehlevice veya Partca cam جام bardak kadeh surahi sozcugunden alintidir Farsca sozcuk Avesta Zend dilinde ayni anlama gelen yame sozcugu ile es kokenlidir Cam turleriMimari cam Araba cami Cam seramik Tac cami Kristal cam Cozunur cam Vitre emayi Guvenlik cami On cam Kristal camAyrica bakinizCam ozelliklerinin hesaplanmasi Camsi gecis sicakligi Optik saydamlik ve yari saydamlik Camci Camsi gecis sicakligi Cam atiklar Akilli cam Cam atiklarKaynakca a b Cam Encyclopaedia Britannica Encyclopaedia Britannica Online Encyclopaedia Britannica Inc Tubitak web sitesi 21 Ocak 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Ocak 2007 Temperli Cam Nedir 14 Temmuz 2023 14 Agustos 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Agustos 2023 Kelime Kokeni Kelimesinin Anlami Etimoloji www etimolojiturkce com 2 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Nisan 2023 Wikimedia Commons ta Glass ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur