Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doğu Roma İmparatorluğu, I. Theodosius'un MS 379'daki tahta çıkışından Marcianus'un MS 457'deki ölümüne kadar olan dönemde Theodosius Hanedanı tarafından yönetildi. Theodosius Hanedanı'nın iktidarı, Roma İmparatorluğu'nun Doğu-Batı olarak son kez 395 yılında Arcadius ve Honorius arasında bölüşülmesine tanık oldu. Roma İmparatorluğu daha önce de bölünmüş olsa da (Tetrarşi), imparatorluk 395 bölünmesinden sonra bir daha asla tam olarak birleşemedi. I. Theodosius'un oğullarının saltanatları, beşinci yüzyılda Batı yönetiminin tamamen çökmesiyle sonuçlanacak olan krize büyük katkıda bulundu.
Bizans İmparatorluğu | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 379-457 | |||||||||
 I. Theodosius'un saltanatının başında Roma İmparatorluğu'nun Batı ve Doğu eyaletlerinin sınırları (MS 379). | |||||||||
| Yaygın dil(ler) | Latince, Orta Çağ Yunancası | ||||||||
| Resmî din | İznik Hristiyanlığı (resmî) | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| İmparator | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Doğu İmparatorluğu, Batı'nın üçüncü ve dördüncü yüzyıllarda karşılaştığı zorluklardan büyük ölçüde kurtulmayı başardı. Bunun nedenleri; Doğu kısmının Batıya kıyasla daha sağlam bir kent kültürüne, kentleşmeye sahip olması, Cermen kabilelerine uygulanan iskân siyaseti ve kentleşme, nüfus fazlalığı, ticaret yollarına yakınlık gibi etkenlerin neticesinde oluşan güçlü mali kaynaklardı. Bu mali kaynak kudreti sayesinde Cermenler ile Hunlar gibi istilacı topluluklara haraç veriliyor ve böylece İmparatorluğu istila etmelerinin önüne geçiliyordu. Ayrıca mali kaynakların bolluğu, yabancı paralı askerler kullanılması yoluyla Doğu Roma ordusunun güçlü kalmasına da olanak tanıyordu. Tüm bu nedenlerden ötürü, beşinci yüzyıl boyunca çeşitli istilacı ordular Batı İmparatorluğu'nu ele geçirdiler ancak doğuya -Batı Roma'ya kıyasla- zarar veremediler.
Theodosius Hanedanı aynı zamanda MS 392'den MS 455 yılına kadar Batı Roma İmparatorluğu'nu da yönetti. (Honorius ve III. Valentinianus)
I. Theodosius (379-395)
I. Theodosius, 378'de tüm imparatorluğu selefi ve akrabası Valens'ten miras alan fakat imparatorluğu tek parça olarak yönetme olanağı bulunmayan Batı Augustus'u Gratianus tarafından imparatorluğun doğu eyaletlerinin yönetimiyle görevlendirildi. (Ocak 379) Gratianus, Batı eyaletlerini 383 yılına kadar yönetmeye devam etti. Gratianus ve halefi II. Valentinianus'un ölümlerinden sonra Valentinianusların nesli tükendi. Doğu'da görev yapan I. Theodosius, batı eyaletlerinin de yönetimini augustus olarak miras aldı. (392) Böylece, 392-395 yılları arasında Roma İmparatorluğu'nun hem doğu hem de batı yarısını yöneten son imparator olmuş oldu.
Theodosius, Roma İmparatorluğu'nu tek başına yöneten son imparator olmasının yanı sıra İznik Hristiyanlığını Roma İmparatorluğu'nun resmi devlet kilisesi haline getiren bir dizi kararname (örneğin; Selanik Fermanı) çıkarmasıyla da bilinir. Yasal adımlara ek olarak Hristiyanlığın egemenliğinin tesisi için imparator tarafından bir dizi hamle daha yapıldı. Theodosius bu kapsamda; Roma'da varlığını sürdüren Vesta Bakireleri tarikatını dağıttı, Antik Yunan devrinden beri düzenlenen ve amacı Yunan tanrılarına şükran sunmak olan eski olimpiyatların yasakladı ve Delfi'deki gibi Helenistik pagan tapınaklarının tahribata uğramasına ceza vermeyerek göz yumdu.
Theodosius'un 395'teki vefatından sonra Roma İmparatorluğu bir kez daha imparatorun çocukları arasında paylaşıldı. Büyük oğul Arcadius Doğu topraklarını ve imparatorluk başkenti Konstantinopolis'i miras aldı, Honorius ise Batı topraklarını miras aldı. (I. Theodosius vefat etmeden önce aldığı kararlarla doğu eyaletlerinin prateor praefectusu olan 'u Arcadius'un hamisi, yardımcısı; magister militum olarak görev yapan Stilicho'yu da Honorius'un yardımcısı olarak görevlendirdi.) Bu noktadan sonra, İmparatorluk bir daha asla yeniden birleşemedi fakat Zeno ve onun ardılı olan Doğu Roma imparatorları, Julius Nepos'un 480 yılındaki ölümünden sonra de jure olarak tek imparator oldukları iddiasında bulundular.
Arcadius (395-408)
Arcadius, imparatorluğun siyasi ve askeri meseleleriyle uğraşmaktan ziyade kendisini dine verip dindar bir Hristiyan olmaya çalıştığı için devlet işlerinde başka kişilerin nüfuzu altında kalan zayıf bir hükümdardı. Bu kişilerden ilki olan praetor praefectus , Batı İmparatoru Honorius'un hizmetinde görev yapan mevkidaşı yarı Vandal kökenli magister militum Flavius Stilicho ile şiddetli bir rekabete tutuştu ve MS 395'te suikasta uğrayarak öldü. Rufinus'un ardından imparatorluğun yönetim gücünü eline geçiren diğer aktörler arasında hadımlıktan gelme konsül , Got kökenli general , Arcadius'un eşi Aelia Eudoksia, Konstantinopolis Patriği İoannis Hrisostomos ve diğer bir prateor praefectus olan Anthemius yer alıyordu.
II. Theodosius (408-450)
Bazı kaynaklarda "Genç" lakabıyla da anılan II. Theodosius, 408'de babası Arcadius'un ölümünün ardından yedi yaşındayken Doğu Roma İmparatoru oldu. II. Theodosius çok küçük olduğu için fiiliyatta ülkenin idaresi prateor praefectus Anthemius tarafından idare ettirildi ve onun idareciliği döneminde Konstantinopolis'te yoğun imar faaliyetleri yapıldı. Ayrıca başkentin muhafazasını güçlendirmek için inşasına başlanan Theodosius Surları da tamamlandı.
Anthemius'un MS 414'deki vefatının ardından Theodosius'un ablası Pulcheria, Augusta ilan edildi ve taht naibesi oldu. Naipliğin 416'da sona erip Theodosius'un Augustus olarak idareyi kendi eline almasına rağmen, ablası hükümet içinde güçlü bir nüfuza sahip olmaya devam etti. Pulcheria'nın etkisi altında kalan ve Hristiyanlığa ilgisi kuvvetli bir şekilde artmış olan Theodosius, Hristiyanlara zulmedildiği gerekçesiyle 420'lerin başlarında Sasani İmparatorluğu'na karşı savaş açtı. Ancak aynı anda Hunlar Konstantinopolis'e doğru ilerlemeye başladığı için II. Theodosius bir çıkmaza girmiş oldu. İki cepheli savaştan çekinen imparator Sasanilerin üzerine gönderdiği orduları geri çağırmak zorunda kaldı. Theodosius'un iktidarı süresince Hunlarla yaşanan savaşlar, genellikle Hun akınları ve Hunların Romalılarla sulh içinde kalmaları koşuluyla Doğu İmparatorluğu'nun önemli miktarlarda haraç ödemesi yapmasından ibaretti.
Batı hükümdarı Honorius'un 423'teki ölümü, Theodosius'un III. Valentinianus'u desteklemesine ve sonunda 425'te Valentinianus'u Batı İmparatoru olarak tahta çıkarmasına neden oldu. Doğu ile Batı arasındaki bağları güçlendirmek amacıyla Theodosius'un kızı Licinia Eudoxia, Valentinianus'la nişanlandı. Roma hukukunun önemli derlemelerinden Codex Theodosianus'un yayımlanması da yine II. Theodosius döneminin önemli faaliyetlerinden olmuştur.
Theodosius, 450 yılında av esnasında yaşanan bir kaza sonucu öldü ve yerine kız kardeşi Pulcheria'nın kocası Marcianus Doğu İmparatoru olarak tahta çıktı.
Marcianus (450-457)
Marcianus, II. Theodosius'un özellikle Hunlarla yapılan anlaşmalar ve din konularında yürüttüğü politikaların çoğundan vazgeçerek önceki dönemin tam tersi politikalar uyguladı. Örneğin, Attila İtalya'yı işgal etmekle meşgulken, ona yapılan tüm Doğu Roma haraç ödemeleri durduruldu. Marcianus, II. Theodosius'un Batı İmparatorluğuna yardım etmeye yönelik politikasını da tersine çevirdi ve Attila'ya karşı Batı Roma'ya herhangi bir yardımda bulunmadı. Marcianus'un eylemleri, İtalya'daki kıtlıkla birleşince Attila Büyük ovalara doğru çekilmek zorunda kaldı ve 453 yılında orada öldü. Attila'nın ölümünden sonra Marcianus, Hun İmparatorluğu'nun çöküşünden yararlanarak, eskiden Hun vasalı olan birçok kabileyi foederati olarak Doğu Roma topraklarına yerleştirdi.
Ölümünün ardından yerine Leo Hanedanı'nın ilk imparatoru I. Leo geçecekti. (457)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Ostrogorsky, Georg (2006) [İlk olarak 1940'ta yayınlanmıştır]. Bizans Devleti Tarihi. Işıltan, Fikret tarafından çevrildi. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. ss. 48-50. ISBN .
- ^ a b c "BİZANS". TDV İslâm Ansiklopedisi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2024.
- ^ Cf. decree, infra.
- ^ "Edict of Thessalonica": See Codex Theodosianus XVI.1.2
- ^ a b c d Timothy E. Gregory (2010). Bizans Tarihi. Ermert, Esra tarafından çevrildi. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları (Şubat 2024 tarihinde yayınlandı). s. 118. ISBN .
- ^ Gibbon, Edward. The Decline and Fall of the Roman Empire, Chapters 32 & 34
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dogu Roma Imparatorlugu I Theodosius un MS 379 daki tahta cikisindan Marcianus un MS 457 deki olumune kadar olan donemde Theodosius Hanedani tarafindan yonetildi Theodosius Hanedani nin iktidari Roma Imparatorlugu nun Dogu Bati olarak son kez 395 yilinda Arcadius ve Honorius arasinda bolusulmesine tanik oldu Roma Imparatorlugu daha once de bolunmus olsa da Tetrarsi imparatorluk 395 bolunmesinden sonra bir daha asla tam olarak birlesemedi I Theodosius un ogullarinin saltanatlari besinci yuzyilda Bati yonetiminin tamamen cokmesiyle sonuclanacak olan krize buyuk katkida bulundu Bizans ImparatorluguBasileia Ῥwmaiwn Grekce Imperium Romanum Latince 379 457Hi Ro LabarumI Theodosius un saltanatinin basinda Roma Imparatorlugu nun Bati ve Dogu eyaletlerinin sinirlari MS 379 Yaygin dil ler Latince Orta Cag YunancasiResmi dinIznik Hristiyanligi resmi HukumetMonarsiImparator 379 395I Theodosius 395 408Arcadius 408 450II Theodosius 450 457MarcianusTarihce Kurulusu379 I Theodosius un tahta cikisi19 Ocak 379 Marcianus un olumu27 Ocak 457 Dagilisi457Onculler ArdillarLeo Hanedani doneminde Bizans Imparatorlugu Dogu Imparatorlugu Bati nin ucuncu ve dorduncu yuzyillarda karsilastigi zorluklardan buyuk olcude kurtulmayi basardi Bunun nedenleri Dogu kisminin Batiya kiyasla daha saglam bir kent kulturune kentlesmeye sahip olmasi Cermen kabilelerine uygulanan iskan siyaseti ve kentlesme nufus fazlaligi ticaret yollarina yakinlik gibi etkenlerin neticesinde olusan guclu mali kaynaklardi Bu mali kaynak kudreti sayesinde Cermenler ile Hunlar gibi istilaci topluluklara harac veriliyor ve boylece Imparatorlugu istila etmelerinin onune geciliyordu Ayrica mali kaynaklarin bollugu yabanci parali askerler kullanilmasi yoluyla Dogu Roma ordusunun guclu kalmasina da olanak taniyordu Tum bu nedenlerden oturu besinci yuzyil boyunca cesitli istilaci ordular Bati Imparatorlugu nu ele gecirdiler ancak doguya Bati Roma ya kiyasla zarar veremediler Theodosius Hanedani ayni zamanda MS 392 den MS 455 yilina kadar Bati Roma Imparatorlugu nu da yonetti Honorius ve III Valentinianus I Theodosius 379 395 I Theodosius 378 de tum imparatorlugu selefi ve akrabasi Valens ten miras alan fakat imparatorlugu tek parca olarak yonetme olanagi bulunmayan Bati Augustus u Gratianus tarafindan imparatorlugun dogu eyaletlerinin yonetimiyle gorevlendirildi Ocak 379 Gratianus Bati eyaletlerini 383 yilina kadar yonetmeye devam etti Gratianus ve halefi II Valentinianus un olumlerinden sonra Valentinianuslarin nesli tukendi Dogu da gorev yapan I Theodosius bati eyaletlerinin de yonetimini augustus olarak miras aldi 392 Boylece 392 395 yillari arasinda Roma Imparatorlugu nun hem dogu hem de bati yarisini yoneten son imparator olmus oldu Theodosius Roma Imparatorlugu nu tek basina yoneten son imparator olmasinin yani sira Iznik Hristiyanligini Roma Imparatorlugu nun resmi devlet kilisesi haline getiren bir dizi kararname ornegin Selanik Fermani cikarmasiyla da bilinir Yasal adimlara ek olarak Hristiyanligin egemenliginin tesisi icin imparator tarafindan bir dizi hamle daha yapildi Theodosius bu kapsamda Roma da varligini surduren Vesta Bakireleri tarikatini dagitti Antik Yunan devrinden beri duzenlenen ve amaci Yunan tanrilarina sukran sunmak olan eski olimpiyatlarin yasakladi ve Delfi deki gibi Helenistik pagan tapinaklarinin tahribata ugramasina ceza vermeyerek goz yumdu Theodosius un 395 teki vefatindan sonra Roma Imparatorlugu bir kez daha imparatorun cocuklari arasinda paylasildi Buyuk ogul Arcadius Dogu topraklarini ve imparatorluk baskenti Konstantinopolis i miras aldi Honorius ise Bati topraklarini miras aldi I Theodosius vefat etmeden once aldigi kararlarla dogu eyaletlerinin prateor praefectusu olan u Arcadius un hamisi yardimcisi magister militum olarak gorev yapan Stilicho yu da Honorius un yardimcisi olarak gorevlendirdi Bu noktadan sonra Imparatorluk bir daha asla yeniden birlesemedi fakat Zeno ve onun ardili olan Dogu Roma imparatorlari Julius Nepos un 480 yilindaki olumunden sonra de jure olarak tek imparator olduklari iddiasinda bulundular Arcadius 395 408 Arcadius imparatorlugun siyasi ve askeri meseleleriyle ugrasmaktan ziyade kendisini dine verip dindar bir Hristiyan olmaya calistigi icin devlet islerinde baska kisilerin nufuzu altinda kalan zayif bir hukumdardi Bu kisilerden ilki olan praetor praefectus Bati Imparatoru Honorius un hizmetinde gorev yapan mevkidasi yari Vandal kokenli magister militum Flavius Stilicho ile siddetli bir rekabete tutustu ve MS 395 te suikasta ugrayarak oldu Rufinus un ardindan imparatorlugun yonetim gucunu eline geciren diger aktorler arasinda hadimliktan gelme konsul Got kokenli general Arcadius un esi Aelia Eudoksia Konstantinopolis Patrigi Ioannis Hrisostomos ve diger bir prateor praefectus olan Anthemius yer aliyordu II Theodosius 408 450 Bazi kaynaklarda Genc lakabiyla da anilan II Theodosius 408 de babasi Arcadius un olumunun ardindan yedi yasindayken Dogu Roma Imparatoru oldu II Theodosius cok kucuk oldugu icin fiiliyatta ulkenin idaresi prateor praefectus Anthemius tarafindan idare ettirildi ve onun idareciligi doneminde Konstantinopolis te yogun imar faaliyetleri yapildi Ayrica baskentin muhafazasini guclendirmek icin insasina baslanan Theodosius Surlari da tamamlandi Anthemius un MS 414 deki vefatinin ardindan Theodosius un ablasi Pulcheria Augusta ilan edildi ve taht naibesi oldu Naipligin 416 da sona erip Theodosius un Augustus olarak idareyi kendi eline almasina ragmen ablasi hukumet icinde guclu bir nufuza sahip olmaya devam etti Pulcheria nin etkisi altinda kalan ve Hristiyanliga ilgisi kuvvetli bir sekilde artmis olan Theodosius Hristiyanlara zulmedildigi gerekcesiyle 420 lerin baslarinda Sasani Imparatorlugu na karsi savas acti Ancak ayni anda Hunlar Konstantinopolis e dogru ilerlemeye basladigi icin II Theodosius bir cikmaza girmis oldu Iki cepheli savastan cekinen imparator Sasanilerin uzerine gonderdigi ordulari geri cagirmak zorunda kaldi Theodosius un iktidari suresince Hunlarla yasanan savaslar genellikle Hun akinlari ve Hunlarin Romalilarla sulh icinde kalmalari kosuluyla Dogu Imparatorlugu nun onemli miktarlarda harac odemesi yapmasindan ibaretti Bati hukumdari Honorius un 423 teki olumu Theodosius un III Valentinianus u desteklemesine ve sonunda 425 te Valentinianus u Bati Imparatoru olarak tahta cikarmasina neden oldu Dogu ile Bati arasindaki baglari guclendirmek amaciyla Theodosius un kizi Licinia Eudoxia Valentinianus la nisanlandi Roma hukukunun onemli derlemelerinden Codex Theodosianus un yayimlanmasi da yine II Theodosius doneminin onemli faaliyetlerinden olmustur Theodosius 450 yilinda av esnasinda yasanan bir kaza sonucu oldu ve yerine kiz kardesi Pulcheria nin kocasi Marcianus Dogu Imparatoru olarak tahta cikti Marcianus 450 457 Marcianus II Theodosius un ozellikle Hunlarla yapilan anlasmalar ve din konularinda yuruttugu politikalarin cogundan vazgecerek onceki donemin tam tersi politikalar uyguladi Ornegin Attila Italya yi isgal etmekle mesgulken ona yapilan tum Dogu Roma harac odemeleri durduruldu Marcianus II Theodosius un Bati Imparatorluguna yardim etmeye yonelik politikasini da tersine cevirdi ve Attila ya karsi Bati Roma ya herhangi bir yardimda bulunmadi Marcianus un eylemleri Italya daki kitlikla birlesince Attila Buyuk ovalara dogru cekilmek zorunda kaldi ve 453 yilinda orada oldu Attila nin olumunden sonra Marcianus Hun Imparatorlugu nun cokusunden yararlanarak eskiden Hun vasali olan bircok kabileyi foederati olarak Dogu Roma topraklarina yerlestirdi Olumunun ardindan yerine Leo Hanedani nin ilk imparatoru I Leo gececekti 457 Ayrica bakinizBizans imparatorlari listesiKaynakca a b Ostrogorsky Georg 2006 Ilk olarak 1940 ta yayinlanmistir Bizans Devleti Tarihi Isiltan Fikret tarafindan cevrildi Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari ss 48 50 ISBN 975 16 0348 X a b c BIZANS TDV Islam Ansiklopedisi Erisim tarihi 16 Kasim 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Cf decree infra Edict of Thessalonica See Codex Theodosianus XVI 1 2 a b c d Timothy E Gregory 2010 Bizans Tarihi Ermert Esra tarafindan cevrildi Istanbul Yapi Kredi Yayinlari Subat 2024 tarihinde yayinlandi s 118 ISBN 978 975 08 1507 2 Gibbon Edward The Decline and Fall of the Roman Empire Chapters 32 amp 34