Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Toprak eşya veya çanak-çömlek, kırmızı toprak kilden yapılır ve oldukça düşük sıcaklıklarda, tipik olarak 950 ile 1050 °C sıcaklıkları arasında pişirilir. Toprak eşyalar, kadar pişirilmez.
 Boyalı, kazıma ve sırlı seramik. 10. yüzyıl tarihli, İran. New York Metropolitan Sanat Müzesi. |
 |
Nispeten, kırmızı veya deve tüyü rengindedir. Toprak eşya, ikinci pişirimden önce slip (ince taneli sıvı kil karışımı) veya kalay veya şeffaf sır karışımlarıyla kaplanır. Bu işlem, toprak eşyaya su geçirmezlik sağlar. Sırsız toprak eşya gözenekli yapıdadır. Hem pratik hem de dekoratif nedenlerden dolayı, toprak eşyalara genellikle sırlama işlemi uygulanır.
Çanak çömlek terimi genellikle toprak eşyaları belirtmek için kullanılır. Başlıca toprak eşyaları; tuğlalar, karolar ve pişmiş toprak kaplardır. Anadolu'da Çatal Hüyük'te M.Ö. 7000 ile 8000 yılları arasına kadar dayanan toprak eşyalar bulunmuştur.
Hammaddeler
Toprak eşyalarının üretimi için ilk adım, üretiminde kullanılan hammaddelerin seçimi ve işlenmesinin araştırılmasıdır. Toprak eşyaların imalatında kullanılan hammaddeler dört sınıfa bölünebilir. Bu hammaddeler, plastik killer, gövde içinde veya sırda kullanılan cam yapısı oluşturan malzemeler, kayıtsız maddeler ve renklendirici ajanlar olarak sıralanabilir.
 Kaolinit,ABD,Georgia Eyaletindeki Twiggs ilçesinden. |
Kil, yapısında potas, soda, kireç veya demir gibi diğer maddelerle birlikte barındırır. Toprak eşya imalatında kullanılan killer başlıca şu şekilde sıralanabilir:
Bronz veya Kaolinit: İlk kullanıldığı yer Çin olduğundan dolayı Çin kili olarak da anılmaktadır.
: Yapısında bazı organik maddeler de içerebilen çok ince taneli, ince parçacıklı, tortul kil olarak sınıflandırılmaktadır.
: Tuğla yapımında katı sağlayan bitkisel ve demir oksit kirleticileri içerir. Genel olarak bu seramik kil türleri imalata uygun değillerdir.
: Oldukça esnek yapıya sahiptir. Bu tip kil, diğer kil türlerinin esnekliğini artırmak için kullanılmaktadır.
Toprak eşya bünyesinde tipik olarak kaolin, , feldspat, talk, silika minerallerini içermektedir. Bu minerallerin oranları sırasıyla, %25, 15-25%, 0-15%, 0-35% aralıkları arasında değişmektedir.
Diğer hammadde sınıflarından, gövde içinde veya sırda kullanılan cam yapısı oluşturan malzemelere ; , karbonat veya kurşun oksit, , boraks ve borik asit, feldspat, mezgit, ve inci külü gibi malzemeler örnek olarak verilmektedir. Çakmaktaşı, kuvars mineralleri ise kayıtsız madde sınıfı için örnek olarak gösterilmektedir. Renklendirici ajanlar genellikle metal ve metal oksitleri kapsamaktadır.
Kili şekillendirmek için yeterince plastik olması sağlanmalıdır. Aynı zamanda kuruma büzülmesinin çatlamaya neden olacak kadar büyük olmaması şartı da sağlanmalıdır. Bu yapı, rafine işlemi ile ya da kıvam denilen malzemeler ilave edilerek elde edilmektedir. Tipik olarak kıvam kaynakları arasında kum, grog (öğütülen kil parçası), organik malzeme (örn. Saman), ezilmiş çakmaktaşı, kabuk ve ya kireçtaşı bulunmaktadır.
Toprak eşya üretiminde kullanılan hammaddelerin kimyasal bileşimlerinin tipik aralıkları.
| Mineral (%) | SiO2 | Al203 | Other |
|---|---|---|---|
| Çin kili (kaolin) | 55 | 35 | 10 |
| 75 | 20 | 5 | |
| Felspat | 70 | 20 | 10 |
| 60 | 25 | 15 | |
| Talk | 60 | 0 | 40 (MgO) |
| Silika | 95 | 0 | 5 |
| Çakmaktaşı | 90 | 0 | 10 |
| 0 | 0 | 100 (Ca5(PO4)3OH) |
Üretim
 Seramik ürünler üretimi için süreç akış diyagramı. |
 Dolon Prova tarafından tekerlek yöntemiyle yapılan çömlek. |
Hammadde hazırlama kısmından sonra gövdenin şekillendirme aşaması gelir. Toprak eşyaları şekillendirmek için birincil teknikler; sarma, kürek çekme veya kıstırma olarak sıralanmaktadır. Kürek çekme yönteminde ana fikir, bir kürek ve örs yardımıyla kil yığınını çizerek veya döverek modellemedir. Diğer teknikte ise, kil yığını bastırılarak veya vurularak bir kalıbın içine yerleştirilir. Sarma yönteminde, çömlekçi bir kili bir bobin haline getirir ve gövdeyi oluşturan aşamalarla daha fazla bobin ekler. Kıvrılmış her katman alttaki katmana sıkıştırılır ve ardından bobinler çömlekçinin başparmakları ve parmakları arasında sıkıştırılır. Ayrıca, tekerlek yönteminde kil yığını dönen plakanın üzerinde şekillendirilir.
 |
Şekillendirme adımından sonra gövdeye yüzey iyileştirmesi yapılır. Hem dekorasyon olarak hem de yüzey geçirgenliğini azaltmanın bir yolu olarak toprak eşyalara yüzey işlemleri uygulanır. Bu işlemler, parlatma ve mineral pigmentlerin, bir astarın veya bir uygulanmasını içerir. Hem Yunan Attika hem de seramiklerinin üretiminde üç aşamalı, yükseltgeyici-indirgeyici-oksitleyici bir pişirme döngüsünün kullanıldığı yapılan araştırmalarla kanıtlanmıştır.
İlk olarak, yaklaşık %15'e kadar demir oksit içeren ince dokulu kalkersiz kil çamuru daha kaba dokulu bir kil gövdesine uygulanır. Daha sonra fırına toprak eşyalar yerleştirilir.Isı yükseldikçe fırın oksijenle dolar ve "yükseltgeyici" aşaması oluşur. Toprak eşyalar daha parlak hale gelir. Bu aşamadan sonra, oksijenin fırına girmesine izin veren tüm delikler kapatılır. Oksijen eksikliği nedeniyle fırın içerisinde dumanlı ortam oluşur ve bu aşamaya "indirgeme aşaması" denilmektedir. İndirgenme aşamasında toprak eşyaların yüzeyi siyah rengine bürünür. Gövdenin ince dokulu kille kaplanmış bölgeleri üzerinde ince bir camsı tabaka oluşur. Pişirim tamamlandığında camsı tabaka bu alanlara parlaklık sağlar. Aynı zamanda, bu tabaka son aşama olan oksidasyon aşamasında önemli bir rol oynar. Son aşamada fırın yeniden açılır, yakıtı çıkarılır ve oksijenin fırın içerisine tekrar girmesine izin verilir. Oksijen toprak eşyaların ince dokulu kille kaplanmamış yüzeylerine yayılır ve onları siyahtan demir kırmızısı hematite dönüştürür. Ancak ince bir cam tabakası ile kaplanmış siyah yüzeyler, bu tabakadan oksijen geçemeyeceği için kırmızıya dönmez.
Çömlek pişirmenin iki temel yöntemi, açık ateşleme ve fırın gibi kapalı ortamda daha kalıcı ateşleme olarak ikiye ayrılır. Açık ateşlemeler tipik olarak maksimum sıcaklıklarına 20-30 dakikada ulaşır ve bu sıcaklık yalnızca birkaç dakika korunur. Bunun aksine, çok daha büyük yakıtların kullanımı durumunda, fırın ateşlemelerinin maksimum sıcaklığa ulaşması tipik olarak bir saat veya daha uzun sürer. Bu sıcaklık tipik olarak yaklaşık 30 dakikaya kadar korunabilir.
Açık ve fırın ateşlemelerinde ulaşılan sıcaklık aralığı aynı değerlere sahiptir. (tipik olarak 600-950 °C). Ancak, fırınlar için ısı kapasitesi daha uzun ateşleme süresi nedeniyle daha büyük olacaktır. Bu nedenle tahmini ateşleme sıcaklıkları daha yüksek olma eğiliminde olmasını sağlayacaktır.
Açık ateşlemeler çok hızlı ısıtma oranlarına sahiptir. Bu durum, sadece kaba dokulu çanak çömleklerin açık ateşte pişirimi sonucunu doğurmaktadır. Aksi takdirde, emilen ve kimyasal olarak yapıda bulunan suyun kaybından kaynaklanan buhar dışarı çıkamaz ve toprak eşya çatlar. Fırında ise, çok daha yavaş ısıtma hızları sebebiyle hem ince dokulu hem de kaba dokulu toprak eşyalar pişirilebilmektedir.
Kullanılan pişirme atmosferi çanak çömlek renginden anlaşılır. Bu nedenle, kırmızı veya devetüyü çanak çömlek oksitleyici bir atmosferi (fırın içerisinde pişirim) belirtmektedir. Siyahtan griye çömlek ya kesin bir indirgeme atmosferini(açık ateşleme) ya da kil içindeki organik malzemenin yanması için ateşleme süresinin yeterli gelmediğini göstermektedir.
Daha fazla kaynak
- https://tr.actince.com/potterin-carkinda-kil-merkezleme-icin-uygun-yoentem/ 25 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://smarthistory.org/ancient-greek-vase-production-and-the-black-figure-technique-2/ 25 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- http://arthistorysummerize.info/Art./the-egyptian-pottery/ 25 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- https://www.theposthole.org/read/article/459 25 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ a b c Barry C. C., Grant N. M. - Ceramic Materials_ Science and Engineering (2007)
- ^ a b . www.thepotteries.org. 6 Nisan 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g h i j M.s. Tite, Pottery Production, Distribution, and Consumption—The Contribution of the Physical Sciences, Journal of Archaeological Method and Theory 6(3):181-233, 1999, DOI:10.1023/A:1021947302609
- ^ a b c Ernest Albert Sandeman - Notes on the Manufacture of Earthenware-Fredonia Books (NL) (2003)
- ^ Mariyappillai,A, Sathyamoorthy NK, ,Shanlax International Journal of Arts Science and Humanities 8(2):107-112 ,DOI:10.34293/sijash.v8i2.3323,2020
- ^ a b Reference Document on Best Available Techniques in the Ceramic Manufacturing Industry August 2007
- ^ AP-42, CH 11.7: Ceramic Products Manufacturing
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 25 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Mayıs 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Toprak esya veya canak comlek kirmizi toprak kilden yapilir ve oldukca dusuk sicakliklarda tipik olarak 950 ile 1050 C sicakliklari arasinda pisirilir Toprak esyalar kadar pisirilmez Boyali kazima ve sirli seramik 10 yuzyil tarihli Iran New York Metropolitan Sanat Muzesi Yunan Prehistorya Galerisi Ulusal Arkeoloji Muzesi Atina Yunanistan Nispeten kirmizi veya deve tuyu rengindedir Toprak esya ikinci pisirimden once slip ince taneli sivi kil karisimi veya kalay veya seffaf sir karisimlariyla kaplanir Bu islem toprak esyaya su gecirmezlik saglar Sirsiz toprak esya gozenekli yapidadir Hem pratik hem de dekoratif nedenlerden dolayi toprak esyalara genellikle sirlama islemi uygulanir Canak comlek terimi genellikle toprak esyalari belirtmek icin kullanilir Baslica toprak esyalari tuglalar karolar ve pismis toprak kaplardir Anadolu da Catal Huyuk te M O 7000 ile 8000 yillari arasina kadar dayanan toprak esyalar bulunmustur HammaddelerToprak esyalarinin uretimi icin ilk adim uretiminde kullanilan hammaddelerin secimi ve islenmesinin arastirilmasidir Toprak esyalarin imalatinda kullanilan hammaddeler dort sinifa bolunebilir Bu hammaddeler plastik killer govde icinde veya sirda kullanilan cam yapisi olusturan malzemeler kayitsiz maddeler ve renklendirici ajanlar olarak siralanabilir Kaolinit ABD Georgia Eyaletindeki Twiggs ilcesinden Kil yapisinda potas soda kirec veya demir gibi diger maddelerle birlikte barindirir Toprak esya imalatinda kullanilan killer baslica su sekilde siralanabilir Bronz veya Kaolinit Ilk kullanildigi yer Cin oldugundan dolayi Cin kili olarak da anilmaktadir Yapisinda bazi organik maddeler de icerebilen cok ince taneli ince parcacikli tortul kil olarak siniflandirilmaktadir Tugla yapiminda kati saglayan bitkisel ve demir oksit kirleticileri icerir Genel olarak bu seramik kil turleri imalata uygun degillerdir Oldukca esnek yapiya sahiptir Bu tip kil diger kil turlerinin esnekligini artirmak icin kullanilmaktadir Toprak esya bunyesinde tipik olarak kaolin feldspat talk silika minerallerini icermektedir Bu minerallerin oranlari sirasiyla 25 15 25 0 15 0 35 araliklari arasinda degismektedir Diger hammadde siniflarindan govde icinde veya sirda kullanilan cam yapisi olusturan malzemelere karbonat veya kursun oksit boraks ve borik asit feldspat mezgit ve inci kulu gibi malzemeler ornek olarak verilmektedir Cakmaktasi kuvars mineralleri ise kayitsiz madde sinifi icin ornek olarak gosterilmektedir Renklendirici ajanlar genellikle metal ve metal oksitleri kapsamaktadir Kili sekillendirmek icin yeterince plastik olmasi saglanmalidir Ayni zamanda kuruma buzulmesinin catlamaya neden olacak kadar buyuk olmamasi sarti da saglanmalidir Bu yapi rafine islemi ile ya da kivam denilen malzemeler ilave edilerek elde edilmektedir Tipik olarak kivam kaynaklari arasinda kum grog ogutulen kil parcasi organik malzeme orn Saman ezilmis cakmaktasi kabuk ve ya kirectasi bulunmaktadir Toprak esya uretiminde kullanilan hammaddelerin kimyasal bilesimlerinin tipik araliklari Mineral SiO2 Al203 OtherCin kili kaolin 55 35 1075 20 5Felspat 70 20 1060 25 15Talk 60 0 40 MgO Silika 95 0 5Cakmaktasi 90 0 100 0 100 Ca5 PO4 3OH UretimSeramik Uretim asamasiSeramik urunler uretimi icin surec akis diyagrami Dolon Prova tarafindan tekerlek yontemiyle yapilan comlek Hammadde hazirlama kismindan sonra govdenin sekillendirme asamasi gelir Toprak esyalari sekillendirmek icin birincil teknikler sarma kurek cekme veya kistirma olarak siralanmaktadir Kurek cekme yonteminde ana fikir bir kurek ve ors yardimiyla kil yiginini cizerek veya doverek modellemedir Diger teknikte ise kil yigini bastirilarak veya vurularak bir kalibin icine yerlestirilir Sarma yonteminde comlekci bir kili bir bobin haline getirir ve govdeyi olusturan asamalarla daha fazla bobin ekler Kivrilmis her katman alttaki katmana sikistirilir ve ardindan bobinler comlekcinin basparmaklari ve parmaklari arasinda sikistirilir Ayrica tekerlek yonteminde kil yigini donen plakanin uzerinde sekillendirilir Silahli ve dans eden bir tanrica Nike i tasvir eden bir vazosu Sekillendirme adimindan sonra govdeye yuzey iyilestirmesi yapilir Hem dekorasyon olarak hem de yuzey gecirgenligini azaltmanin bir yolu olarak toprak esyalara yuzey islemleri uygulanir Bu islemler parlatma ve mineral pigmentlerin bir astarin veya bir uygulanmasini icerir Hem Yunan Attika hem de seramiklerinin uretiminde uc asamali yukseltgeyici indirgeyici oksitleyici bir pisirme dongusunun kullanildigi yapilan arastirmalarla kanitlanmistir Ilk olarak yaklasik 15 e kadar demir oksit iceren ince dokulu kalkersiz kil camuru daha kaba dokulu bir kil govdesine uygulanir Daha sonra firina toprak esyalar yerlestirilir Isi yukseldikce firin oksijenle dolar ve yukseltgeyici asamasi olusur Toprak esyalar daha parlak hale gelir Bu asamadan sonra oksijenin firina girmesine izin veren tum delikler kapatilir Oksijen eksikligi nedeniyle firin icerisinde dumanli ortam olusur ve bu asamaya indirgeme asamasi denilmektedir Indirgenme asamasinda toprak esyalarin yuzeyi siyah rengine burunur Govdenin ince dokulu kille kaplanmis bolgeleri uzerinde ince bir camsi tabaka olusur Pisirim tamamlandiginda camsi tabaka bu alanlara parlaklik saglar Ayni zamanda bu tabaka son asama olan oksidasyon asamasinda onemli bir rol oynar Son asamada firin yeniden acilir yakiti cikarilir ve oksijenin firin icerisine tekrar girmesine izin verilir Oksijen toprak esyalarin ince dokulu kille kaplanmamis yuzeylerine yayilir ve onlari siyahtan demir kirmizisi hematite donusturur Ancak ince bir cam tabakasi ile kaplanmis siyah yuzeyler bu tabakadan oksijen gecemeyecegi icin kirmiziya donmez Comlek pisirmenin iki temel yontemi acik atesleme ve firin gibi kapali ortamda daha kalici atesleme olarak ikiye ayrilir Acik ateslemeler tipik olarak maksimum sicakliklarina 20 30 dakikada ulasir ve bu sicaklik yalnizca birkac dakika korunur Bunun aksine cok daha buyuk yakitlarin kullanimi durumunda firin ateslemelerinin maksimum sicakliga ulasmasi tipik olarak bir saat veya daha uzun surer Bu sicaklik tipik olarak yaklasik 30 dakikaya kadar korunabilir Acik ve firin ateslemelerinde ulasilan sicaklik araligi ayni degerlere sahiptir tipik olarak 600 950 C Ancak firinlar icin isi kapasitesi daha uzun atesleme suresi nedeniyle daha buyuk olacaktir Bu nedenle tahmini atesleme sicakliklari daha yuksek olma egiliminde olmasini saglayacaktir Acik ateslemeler cok hizli isitma oranlarina sahiptir Bu durum sadece kaba dokulu canak comleklerin acik ateste pisirimi sonucunu dogurmaktadir Aksi takdirde emilen ve kimyasal olarak yapida bulunan suyun kaybindan kaynaklanan buhar disari cikamaz ve toprak esya catlar Firinda ise cok daha yavas isitma hizlari sebebiyle hem ince dokulu hem de kaba dokulu toprak esyalar pisirilebilmektedir Kullanilan pisirme atmosferi canak comlek renginden anlasilir Bu nedenle kirmizi veya devetuyu canak comlek oksitleyici bir atmosferi firin icerisinde pisirim belirtmektedir Siyahtan griye comlek ya kesin bir indirgeme atmosferini acik atesleme ya da kil icindeki organik malzemenin yanmasi icin atesleme suresinin yeterli gelmedigini gostermektedir Daha fazla kaynakhttps tr actince com potterin carkinda kil merkezleme icin uygun yoentem 25 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde https smarthistory org ancient greek vase production and the black figure technique 2 25 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde http arthistorysummerize info Art the egyptian pottery 25 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde https www theposthole org read article 459 25 Mayis 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca a b c Barry C C Grant N M Ceramic Materials Science and Engineering 2007 a b www thepotteries org 6 Nisan 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e f g h i j M s Tite Pottery Production Distribution and Consumption The Contribution of the Physical Sciences Journal of Archaeological Method and Theory 6 3 181 233 1999 DOI 10 1023 A 1021947302609 a b c Ernest Albert Sandeman Notes on the Manufacture of Earthenware Fredonia Books NL 2003 Mariyappillai A Sathyamoorthy NK Shanlax International Journal of Arts Science and Humanities 8 2 107 112 DOI 10 34293 sijash v8i2 3323 2020 a b Reference Document on Best Available Techniques in the Ceramic Manufacturing Industry August 2007 AP 42 CH 11 7 Ceramic Products Manufacturing Arsivlenmis kopya 25 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2021 Arsivlenmis kopya 25 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Mayis 2021