Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Theodosius Forumu veya Teodosyüs forumu (Yunanca: φόρος Θεοδοσίου Foros Theodosiou) bugün kısmen Beyazıt Meydanı'nın olduğu alana tekabül eden Doğu Roma İmparatorluğu meydanıdır. Bu bölgeye bir forum yapılması ilk olarak bu alanın I. Konstantin zamanında şehrin sınırları içine katılmasıyla beraber kararlaştırılmıştır. I. Theodosius döneminde Roma’daki Trajan Forumu’ndan ilham alınarak yoğun bir şekilde yapılaştırılmış ve bu dönem sonrası Theodosius Forumu olarak isimlendirilmiştir. Forumun büyüklüğü tam belli olmasa da şehrin en büyük forumu olduğu tahmin edilmektedir.
Aynı Konstantin Forumunda olduğu gibi bu forumun arazisi de Konstantinopolis’in kurulmasından önce Byzantion şehrinin nekropolisi olarak kullanılıyordu. I. Konstantin zamanında forum yapılması için ayrılan alanda Valens döneminde 372/373 yıllarında bir çeşme inşa edilmiş ve forumun inşası için gerekli ön adımlar atılmıştır.
Asıl inşaatlar Theodosius döneminde gerçekleşmiştir. Foruma şu an tam yeri belli olmayan Theodosius Bazilikası inşa edilmiştir. Bu bazilika yaklaşık 28x80m büyüklüğünde üç nefli bir kiliseydi.
Forumdaki zafer sütununun inşasına 386 yılında başlandı, bunun aynı yıl gerçekleşen zafer töreniyle bağlantılı olması muhtemeldir. Theodosius Sütunu olarak bilinen bu anıtsal sütunun açılışı 393 yılında I. Theodosius’un oğlu imparator Arkadius döneminde gerçekleşti. Sütunu saran rölyeflerde Theodosius’un barbarlara karşı kazandığı zaferler resmedilmişti. İçinde bulunan sarmal bir merdivenle sütunun tepesine çıkılabiliyordu ve burada Theodosius’un bir heykeli yer almaktaydı. Sütunun yakınlarında ayrıca imparator Hadrian’ın heykeli, Theodosius’un atlı heykeli ve Theodosius’un oğulları Arkadius ile Honorius’un heykelleri dikildi. Bunlar dışında foruma ilerleyen zamanlarda başka heykeller de eklendi.
407 yılındaki depremde forumdaki bazı yapılar hasar gördü, 447 yılındaki depremde ise forumun bir kısmı çöktü. 465 yılındaki büyük şehir yangınında Theodosius Bazilikası hasar gördü. 480 yılındaki bir depremde ise Theodosius’un gümüş heykeli yıkıldı.
İmparator I. Anastasius 506 yılında sütunun tepesindeki Theodosius heykelinin yerine kendi heykelini yerleştirdi, ancak daha 512 yılında bir ayaklanma sırasında bu heykel kaldırıldı. 557 yılında forumdaki Arkadius heykeli bir depremde yıkıldı. 569/570 yıllarında foruma II. Jüstinyen tarafından bir hamam yaptırıldı.
8. yüzyıldan itibaren forumun bir kısmı dana pazarı olarak kullanılmaktaydı, bu sebeple forum aynı zamanda Forum Tauri olarak da anılmaktadır. 10. Yüzyıldan sonra bu pazar alanları yapılaşmaya başladı. 1204’teki Latin işgalinden hemen sonra son imparator V. Aleksius halkın gözü önünde anıtsal sütundan aşağı atıldı. İşgalciler Theodosius’un atlı heykelini söküp erittiler.
15. yüzyıl gezginleri Ancona’lı Cyriacus ve Buondelmonti’nin anlatılarında bu dönem hala rölyefleriyle beraber pek zarar görmeden ayakta duran zafer sütununa rastlanır. 1453’te İstanbul’un fethinden sonra bu arazinin bir kısmı bugünlerde eski saray olarak bilinen sarayın inşası için ayrılır. Bu sarayın inşasına Fatih Sultan Mehmet’in emriyle 1454’te başlanır. G.M. Angiolello’nun 1477’teki anlatısına göre anıtsal sütun da bu sarayın sınırları içinde kalmıştır. Bu durum Andrea Vavassore’nin 1520 tarihli İstanbul haritasında net bir şekilde görünmektedir. Bu dönemde forumun bazı kısımlarını sıkça bürüyen ağaçlar güvenlik gerekçesiyle II. Mehmet’in emriyle kesilir.
Sultan II. Bayezid forumun arazisinde 1506-12 yılları arasında kendi adıyla anılacak külliyeyi yaptırır. Cami, imaret ve medrese kendi ömrü sırasında tamamlanır, hamam ise külliyeye ölümünden sonra eklenir. Bu hamamın temelinin inşasında, 1517 yılında bir fırtına sonucu yıkılan Theodosius Sütunu’nun parçaları kullanılmıştır. P. Gyllius’un anlattığına göre bu dönemde eski sarayın önündeki alanda eski bir sarnıcın kalıntıları hala görünür durumdadır. Forumun güney tarafındaki kalıntılar ise taş ocağı olarak kullanılmaktadır ve Şahzade Camisi’nin inşasında buradan gelecek taşlar kullanılacaktır. Bayezid Camisi ve Medresesi arasındaki meydan, yakınlarda bulunan Kapalıçarşı’nın da etkisiyle gelecek pek çok yıl boyunca şehir hayatının merkez noktası olmuştur.
19. yüzyılda, eski sarayın kullanılmamaya başlamasıyla bu arazide yapılmasına karar verilen yeni seraskerlik binasının inşası sırasında Theodosius Forumu’na ait temeller, sütun başlıkları ve yazıtlar bulunmuştur. 1927 yılında Ordu Caddesi’nin genişletilme çalışmaları sırasında 1517’de yıkılan sütuna ait tek tük parçalar bulunmuştur. Yine aynı yıl Simkeş Hanı’nda yapılan çalışmalar sonucu 3 kemerli zafer takına ait kalıntılar keşfedilir, 1957/58 yıllarında ise yine Ordu Caddesi’nde yapılan yol çalışmalarında zafer takına ait başka parçalar bulunur.
Teodosus Sütunu
Forumun ortasında İmparator I. Theodosius onuruna dikilmiş bir sütun bulunurdu. Tepesinde I. Theodosius’un heykeli bulunan sütunun etrafı imparatorun barbarlara karşı kazandığı savaşların kabartma tasvirleri ile süslüydü. İçinde bulunan bir spiral merdiven sayesinde ziyaretçiler sütunun tepesine çıkabiliyordu. Hayatlarını bu tarz sütunların tepesinde dua ve ibadete vakfetmiş olarak adlandırılan ruhbanların Orta Bizans dönemine kadar sütunun tepesinde varlıklarını sürdükleri bilinmektedir. Sütun 15. yüzyılın sonuna kadar ayakta kalmıştır ve bir takım parçaları Patrona Halil hamamında kullanılmak üzere ayrılmıştır.
Bazilika
İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesinin temel açma kazıları sırasında üç ayrı bazilika kalıntılarına rastlanmıştır. Haklarında pek bilgi bulunmayan ve isimleri bilinmeyen bu bazilikalar "A", "B" ve "C" bazilikaları olarak adlandırılmıştır.
Bu bazilikalar içinden Bazilika A, I. Justinianus dönemine ait olan ve planı bilinen tek bazilikadır. Plan belirgin birkaç özellik sunmaktadır. Hemen hemen kare olan merkez alanının iki tarafında avlular bulunmaktadır. Batı yönündeki dış dehliz avlulara bağlanmaktadır. Kilise merkezini ayıran sütunlar arasında kalan boşluklar birbirleri arasında korkuluk katmanı oluştururlar ve bu özellikleriyle Ayasofya’ya benzerler. Bazilika A’da bulunan büyük minber erken Bizans dönemine ait tek numunedir ve Ayasofya’nın bahçesinde bulunmaktadır.
Zafer Takı
Marmara adalarından getirilen mermer ile yapılmış, üç adet geçiş koridoru bulunan kavisli yapıya sahip bir zafer takı forumun batısında bulunurdu. Roma’da bulunan bir zafer takına benzer biçimde inşa edilen bu eserin ortasındaki geçiş koridoru kenardakilere göre daha büyüktü. Ortasında I. Theodosius’un heykeli bulunan zafer takının iki yanında I. Theodosius’un oğulları Arcadius ve Honorarius’un heykelleri bulunurdu. Ortadaki geçiş koridorunu taşıyan ve bu koridorun iki yanında bulunan Herkül figürleri ile süslü dörder adet sütun bulunurdu.
Bugün Ayasofya’nın önünden başlayarak batı yönünde ilerleyen cadde (bugünkü adıyla Yeniçeriler Caddesi) geçmişte şehrin ana hattını şekillendirmiştir. Bu cadde Theodosius Zafer Takının içerisinden geçerek Trakya’ya doğru devam eder ve Balkanların dışına kadar ulaşırdı. Şehrin maruz kaldığı istilâlar ve 5. yüzyılda meydana gelen deprem gibi bir takım doğal felaketler sonucunda ağır zarar gören Zafer Takı ile Forumu çevreleyen ve bugün hâlâ bir takım kalıntıları bulunan antik yapılar, Osmanlıların İstanbul’u fethinden çok önceleri yıkılmıştır.
Kaynakça
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Theodosius Forumu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Byzantium 1200 | Forum Tauri9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Byzantium 1200 | Basilicas A, B and C9 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Byzantium 1200 | Arch of Theodosios11 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Theodosius Forumu veya Teodosyus forumu Yunanca foros 8eodosioy Foros Theodosiou bugun kismen Beyazit Meydani nin oldugu alana tekabul eden Dogu Roma Imparatorlugu meydanidir Bu bolgeye bir forum yapilmasi ilk olarak bu alanin I Konstantin zamaninda sehrin sinirlari icine katilmasiyla beraber kararlastirilmistir I Theodosius doneminde Roma daki Trajan Forumu ndan ilham alinarak yogun bir sekilde yapilastirilmis ve bu donem sonrasi Theodosius Forumu olarak isimlendirilmistir Forumun buyuklugu tam belli olmasa da sehrin en buyuk forumu oldugu tahmin edilmektedir Theodosius Forumunun Beyazit Meydanindaki kalintilari Zafer Takinin Gosterisli sutunlarindan birinin kalintisi Ayni Konstantin Forumunda oldugu gibi bu forumun arazisi de Konstantinopolis in kurulmasindan once Byzantion sehrinin nekropolisi olarak kullaniliyordu I Konstantin zamaninda forum yapilmasi icin ayrilan alanda Valens doneminde 372 373 yillarinda bir cesme insa edilmis ve forumun insasi icin gerekli on adimlar atilmistir Asil insaatlar Theodosius doneminde gerceklesmistir Foruma su an tam yeri belli olmayan Theodosius Bazilikasi insa edilmistir Bu bazilika yaklasik 28x80m buyuklugunde uc nefli bir kiliseydi Forumdaki zafer sutununun insasina 386 yilinda baslandi bunun ayni yil gerceklesen zafer toreniyle baglantili olmasi muhtemeldir Theodosius Sutunu olarak bilinen bu anitsal sutunun acilisi 393 yilinda I Theodosius un oglu imparator Arkadius doneminde gerceklesti Sutunu saran rolyeflerde Theodosius un barbarlara karsi kazandigi zaferler resmedilmisti Icinde bulunan sarmal bir merdivenle sutunun tepesine cikilabiliyordu ve burada Theodosius un bir heykeli yer almaktaydi Sutunun yakinlarinda ayrica imparator Hadrian in heykeli Theodosius un atli heykeli ve Theodosius un ogullari Arkadius ile Honorius un heykelleri dikildi Bunlar disinda foruma ilerleyen zamanlarda baska heykeller de eklendi 407 yilindaki depremde forumdaki bazi yapilar hasar gordu 447 yilindaki depremde ise forumun bir kismi coktu 465 yilindaki buyuk sehir yangininda Theodosius Bazilikasi hasar gordu 480 yilindaki bir depremde ise Theodosius un gumus heykeli yikildi Imparator I Anastasius 506 yilinda sutunun tepesindeki Theodosius heykelinin yerine kendi heykelini yerlestirdi ancak daha 512 yilinda bir ayaklanma sirasinda bu heykel kaldirildi 557 yilinda forumdaki Arkadius heykeli bir depremde yikildi 569 570 yillarinda foruma II Justinyen tarafindan bir hamam yaptirildi 8 yuzyildan itibaren forumun bir kismi dana pazari olarak kullanilmaktaydi bu sebeple forum ayni zamanda Forum Tauri olarak da anilmaktadir 10 Yuzyildan sonra bu pazar alanlari yapilasmaya basladi 1204 teki Latin isgalinden hemen sonra son imparator V Aleksius halkin gozu onunde anitsal sutundan asagi atildi Isgalciler Theodosius un atli heykelini sokup erittiler Theodosius Forumu ndaki binalarin olasi yerlesimlerini bulunan kalintilarin yerleriyle birlikte gosteren harita 15 yuzyil gezginleri Ancona li Cyriacus ve Buondelmonti nin anlatilarinda bu donem hala rolyefleriyle beraber pek zarar gormeden ayakta duran zafer sutununa rastlanir 1453 te Istanbul un fethinden sonra bu arazinin bir kismi bugunlerde eski saray olarak bilinen sarayin insasi icin ayrilir Bu sarayin insasina Fatih Sultan Mehmet in emriyle 1454 te baslanir G M Angiolello nun 1477 teki anlatisina gore anitsal sutun da bu sarayin sinirlari icinde kalmistir Bu durum Andrea Vavassore nin 1520 tarihli Istanbul haritasinda net bir sekilde gorunmektedir Bu donemde forumun bazi kisimlarini sikca buruyen agaclar guvenlik gerekcesiyle II Mehmet in emriyle kesilir Sultan II Bayezid forumun arazisinde 1506 12 yillari arasinda kendi adiyla anilacak kulliyeyi yaptirir Cami imaret ve medrese kendi omru sirasinda tamamlanir hamam ise kulliyeye olumunden sonra eklenir Bu hamamin temelinin insasinda 1517 yilinda bir firtina sonucu yikilan Theodosius Sutunu nun parcalari kullanilmistir P Gyllius un anlattigina gore bu donemde eski sarayin onundeki alanda eski bir sarnicin kalintilari hala gorunur durumdadir Forumun guney tarafindaki kalintilar ise tas ocagi olarak kullanilmaktadir ve Sahzade Camisi nin insasinda buradan gelecek taslar kullanilacaktir Bayezid Camisi ve Medresesi arasindaki meydan yakinlarda bulunan Kapalicarsi nin da etkisiyle gelecek pek cok yil boyunca sehir hayatinin merkez noktasi olmustur 19 yuzyilda eski sarayin kullanilmamaya baslamasiyla bu arazide yapilmasina karar verilen yeni seraskerlik binasinin insasi sirasinda Theodosius Forumu na ait temeller sutun basliklari ve yazitlar bulunmustur 1927 yilinda Ordu Caddesi nin genisletilme calismalari sirasinda 1517 de yikilan sutuna ait tek tuk parcalar bulunmustur Yine ayni yil Simkes Hani nda yapilan calismalar sonucu 3 kemerli zafer takina ait kalintilar kesfedilir 1957 58 yillarinda ise yine Ordu Caddesi nde yapilan yol calismalarinda zafer takina ait baska parcalar bulunur Teodosus SutunuForumun ortasinda Imparator I Theodosius onuruna dikilmis bir sutun bulunurdu Tepesinde I Theodosius un heykeli bulunan sutunun etrafi imparatorun barbarlara karsi kazandigi savaslarin kabartma tasvirleri ile susluydu Icinde bulunan bir spiral merdiven sayesinde ziyaretciler sutunun tepesine cikabiliyordu Hayatlarini bu tarz sutunlarin tepesinde dua ve ibadete vakfetmis olarak adlandirilan ruhbanlarin Orta Bizans donemine kadar sutunun tepesinde varliklarini surdukleri bilinmektedir Sutun 15 yuzyilin sonuna kadar ayakta kalmistir ve bir takim parcalari Patrona Halil hamaminda kullanilmak uzere ayrilmistir BazilikaIstanbul Universitesi Edebiyat Fakultesinin temel acma kazilari sirasinda uc ayri bazilika kalintilarina rastlanmistir Haklarinda pek bilgi bulunmayan ve isimleri bilinmeyen bu bazilikalar A B ve C bazilikalari olarak adlandirilmistir Bu bazilikalar icinden Bazilika A I Justinianus donemine ait olan ve plani bilinen tek bazilikadir Plan belirgin birkac ozellik sunmaktadir Hemen hemen kare olan merkez alaninin iki tarafinda avlular bulunmaktadir Bati yonundeki dis dehliz avlulara baglanmaktadir Kilise merkezini ayiran sutunlar arasinda kalan bosluklar birbirleri arasinda korkuluk katmani olustururlar ve bu ozellikleriyle Ayasofya ya benzerler Bazilika A da bulunan buyuk minber erken Bizans donemine ait tek numunedir ve Ayasofya nin bahcesinde bulunmaktadir Zafer TakiForumdaki Zafer Takinin Rudolph Naumann dan sonrakirekonstruksiyonu Marmara adalarindan getirilen mermer ile yapilmis uc adet gecis koridoru bulunan kavisli yapiya sahip bir zafer taki forumun batisinda bulunurdu Roma da bulunan bir zafer takina benzer bicimde insa edilen bu eserin ortasindaki gecis koridoru kenardakilere gore daha buyuktu Ortasinda I Theodosius un heykeli bulunan zafer takinin iki yaninda I Theodosius un ogullari Arcadius ve Honorarius un heykelleri bulunurdu Ortadaki gecis koridorunu tasiyan ve bu koridorun iki yaninda bulunan Herkul figurleri ile suslu dorder adet sutun bulunurdu Bugun Ayasofya nin onunden baslayarak bati yonunde ilerleyen cadde bugunku adiyla Yeniceriler Caddesi gecmiste sehrin ana hattini sekillendirmistir Bu cadde Theodosius Zafer Takinin icerisinden gecerek Trakya ya dogru devam eder ve Balkanlarin disina kadar ulasirdi Sehrin maruz kaldigi istilalar ve 5 yuzyilda meydana gelen deprem gibi bir takim dogal felaketler sonucunda agir zarar goren Zafer Taki ile Forumu cevreleyen ve bugun hala bir takim kalintilari bulunan antik yapilar Osmanlilarin Istanbul u fethinden cok onceleri yikilmistir Kaynakca a b c d e f g h i j Wolfgang Muller Wiener 1977 Bildlexikon zur Topografie Istanbuls Almanca Dis baglantilarWikimedia Commons ta Theodosius Forumu ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Byzantium 1200 Forum Tauri9 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Byzantium 1200 Basilicas A B and C9 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Byzantium 1200 Arch of Theodosios11 Mayis 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde