Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tevfik Nevzat (1865, İzmir – 1905, Adana), Osmanlı şairi, bürokratı, eğitimcisi, yayımcısı, gazetecisi.
Tevfik Nevzat Bey | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1865 İzmir |
| Ölüm | 1905 Adana |
| Meslek | Şair, bürokrat, eğitimci ,yayıncı |
| Evlilik | Cemile Hanım |
| Çocuk(lar) | Benal, Menije ve Mutahhare |
Tanzimat yazarlarını takip eden "Ara Nesil" denilen nesle mensup bir şair ve yazardır. Edebi yönünden çok siyasi yönü ile hatırlanır. Osmanlı basınında öldürülen ilk gazeteci olduğuna inanılmaktadır. Sultan II. Abdülhamit karşıtı fikirleri ve yazıları nedeniyle birkaç kez soruşturma geçirip serbest kaldıktan sonra 1903 yılında yargılanıp kalebendliğe mahkûm edilmiş ve cezasını çektiği Adana'da intihar ettiği açıklanmıştır. İntihar iddiasını şüpheli bulan dönemin muhalif çevrelerinde Tevfik Nevzat'ın cinayete kurban gittiği ifade edilmiştir.
Hayatı
1865 yılında İzmir'de doğdu. İzmir Rüştiyesi'nden mezun oldu. İbn-i Melek Medresesi'nde Yozgatlı Mustafa Keşfi Efendi'den din, edebiyat, felsefe dersi aldı. Arapça, Farsça, Fransızca öğrendi. İlk şiirleri İzmir'de ilk Rumca gazeteyi yayımlamak istemesiyle tanınan, daha sonra İzmir gazetesini kuran tarafından yayımlandı.
1881 yılında İzmir'de Rüsumat ve Tahrifrat Kalemi'nde ariza ve istida yazıcısı olarak çalıştığı dönemde edebiyatçı Halit Ziya'yla tanışması düşünce dünyasını derinden etkiledi. Avrupa edebiyatını incelemeye yöneldi. İlk şiirleri 1883'ten itibaren Ahmet Mithat'ın Tercüman-ı Hakikat gazetesinde yayımlandı.
1884'te Halit Ziya ve Bıçakçızade Hakkı Bey ile İzmir'in ilk edebiyat dergisi Nevruz'u kurdu. Dergi ancak 10 sayı yayımlanabildi. Uşaklıgil, “40 Yıl” başlıklı anı kitabında bu değişimden şöyle söz etmiştir:
| “ | “Hakkı Efendi'nin Doğu'suna ne kadar eğilmiş idiyse benim Batı'ma da aynı kendini bırakışla eğilirdi. Onunla ikimiz el ele tutuşarak Batı'dan Doğu'ya, Doğu'dan Batı'ya dolaşmalarda o her zaman biraz daha Doğu'dan uzaklaşmış olarak çıkardı.'' | ” |
İzmir İdadi Mektebi'nde Osmanlıca dersleri veren Tevfik Nevzat, 13 Kasım 1886'da Halit Ziya ile Hizmet gazetesini yayımlamaya başladı. Nevruz ve Hizmet'te şiir, mensur şiir ve Fransızcadan çevirileri yayımlandı. Şiirlerini 1899'da Aheng-i Şebab adlı kitabında topladı. Hizmet gazetesini çıkardığı dönemde açılan sınavı kazanıp avukatlık hakkını kazandı.
Halit Ziya'nın İstanbul'a yerleşmesiyle Tevfik Nevzat'ın çevresi genişledi. Bu vesileyle tanıştığı Maarif Nazırı Emrullah Efendi, Meşrutiyet'in ilanında Paris'e kaçmaya karar verince ona katıldı. Jöntürkler ile yakın ilişkisi doğrultusunda Cenevre'ye geçip Hizmet gazetesini orada yayımladı. Yurdundan, eşinden, kızından uzakta kalmaktan pişman olduğunu ifade eden şiirleri İstanbul'a kadar ulaştı.
Padişahın kendisini ve arkadaşlarını affettiğini öğrenince İzmir'e döndü. Sürekli denetim altında bulunmasına karşın 1896'da Ahenk gazetesini yayımladı. Aynı dönemde İzmir gazetesini yayımlayan Bıçakçızade Hakkı Efendi'yle giriştiği tartışma hayatının yönünü bir kez daha değiştirdi. Gazetede dinsizlikle suçlandı, iktidara ihbar edildi. 1897'de Abdülhamit'e ihbar edilen beş İzmirli muhalifle Bitlis'e sürgün edildi.
Bir yıl sonra İzmir'e dönüşünde Ahenk'in yayınını sürdürdü. Servet-i Fünun hareketinden uzaklaşıp Türkçü-Türkçeci şiire yöneldi. Ömer Seyfettin'in 1915'te Turan gazetesinde yayımlanan yazısında aktardığına göre, şiirlerini pek eğitimli olmayan annesine okuyor, anlamadığı kelimeleri değiştiriyor, cümleleri baştan yazıyordu.
Tutuklanması ve ölümü
Tevfik Nevzat, Sultan II. Abdülhamit'in istibdat rejimi tarafından yakından izlenmekteydi. İhbarların ve sansürün yoğunlaştığı dönemde, 1903 yılında, bir kez daha baskı rejiminin kurbanı oldu. “Fesat” suçlamasıyla tutuklanıp İstanbul'a götürüldü. 1904'te yayımlanan Deccal adlı kitabında anlattığına göre 10 gün İzmir'de karakolda tutulmuş, vapurla gönderildiği başkentte de hakim karşısına çıkmak için uzun süre ışıksız zindanda beklemesi gerekmişti. Eskişehirli tanımadığı bir kişi tarafından gönderilen ihbar doğrultusunda sorgulanıp üç yıl kalebentliğe mahkûm edildi. 10 Aralık 1903'te cezaevinin Mehterhane bölümüne, ardından Adana'daki Piyaz Kalesi'ne gönderildi.
Ailesine yazdığı mektuplarda durumunun iyi olmadığını bildiriyordu. Ancak mücadelesini sürdürdüğü anlaşılmaktaydı. 22 Mayıs 1905'te ailesine çekilen telgrafta Tevfik Nevzat'ın kuyuya atlayarak intihar ettiği bildirildi.
İbnülemin Mahmut Kemal İnal, Son Asrın Türk Şairleri adlı kitabında, İzmir'den kendisine iletilen bilgiye göre, Tevfik Nevzat'ın kalebentliğe mahkûm edilip kürek cezasına tabi tutulduğunu, tahliyesinden üç ay önce Adana Hapisanesi'nde öldürülüp intihar süsü verildiğini yazdı.
ise Bir Roman Gibi başlıklı anılarında Adana Valisi 'nın saraydan aldığı emir doğrultusunda Tevfik Nevzat'ın gardiyanlar tarafından oda kapısına asıldığını, daha sonra ölümüne intihar süsü verildiğini belirtti.
Arkadaşı Halit Ziya Uşaklıgil de anılarında yaşama direncini ve sevincini hiçbir koşulda kaybetmeyen Tevfik Nevzat'ın cesedinin kuyuda bulunması senaryosuna inanmadığını belirtmiştir:
| “ | Bedensel gücü bitip tükenip sona erdikten sonra ruhsal gücü de tükenmiş de bu sonuç o yüzden mi meydana gelmişti? Yoksa ruhsal gücünün bir türlü öldürülemeyeceği kanısında varılarak, sonunda onu bir kuyu dibinde söndürmek mi istemişlerdi?” | ” |
Mezarı, Adana Asri Mezarlığı'ndadır.
Ailesi
Cemile Hanım ile evliliğinden Benal, Menije ve Mutahhare adında üç kızı oldu. Ölümünden sonra çocukları Cemile Hanım yetiştirdi. Kızlarından 1903 doğumlu Benal Nevzat Hanım, Türkiye’nin ilk kadın milletvekillerindendir. Soyadı Kanunu 'ndan sonra "İştar" adını soyadı olarak almış; ancak babasının adı olan Nevzat ismini de ondan bir hatıra olarak kullandığından V. dönem TBMM kayıtlarında adı "Benal Nevzat İştar" adıyla yer almıştır.
Kaynakça
- ^ "International Journal of Language Academy". ijla.net. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ a b Huyugüzel, Ömer Faruk. "Tevfik Nevzat". Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. 30 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Şubat 2024.
- ^ Engin Tatlıbal (2017). İzmir'in Gökyüzündeki Ruhu. Kitap. GB. s. 72. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ Halit Ziya Uşaklıgil (1987). 40 Yıl. Kitap. İnkılap Kitabevi. s. 147. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ İbnülemin Mahmut Kemal İnal (1930). Son Asrın Şairleri. Kitap. Türk Tarih Encümeni. s. 1888. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ Bezmi Nusret Kaygusuz (1955). Bir Roman Gibi. Kitap. 6) İhsan Gümüşayak Matbaası. s. 10. 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
- ^ Halit Ziya Uşaklıgil (1969). Kırk Yıl. Kitap. İnkılap Yayınevi. s. 433. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tevfik Nevzat 1865 Izmir 1905 Adana Osmanli sairi burokrati egitimcisi yayimcisi gazetecisi Tevfik Nevzat BeyDogum1865 IzmirOlum1905 AdanaMeslekSair burokrat egitimci yayinciEvlilikCemile HanimCocuk lar Benal Menije ve Mutahhare Tanzimat yazarlarini takip eden Ara Nesil denilen nesle mensup bir sair ve yazardir Edebi yonunden cok siyasi yonu ile hatirlanir Osmanli basininda oldurulen ilk gazeteci olduguna inanilmaktadir Sultan II Abdulhamit karsiti fikirleri ve yazilari nedeniyle birkac kez sorusturma gecirip serbest kaldiktan sonra 1903 yilinda yargilanip kalebendlige mahkum edilmis ve cezasini cektigi Adana da intihar ettigi aciklanmistir Intihar iddiasini supheli bulan donemin muhalif cevrelerinde Tevfik Nevzat in cinayete kurban gittigi ifade edilmistir Hayati1865 yilinda Izmir de dogdu Izmir Rustiyesi nden mezun oldu Ibn i Melek Medresesi nde Yozgatli Mustafa Kesfi Efendi den din edebiyat felsefe dersi aldi Arapca Farsca Fransizca ogrendi Ilk siirleri Izmir de ilk Rumca gazeteyi yayimlamak istemesiyle taninan daha sonra Izmir gazetesini kuran tarafindan yayimlandi 1881 yilinda Izmir de Rusumat ve Tahrifrat Kalemi nde ariza ve istida yazicisi olarak calistigi donemde edebiyatci Halit Ziya yla tanismasi dusunce dunyasini derinden etkiledi Avrupa edebiyatini incelemeye yoneldi Ilk siirleri 1883 ten itibaren Ahmet Mithat in Tercuman i Hakikat gazetesinde yayimlandi 1884 te Halit Ziya ve Bicakcizade Hakki Bey ile Izmir in ilk edebiyat dergisi Nevruz u kurdu Dergi ancak 10 sayi yayimlanabildi Usakligil 40 Yil baslikli ani kitabinda bu degisimden soyle soz etmistir Hakki Efendi nin Dogu suna ne kadar egilmis idiyse benim Bati ma da ayni kendini birakisla egilirdi Onunla ikimiz el ele tutusarak Bati dan Dogu ya Dogu dan Bati ya dolasmalarda o her zaman biraz daha Dogu dan uzaklasmis olarak cikardi Izmir Idadi Mektebi nde Osmanlica dersleri veren Tevfik Nevzat 13 Kasim 1886 da Halit Ziya ile Hizmet gazetesini yayimlamaya basladi Nevruz ve Hizmet te siir mensur siir ve Fransizcadan cevirileri yayimlandi Siirlerini 1899 da Aheng i Sebab adli kitabinda topladi Hizmet gazetesini cikardigi donemde acilan sinavi kazanip avukatlik hakkini kazandi Halit Ziya nin Istanbul a yerlesmesiyle Tevfik Nevzat in cevresi genisledi Bu vesileyle tanistigi Maarif Naziri Emrullah Efendi Mesrutiyet in ilaninda Paris e kacmaya karar verince ona katildi Jonturkler ile yakin iliskisi dogrultusunda Cenevre ye gecip Hizmet gazetesini orada yayimladi Yurdundan esinden kizindan uzakta kalmaktan pisman oldugunu ifade eden siirleri Istanbul a kadar ulasti Padisahin kendisini ve arkadaslarini affettigini ogrenince Izmir e dondu Surekli denetim altinda bulunmasina karsin 1896 da Ahenk gazetesini yayimladi Ayni donemde Izmir gazetesini yayimlayan Bicakcizade Hakki Efendi yle giristigi tartisma hayatinin yonunu bir kez daha degistirdi Gazetede dinsizlikle suclandi iktidara ihbar edildi 1897 de Abdulhamit e ihbar edilen bes Izmirli muhalifle Bitlis e surgun edildi Bir yil sonra Izmir e donusunde Ahenk in yayinini surdurdu Servet i Funun hareketinden uzaklasip Turkcu Turkceci siire yoneldi Omer Seyfettin in 1915 te Turan gazetesinde yayimlanan yazisinda aktardigina gore siirlerini pek egitimli olmayan annesine okuyor anlamadigi kelimeleri degistiriyor cumleleri bastan yaziyordu Tutuklanmasi ve olumu Tevfik Nevzat Sultan II Abdulhamit in istibdat rejimi tarafindan yakindan izlenmekteydi Ihbarlarin ve sansurun yogunlastigi donemde 1903 yilinda bir kez daha baski rejiminin kurbani oldu Fesat suclamasiyla tutuklanip Istanbul a goturuldu 1904 te yayimlanan Deccal adli kitabinda anlattigina gore 10 gun Izmir de karakolda tutulmus vapurla gonderildigi baskentte de hakim karsisina cikmak icin uzun sure isiksiz zindanda beklemesi gerekmisti Eskisehirli tanimadigi bir kisi tarafindan gonderilen ihbar dogrultusunda sorgulanip uc yil kalebentlige mahkum edildi 10 Aralik 1903 te cezaevinin Mehterhane bolumune ardindan Adana daki Piyaz Kalesi ne gonderildi Ailesine yazdigi mektuplarda durumunun iyi olmadigini bildiriyordu Ancak mucadelesini surdurdugu anlasilmaktaydi 22 Mayis 1905 te ailesine cekilen telgrafta Tevfik Nevzat in kuyuya atlayarak intihar ettigi bildirildi Ibnulemin Mahmut Kemal Inal Son Asrin Turk Sairleri adli kitabinda Izmir den kendisine iletilen bilgiye gore Tevfik Nevzat in kalebentlige mahkum edilip kurek cezasina tabi tutuldugunu tahliyesinden uc ay once Adana Hapisanesi nde oldurulup intihar susu verildigini yazdi ise Bir Roman Gibi baslikli anilarinda Adana Valisi nin saraydan aldigi emir dogrultusunda Tevfik Nevzat in gardiyanlar tarafindan oda kapisina asildigini daha sonra olumune intihar susu verildigini belirtti Tevfik Nevzat Bey in mezari Arkadasi Halit Ziya Usakligil de anilarinda yasama direncini ve sevincini hicbir kosulda kaybetmeyen Tevfik Nevzat in cesedinin kuyuda bulunmasi senaryosuna inanmadigini belirtmistir Bedensel gucu bitip tukenip sona erdikten sonra ruhsal gucu de tukenmis de bu sonuc o yuzden mi meydana gelmisti Yoksa ruhsal gucunun bir turlu oldurulemeyecegi kanisinda varilarak sonunda onu bir kuyu dibinde sondurmek mi istemislerdi Mezari Adana Asri Mezarligi ndadir AilesiCemile Hanim ile evliliginden Benal Menije ve Mutahhare adinda uc kizi oldu Olumunden sonra cocuklari Cemile Hanim yetistirdi Kizlarindan 1903 dogumlu Benal Nevzat Hanim Turkiye nin ilk kadin milletvekillerindendir Soyadi Kanunu ndan sonra Istar adini soyadi olarak almis ancak babasinin adi olan Nevzat ismini de ondan bir hatira olarak kullandigindan V donem TBMM kayitlarinda adi Benal Nevzat Istar adiyla yer almistir Kaynakca International Journal of Language Academy ijla net Erisim tarihi 5 Temmuz 2022 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link a b Huyuguzel Omer Faruk Tevfik Nevzat Turk Edebiyati Isimler Sozlugu 30 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Subat 2024 Engin Tatlibal 2017 Izmir in Gokyuzundeki Ruhu Kitap GB s 72 Erisim tarihi 5 Temmuz 2022 Halit Ziya Usakligil 1987 40 Yil Kitap Inkilap Kitabevi s 147 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2022 Ibnulemin Mahmut Kemal Inal 1930 Son Asrin Sairleri Kitap Turk Tarih Encumeni s 1888 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2022 Bezmi Nusret Kaygusuz 1955 Bir Roman Gibi Kitap 6 Ihsan Gumusayak Matbaasi s 10 5 Temmuz 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2022 Halit Ziya Usakligil 1969 Kirk Yil Kitap Inkilap Yayinevi s 433 Erisim tarihi 5 Temmuz 2022