The Last of Us

The Last of Us, Naughty Dog tarafından geliştirilen, aksiyon-macera ve hayatta kalma-korku türlerindeki, Sony Computer Entertainment tarafından yalnızca PlayStation 3 için yayımlanan video oyunudur. 10 Aralık 2011'deki Spike Video Oyunu Ödülleri sırasında duyurusu yapılan oyun; dünya çapında 14 Haziran 2013'te, Japonya'da 20 Haziran 2013'te satışa sunulmuştur.

The Last of Us
Oyunun Kuzey Amerika kapağı
Geliştirici	Naughty Dog
Yayımcı	Sony Computer Entertainment
Yönetmen	Bruce Straley Neil Druckmann
Yapımcı	Neil Druckmann
Tasarımcı	Jacob Minkoff
Programcılar	Travis Mcintosh Jason Gregory
Sanatçılar	Erick Pangilinan Nate Wells
Senarist	Neil Druckmann
Besteci	Gustavo Santaolalla
Seri	The Last of Us
Motor	Özgün motor Havok (animasyon, fizik ve hasar)
Platform	PlayStation 3
Çıkış	DÇ: 14 Haziran 2013
Türler	Aksiyon-macera, hayatta kalma-korku
Mod	Tek oyunculu oyun Çok oyunculu oyun

Oyun; tüm dünyayı saran ve bulaşanları birkaç saat içerisinde insanlara saldıran yaratıklara dönüştüren salgın bir hastalığın başlamasından yirmi yıl sonrasını, 2033 yılını konu alır. Hastalık sebebiyle medeniyet büyük ölçüde mahvolmuş ve farklı gruplar hâlinde yaşamak zorunda kalan insanlar, hayatta kalabilmek için birbirleri ve hastalıklılara karşı mücadele etmek zorunda kalmıştır. Bu kıyamet sonrası ortamdaki Amerika Birleşik Devletleri'nde geçen oyun, orta yaşlardaki erkek karakter Joel'un (Troy Baker'ın seslendirmesi ve canlandırması ile), hastalığa karşı bağışıklığı olan genç kız Ellie'yi (Ashley Johnson'ın seslendirmesi ve canlandırması ile) Ateşböcekleri adlı ayrılıkçı bir gruba ulaştırması sırasında ikilinin başından geçenleri konu alır. Oyunun büyük bir kısmında Joel, oyuncular tarafından kontrol edilir ve karşılaşılan çeşitli zorlukların üstesinden gelmeye çalışır.

Oyunun geliştirilmesine 2009'da, Naughty Dog'un geliştirdiği bir önceki oyun olan Uncharted 2: Among Thieves'in yayımlanması sonrasında başlandı ve duyurusu Aralık 2011'de gerçekleştirildi. Özellikle karakterizasyon, alt metin, insanlık durumunun araştırılması ve kadın karakterlerin tasvirine yönelik olarak birçok yorumcudan övgü topladı. The Last of Us, ilk haftasında 1,3 milyonun üzerinde, on dört ay içinde 8 milyondan fazla satarak en çok satan PlayStation 3 oyunlarından biri haline geldi. Çeşitli oyun yayınları, eleştirmenler ve oyun ödül törenleri tarafından Yılın Oyunu ödülleri de dahil olmak üzere çeşitli ödüller kazandı. Oyunun piyasaya sürülmesinin ardından Naughty Dog, birkaç indirilebilir içerik yayımladı. Ellie ile en iyi arkadaşı Riley'nin yer aldığı The Last of Us: Left Behind, konusu ana hikâye öncesi ve sırasında geçen yeni bir tek oyunculu kısmı oyuna eklemişti. PlayStation 4 için yeniden düzenlenen The Last of Us Remastered adlı sürümü Temmuz 2014'te, PlayStation 5 için yeniden yapılan adlı sürümü ise Eylül 2022 yayımlandı. Aralık 2016'da, devam oyunu The Last of Us Part II duyuruldu.

Oynanışı

Oyundaki saklanma ve siper alma dinamiklerinden bir görünüm

The Last of Us, (üçüncü şahıs görünümü) kullanan aksiyon-macera hayatta kalma-korku türündeki bir video oyunudur. Ana karakterler Joel ve Ellie'nin kıyamet sonrası bir kurguda, Amerika Birleşik Devletleri'nin çeşitli noktalarında ilerlediği oyunda oyuncular Joel'ı kontrol ederken Ellie, yapay zekânın kontrolündedir. Oyuncular ayrıca açılış sekansında Joel'ın kızı Sarah'ı, ilerleyen bölümlerdeki bir kısımda ise Ellie'yi kontrol ederler. Oyun boyunca ikili; bir bölümü üretilen çeşitli ateşli silah, yakın dövüş silahı ve patlayıcıların yanı sıra yakın dövüş ve gizlilik teknikleriyle, salgın hastalıklı insanlar ve hastalık bulaşmamış düşmanlara karşı mücadele verir. Ateşli silahlar arasında çeşitli tabanca, av tüfeği, tüfek, makineli silah, alev makinesi ve yay yer alır. Bu silahların tümü oyunun tamamında yer almaz ve bölümler geçildikçe, hikâyenin akışına göre karşılaşılır. Yakın dövüş silahları ise tahta parçaları, beyzbol sopası, metal boru, pala ve baltadan ibarettir. Yalnızca bir tane taşınabilen bu yakın dövüş silahlarının belli bir kullanım ömrü vardır ve her vuruşta bu ömür azalır. Çevrede bulunan boş cam şişeler ve tuğlalar, düşmanın dikkatini başka yöne çekmek, direkt olarak düşmana atıp onu sersemletmek ya da yakın dövüş sırasında daha fazla hasar vermek amacıyla kullanılabilir.

Sırt çantasından erişilen eşya üretim sisteminden bir görünüm

Oyundaki eşya üretim sistemi sayesinde çevreden toplanan alkol, sargı, paçavra, şeker, patlayıcı ve bıçak birleştirilerek birtakım ekipman ve silah üretmek mümkündür. Toplanan malzemelerle molotofkokteyli, çakı, sağlık çantası, çivi bombası, sis bombası yapılabilmekte veya herhangi bir yakın dövüş silahı geliştirilerek düşmanı tek vuruşta öldürebilen tek kullanımlık bir silah üretmek mümkündür. Tüm bu silah ve ekipmanların üretimi oyun sırasında, karakterin bunlar taşıdığı sırt çantasını çıkarması ve yere çömelmesinin ardından gerçek zamanlı olarak gerçekleşir. Sırt çantasının belli bir kapasitesi olduğundan, toplanan malzeme ve üretilen ekipmanların da belli bir sınırı vardır.

Oyun sırasında toplanan alet kutuları ve dişli biçiminde gözüken alet parçalarıyla birlikte, belli yerlerde karşılaşılan çalışma tezgâhlarında silahların şarjör kapasitesi, atış sıklığı, geri tepmenin düşürülmesi, menzil gibi bazı özelliklerinin geliştirilmesi ve silahlar için kılıf eklemesi yapmak mümkündür. Toplanan eğitim kitapçıkları sayesinde üretilen ekipmanların daha etkili ve verimli çalışması sağlanır. Bunların yanında toplanan hap ve şifalı bitkiler ise Joel'ın arttırılması, silah değiştirme hızının düşürülmesi gibi bireysel becerilerinin geliştirilmesi için kullanılır.

Oyuncular, düşmanlara doğrudan saldırabilecekleri gibi, gizlice ilerleyerek tespit edilmeden saldırabilir ya da hiç saldırmadan düşmanları geçebilirler. Dinamik gizlilik sistemi sayesinde herhangi bir nesnenin arkasına saklanarak birden fazla strateji ve teknik geliştirebilirken düşmanlar da bunlara göre farklı tepkiler gösterir. Oyunda mevcut olan "Güçlerin Dengesi" adlı yapay zekâ sistemi sayesinde düşmanlar herhangi bir çatışma anında siper alır, ihtiyaç duymaları durumunda yardım çağırır ve Joel'ın mermisinin bitmesi, dikkatinin başka yöne kayması veya başkaları tarafından saldırıya uğraması gibi zayıf anlarında saldırıya geçer. Karakterin herhangi bir anda yere çömelerek geçtiği "dinleme modu" sayesinde çevredeki düşmanların yerleri, duvar gibi engellerin arkasında olsalar dahi çıkardıkları seslere göre tespit edilebilir. Düşmanlarla mücadeleye ek olarak; suyun üstünde yüzen bir tahta yardımıyla yüzme bilmeyen Ellie'yi suyun üzerinden geçirmek, çevrede bulunan çöp kutuları veya merdivenleri kullanarak çeşitli yerlere çıkmak ve yüksek konumdaki iki ayrı yer arasında geçişi sağlamak için yine çevrede bulunan uzun tahta parçaları kullanmak gibi oyun boyunca karşılaşılan küçük çaplı platform engellerini de geçmek gerekir.

Oyunda bulunan hastalıklılar kendi içerisinde dört gruba ayrılır. Hastalığın ilk aşamasında olan "koşucular", insansı duyularının çoğunu korumakta olup görsel veya işitsel olarak hastalığın bulaşmadığı birisinin varlığını sezdiğinde ona doğru koşarak saldırıya geçerler. İkinci aşamada olan "izciler", "koşucular"a ek olarak pusu kurabilir ve daha farklı stratejilerle saldırabilir. Üçüncü aşamadaki "takırdayanlar" tamamen kör olup duyduğu seslere göre hareket eder. "Koşucular"a kıyasla daha yavaş hareket eden bu aşamadaki hastalıklılardan alınan tek ısırık, karakterin ölümüne sebep olur. Hastalığın dördüncü ve son aşamasında olan "şişkinler" ise oldukça uzun bir süredir hastalığa maruz kaldığından büyük boyutludur ve hastalığı yapan mantar tüm vücudu kaplayarak zırh vazifesi görür. Patladığında spor yayan ve yavaşça canı azaltan bombalar fırlatan bu gruptakiler de yakaladığı insanı tek hamlesiyle öldürür.

Oyunda; düşmanlarla mücadele edilen zamanların dışında, oyuncuların çevreyi keşfettiği ve savaş dışında birtakım eylemlerde bulunduğu periyotlar da bulunur. Genel olarak bu bölümlerde karakterler arasında mevcut durumlarını tartıştıkları, çevre hakkında yorumda bulundukları veya birbirlerine şakalar yaptıkları konuşmalar gerçekleşir. Çevrenin keşfedilmesi sırasında, oyunun herhangi bir yerinde kullanılmayan not, poster, harita, mektup gibi nesneler toplanarak içinde bulunulan mekân ve buranın eski yaşayanları hakkında bilgi edinilebilir. Bunlara ek olarak, üzerinde sahiplerinin adının yazılı olduğu Ateşböcekleri künyeleri ile Savage Starlight isimli bir çizgi roman serisinin sayıları da toplanabilen nesneler arasındadır.

Çok oyunculu kısım

Gruplar adını taşıyan çevrimiçi çok oyunculu kısımda, aynı anda en fazla sekiz oyuncu, tek oyunculu kısmın yeniden düzenlenmiş sürümlerinde mücadele eder. Bu kısımdaki Erzak Baskını ve Sağ Kalanlar adlı modların ikisi de takım ölüm karşılaşması olup ikincisinde yoktur. Sorgulama adlı üçüncü modda ise karşı takımın kasasını bulup ele geçiren ilk takım karşılaşmayı kazanır. Her modda oyuncular, tek oyunculu kısmın hikâyesindeki Avcılar ile Ateşböcekleri adlı gruplardan birini seçerek o grubun bir üyesi olur. Oyuncular, karşılaşmalarda elde edilen erzaklarla gruplarını sağ tutmaya çalışır. Her karşılaşma bir gün sayılırken 12 hafta boyunca grubunu sağ tutanlar iki grup arasında tekrar bir seçim yaparak oyuna yeniden başlayabilir.

Çok oyunculu kısımda da çevreden toplanan malzemeleri, eşya üretim sistemi sayesinde çeşitli ekipmanlara dönüştürmek mümkündür. Karşılaşmalarda çevreden toplanan erzağın yanı sıra düşmanı öldürme, düşmanın öldürülmesine yardım etme, ölen düşmanların üzerindeki malzemeleri alma, takım arkadaşlarını canlandırma ve eşya üretimi yapma sonrasında kazanılan puanlar da karşılaşma sonunda erzağa dönüşür. Elde edilen erzağa göre grubun nüfusu artar ya da azalır. Oyunda sürekli olarak rastgele gerçekleşen olayların, belli bir süre içerisinde oyuncular tarafından yerine getirilmesi gerekir. Maçlar sonrasında bu görevlerin tamamlanıp tamamlanmaması klana olumlu ya da olumsuz yönde yansır.

Oyun tarafından rastgele yaratılan grup üyelerinin isimleri, Facebook bağlantısı kurularak Facebook arkadaşlarının isim ve resimleriyle eşleştirilebilir. Oyuncular; başlık, miğfer, maske ve amblem eklemeleri yaparak karakterlerini kişiselleştirebilir. Oyunun PlayStation 3 sürümünün çevrimiçi sunucuları, 3 Eylül 2019'da kapatılmıştır.

Konusu

Oyundaki "takırdayanlar" (üstte) ve "koşucular" tarafından gerçekleştirilen saldırılardan birer görünüm

Joel (Troy Baker), on iki yaşındaki kızı Sarah () ile birlikte Austin, Teksas'ın banliyölerinde yaşayan bir babadır. 26 Eylül 2003 tarihinde Cordyceps cinsi bir mantarın sebep olduğu ve bulaştığı kişileri birkaç saat içerisinde insan öldüren yaratıklara çeviren salgın bir hastalık yayılmaya başlar. Joel, erkek kardeşi Tommy (Jeffrey Pierce) ve Sarah ile birlikte, oluşan kaos ortamından kaçmaya çalışırken Sarah bir asker tarafından vurulur ve Joel'ın kollarında ölür.

2033 yılına gelindiğinde medeniyetin büyük bir kısmı salgın nedeniyle yok olmuştur. Hayatta kalanlar karantina altına alınmış totaliter bölgelerde, bağımsız yerleşimlerde ya da göçebe bir şekilde yaşamaktadır. Boston, Massachusetts'in semtindeki karantina altına alınmış bölgede yaşayan Joel ise, arkadaşı Tess (Annie Wersching) ile birlikte kaçakçılık yapmaktadır. Bir gün silahlarının çalınması üzerine ikili, bir karaborsa tüccarı olan Robert'ın (Robin Atkin Downes) peşine düşer. Yaşanan çatışma ve kovalamaca sonunda ikili, Robert'ı yakalar. Robert, Tess'in kendisini öldürmesinden önce silahları, karantina bölgelerindeki yönetime karşı ayaklanan Ateşböcekleri adlı milis gruba sattığını söyler. Akabinde Ateşböcekleri'nin lideri Marlene (Merle Dandridge), yaralı bir şekilde Joel ve Tess'in yanına gelir ve Ellie (Ashley Johnson) isimli bir genç kızı, Ateşböcekleri'nin karantina bölgesi dışında saklandığı bir yere götürmeleri karşılığında silah ve malzeme verme teklifinde bulunur. Teklif Joel'ın hoşuna gitmese de, silahları almak için başka seçenekleri olmamasından dolayı teklifi kabul ederler.

Karanlık çöktüğünde Ellie ile birlikte karantina bölgesinin dışına çıkmayı başaran Joel ve Tess, Ellie'nin hastalıklılar tarafından ısırılmış olduğunu öğrenir. Normalde iki gün içerisinde dönüşümün başlaması gerekirken Ellie, üç hafta önce ısırıldığını ve bu durumun, hastalığa karşı aşı bulmaya çalışan Ateşböcekleri mensubu doktorlar tarafından kullanılabileceğini söyler. Ertesi günün sabahında buluşma noktasına varan grup, burada yalnızca Ateşböcekleri üyelerinin ölü bedenleriyle karşılaşır. Ne yapacaklarını tartışırlarken Tess'in de hastalıklılar tarafından ısırıldığı ortaya çıkar. Bir saat kadar önce ısırılmasına karşın durumunun Ellie'den daha kötü olduğunu söyleyen Tess Joel'a, önemli olduğuna inandığı Ellie'ye sahip çıkarak onu, uzun süredir görüşmediği, eski bir Ateşböcekleri üyesi olan kardeşi Tommy'ye götürmesini tembihler. Askerlerin binaya doğru harekete geçmesi üzerine Tess, ikiliye zaman kazandırma amacıyla askerlerle girdiği çatışmada öldürülür, Joel ile Ellie ise binayı terk etmeyi başarır.

Bu noktadan sonra Joel, Lincoln, Massachusetts'te yalnız yaşayan ve kendisine bir iyilik borçlu olan eski arkadaşı Bill'e () gider ve kendisinden çalışır durumdaki bir kamyonet temin ederek Ellie ile birlikte Tommy'nin yanına doğru yola çıkar. Pittsburgh, Pensilvanya'dan geçtikleri sırada, haydut çetelerin saldırısına uğrarlar. Kamyonetin kullanılamaz duruma gelmesinin ardından yollarına yaya olarak devam eden ikili, yolculuklarında karşılaştıkları orta yaşlardaki Henry () ve onun Ellie'nin yaşlarındaki erkek kardeşi Sam () ile tanışır. Henry ile Sam de daha önceleri birlikte yaşadıkları grubun üyelerini aramak için şehirden çıkmaya çalışmaktadır. Böylelikle bu dört kişi birlikte hareket etmeye karar verirler. Hastalıklılar ve çetelerle girilen mücadeleler sonrasında bu dörtlü şehirden çıkmayı başarsa da Sam, hastalıklılar tarafından ısırılmış ve bunu yanındakilerden saklamıştır. Grup, geceyi bir evde geçirirken sabah olduğunda hastalığın etkisine girmiş olan Sam, Ellie'ye saldırır. Elindeki silahla kardeşini öldürmek zorunda kalan Henry, önce silahını Joel'a doğrultsa da kararını değiştirerek kendi silahıyla intihar eder.

Sonbahara girildiğinde Joel ve Ellie, Jackson, Wyoming'deki bir hidroelektrik santrali yakınlarında eşi Maria (Ashley Scott) ile birlikte bir yerleşim yeri kuran Tommy'yi bulur. Joel, Ellie'nin Ateşböcekleri'ne ulaştırılması görevini Tommy'ye bırakma niyetinde olsa da, bölgenin çeteler tarafından saldırıya uğraması sonrasında Ellie'yi kurtarması ve Sarah konusunda Ellie ile yüzleşmesinin ardından Ellie ile kalmaya karar verir. Tommy'nin, Doğu Colorado Üniversitesinde Ateşböcekleri'nin kullandığı bir laboratuvarın olduğunu söylemesi üzerine ikili, at üzerinde üniversiteye doğru yola koyulur. Ancak buraya vardıklarında laboratuvarın terk edilmiş olduğunu görürler. Bir kayıt cihazından yaşayanların Salt Lake City, Utah'taki bir hastaneye nakledildiğini öğrenmelerinin ardından hastaneye doğru hareket edecekleri sırada haydutların saldırısına uğrarlar. Çatışmada ağır bir şekilde yaralanan Joel'ı at sırtına bindiren Ellie, bölgeden uzaklaşmayı başarır.

Kışa girildiğinde ikili, kar ve tipiden korunmak için dağların arasındaki bir sığınakta saklanıyordur. Ağır yaralı olan Joel'a yiyecek bir şeyler bulmak için avlanmaya çıkan Ellie, okla avladığı geyiği sığınağa götürecekken David () ve James () adlı iki kişiyle karşılaşır. Oku ikiliye doğrultarak yaptığı konuşmalar sonrasında Ellie, bir grupla birlikte yaşadıklarını ve besine ihtiyaçları olduğunu belirten David'e avladığı geyiği, penisilin karşılığında vermeyi kabul eder. James'in penisilini almak için kendi kamplarına gittiği sırada bir binaya girerek burada beklemeye koyulan Ellie ile David, hastalıklıların saldırısına uğrar. Birlikte hareket ederek saldırıların savuşturulmasının ardından David, yiyecek bulmaları için birkaç hafta önce gönderdiği bir grubun, küçük bir kızla birlikte dolaşan bir adam tarafından öldürüldüğünü söyler ve Ellie'ye bu konu hakkında bir şey bilip bilmediğini sorar. Bu ifadelerin ardından Ellie'nin silahını David'e doğrulttuğu esnada, James de penisilinle birlikte ikilinin kaldığı yere varır. David, Ellie'nin penisilini alarak gitmesine izin verir. İlacı Joel'a veren Ellie, onun hemen yanında uykuya dalar. Ertesi günün sabahında uyandığında David'in grubunun kendisini takip ederek bulundukları bölgeye gelmiş olduğunu görür. Joel'a ulaşmamaları için atına atlayarak uzaklaşır ve adamların dikkatini başka yöne çeker. Bir süre kaçan ve grupla çatışmaya giren Ellie, en nihayetinde David tarafından yakalanarak bayıltılır. Uyandığında ise kendisini bulduğu kafesin içindeyken James'in ölü bir insanı parçalara ayırdığını görür. David, Ellie'yi yamyam grubuna katılmaya davet eder, Ellie'nin teklifi reddetmesi üzerine ise onun da öldürüleceği imasında bulunur.

Diğer taraftan ilacın etkisiyle kendine gelen Joel, Ellie'nin ortadan kaybolduğunu görüp onu aramaya çıkar. David'in adamlarıyla girdiği mücadelenin ardından, adamların ikisine işkence yaparak Ellie'nin nerede tutulduğunu öğrenir. Diğer yandan David, Ellie'yi kafesten çıkarmaya çalışırken Ellie tarafından ısırılır. Ellie'nin yarasını göstererek hastalıklılar tarafından ısırıldığını söylemesinin ardından iki adam kısa bir süreliğine şaşkınlık yaşar. Bunu fırsat bilen Ellie, odadaki satırı alarak James'in boğazını keser ve David'in silahını ateşlemesinden de kurtularak odadan kaçar. Bir süre kampta kaçacak yer aramasının ardından bir restoranda David tarafından kıstırılan Ellie'nin David ile boğuşması sırasında restoranda yangın çıkar. Bu yangını gören Joel, restorana girer ve Ellie'nin kendini korumak amacıyla David'i öldürdüğünü görür.

İlkbahara gelindiğinde Joel ve Ellie, Salt Lake City'deki Saint Mary Hastanesi'ne varır. Hastaneye gitmek için su altında kalan tünellerden geçtikleri sırada Ellie boğulma tehlikesi geçirir. Kızı kurtarmaya çalışan Joel, bir anda Ateşböcekleri üniforması giyen birisinin kendisine silah doğrulttuğunu görür. Yapılan dur ihtarına uymamasının ardından silahının dipçiğiyle vurarak Joel'ı bayıltır. Gözlerini hastanede açan Joel, karşısında Marlene'i görür. Ellie'nin hayatta olduğunu, o esnada ameliyat için hazırlandığını, hastalığa karşı aşı üretmek üzere çalışan doktorların Ellie'nin beynindeki mantar dokusunu çıkarması gerektiğini, bu durumda Ellie'nin ameliyat masasında öleceğini öğrenen Joel, buna karşı çıkar. Hastanedekilerle girdiği çatışma sonrasında ameliyathaneye girer ve baygın hâldeki Ellie'yi kucağına alarak otoparka iner. Otoparkta bekleyen Marlene, Joel'ı ikna etmeye çalışır, ama Joel tarafından öldürülür. Arabayla bölgeden uzaklaştıkları sırada Ellie kendine gelir ve olan biteni sorar. Ancak Joel, Ateşböcekleri'nin elinde hastalığa karşı bağışıklığı olan onlarca insan olsa da bir aşı geliştirmeyi başaramadıklarını, bu yüzden denemelere devam etmediklerini söyler. Tommy'nin yerleşim yerinin hemen dışında yaptıkları konuşmada Ellie, sağ kalma suçluluğundan bahseder. Joel ise, Ellie'nin ısrarlı sorularına rağmen Ateşböcekleri ile ilgili söylediklerinin doğru olduğunu vurgular.

Geliştirilmesi

Bir tarantula üzerinde parazit olarak yaşayan Cordyceps cinsine ait Cordyceps ignota türündeki mantar

Uncharted 2: Among Thieves'in tamamlanmasının ardından Naughty Dog çalışanları, teki The Last of Us, diğeri ise Uncharted 3: Drake's Deception üzerinde çalışan iki gruba ayrıldı. 2009'da başlanan oyunun geliştirilmesinde görevli ekibin yönetmeni Bruce Straley, yaratıcı yönetmeni ise Neil Druckmann'dı.

Oyunun fikrinin temelleri 2004'te, üniversite öğrenimi esnasında Druckmann'ın PlayStation 2 oyunu Ico'nun (2001) oynanışına sahip ve Yaşayan Ölülerin Gecesi (Night of the Living Dead, 1968) filmindeki geçen, 'ndeki (Sin City, 1991-2000) 'a benzeyen ana karakterin olduğu bir oyun fikrine dayanır. Bu fikre göre bir polis memuru olan ana karakter, genç bir kızı zombilerden korumakla görevli olsa da oyuncular, bu karakterin sahip olduğu kalp rahatsızlığının ortaya çıktığı anlarda kız karakteri kontrol edecekti. Naughty Dog'da programcı olarak çalışmaya başlamasının ardından Druckmann, konsept üzerinde birtakım değişiklikler yaparak hem yazıp hem çizeceği bir çizgi roman oluşturmak istese de bu girişimi de başarılı olmadı.

Druckmann ile Straley, zaman zaman birlikte yedikleri akşam yemekleri esnasında, ileride ne yapacaklarına dair konuşmalar da gerçekleştiriyordu. Druckmann'ın burada bahsettiği fikirlerden biri, narin bir karakter ile onun koruyucusu konumundaki bir karakterin, ilerleyen dönemde rollerini değiştirmesi; bir başkası ise oyuncunun dilsiz bir kız karakteri kontrol etmesi ve bu sayede oyuncuyla konuşamayan karakterin, hareketleriyle iletişim kurabilecek olmasıydı. İkili 2008'de, Uncharted 2: Among Thieves üzerine çalıştığı dönemde izlediği doğa belgeseli dizisi Yeryüzü'nün (Planet Earth) bir bölümünde, Cordyceps cinsi parazit bir mantarın, karıncaları enfeksiyona uğratarak onların beyinlerini kontrol altına alması ve kafalarından dışarı doğru büyümesinden yola çıkarak bu mantarın insanı da etkileyebileceği fikrini ortaya atmıştı. Druckmann ile Straley'in bu üç konsepti de birleştirerek ortaya çıkardığı oyun taslağı, böceklerden bulaşan ve yalnızca kadınları etkileyen hastalık nedeniyle tehlikeli yaratıklara dönen insanların medeniyeti yok ettiği bir dünyada geçiyor ve hastalığa karşı bağışıklık sahibi tek kadın olan karakter, kendisini koruyan erkek bir karakterle birlikte olası bir tedavinin bulunabileceği laboratuvara doğru yolculuğa çıkıyordu. Ancak bu fikir, Druckmann'ın ifadesiyle "kadın düşmanı olduğu" için Naughty Dog tarafından reddedildi.

Druckmann; Uncharted 2: Among Thieves'in ana karakteri Nathan Drake'in İngilizce bilmeyen Tibetli rehberi Tenzin ile birlikte ilerlediği kısımdan ilham alınarak The Last of Us'taki Joel ve Ellie karakterleri arasında da kuvvetli bir bağ kurulduğunu ifade etti. Oyunun atmosferini yaratmak için kıyamet sonrası ve distopik kurgulara sahip çeşitli film, kitap ve televizyon yapımlarını inceleyen ikili, tarihte yaşanan olayları araştırdıklarında bunlardan yararlanmanın daha faydalı olacağı kanaatine vardı. 1918'deki grip salgınını incelediklerinde insanların yok olma tehlikesiyle karşı karşıya kaldığında kendini koruma isteğini, 1880'lerdeki çocuk felci salgınını incelediklerinde ise toplumsal sınıf farklılıklarının hastalıklılara bakış açısında nasıl bir fark yarattığını gözlemledi. Bu gözlemleri sonucunda Druckmann, The Last of Us'ta geleneksel bir kötü karakter olmaması kanısına da vardı.

Geliştirme ekibi, oyun için yeni ve özgün bir motor geliştirdi. Yapay zekâ, oyuncularla koordineli davranacak şekilde oluşturuldu. Işıklandırma motoru da kapsayacak biçimde yeniden yaratılarak güneş ışığının boşluklar arasından sızması ve bazı yüzeylerden yansıması sağlandı. Oyunun kullanıcı arayüzü tasarımı, geliştirme esnasında birkaç kez yenilendi.

Oyunda kullanılan müziklerin çoğunda başta gitar olmak üzere çeşitli çalgılarla yer alan Gustavo Santaolalla, müziklerin tamamını kendisi besteledi. Orkestral müzikler ise Nashville Scoring Orchestra tarafından icra edildi ve Nashville'deki Ocean Way Studios'ta kaydedildi. Oyun müziklerinin yer aldığı soundtrack albümü 7 Haziran 2013'te iTunes üzerinden dijital olarak ve Sony Masterworks tarafından CD olarak satışa sunuldu. Albüm ayrıca, oyunu ön sipariş verenlere özel olarak sunulan Sights and Sounds adlı indirilebilir içerik paketinde yer aldı.

Oyun ilk olarak 29 Kasım 2011'de, Times Square'deki bir reklam panosunda "gözlerinize inanamayacağınız bir PlayStation 3 oyunu" sloganı ile duyuruldu. Oyunla ilgili ilk video 3 Aralık 2011 tarihinde yayımlandı. 7 Aralık günü site üzerinden oyuna dair ilk görseller sunuldu. 2011 Spike Video Oyunu Ödülleri töreni sırasında, Naughty Dog'un yeni bir fikrî mülkiyet üzerinde çalıştığını belirten Sony Computer Entertainment tarafından resmî duyurusunun gerçekleştirilmesinin ardından, oyun içi görüntülerden oluşan bir fragman gösterildi. 15 Mayıs 2013'te, oyun üzerindeki çalışmanın tamamladığı ve üretim aşamasına geçildiği açıklandı.

Yayımlanması

İlk olarak 7 Mayıs 2013 günü yayımlanması planlanan oyun, 12 Şubat 2013 günü yapılan duyuruyla 14 Haziran'a ertelendi. Dünya genelinde 14 Haziran 2013 tarihinde yayımlanan The Last of Us, istisnai olarak Japonya'da 20 Haziran günü satışa sunuldu. Oyun, Blu-ray Disc'in yanı sıra PlayStation Store üzerinden indirilebilir olarak da yayımlandı. Özel bir yükleme sistemine sahip olan bu sürümde, yarısının indirilmesinin ardından oynanmaya başlanabilmekte ve bu esnada indirme işlemi de devam edebilmekteydi. Öte yandan Avrupa'da yayımlanan sürümde, çok oyunculu oynanıştaki kafanın kesilmesi ve patlaması özellikleri sansürlenmişti. Oyunun normal sürümünün dışında yayımlanan özel paketler ve içerikleri ise şu şekildeydi:

The Last of Us'ın sürümleri

Özellikler		Standard	Survival Edition	Joel Edition	Ellie Edition	Post-Pandemic Edition	Collector's Edition
Oyunun Blu-ray Disc'i		Evet	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet
Naughty Dog çıkartmaları		Evet	Evet	Bir çıkartma	Bir çıkartma	Evet	Evet
Ek içerik	Sights and Sounds	Yalnızca ön sipariş	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet
	Survival	Yalnızca ön sipariş	Evet	Evet	Evet	Evet	Evet
Mini çizgi roman		Hayır	Evet	Evet	Evet	Evet	Hayır
Sanat kitabı		Hayır	Evet	Hayır	Hayır	Hayır	Evet
Metal kutu		Hayır	Evet	Hayır	Hayır	Evet	Evet
American Dreams kapak sürümü		Hayır	Evet	Hayır	Hayır	Evet	Evet
LittleBigPlanet Sackperson teması		Hayır	Hayır	Joel sürümü	Ellie sürümü	Hayır	Evet
Kumanda teması		Hayır	Hayır	Joel sürümü	Ellie sürümü	Hayır	Evet
Poster		Hayır	Hayır	Joel posteri	Ellie posteri	Hayır	Hayır
Kanvas kumaş kap		Hayır	Hayır	Evet	Evet	Hayır	Hayır
Mini sanat kitabı		Hayır	Hayır	Evet	Evet	Hayır	Hayır
Joel ve Ellie heykeli		Hayır	Hayır	Hayır	Hayır	Evet	Evet
Kartpostal takımı		Hayır	Hayır	Hayır	Hayır	Hayır	Evet
Tişört ve şemsiye		Hayır	Hayır	Hayır	Hayır	Hayır	Evet

Güncellemeler

Oyunun ilk gün olan 14 Haziran günü, oyunu 1.01 versiyonuna yükselten ilk güncellemesi çıktı. Bu güncellemeyle birlikte, çalışmayan otomatik kayıt özelliğinde yaşanan hata giderildi. 29 Haziran günü yayımlanan 1.02 güncellemesiyle birlikte, oyunun tek oyunculu kısmında yer alan ve gerçek hayatta bir seks hattının telefon numarası olan numara kaldırıldı. Bunun yanında çok oyunculu kısımda bazı düzenleme ve değişikliklere gidildi. 29 Ağustos günü yayımlanan 1.03 güncellemesinde tek ve çok oyunculu kısımlarda düzenleme ve değişiklikler yapılırken çok oyunculu kısma "Sorgulama" modu eklendi. Küçük değişikliklerin yer aldığı 1.04 güncellemesini yayımlamaktan vazgeçen Naughty Dog, 15 Ekim günü Abandoned Territories Map Pack adlı indirilebilir içerik paketiyle birlikte 1.05 güncellemesini çıkardı. Pakete ek olarak bu güncellemede tek ve çok oyunculu bölümlerde birtakım düzenleme ve değişikliklere yer verildi. 13 Şubat 2014'te, yalnızca Left Behind paketine sahip olan kullanıcılara sunulan 1.06 güncellemesiyle birlikte oyunda küçük düzenlemeler yapıldı ve oyun, bu pakete uyumlu hâle getirildi. 1.07 güncellemesi, üçüncü indirilebilir içerik paketiyle birlikte 6 Mayıs 2014'te Amerika Birleşik Devletleri'nde, 7 Mayıs'ta ise dünya çapında yayımlandı. Bu güncellemeyle birlikte oyuna "grounded" isimli yeni bir zorluk seviyesi eklenirken çok oyunculu kısma ücretsiz olarak tam otomatik tüfek ilave edildi.

İndirilebilir içerikler

Ön siparişle satılan sürümlerde iki farklı indirilebilir içerik eklenmişti. Sights and Sounds Pack'te oyun müzikleri albümü, PlayStation 3 için bir dinamik tema ve Joel ile Ellie kullanıcı resimleri vardı. Survival Pack ise oyunun hikâye kısmının tamamlanmasının ardından alınabilen Joel ve Ellie için ekstra kıyafetler ile çoklu oyuncu modu için ekstra tecrübe puanı, oyun parası, değiştirilebilen özel objeler ve yakın dövüşte daha hızlı hareket etmeyi sağlayan bir özellik içermekteydi.

Naughty Dog topluluk stratejisti Eric Monacelli, 28 Mayıs günü PlayStation Blog üzerinden oyunda olacağını duyurdu. Bu şifre ile birlikte biri tek oyunculu kısım, diğer ikisi ise çok oyunculu kısım için yayımlanacak olan toplam üç indirilebilir içerik paketi için ödenecek ücret düşürülmüş olacaktı. Ek olarak oyuncular, tek oyunculu kısımda silah ve fiziksel yetenekler bakımından bazı kolaylıklar ile Grounded: Making of The Last of Us isimli 90 dakikalık oyunun yapım belgeseline de ücretsiz olarak erişebilme imkânına sahip olmaktaydı.

Abandoned Territories Map Pack başlıklı ilk indirilebilir içerik paketi Kuzey Amerika'da 15 Ekim, Avrupa'da ise 16 Ekim'de, oyunun 1.05 güncellemesiyle birlikte yayımlandı. Bu paketle birlikte çok oyunculu kısma Kitabevi, Ana Kasaba, Banliyö ve Otobüs Terminali isimli dört yeni harita eklenmekteydi. Kuzey Amerika'da 5 Kasım, Avrupa'da ise 6 Kasım'da yayımlanan Nightmare Bundle isimli indirilebilir içerikle birlikte oyunun çok oyunculu kısmına on yeni maske ve başlık eklenmekteydi. Bu maske ve başlıkların dokuzu ayrı ayrı satın alınabilirken yalnızca Season Pass sahipleri ve paketin tamamını satın alan kullanıcılara verilen maske de dahil olmak üzere içeriğin tamamı, Season Pass sahipleri tarafından ücretsiz olarak elde edilebilmekteydi.

14 Kasım günü yapılan PlayStation 4 tanıtım etkinliğinde Left Behind isimli tek oyunculu kısım için hazırlanan paket duyuruldu. Oyunun hikâyesinin öncesindeki bir dönemde Ellie ile arkadaşı Riley'in yaşadıklarını ve ana hikâyede görülmeyen bir zaman dilimini konu alan paketin 14 Şubat 2014'te piyasaya sürüleceği açıklandı. Paket, daha önce açıklanan tarihten iki gün önce, 12 Şubat 2014 tarihinde yayımlandı.

1.07 güncellemesiyle birlikte 6 Mayıs 2014'te Amerika Birleşik Devletleri'nde, 7 Mayıs'ta ise dünya çapında yayımlanan Reclaimed Territories Map Pack adlı üçüncü indirilebilir içerik paketiyle birlikte oyunun çok oyunculu kısmına Rıhtım, Su Kulesi, Hükûmet Binası ve Kömür Madeni isimli dört yeni harita eklenmekteydi. Grounded paketiyle birlikte ana oyuna ve Left Behind ile birlikte gelen kısma yeni bir zorluk seviyesi eklendi. Professional Survival ve Situational Survival Skills paketleriyle birlikte çok oyunculu kısma 8 yeni karakter özelliği gelirken Survivalist Weapons paketiyle birlikte ise aynı kısma dört yeni silah geldi.

Yeniden düzenlenmiş ve yeniden yapım sürümleri

9 Nisan'da, PlayStation Store'da yer alan bir görselde, oyunun The Last of Us Remastered adıyla PlayStation 4 için yayımlanacağı ortaya çıktı. Aynı gün Sony tarafından yapılan açıklamayla oyunun, The Last of Us Remastered adı altında 2014 yazında PlayStation 4 için yayımlanacağı duyuruldu. 1080p çözünürlüğüne sahip olacak oyunun, daha gelişmiş grafikleri barındıracağı, yönetmenin yorumları ile daha önce yayımlanan tüm indirilebilir içerikleri içereceği belirtildi. Bu sürümün geliştirilmesine PlayStation 3 sürümünün tamamlanmasından hemen sonra başlandığı belirtildi. Sony'nin E3 2014'teki basın konferansında oyunun çıkış tarihi 29 Temmuz 2014 olarak açıklandı.

Oyunun adlı 2 Eylül 2022'de PlayStation 5 için yayımlanırken 28 Mart 2023'te Windows için yayımlanacağı duyuruldu.

The Last of Us: Game of the Year Edition

Sony tarafından Ekim 2014'te yapılan açıklamayla duyurulan The Last of Us: Game of the Year Edition adlı "Yılın Oyunu Sürümü", 11 Kasım 2014'te yayımlandı. Bu sürümde, daha önceden yayımlanmış olan tüm içerik yer almaktaydı.

Tepkiler

Eleştiri ve incelemeler

Değerlendirme

Derleme puanları

Derleyici	Puan
GameRankings	95,04%
Metacritic	95/100

İnceleme puanları

Yayıncı	Puan
CVG	10/10
Edge	10/10
EGM	9,5/10
Eurogamer	10/10
Famitsu	38/40
Game Informer	9,5/10
GameSpot	8/10
GamesTM	9/10
GameTrailers	9,8/10
Giant Bomb
IGN	10/10
Joystiq
OPM (BK)	10/10
Polygon	7,5/10
VideoGamer.com	10/10
Destructoid
Machinima
The Daily Telegraph
The Guardian

Genel olarak olumlu tepkilerle karşılanan The Last of Us, Metacritic'te listelenen incelemelerin 42'sinden tam puan alarak 39 incelemeden tam puan almayı başaran Uncharted 2: Among Thieves'i geride bıraktı ve bu alandaki en başarılı oyun konumuna geldi. Çeşitli oyun incelemelerini derleyen ve ortalama bir puan belirleyen web sitelerinden Metacritic'te 100 üzerinden 95, GameRankings'te ise %95,04'lük ortalamalar yakaladı. Metacritic'teki ortalamasıyla, 97'lik bir ortalama tutturan Grand Theft Auto V'ın ardından 2013 yılının en iyi PlayStation 3 oyunu olurken tüm zamanların en iyi PlayStation 3 oyunları listesinde 98 ortalamalı Grand Theft Auto IV, Grand Theft Auto V, 96 ortalamalı Uncharted 2: Among Thieves ile Batman: Arkham City'nin ardından, kendisiyle aynı ortalamalara sahip LittleBigPlanet, Red Dead Redemption ve Portal 2 ile birlikte beşinci sırada yer aldı. GameRankings'te de tüm zamanların en iyi beşinci PlayStation 3 oyunu olarak listelenen The Last of Us'ın önünde sırasıyla %97,04 ortalamalı Grand Theft Auto IV, %97,01 ortalamalı Grand Theft Auto V, %96,38 ortalamalı Uncharted 2: Among Thieves ve %96,12 ortalamalı Batman: Arkham City bulunmaktaydı.

Oyunun tam puan aldığı Edge dergisindeki incelemede "Naughty Dog, bu konsol neslinin en büyüleyici ve duygulara en çok hitap eden oyununu üretmiş. Zaman zaman büyük bütçeli yapımların harika fikirleri mahvettiğine şahit olsak da, The Last of Us gibi oyunlar simsiyah bir asfalttan yükselen, yemyeşil bir asmaya benzercesine oyun dünyasının içerisinden yükseliyor." ifadeleriyle duyulan memnuniyet dile getirildi. Oyuna tam puan veren Eurogamer'daki incelemede "Kimi zaman, büyük bir etki yaratması beklenen aksiyon oyunları, ortaya çıkan basit oynanışı ve hikâyesiyle birlikte büyük bir hayal kırıklığı yaratır. The Last of Us ise bunları derinlemesine işleyerek bu işin nasıl yapılması gerektiğini ortaya koyuyor. Oldukça güzel bir biçimde harmanlanan duygusallık ve cesaret temaları sayesinde gerçek bir hikâye izlenimi veriyor. The Last of Us, ölmek üzere olan kendi türü için adeta bir umut ışığı." ifadeleri kullanıldı. Televizyon programı 'in sunucuları ve 'dan 10 üzerinden 10 puan alan oyun, program tarihi boyunca tam puan almayı başaran dokuzuncu oyun oldu. "The Last of Us Naughty Dog'un şimdiye dek çıkardığı en iyi oyun olmakla kalmıyor, bu konsol neslinin en iyi oyunları arasına giriyor. Belki de oyun dünyasının Yurttaş Kane'i (Citizen Kane), on yıllar boyunca kendisinden söz ettirecek bir baş yapıt olmayı başarıyor." ifadelerinin kullanıldığı Empire dergisindeki incelemede yapıma tam puan verildi. Tam puan veren PlayStation Official Magazine - UK, oyunu "İnsanı duygusal yönden etkileyen harika manzaralar ile sesler içeren ve böyle bir macera yaşamaya iten bir sanat eseri." şeklinde tanımladı. Colin Moriarty'nin IGN'de yer alan incelemesinde oyuna tam puan verilirken "Bir başyapıt, yalnızca PlayStation 3 için çıkan oyunlardan en iyisi ve mutlaka oynanması gereken bir yapım." ifadeleri kullanıldı. Tam puan aldığı Destructoid'deki inceleme yazısında Jim Sterling, "The Last of Us'ta yalnızca dövüş ve 'duygusal' olaylar yok... The Last of Us, benim olmasını istediğim her şeyin aynısını içeren bir yapım." sözleriyle bir bütün olarak oyunu takdir etti. Richard Mitchell, oyuna tam puan verdiği Joystiq'teki incelemesini "The Last of Us mutlu bir hikâye olmasa da gerçekten sağlam bir hikâye." cümlesiyle sona erdirdi.

Olumlu tepkilerin yanında, görece az sayıdaki incelemeden bazı olumsuz tepkiler de aldı. 10 üzerinden 7,5 puan verdiği Polygon'daki incelemesinde oyunun biraz üçüncü şahıs nişancı türüne kayarak belli bazı noktalardaki tüm düşmanların öldürülmesini zorunlu kıldığını ve oyunun geri kalan kısmıyla kıyasladığında bu durumun eğreti durduğunu belirten Philip Kollar, oyundaki dövüş sistemini "karmaşık" olarak tanımladı ve bunun da oyuncuları sıklıkla kontrol noktalarından başlamasına sebep olduğunu söyledi.GameSpot'taki incelemesinde oyuna 10 üzerinden 8 puan veren Tom McShea ise kontrol noktalarının çok sık olmasının gerilimi düşürdüğünü ve oyuncuların gerçekten tehlikeli bir macera içinde olduğu hissini kaybetmesine yol açtığını ifade etti.

Satışlar

Piyasaya çıktığı ilk hafta 1,3 milyon kopya satan The Last of Us, üçüncü haftasının sonundaki 3,4 milyonluk satış rakamıyla 2013 yılının en hızlı satılan PlayStation 3 oyunu oldu. Aynı zamanda 2013 yılı içerisinde çıkan oyunlar arasında en yüksek ilk hafta satış rakamına ulaşsa da, elde ettiği bu iki unvanı daha sonraları yayımlanan Grand Theft Auto V'a kaptırdı. Birleşik Krallık satış listesine birinci sıradan giriş yapan oyun, bu konumunu altı hafta boyunca sürdürerek FIFA 12 ve Call of Duty: Black Ops II'ya ait olan rekorları kırdı. Amerika Birleşik Devletleri, Fransa, İrlanda, İtalya, Hollanda, İsveç, Finlandiya, Norveç, Danimarka, İspanya, Almanya ve Japonya satış listelerinde de bir numaraya yükselmeyi başardı.The Last of Us Ocak 2015 itibarıyla dünya çapında 5,43 milyonun üzerinde kopya satmayı başardı.

Çıktığı hafta 632.000'in üzerinde satan The Last of Us Remastered ise ilk haftasındaki satışlar göz önüne alındığında yılın en iyi çıkışını yapan beşinci oyun oldu. Ocak 2015 itibarıyla 2,75 milyon kopyanın üzerinde satışa ulaştı.

Aday gösterildiği veya kazandığı ödüller

The Last of Us, 240'ın üzerinde "Yılın Oyunu" ödülü kazandı. Yayımlanmasından önce, E3'te yer alan önizlemelerinin ardından ödül kazanmaya başladı. Oyun; 41. Annie Ödülleri,The A.V. Club,,,Daily Mirror,The Daily Telegraph, Destructoid,,The Escapist,GamesRadar,GameTrailers,14. Developers Choice Awards,Game Revolution,Giant Bomb,,, IGN, IGN Australia,International Business Times, Kotaku,,VG247 ve VideoGamer.com tarafından 2013'ün en iyi oyunu olarak gösterildi. Oyun ayrıca GameSpot, GameTrailers,Hardcore Gamer, ve IGN tarafından yılın en iyi PlayStation oyunu seçildi. Naughty Dog ise The Daily Telegraph,Edge,Golden Joystick Awards,Hardcore Gamer, ve (2013 Spike VGX) tarafından yılın en iyi stüdyosu veya geliştiricisi olarak gösterildi.

Baker ve Johnson'da gösterdikleri performansla çeşitli adaylık ve ödüller elde etti. Baker, Hardcore Gamer ve 2013 Spike VGX; Johnson ise Britanya Akademisi Video Oyunu Ödülleri, DICE Ödülleri, VGX 2013, ve The Daily Telegraph tarafından verilen ödülleri kazandı. Oyunun hikâyesi de Britanya Akademisi Video Oyunu Ödülleri, DICE Ödülleri, Game Developers Choice Awards, Golden Joystick Awards,, GameTrailers, Giant Bomb,Hardcore Gamer, ve IGN tarafından ödüllendirildi. Ses tasarımı ve müzik alanında DICE Ödülleri,, ve IGN; grafik ve sanat tasarımı alanında ise Destructoid, DICE Ödülleri, Golden Joystick Awards ve IGN tarafından verilen ödüllerin sahibi oldu.

Uyarlamalar

Druckmann'ın yazıp çizimlerini 'in yaptığı ve Dark Horse Comics tarafından yayımlanan dört sayılık çizgi roman serisi The Last of Us: American Dreams, oyunun ana hikâyesinden bir yıl öncesinde, Ellie ile hemen hemen aynı yaşlardaki Riley'nin yaşadıklarını konu alır. İlk sayısı 3 Nisan 2013'te yayımlanan çizgi romanın, yapılan satışlar sonucu 29 Mayıs günü ikinci baskısı yapıldı. Aynı gün serinin ikinci sayısı da raflardaki yerini aldı. Üçüncü sayı 26 Haziran'da, dördüncü sayı 31 Temmuz'da, dört sayının tamamının yer aldığı paket ise 30 Ekim'de piyasaya sürüldü.

25 Kasım 2013 tarihinde oyunun potansiyel film versiyonunda kullanılabilecek olan bazı alan adlarının hakları, Sony tarafından satın alındı. 6 Mart 2014'te Sony, The Last of Us'ın film uyarlamasının Screen Gems tarafından dağıtılacağını açıkladı. 25 Temmuz 2014'te yapılan açıklamayla filmin senaryosunun Neil Druckmann tarafından yazılacağı, yapımcılığını ise Sam Raimi'nin üstleneceği duyuruldu. Ocak 2015 itibarıyla senaryonun ikinci taslağının yazımını tamamlayan Druckmann, bazı oyuncularla da okuma provası yapmıştı. Kasım 2016'da Raimi, Sony'nin Druckmann ile bir anlaşmazlık yaşaması sebebiyle filmin beklemede olduğunu belirtti.

Druckmann ile Craig Mazin'in yarattığı oyunun televizyon dizisi uyarlaması, 15 Ocak 2023 itibarıyla HBO ve HBO Max'ta yayımlanmaya başladı.

Devam oyunu

Şubat 2014'te Eurogamer ile yaptığı bir röportajda The Last of Us için bir devam oyunu çıkma olasılığının yarı yarıya olduğunu belirten Neil Druckmann, böyle bir şeyin gerçekleşmesi için Naughty Dog'un "kendini tekrarlamayan ve anlatılmaya değer bir hikâye" bulması gerektiğini söyledi. Temmuz 2014'te Naughty Dog'un topluluk stratejisi uzmanı Arne Meyer tarafından yapılan açıklamada, bir devam oyununun geliştirilmeyeceği ifade edildi.

Haziran 2015'te, bir panelde Naughty Dog ile gelecekteki projeleri hakkındaki konuşması esnasında Nolan North, "Last of Us 2'yu yaptıklarını biliyorum" ifadelerini kullandı. Bu sözlerle ilgili olarak Druckmann, Eylül'de yaptığı açıklamada Naughty Dog'daki küçük bir ekibin birtakım fikirler ürettiğini ve devam oyunuyla ilgili bazı prototipler oluşturmaya başladığını; ancak bu ekibin 10 Mayıs 2016 tarihinde piyasaya sürülen Uncharted 4: A Thief's End'e kaydırılması sebebiyle çalışmaların yarıda kaldığını belirtti.

3 Aralık 2016 tarihinde PlayStation Experience etkinliğinde The Last of Us Part II'nun ilk fragmanı yayımlandı. Fragmanla birlikte Ellie ve Joel karakterlerinin oyunda yer alacağı, hikâyenin ilk oyundan yaklaşık olarak beş yıl sonrasını anlatacağı ve Ellie'nin oynanabilir bir karakter olacağı açıklandı. Oyunun müziklerinin ilk oyunun da bestecisi olan Gustavo Santaolalla tarafından bestelendiği duyuruldu.

Kaynakça

1. ^ (İngilizce). Havok.com. 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2013. 
2. ^ . (İngilizce). 23 Mart 2015. 24 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
3. ^ Gibson, Ellie (5 Temmuz 2013). "The Last of Us isn't the solution to sexism in games, but it's a start" (İngilizce). Eurogamer. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2013. 
4. ^ Naughty Dog and Area 5 (24 Şubat 2014). (İngilizce). Sony Computer Entertainment. 25 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
5. ^ ^{a b c d e} Halilbeyoğlu, Murat (9 Haziran 2013). . Merlin'in Kazanı. 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2013. 
6. ^ ^{a b c} "The Last Of Us review". Edge (İngilizce). 5 Haziran 2013. 1 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
7. ^ Wilson, Iain (14 Haziran 2013). "Feature: The Last of Us guide: Eight essential tips for surviving the apocalypse". Computer and Video Games (İngilizce). 14 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2013. 
8. ^ Hurricane, Johnny (18 Haziran 2013). (İngilizce). GamersHeroes.com. 11 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
9. ^ ^{a b c} Yoon, Andrew (20 Mayıs 2013). "A guide to crafting in The Last of Us" (İngilizce). . 23 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
10. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; PCMag Review isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
11. ^ Grant, Scott (5 Haziran 2013). (İngilizce). The Controller Online. 8 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
12. ^ ^{a b} Prahl, Kyle (4 Şubat 2013). (İngilizce). PlayStation Universe. 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2013. 
13. ^ Ingrassia, Nunzio (10 Haziran 2013). "Review: "The Last of Us"" (İngilizce). CBS News. 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Aralık 2013. 
14. ^ Harradence, Michael (15 Temmuz 2013). (İngilizce). PlayStation Universe. 15 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2013. 
15. ^ Wilson, Tony (20 Haziran 2013). "The Last of Us collectible locations". GamesRadar (İngilizce). 6 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
16. ^ ^{a b c} Makuch, Eddie (5 Haziran 2013). (İngilizce). GameSpot. 22 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
17. ^ ^{a b c} Monacelli, Eric (22 Temmuz 2014). (İngilizce). PlayStation Blog. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
18. ^ ^{a b c} Moriarty, Colin (28 Ağustos 2013). (İngilizce). IGN. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
19. ^ Garst, Aron (6 Haziran 2019). . GamesRadar (İngilizce). 8 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
20. ^ "Second Naughty Dog team at work on The Last of Us for two years" (İngilizce). VG247. 13 Aralık 2011. 11 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
21. ^ Taormina, Anthony (8 Mayıs 2013). (İngilizce). Gamerant.com. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
22. ^ Hussain, Tamoor (12 Aralık 2011). "PS3 News: The Last of Us gets Enslaved lead designer, doesn't star Ellen Page". Computer and Video Games (İngilizce). 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
23. ^ ^{a b c d} Webster, Andrew (19 Eylül 2013). . The Verge (İngilizce). 20 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
24. ^ Snider, Mike (12 Aralık 2011). . USA Today (İngilizce). ABC News. 8 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
25. ^ (İngilizce). Gamestar.ru. 30 Temmuz 2012. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
26. ^ Parker, Laura (1 Şubat 2013). "Staying Human in the Inhuman World of The Last of Us" (İngilizce). GameSpot. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. ^[]
27. ^ Islam, Zak (20 Mayıs 2012). (İngilizce). PlayStationLifeStyle.net. 26 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
28. ^ ^{a b} "The Last of Us: An Interview with Naughty Dog" (İngilizce). The Digital Fix. 29 Mayıs 2013. 11 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2018. 
29. ^ Moriarty, Colin (13 Şubat 2012). "Naughty Dog Talks Combat in The Last of Us" (İngilizce). IGN. 23 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2018. 
30. ^ Neonakis, Alexandria (5 Mayıs 2014). "How We Made The Last of Us's Interface Work So Well" (İngilizce). Kotaku. 15 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2018. 
31. ^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; preview isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: )
32. ^ Moss, Sebastian (13 Aralık 2011). (İngilizce). PlayStationLifeStyle.net. 6 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2013. 
33. ^ "The Last of Us (Video Game Soundtrack)" (İngilizce). iTunes. 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Kasım 2013. 
34. ^ "The Music of The Last of Us: Gustavo Santaolalla" (İngilizce). Naughty Dog. 17 Mayıs 2013. 4 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Şubat 2014. 
35. ^ Perona, Mick (22 Ocak 2013). "The Last of Us: Survival Edition, Post-Pandemic Edition Revealed" (İngilizce). PlayStation Blog. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
36. ^ Denton, Jake (30 Kasım 2011). "PS3 News: Video Game Awards (VGA's) to premiere 'a PS3 exclusive you won't believe'". Computer and Video Games (İngilizce). 1 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
37. ^ Miller, Greg (3 Aralık 2011). "New PS3 Exclusive: The Last of Us" (İngilizce). IGN. 6 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Aralık 2013. 
38. ^ Moriarty, Colin (7 Aralık 2011). "The Last of Us: The First Screenshots (Updated)" (İngilizce). IGN. 6 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Aralık 2013. 
39. ^ Cullen, Johnny (12 Aralık 2011). "Naughty Dog's The Last of Us announced at VGAs" (İngilizce). VG247. 11 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
40. ^ Chalk, Andy (15 Mayıs 2013). . The Escapist (İngilizce). 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
41. ^ "The Last of Us Delayed" (İngilizce). IGN. 12 Şubat 2013. 8 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2013. 
42. ^ "The Last of Us: Pre-Order the Digital Edition & Season Pass, DLC Detailed – PlayStation.Blog" (İngilizce). Blog.us.playstation.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
43. ^ Yin-Poole, Wesley (5 Ağustos 2013). "Naughty Dog confirms European version of The Last of Us censored" (İngilizce). Eurogamer. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
44. ^ Goldfarb, Andrew (22 Ocak 2013). "The Last of Us Special Editions Revealed" (İngilizce). IGN. 10 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2018. 
45. ^ Moriarty, Colin (14 Haziran 2013). "Sony, Naughty Dog Rapidly Fix The Last of Us' Auto-Save Bug" (İngilizce). IGN. 23 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2013. 
46. ^ Mallory, Jordan (29 Haziran 2013). "The Last of Us patch 1.02 removes sex hotline numbers, includes multiplayer fixes" (İngilizce). Joystiq. 5 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2013. 
47. ^ "The Last of Us - Patch 1.02" (İngilizce). Naughty Dog. 28 Haziran 2013. 6 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2013. 
48. ^ Jackson, Mike (28 Ağustos 2013). "The Last of Us update 1.03 brings MP mode 'Interrogation'". Computer and Video Games (İngilizce). 7 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2013. 
49. ^ "The Last of Us: Abandoned Territories Map Pack and Patch 1.05 Available Now" (İngilizce). Naughty Dog. 15 Ekim 2013. 7 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2013. 
50. ^ "The Last of Us Patch 1.06 Available Today!" (İngilizce). Naughty Dog. 13 Şubat 2014. 14 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2014. 
51. ^ "The Last of Us Patch 1.07 and Upcoming Events" (İngilizce). Naughty Dog. 6 Mayıs 2014. 12 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2014. 
52. ^ Kubba, Sinan (10 Aralık 2012). "The Last of Us pre-order bonuses detailed, trailer unveiled" (İngilizce). Joystiq. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
53. ^ Monacelli, Eric (28 Mayıs 2013). "The Last of Us: Pre-Order the Digital Edition & Season Pass, DLC Detailed" (İngilizce). PlayStation Blog. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
54. ^ "The Last of Us v1.05 Update Launched Along with Abandoned Territories Map Pack, Trailer Available" (İngilizce). Gamers Hell. 15 Ekim 2013. 29 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
55. ^ "The Last of Us - Abandoned Territories Map Pack and patch 1.05 available tomorrow" (İngilizce). PlayStation Blog. 15 Ekim 2013. 16 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
56. ^ Cundydate, Matt (5 Kasım 2013). (İngilizce). DLCentral. 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
57. ^ Karmali, Luke (15 Ocak 2014). "The Last of Us: Left Behind Release Date Confirmed" (İngilizce). IGN. 20 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
58. ^ Nunneley, Stephany (12 Şubat 2014). "EU PS Store update, February 12: The Last Us: Left Behind, The LEGO Movie Videogame, Far Cry Classic, more" (İngilizce). VG247. 14 Şubat 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2014. 
59. ^ Monacelli, Eric (16 Nisan 2014). "The Last of Us: New Mode and Multiplayer DLC Detailed" (İngilizce). PlayStation Blog. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2014. 
60. ^ Williams, Katie (9 Nisan 2014). (İngilizce). IGN. 9 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2014. 
61. ^ Kubba, Sinan (9 Nisan 2014). (İngilizce). Kotaku. 10 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2014. 
62. ^ Gaston, Martin (9 Nisan 2014). (İngilizce). GameSpot. 10 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2014. 
63. ^ Karmali, Luke (10 Nisan 2014). "The Last of Us PS4 Development Began Ages Ago" (İngilizce). IGN. 13 Nisan 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2014. 
64. ^ Karmali, Luke (10 Nisan 2014). "The Last of Us: Remastered Release Date Announced" (İngilizce). IGN. 27 Haziran 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Haziran 2014. 
65. ^ Ivan, Tom (9 Haziran 2022). . (İngilizce). 9 Haziran 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
66. ^ . 28 Mart 2023. 28 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
67. ^ Karmali, Luke (23 Ekim 2014). "The Last of Us: Game of the Year Edition announced for PS3". IGN. 26 Ekim 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ekim 2014. 
68. ^ ^{a b} "The Last of Us for PlayStation 3" (İngilizce). GameRankings. 28 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
69. ^ ^{a b} "The Last of Us for PlayStation 3 Reviews" (İngilizce). Metacritic. 18 Kasım 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
70. ^ Kelly, Andy (5 Haziran 2013). "The Last of Us review: Apocalypse wow". Computer and Video Games (İngilizce). 2 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
71. ^ Patterson, Eric (5 Haziran 2013). . Electronic Gaming Monthly (İngilizce). 1 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
72. ^ ^{a b} Welsh, Oli (5 Haziran 2013). "The Last of Us review" (İngilizce). Eurogamer. 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
73. ^ "Famitsu Review Scores: Issue 1276" (İngilizce). Gematsu.com. 19 Haziran 2013. 1 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
74. ^ Helgeson, Matt (5 Haziran 2013). "The Last of Us review" (İngilizce). Game Informer. 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
75. ^ ^{a b} Mc Shea, Tom (5 Haziran 2013). "The Last of Us review" (İngilizce). GameSpot. 6 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
76. ^ Houghton, David (5 Haziran 2013). "The Last of Us review" (İngilizce). . 1 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
77. ^ (İngilizce). GamesTM. 5 Haziran 2013. 21 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2013. 
78. ^ "The Last of Us Video Game, Review; Game Trailers & Videos" (İngilizce). GameTrailers.com. 30 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
79. ^ Klepek, Patrick (5 Haziran 2013). "The Last of Us Review" (İngilizce). Giant Bomb. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
80. ^ ^{a b} Moriarty, Colin (5 Haziran 2013). "The Last of Us review" (İngilizce). IGN. 11 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
81. ^ ^{a b} Mitchell, Richard (5 Haziran 2013). "The Last of Us review: Humans, conditioned" (İngilizce). 1 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
82. ^ Meikleham, David (5 Haziran 2013). . PlayStation Official Magazine - UK. 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
83. ^ ^{a b} "The Last of Us review" (İngilizce). Polygon. 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
84. ^ Miller, Simon (5 Haziran 2013). "The Last of Us Review" (İngilizce). VideoGamer.com. 3 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
85. ^ ^{a b} Sterling, Jim (5 Haziran 2013). "Review: The Last of Us" (İngilizce). Destructoid. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
86. ^ Portillo, Esmeralda (5 Haziran 2013). "The Last of Us Review" (İngilizce). Machinima. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
87. ^ Hoggins, Tom (5 Haziran 2013). "Review: The Last of Us, Playstation 3". The Daily Telegraph (İngilizce). 5 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Aralık 2013. 
88. ^ Sartori, Paul (5 Haziran 2013). "The Last of Us – review". The Guardian (İngilizce). 19 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Aralık 2013. 
89. ^ "The Last of Us: First PS3 Title and Second Overall to Have Over 40 Perfect Reviews on MetaCritic" (İngilizce). Gamepur.com. 15 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
90. ^ "Good Game Stories - The Last of Us". (İngilizce). 11 Haziran 2013. 14 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
91. ^ Kamen, Matt (31 Mayıs 2013). "The Last Of Us" (İngilizce). Empire. 11 Ekim 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
92. ^ Scammel, David (31 Mayıs 2013). "The Last of Us 'an easy contender for best game of the generation', says first review" (İngilizce). VideoGamer.com. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
93. ^ (İngilizce). Baziwood. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
94. ^ Tassi, Paul (18 Haziran 2013). "'The Last of Us' Has The Biggest Launch Of The Year With 1.3M Sold". Forbes (İngilizce). 13 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Aralık 2013. 
95. ^ Yin-Poole, Wesley (9 Temmuz 2013). "Sony declares The Last of Us a success with over 3.4 million global sales" (İngilizce). Eurogamer. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
96. ^ Karmali, Luke (9 Temmuz 2013). "The Last of Us Sells 3.4 Million Copies in Three Weeks" (İngilizce). IGN. 7 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
97. ^ D'Angelo, William (24 Eylül 2013). "Grand Theft Auto V Smashes Global Week One Sales Record" (İngilizce). . 23 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Aralık 2013. 
98. ^ Weber, Rachel (22 Temmuz 2013). "6 weeks on top for The Last Of Us" (İngilizce). Gamesindustry.biz. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
99. ^ Long, Neil (22 Temmuz 2013). "UK charts: The Last Of Us claims its sixth number one". Edge (İngilizce). 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
100. ^ Hillier, Brenna (19 Temmuz 2013). "NPD June: The Last of Us, Animal crossing top charts". VG247 (İngilizce). 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Aralık 2013. 
101. ^ . Syndicat des éditeurs de logiciels de loisirs (Fransızca). 29 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2013. 
102. ^ . (İngilizce). 27 Eylül 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2013. 
103. ^ Pugliese, Tommaso. "Le classifiche italiane per il mese di giugno" (İtalyanca). Multiplayer.it. 28 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Aralık 2013. 
104. ^ (Felemenkçe). deStantor. 21 Haziran 2013. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2013. 
105. ^ (İngilizce). Sewdish Game Industry. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2013. 
106. ^ "Ranking de videojuegos más vendidos" (İspanyolca). Española de Distribuidores y Editores de Software de Entretenimiento. 10 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Aralık 2013. 
107. ^ "Germany Weekly Chart, Week Ending 15th Jun 2013" (İngilizce). VG Chartz. 27 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Aralık 2013. 
108. ^ "「The Last of Us」が11万7000本で1位に。「ネプテューヌPP」「クマ・トモ」「さよなら 海腹川背」なども発売された「週間販売ランキング＋」" (Japonca). 4gamer.net. 26 Haziran 2013. 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Aralık 2013. 
109. ^ "The Last of Us" (İngilizce). VG Chartz. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ekim 2014. 
110. ^ Kannan, Ruby (20 Ağustos 2014). (İngilizce). Techie News. 14 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ekim 2014. 
111. ^ "The Last of Us" (İngilizce). VG Chartz. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Ekim 2014. 
112. ^ Dutton, Fred (14 Mart 2014). "The Last of Us and Tearaway take the BAFTAs by storm" (İngilizce). PlayStation Blog. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
113. ^ "The Last of Us – GameSpot's Best of E3 2012 Editors' Choice Awards" (İngilizce). GameSpot. 4 Haziran 2012. 3 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
114. ^ Hoggins, Tom (9 Haziran 2012). "E3 2012: Best in show". The Daily Telegraph (İngilizce). Telegraph Media Group. 7 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
115. ^ "The Electric Playground's Best of E3 Winners". (İngilizce). Greedy Productions Ltd. 11 Haziran 2012. 7 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
116. ^ "EGM Presents: THe Best of E3 2012". Electronic Gaming Monthly (İngilizce). EGM Media, LLC. 11 Haziran 2012. 7 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2013. 
117. ^ Aziz, Hamza (12 Haziran 2012). "Destructoid's Best of E3 2012 winners revealed!" (İngilizce). Destructoid. 7 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
118. ^ Patten, Dominic (1 Şubat 2014). "Annie Award Winners & More — 2014 Animated Film Society Awards" (İngilizce). Deadline.com. Penske Media Corporation. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
119. ^ Ryan, Kyle (23 Aralık 2013). "The people have spoken: The 2013 A.V. Club Readers' Poll results". The A.V. Club (İngilizce). 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
120. ^ ^{a b c} Karmali, Luke (13 Mart 2014). "BAFTA Games Awards 2014 Winners Announced" (İngilizce). IGN. Ziff Davis. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
121. ^ O'Rourke, Patrick (17 Aralık 2013). "Top video games of 2013: What's this year's best game?". Canada.com (İngilizce). . 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
122. ^ Silver, Dan (12 Aralık 2013). "Top games of 2013: Five best video games to buy for Christmas". Daily Mirror (İngilizce). 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
123. ^ ^{a b c} Hoggins, Tom (31 Aralık 2013). "Telegraph Video Game Awards 2013". The Daily Telegraph (İngilizce). Londra: Telegraph Media Group. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
124. ^ Hansen, Steven (24 Aralık 2013). "The winner of Destructoid's 2013 Game of the Year" (İngilizce). Destructoid. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
125. ^ ^{a b c d e} "Game Title: The Last of Us" (İngilizce). . 7 Şubat 2014. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2014. 
126. ^ "The Escapist Awards – Game of the Year 2013" (İngilizce). The Escapist. 11 Ocak 2014. s. 1. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
127. ^ "Game of the year 2013" (İngilizce). GamesRadar. Future plc. 21 Ocak 2014. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Aralık 2013. 
128. ^ ^{a b c} "Winners Montage – GameTrailers Game of the Year Awards" (İngilizce). GameTrailers. 7 Ocak 2014. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
129. ^ ^{a b} Pitcher, Jenna (20 Mart 2014). "The Last of Us cleans up at the 2014 Game Developer Choice Awards". Polygon (İngilizce). Vox Media. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2014. 
130. ^ Bischoff, Daniel (17 Aralık 2013). "Best Developer 2013" (İngilizce). Game Revolution. . 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
131. ^ "Giant Bomb's 2013 Game of the Year Awards: Day Five" (İngilizce). Giant Bomb. CBS Interactive. 27 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
132. ^ (3 Aralık 2013). "Good Game Stories – Award – Best Game" (İngilizce). Australian Broadcasting Corporation. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2013. 
133. ^ "2013 Game of the Year Award" (İngilizce). . 22 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
134. ^ "Overall – IGN's Best of 2013" (İngilizce). IGN. 18 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
135. ^ IGN Australia (21 Aralık 2013). "IGN AU's Top 12 Games of 2013" (İngilizce). IGN. Ziff Davis. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
136. ^ Elise, Abigail (14 Kasım 2013). "The Five Best Video Games of 2013: Why We'll Miss This Current Generation of Consoles". International Business Times (İngilizce). . 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
137. ^ Totilo, Stephen (30 Aralık 2013). "The Last of Us Is Kotaku's Game of the Year". Kotaku (İngilizce). Gawker Media. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
138. ^ Totilo, Stephen (30 Aralık 2013). "Pranksters Almost Voted An Erotic Game As Our Readers' Game of the Year". Kotaku (İngilizce). Gawker Media. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
139. ^ Allen, Thomas J. (7 Şubat 2014). "2013 NAVGTR Winners" (İngilizce). . 21 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
140. ^ Nunneley, Stephany (11 Ocak 2014). "VG247 Community Games of the Year" (İngilizce). VG247. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
141. ^ Burns, Steven (31 Aralık 2013). "Game of the Year 2013: – No.1: The Last of Us" (İngilizce). VideoGamer.com. Pro-G Media Ltd. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
142. ^ "PS3 Game of the Year 2013 Winner" (İngilizce). GameSpot. 13 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Aralık 2013. 
143. ^ "2013 Best PS3 Game" (İngilizce). . 21 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
144. ^ "Best PS3 Game – IGN's Best of 2013" (İngilizce). IGN. 18 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
145. ^ "The Edge awards 2013: studio of the year". Edge (İngilizce). 30 Aralık 2013. 30 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
146. ^ ^{a b c d} Hussain, Tamoor (26 Ekim 2013). . Computer and Video Games (İngilizce). 8 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2013. 
147. ^ "2013 Best Developer" (İngilizce). . 21 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
148. ^ ^{a b c} Dane, Patrick (7 Aralık 2013). "'Grand Theft Auto V' Tops Spike VGX 2013 Award Winners List" (İngilizce). Game Rant. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2013. 
149. ^ "2013 The Troy Baker Award" (İngilizce). . 21 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
150. ^ "WGA Award Winners & More — 2014 Writers Guild Awards" (İngilizce). Deadline.com. Penske Media Corporation. 1 Şubat 2014. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
151. ^ "Giant Bomb's 2013 Game of the Year Awards: Day Two" (İngilizce). Giant Bomb. CBS Interactive. 24 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
152. ^ "2013 Best Story" (İngilizce). . 21 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2014. 
153. ^ "Best PS3 Story – IGN's Best of 2013" (İngilizce). IGN. 18 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
154. ^ "Best Overall Sound – IGN's Best of 2013" (İngilizce). IGN. 18 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
155. ^ "Best PS3 Sound – IGN's Best of 2013" (İngilizce). IGN. 18 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
156. ^ Hansen, Steven (24 Aralık 2013). "The winner of Destructoid's best of 2013 visuals" (İngilizce). Destructoid. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
157. ^ "Best PS3 Graphics – IGN's Best of 2013" (İngilizce). IGN. 18 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
158. ^ "Best Overall Graphics – Technology – IGN's Best of 2013" (İngilizce). IGN. 18 Aralık 2013. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2018. 
159. ^ Cheng, Jennifer (12 Ekim 2013). (İngilizce). 8 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
160. ^ "The Last of Us: American Dreams #1" (İngilizce). Dark Horse Comics. 13 Kasım 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
161. ^ "THE LAST OF US: AMERICAN DREAMS #1 SELLS OUT!" (İngilizce). Dark Horse Comics. 1 Mayıs 2013. 3 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
162. ^ "The Last of Us: American Dreams #2" (İngilizce). Dark Horse Comics. 5 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
163. ^ "The Last of Us: American Dreams #3" (İngilizce). Dark Horse Comics. 1 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
164. ^ "THE LAST OF US: AMERICAN DREAMS #4" (İngilizce). Dark Horse Comics. 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
165. ^ "THE LAST OF US: AMERICAN DREAMS TPB" (İngilizce). Dark Horse Comics. 24 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
166. ^ O'Brien, Lucy (28 Kasım 2013). "The Last of Us Movie Domains Registered by Sony" (İngilizce). IGN. 10 Aralık 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Aralık 2013. 
167. ^ Kumaş, Tayfun (29 Kasım 2013). . Merlin'in Kazanı. 2 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2014. 
168. ^ Karmali, Luke. (İngilizce). IGN. 13 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2014. 
169. ^ Sliva, Marty (25 Temmuz 2014). "SDCC 2014: Game of Thrones' Arya Stark in Talks to Star in The Last of Us Movie". IGN (İngilizce). 4 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2014. 
170. ^ Watts, Steve (27 Ocak 2016). (İngilizce). IGN. 28 Ocak 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Haziran 2018. 
171. ^ Vejvoda, Jim (15 Kasım 2016). "Producer Sam Raimi Says The Last of Us Movie Stuck at a 'Standstill'" (İngilizce). IGN. 16 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Haziran 2018. 
172. ^ Moreau, Jordan (2 Kasım 2022). . Variety (İngilizce). 2 Kasım 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
173. ^ Robinson, Martin (7 Şubat 2014). "Naughty Dog mulls The Last of Us 2" (İngilizce). Eurogamer. 30 Mart 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2014. 
174. ^ Saed, Sherif (21 Temmuz 2014). "Not considering The Last of Us 2 "would be a disservice to ourselves and fans"". VG247 (İngilizce). 10 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2014. 
175. ^ Watts, Steve (29 Haziran 2015). "Nolan North May Have Outed The Last of Us 2" (İngilizce). IGN. 19 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015. 
176. ^ Hussain, Tamoor (23 Eylül 2015). "The Last of Us 2 Was Prototyped But Naughty Dog Focused on Uncharted 4 For Now" (İngilizce). GameSpot. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2015. 
177. ^ Druckmann, Neil (3 Aralık 2016). "The Last of Us Part II" (İngilizce). PlayStation Blog. 3 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016. 
178. ^ Dornbush, Jonathon (3 Aralık 2016). "The Last of Us Part 2 Announced" (İngilizce). IGN. 3 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016. 
179. ^ Robinson, Martin (3 Aralık 2016). "Ellie is the lead character in The Last of Us Part 2" (İngilizce). Eurogamer. 4 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Aralık 2016. 
180. ^ Pereira, Chris (3 Aralık 2016). "In The Last of Us: Part 2, You Play as Ellie" (İngilizce). GameSpot. 12 Mart 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Aralık 2016. 

Dış bağlantılar

• Resmî site (İngilizce)
• IMDb'de The Last of Us