Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vazo, genellikle çiçek koymak için kullanılan, cam, porselen, toprak gibi farklı malzemelerden, türlü boyut ve şekillerde yapılabilen açık bir kaptır. Sözcük Türkçeye, İtalyanca vaso kelimesinden geçmiştir.
Seramikler, cam, alüminyum, pirinç, bronz veya paslanmaz çelik gibi paslanmayan metaller vb malzemelerden yapılabilir. Tik gibi kuru çürümeye doğal olarak direnen ağaç türleri bile kullanılarak veya geleneksel ahşap veya plastiğe koruyucu kaplama yaparak vazo yapmak için kullanılmıştır.
Vazolar genellikle dekorasyonludur ve genellikle kesilmiş çiçekleri koymak için kullanılır. Vazolar, içine konulan çiçek gibi her şeyi desteklemek için farklı boyutlardadır.
Vazolar genellikle benzer bir şekle sahiptir. Ayak veya taban soğanlı, yassı, kabinat, veya başka bir şekilde olabilir. Gövde, parçanın ana bölümüdür. Bazı vazoların gövdesinin içe doğru kıvrıldığı omuz, yükseklik veren boyun ve vazonun üstte dışa doğru genişlediği dudağı vardır. Bazı vazolara kulplar da konulmuştur.
Çin seramikleri ve Kızılderili çömlekleri gibi farklı zaman dilimlerinde dünya çapında çeşitli stiller ve tiplerde vazolar geliştirilmiştir. Antik Yunan çömlekçiliği'nde "vazo boyama" genellikle Yunan mitolojisi sahnelerinde birçok figürün yer aldığı ünlü ince boyalı çanak çömlekleri kapsayan geleneksel bir terimdir. Bu tür parçalar, şekilleri ne olursa olsun vazo olarak adlandırılabilir; çoğu aslında sıvıları saklamak veya servis etmek için kullanılıyordu ve birçoğuna bardak, sürahi vb. denir.
2003'te Grayson Perry, genelde vazo biçimindeki seramikleriyle Turner Ödülü'nü kazandı.
Tarihçe
• Unasya. Yakın doğu kazılarında bulunan en eski kaplar taştandı; bunlar çömlekçiliğin ortaya çıkışından önce kullanılıyordu (-> Seramik, Çömlekçilik). Ele geçen örnekler, "seramiksiz" ya da "çanak çömlek öncesi” adı verilen bir uygarlık evresinin varlığını ortaya koyar (M.Ö. Vll.-V. bin- yıl); bu evrenin görüldüğü başlıca merkezler Zagros dağlarında , Filistin’de Eriha ve Fenike kıyılarında Res Şemra’dır. Pişmiş toprak kapların yapılmaya başlanmasıyla birlikte (Suriye’de ’te yaklaşık 8.000 yıl öncesine ait kalıntılar ortaya çıkarıldı) tüm Yakın doğu’da, özellikle de İ.Ö. V. binyıl’da Mezopotamya' da (Hassuna, Samerra, Arpacie) birçok atölye kuruldu. Ninova'da, bej zemin üzerine kızıl kahverengi, siyah, beyaz boyalı geometrik motiflerle süslü çömlekler ele geçti. Sus atölyesi (M.Ö. IV. binyıl), çoğu kez bitki ya da üsluplaştırılmasıyla elde edildiği, krem zemin üzerine siyah ya da beyaz boyalı eşsiz süslemeleriyle, yüksek nitelikli yapıtlar vermeye devam etti, Varka'da (Uruk), dönemi (M.Ö. 3000’e doğru) katmanlarında, 1 m yüksekliğinde, kaymaktaşından bir ayın vazosu ortaya çıkarıldı; vazoyu süsleyen alçak kabartmalarda, armağanlar taşıyan kişilerden oluşan bir tören alayı canlandırılmıştır (Bağdat müzesi). Mezopotamya'da değerli metaller de vazo yapımında kullanılıyordu (Entemena vazosu, Tello biraz daha eski bir döneme tarihlenen mezarlarında ele geçen altın tabak çanak, o zamanki kuyumcuların ustalığını yansıtır İranlı sanatçıların Ahemeni, Part ya da Sasaniler dönemlerinde gerçekleştirdikleri yapıtlarda da aynı ustalık düzeyi görülür. Hayvan başı biçiminde olan ya da bir hayvan figürüyle süslü rhyton, İran sanatında en sık rastlanan vazo türüdür.
• Mısır, Tarih öncesi dönemden, çizgiler halinde geometrik motiflerle süslü, seramikten ve bazalt, diorit, yılantaşı ya da granit gibi sert taşlardan yapılmış vazolar kalmıştır Genellikle bunlar silindir ya dâ küre biçimindedir Eski imparatorluk'un sonlarına doğru sert taşların yerini daha yumuşak taşlar almış, hemen hemen yalnız kaymaktaşı kullanılmaya başlanmıştır (kanoposlar koku kapları, lüks yemek takımları). döneminde bu tür kaplar oldukça aşırı zariflikleriyle ayırt edilirler (Tutankhamon'un mezarında ele geçen kaymaktaşı vazolar). Aynı dönemin seramik ürünleri parlak renkli sırla kaplıdır (Louvre'daki kâse biçimli vazo). Çok renkli cam tekniğinin kullanılması, zarif ton değişikliklerinin görüldüğü parçaların üretilmesine olanak sağlamıştır ( vazo, British Museum).
• Hindistan, Hayvan motifleriyle süslü Mohenco-Daro seramiği, Mezopotamya ve İran’da üretilen örneklerden esinlenir. Daha geç dönemlerde, su taşımaya ya da baharat ve tahıl saklamaya yarayan gündelik kap kacak genellikle perdahsız seramikten yapılmaya başlandı. Gupta üslubunun (I.S. IV.-VII. yy.) özellikleri, metal (altın, gümüş, bakır, demir) yapıldığını düşündürtmektedir. Cam ve kristalin de kullanıldığı sanılmaktadır. Çok daha sonraları, Moğol döneminde, tören vazoları genellikle pirinç ya da bakırdan yapılmış, buna karşılık, gündelik kaplar için seramik kullanılmaya devam edilmiştir.
• Çin. Tarih öncesi’nden kalma en zengin buluntuları veren Hınan bölgesinde, Yang-şao ve Longşan'da, gündelik eşyaların yapıldığı, gri, kırmızı ya da siyah bir seramik türü ortaya çıktı. Şang ve Cou hanedanları döneminde çok sayıda bronz ayın vazoları üretilmeye başlandı. Bu vazoların üstündeki özgün nitelikli süslemeler, mermer, fildişi ya da topraktan yapılmış kaplarda da görülür. MS. ilk yüzyıllarda (Han hanedanı) üretilen, yüksek ısıda pişirilmiş ince hamurdan vazolar porselenin öncüsü sayılır. Ming döneminde yeni biçimler ortaya çıktı: çiçek açmış erik ağacı dallarını koymaya özgü vazolar, şarap kaplan. ve çok geçmeden Avrupa’ya ihraç edilmeye başlandı ve orada büyük ilgi gördü. Fakat, bu moda ancak XVIII. yy.'a kadar sürdü. Yaratıcılık gösteremeyen çin seramik sanatı bu dönemden sonra gerilemeye başladı.
• Japonya, (büyük bir olasılıkla İ.Ö. IX. ve VIII. binyıl’lar) vazolarını, Comon kültürüne ait barok süslemek çömlekler izledi. İ.S. V. yy.’a doğru, kahverengi topraktan, sonra da greden yapılmış bodur vazolar ortaya çıktı. Japon seramiği daha sonra, yüzyıllar boyunca Çin'in, bir ölçüde de Kore'nin etkisinde kaldı. En özgün vazolar XVI. ve XVII. yy.'larda yapıldı. Bunlar ya zengin çiçek süslemelidir ya da tersine, zenden esinlenen bir yalınlık ortaya koyar.
• Kolomb öncesi Amerika. Taş, ağaç, metal (Chimular ya da Kolombiya kavimleri gibi metalürji ustaları) kaplara rastlanırsa da en çok kullanılan gereç kildir Elde biçimlendirilmiş ya da kalıplanmış pişmiş toprak vazolar, biçim ve dekor bakımından büyük bir çeşitlilik gösterir. Hayvan, bitki, nesne ya da insan biçimli vazoların sayısı oldukça fazladır. Bu kaplar gündelik yaşamda kullanılmak üzere ya da mezar armağanı olarak üretilmiştir. Mayalar tarafından üretilmiş kaplar (çokrenkli ya da oymalı vazolar), Meso-Amerika'nın en dikkate değer parçaları arasında yer alır. Bununla birlikte, Teotihuacân kültürü gibi başka kültürler de çok yetkin çömlekler (özellikle yalancı mermer üzerine boyalı) ortaya koymuşlardır. Güney Amerika’daki en yetkin örnekler, Peru'daki Chavfn, Mochica ve Nazca kültürlerine aittir. Daha geç dönemlerde, "seri” üretime gidilmesi, kalitenin düşmesine yol açmıştır. • Eski Yunan ve Roma. Yunan dünyasının hemen hemen her bölgesinde boyalı pişmiş toprak vazolar bulunmuştur. En eski örnekler Ege çağına ait (Girit, Peloponisos, Kyklades, Anadolu) natüralist üsluplu vazolardır. Bunları çoğunlukla Atina’ da üretilmiş, geometrik motiflerle süslü vazolar izledi. İ.Ö. VII.-VI. yy.’larda, beyaz zemin üzerine siyah figürlerin ağır bastığı doğu üslubu ortaya çıktı: böylece seramik sanatına, Ege adaları, Korinthos, Lakonia, Sirenayka, Attike, ionia, Rodos, Mısır ve Etruria'da (Caere) atölyeleri bulunan ionia okulu egemen oldu. İ.Û. VI. yy.'ın 2. yarısında ve İ.Ö. V. yy.'da, önce kırmızı zemin üzerine siyah figürlü, ardından siyah zemin üzerine kırmızı figürlü beyaz zeminli (kupalar ve lekythoslar), imzalı vazolarıyla Attike okulu ağır bastı, italyot üretiminin başlamasıyla gerileme dönemine giren bu sanat, İli. yy.’da tümüyle ortadan kalktı. Son serilerin dışında, her zaman zarif ve yalın olan biçimler, katışıksız bir üslupta ve çok çeşitlidir Vazolar evle ilgili her tür işte kullanılıyordu; bunlar, içindeki eşyalarla dünyevi yaşamın bir aynası olan mezarlarda da yer almaktaydı. Vazolar mitolojiye, kahramanlığa, gündelik yaşama ilişkin çeşitli sahnelerle süslenmişti. Roma'da yunan vazolarının biçimlerine ve adlarına bağlı kalındı. Eski roma eserleri müzelerinde birçok amfora, hydria, krater, kantharos görülür. Gündelik yaşamda kullanılan kaplar pişmiş toprak, lüks vazolar ise oymalı gümüş (Bosco Reale, Bernay hâzineleri) ya da metaldir. Cam çok kullanılan ve ustalıkla işlenen bir gereçtir (mavi camdan Portland vazosu, British Museum). • Ortaçağ, Rönesans, Modem çağlar. Gerek günlük, gerek lüks vazolarda seramik en yaygın gereç olmaya devam etti. Or- taçağ’da çeşitli sırlı çömlek türleri, daha sonra da greler üretildi. Almanya gre alanında uzmanlaştı. XIV. yy.’da, zengin İslam geleneğinin mirasçıları olan İspanyol mağrib çömlekçileri, sırlı fayanstan doğu esinli vazolar yaptılar (Elhamra vazoları). XV. ve XVI. yy.'larda, Faenza, Deruta, Casteldurante, Urbino’daki İtalyan atölyelerinde, eczacıların kullandığı ya da evlerin süslenmesine yönelik olan majolikalar bol miktarda üretildi. Bu vazo türü XVII. yy.’da Fransa'da, özellikle de Nevers'de yaygınlık kazandı. Nevers, barok biçimli majoli- ka vazoların üretiminde uzmanlaştı. Bunların büyük boyutlu olanları bahçeleri süslemede kullanılıyordu. Öte yandan, majolikalar Hollanda’da, Delft'te de yaygın bir biçimde üretiliyordu. Fayans ustaları, bu ülkeye bol miktarda ithal edilen çin porselenlerini örnek aldılar ve ‘‘garnitür'lerin (aynı dekora sahip değişik biçimlerdeki vazo dizileri) yapımında bunlardan esinlendiler. Çin Vazoları Meissen'de, ilk avru- pa porselenlerini de esinledi. XVIII. yy.'da porselen üretiminde görülen bu gelişme, biçimlerin çeşitlenmesine, süslemelerin incelik kazanmasına katkıda bulundu. Sövres yapımevinde süsleme amaçlı birçok vazo modeli üretildi; bunlar rokay üsluptan, Antikçağ’a öykünen bir tarza doğru gelişme gösterdi. XVIII. yy.'ın sonunda, İngiliz , Antik Çağ'daki örnekleri anımsatan alçak kabartmalarla bezeli ya da mermere, sert taşlara oyulmuş kapları taklit eden vazolar gerçekleştirdi. XIX. yy.'da cam sanayisinin gelişmesi ve Gallâ, Daum, Lalique, Marinot gibi sanatçıların yeteneği sayesinde, opalin, cam hamuru, kristal, çiçek vazolarının yapımında seramiğin yerini almaya başlağı. Sanatsal grelerde de kalite yeniden yükseldi. • İslam sanatı, IX. yy.’da abbasi halifelerine başkentlik yapmış olan Samerra'da, F. Sarre ve E. Herzfeld tarafından yapılan kazılarda ele geçen seramikler, süslemeleri ile altın ve gümüşten yapılmış vazoları anımsatırlar (İslamlık altın ve gümüş gibi değerli metallerin kullanımını yasaklamıştı, bu yüzden sasani metal işçiliği toprak eşya üzerinde taklit ediliyordu). Beyaz zemin üzerine kırmızı, sarı, mavi ve yeşil renkler veren metal oksitlerle boyanan seramikler, İslamlığın ilk yıllarından başlayarak Irak’ta çok gelişmişti ve en önemli üretim merkezi Bağdat’tı. Samerra kazılarında ele geçen sarı, kahverengi ve yeşil renkte sırlı, mineli vazolar; kâseler ve tabaklar çin sanatından taklit edilmiş, ancak bir süre sonra yerel bir kimlik kazanmıştır. İran' da Rey kazılarında bulunmuş, kobalt ve firuze renkli vazolar, kâseler de metal örnekleri anımsatır. Burada çeşitli form ve renkte vazoların yanı sıra, minai tekniğinde yapılmış, efsanelerden alınmış zengin süslemeleriyle de dikkati çeken seramikler bulunmuştur. Figürlü ve çokrenkli süslemeler, beyaz, firuze ve kobalt mavisi sır üzerine altın yaldızlar bu tür seramiklerin ayırtedici özellikleridir. Semerkand'da da günlük gereksinimleri karşılamak üzere, şaşırtıcı güzellikte seramikler yapılmıştır. Suriye’de Rakka'da kalın sırlı vazolar, kulplu kaplar, kandiler üreten atölyeler vardı. Burada XI.-XIII. yy.'larda, beyaz zemin üzerine üsluplaştırılmış hayvan ve bitki motifli, sırattı tekniğinde süslenmiş eserler üretilmiştir; özellikle albarello diye anılan silindir biçiminde vazolar dikkati çeker. Endülüs'te, Elhamra vazoları adıyla tanınan, Malaga’da üretilen, sırlı ve geniş kulplu lüks seramikler ün yapmıştı.
İslam vazoları arasında, özellikle İran' da, altın ve gümüşten yapılmış güzel örnekler de vardır. Tahran Gülistan sarayı müzesi'nde sergilenen X. yy.'dan bir gümüş vazo, savatlama tekniğinde, çiçekli kûfi yazılarla süslüdür. XI.-XII. yy.’larda İran Selçukluları döneminde yapılmış iki gümüş gülabdan (Kahire Harari koleksiyonu ve New York Rabenou koleksiyonu), çarpma ve yaldız tekniklerinde bezenmiştir. • Anadolu'da vazo benzeri kaplara daha Yenitaş döneminden başlayarak ve Bakır- taş dönemi ile Tunç çağlarında rastlanmaktadır (Hacılar, Kuruçay, Karataş -Semayük, Canhasan, Alacaahöyük, Tepecik, Pulur, Norşuntepe, Kûltepe, Truva, Yortan vd.). [-» ÇÖMLEKÇİLİK.] inandık kazılarında ortaya çıkarılan ve inandık vazosu diye adlandırılan, büyük boyutlardaki kap (İ.Û. XVII. yy.), formu ve üzerine kabartma olarak işlenmiş kutsal evlenme töreni betimiyle, hitit sanatının özgün örneklerinden biridir. Anadolu Selçukluları döneminden günümüze ulaşan vazo örneği çok azdır; İstanbul Türk ve İslam eserleri müzesi’nde sergilenen, sırsız Selçuklu vazoları, kalıplama tekniğiyle, alçakkabartma yazı kuşakları, hayvan figürleri, rumiler ve madalyonlarla süslüdür. OsmanlI döneminde çini ve seramik (İznik, Kütahya, İstanbul, Çanakkale), porselen (Eseri İstanbul, Yıldız porselenleri), cam (çeşmibülbüller, opal, renkli cam, kristal ve renksiz camlar) ve değerli metallerden vazolar üretilmiştir. Bunların tek gül ya da lale konulanları gülabdan, laledan gibi adlarla anılır. Özellikle XVIII. yy.'da ve sonrasında vazodan fışkıran çiçek motifi osmanlı süslemeciliğinde yaygın olarak kullanılmıştır (Ahmet lll'ün Topkapı sarayı’ndaki odasının duvarları, minyatür ve tezhipler, mezar taşları, lahitler).
Çömlekçi çarkı
Çömlekçi çarkı muhtemelen MÖ 4. binyılda Mezopotamya'da icat edildi, ancak neredeyse tüm Avrasya'ya ve Afrika'nın çoğuna yayıldı ancak Avrupa'daki etnik grupların Yeni Dünya'ya gelişine kadar Yeni Dünya'da bilinmiyordu. Çömlekçi çarkının kökenlerine ilişkin ilk keşif, Irak'ın güneyindeydi. Bu tekniğin keşfi, önceki verimsiz geleneklerinin yerine geçtiği için Güney Irak halkı için faydalı oldu. Bu yeni teknik yavaş yavaş büyüdü ve hatta çanak çömlek süslemesinde benimsendi.
Kaynakça
- ^ Türk dili: dil ve edebiyat dergisi, 634-636. sayılar. Türk Dil Kurumu. 2004. s. 445.
- ^ Emmanuel Cooper. 2000. Ten Thousand Years of Pottery, fourth edition, , , , 352 pages
- ^ . www.msxlabs.org. 6 Temmuz 2015. 23 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2022.
- ^ "Moorey, Peter Roger Stuart (1994)". Ancient Mesopotamian Material's and Industries: The Archaeological Evidence. P. 146.
- ^ Bryant, Victor. . Ceramics Today. 21 Kasım 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Vazo genellikle cicek koymak icin kullanilan cam porselen toprak gibi farkli malzemelerden turlu boyut ve sekillerde yapilabilen acik bir kaptir Sozcuk Turkceye Italyanca vaso kelimesinden gecmistir Icine cicek konulmus bir cam vazo Seramikler cam aluminyum pirinc bronz veya paslanmaz celik gibi paslanmayan metaller vb malzemelerden yapilabilir Tik gibi kuru curumeye dogal olarak direnen agac turleri bile kullanilarak veya geleneksel ahsap veya plastige koruyucu kaplama yaparak vazo yapmak icin kullanilmistir Vazolar genellikle dekorasyonludur ve genellikle kesilmis cicekleri koymak icin kullanilir Vazolar icine konulan cicek gibi her seyi desteklemek icin farkli boyutlardadir Neoklasik vazo 1790 dolaylarinda jasper yukseklik 25 4 cm genislik 18 7 cm Victoria ve Albert Muzesi Londra David Vazolari 1351 Yuan Hanedanligi sir altinda porselen kobalt mavisi dekor yukseklik 63 8 cm British Museum Londra Vazolar genellikle benzer bir sekle sahiptir Ayak veya taban soganli yassi kabinat veya baska bir sekilde olabilir Govde parcanin ana bolumudur Bazi vazolarin govdesinin ice dogru kivrildigi omuz yukseklik veren boyun ve vazonun ustte disa dogru genisledigi dudagi vardir Bazi vazolara kulplar da konulmustur Cin seramikleri ve Kizilderili comlekleri gibi farkli zaman dilimlerinde dunya capinda cesitli stiller ve tiplerde vazolar gelistirilmistir Antik Yunan comlekciligi nde vazo boyama genellikle Yunan mitolojisi sahnelerinde bircok figurun yer aldigi unlu ince boyali canak comlekleri kapsayan geleneksel bir terimdir Bu tur parcalar sekilleri ne olursa olsun vazo olarak adlandirilabilir cogu aslinda sivilari saklamak veya servis etmek icin kullaniliyordu ve bircoguna bardak surahi vb denir 2003 te Grayson Perry genelde vazo bicimindeki seramikleriyle Turner Odulu nu kazandi Tarihce Unasya Yakin dogu kazilarinda bulunan en eski kaplar tastandi bunlar comlekciligin ortaya cikisindan once kullaniliyordu gt Seramik Comlekcilik Ele gecen ornekler seramiksiz ya da canak comlek oncesi adi verilen bir uygarlik evresinin varligini ortaya koyar M O Vll V bin yil bu evrenin goruldugu baslica merkezler Zagros daglarinda Filistin de Eriha ve Fenike kiyilarinda Res Semra dir Pismis toprak kaplarin yapilmaya baslanmasiyla birlikte Suriye de te yaklasik 8 000 yil oncesine ait kalintilar ortaya cikarildi tum Yakin dogu da ozellikle de I O V binyil da Mezopotamya da Hassuna Samerra Arpacie bircok atolye kuruldu Ninova da bej zemin uzerine kizil kahverengi siyah beyaz boyali geometrik motiflerle suslu comlekler ele gecti Sus atolyesi M O IV binyil cogu kez bitki ya da usluplastirilmasiyla elde edildigi krem zemin uzerine siyah ya da beyaz boyali essiz suslemeleriyle yuksek nitelikli yapitlar vermeye devam etti Varka da Uruk donemi M O 3000 e dogru katmanlarinda 1 m yuksekliginde kaymaktasindan bir ayin vazosu ortaya cikarildi vazoyu susleyen alcak kabartmalarda armaganlar tasiyan kisilerden olusan bir toren alayi canlandirilmistir Bagdat muzesi Mezopotamya da degerli metaller de vazo yapiminda kullaniliyordu Entemena vazosu Tello biraz daha eski bir doneme tarihlenen mezarlarinda ele gecen altin tabak canak o zamanki kuyumcularin ustaligini yansitir Iranli sanatcilarin Ahemeni Part ya da Sasaniler donemlerinde gerceklestirdikleri yapitlarda da ayni ustalik duzeyi gorulur Hayvan basi biciminde olan ya da bir hayvan figuruyle suslu rhyton Iran sanatinda en sik rastlanan vazo turudur Misir Tarih oncesi donemden cizgiler halinde geometrik motiflerle suslu seramikten ve bazalt diorit yilantasi ya da granit gibi sert taslardan yapilmis vazolar kalmistir Genellikle bunlar silindir ya da kure bicimindedir Eski imparatorluk un sonlarina dogru sert taslarin yerini daha yumusak taslar almis hemen hemen yalniz kaymaktasi kullanilmaya baslanmistir kanoposlar koku kaplari luks yemek takimlari doneminde bu tur kaplar oldukca asiri zariflikleriyle ayirt edilirler Tutankhamon un mezarinda ele gecen kaymaktasi vazolar Ayni donemin seramik urunleri parlak renkli sirla kaplidir Louvre daki kase bicimli vazo Cok renkli cam tekniginin kullanilmasi zarif ton degisikliklerinin goruldugu parcalarin uretilmesine olanak saglamistir vazo British Museum Hindistan Hayvan motifleriyle suslu Mohenco Daro seramigi Mezopotamya ve Iran da uretilen orneklerden esinlenir Daha gec donemlerde su tasimaya ya da baharat ve tahil saklamaya yarayan gundelik kap kacak genellikle perdahsiz seramikten yapilmaya baslandi Gupta uslubunun I S IV VII yy ozellikleri metal altin gumus bakir demir yapildigini dusundurtmektedir Cam ve kristalin de kullanildigi sanilmaktadir Cok daha sonralari Mogol doneminde toren vazolari genellikle pirinc ya da bakirdan yapilmis buna karsilik gundelik kaplar icin seramik kullanilmaya devam edilmistir Cin Tarih oncesi nden kalma en zengin buluntulari veren Hinan bolgesinde Yang sao ve Longsan da gundelik esyalarin yapildigi gri kirmizi ya da siyah bir seramik turu ortaya cikti Sang ve Cou hanedanlari doneminde cok sayida bronz ayin vazolari uretilmeye baslandi Bu vazolarin ustundeki ozgun nitelikli suslemeler mermer fildisi ya da topraktan yapilmis kaplarda da gorulur MS ilk yuzyillarda Han hanedani uretilen yuksek isida pisirilmis ince hamurdan vazolar porselenin oncusu sayilir Ming doneminde yeni bicimler ortaya cikti cicek acmis erik agaci dallarini koymaya ozgu vazolar sarap kaplan ve cok gecmeden Avrupa ya ihrac edilmeye baslandi ve orada buyuk ilgi gordu Fakat bu moda ancak XVIII yy a kadar surdu Yaraticilik gosteremeyen cin seramik sanati bu donemden sonra gerilemeye basladi Japonya buyuk bir olasilikla I O IX ve VIII binyil lar vazolarini Comon kulturune ait barok suslemek comlekler izledi I S V yy a dogru kahverengi topraktan sonra da greden yapilmis bodur vazolar ortaya cikti Japon seramigi daha sonra yuzyillar boyunca Cin in bir olcude de Kore nin etkisinde kaldi En ozgun vazolar XVI ve XVII yy larda yapildi Bunlar ya zengin cicek suslemelidir ya da tersine zenden esinlenen bir yalinlik ortaya koyar Kolomb oncesi Amerika Tas agac metal Chimular ya da Kolombiya kavimleri gibi metalurji ustalari kaplara rastlanirsa da en cok kullanilan gerec kildir Elde bicimlendirilmis ya da kaliplanmis pismis toprak vazolar bicim ve dekor bakimindan buyuk bir cesitlilik gosterir Hayvan bitki nesne ya da insan bicimli vazolarin sayisi oldukca fazladir Bu kaplar gundelik yasamda kullanilmak uzere ya da mezar armagani olarak uretilmistir Mayalar tarafindan uretilmis kaplar cokrenkli ya da oymali vazolar Meso Amerika nin en dikkate deger parcalari arasinda yer alir Bununla birlikte Teotihuacan kulturu gibi baska kulturler de cok yetkin comlekler ozellikle yalanci mermer uzerine boyali ortaya koymuslardir Guney Amerika daki en yetkin ornekler Peru daki Chavfn Mochica ve Nazca kulturlerine aittir Daha gec donemlerde seri uretime gidilmesi kalitenin dusmesine yol acmistir Eski Yunan ve Roma Yunan dunyasinin hemen hemen her bolgesinde boyali pismis toprak vazolar bulunmustur En eski ornekler Ege cagina ait Girit Peloponisos Kyklades Anadolu naturalist usluplu vazolardir Bunlari cogunlukla Atina da uretilmis geometrik motiflerle suslu vazolar izledi I O VII VI yy larda beyaz zemin uzerine siyah figurlerin agir bastigi dogu uslubu ortaya cikti boylece seramik sanatina Ege adalari Korinthos Lakonia Sirenayka Attike ionia Rodos Misir ve Etruria da Caere atolyeleri bulunan ionia okulu egemen oldu I U VI yy in 2 yarisinda ve I O V yy da once kirmizi zemin uzerine siyah figurlu ardindan siyah zemin uzerine kirmizi figurlu beyaz zeminli kupalar ve lekythoslar imzali vazolariyla Attike okulu agir basti italyot uretiminin baslamasiyla gerileme donemine giren bu sanat Ili yy da tumuyle ortadan kalkti Son serilerin disinda her zaman zarif ve yalin olan bicimler katisiksiz bir uslupta ve cok cesitlidir Vazolar evle ilgili her tur iste kullaniliyordu bunlar icindeki esyalarla dunyevi yasamin bir aynasi olan mezarlarda da yer almaktaydi Vazolar mitolojiye kahramanliga gundelik yasama iliskin cesitli sahnelerle suslenmisti Roma da yunan vazolarinin bicimlerine ve adlarina bagli kalindi Eski roma eserleri muzelerinde bircok amfora hydria krater kantharos gorulur Gundelik yasamda kullanilan kaplar pismis toprak luks vazolar ise oymali gumus Bosco Reale Bernay hazineleri ya da metaldir Cam cok kullanilan ve ustalikla islenen bir gerectir mavi camdan Portland vazosu British Museum Ortacag Ronesans Modem caglar Gerek gunluk gerek luks vazolarda seramik en yaygin gerec olmaya devam etti Or tacag da cesitli sirli comlek turleri daha sonra da greler uretildi Almanya gre alaninda uzmanlasti XIV yy da zengin Islam geleneginin mirascilari olan Ispanyol magrib comlekcileri sirli fayanstan dogu esinli vazolar yaptilar Elhamra vazolari XV ve XVI yy larda Faenza Deruta Casteldurante Urbino daki Italyan atolyelerinde eczacilarin kullandigi ya da evlerin suslenmesine yonelik olan majolikalar bol miktarda uretildi Bu vazo turu XVII yy da Fransa da ozellikle de Nevers de yayginlik kazandi Nevers barok bicimli majoli ka vazolarin uretiminde uzmanlasti Bunlarin buyuk boyutlu olanlari bahceleri suslemede kullaniliyordu Ote yandan majolikalar Hollanda da Delft te de yaygin bir bicimde uretiliyordu Fayans ustalari bu ulkeye bol miktarda ithal edilen cin porselenlerini ornek aldilar ve garnitur lerin ayni dekora sahip degisik bicimlerdeki vazo dizileri yapiminda bunlardan esinlendiler Cin Vazolari Meissen de ilk avru pa porselenlerini de esinledi XVIII yy da porselen uretiminde gorulen bu gelisme bicimlerin cesitlenmesine suslemelerin incelik kazanmasina katkida bulundu Sovres yapimevinde susleme amacli bircok vazo modeli uretildi bunlar rokay usluptan Antikcag a oykunen bir tarza dogru gelisme gosterdi XVIII yy in sonunda Ingiliz Antik Cag daki ornekleri animsatan alcak kabartmalarla bezeli ya da mermere sert taslara oyulmus kaplari taklit eden vazolar gerceklestirdi XIX yy da cam sanayisinin gelismesi ve Galla Daum Lalique Marinot gibi sanatcilarin yetenegi sayesinde opalin cam hamuru kristal cicek vazolarinin yapiminda seramigin yerini almaya baslagi Sanatsal grelerde de kalite yeniden yukseldi Islam sanati IX yy da abbasi halifelerine baskentlik yapmis olan Samerra da F Sarre ve E Herzfeld tarafindan yapilan kazilarda ele gecen seramikler suslemeleri ile altin ve gumusten yapilmis vazolari animsatirlar Islamlik altin ve gumus gibi degerli metallerin kullanimini yasaklamisti bu yuzden sasani metal isciligi toprak esya uzerinde taklit ediliyordu Beyaz zemin uzerine kirmizi sari mavi ve yesil renkler veren metal oksitlerle boyanan seramikler Islamligin ilk yillarindan baslayarak Irak ta cok gelismisti ve en onemli uretim merkezi Bagdat ti Samerra kazilarinda ele gecen sari kahverengi ve yesil renkte sirli mineli vazolar kaseler ve tabaklar cin sanatindan taklit edilmis ancak bir sure sonra yerel bir kimlik kazanmistir Iran da Rey kazilarinda bulunmus kobalt ve firuze renkli vazolar kaseler de metal ornekleri animsatir Burada cesitli form ve renkte vazolarin yani sira minai tekniginde yapilmis efsanelerden alinmis zengin suslemeleriyle de dikkati ceken seramikler bulunmustur Figurlu ve cokrenkli suslemeler beyaz firuze ve kobalt mavisi sir uzerine altin yaldizlar bu tur seramiklerin ayirtedici ozellikleridir Semerkand da da gunluk gereksinimleri karsilamak uzere sasirtici guzellikte seramikler yapilmistir Suriye de Rakka da kalin sirli vazolar kulplu kaplar kandiler ureten atolyeler vardi Burada XI XIII yy larda beyaz zemin uzerine usluplastirilmis hayvan ve bitki motifli siratti tekniginde suslenmis eserler uretilmistir ozellikle albarello diye anilan silindir biciminde vazolar dikkati ceker Endulus te Elhamra vazolari adiyla taninan Malaga da uretilen sirli ve genis kulplu luks seramikler un yapmisti Islam vazolari arasinda ozellikle Iran da altin ve gumusten yapilmis guzel ornekler de vardir Tahran Gulistan sarayi muzesi nde sergilenen X yy dan bir gumus vazo savatlama tekniginde cicekli kufi yazilarla susludur XI XII yy larda Iran Selcuklulari doneminde yapilmis iki gumus gulabdan Kahire Harari koleksiyonu ve New York Rabenou koleksiyonu carpma ve yaldiz tekniklerinde bezenmistir Anadolu da vazo benzeri kaplara daha Yenitas doneminden baslayarak ve Bakir tas donemi ile Tunc caglarinda rastlanmaktadir Hacilar Kurucay Karatas Semayuk Canhasan Alacaahoyuk Tepecik Pulur Norsuntepe Kultepe Truva Yortan vd COMLEKCILIK inandik kazilarinda ortaya cikarilan ve inandik vazosu diye adlandirilan buyuk boyutlardaki kap I U XVII yy formu ve uzerine kabartma olarak islenmis kutsal evlenme toreni betimiyle hitit sanatinin ozgun orneklerinden biridir Anadolu Selcuklulari doneminden gunumuze ulasan vazo ornegi cok azdir Istanbul Turk ve Islam eserleri muzesi nde sergilenen sirsiz Selcuklu vazolari kaliplama teknigiyle alcakkabartma yazi kusaklari hayvan figurleri rumiler ve madalyonlarla susludur OsmanlI doneminde cini ve seramik Iznik Kutahya Istanbul Canakkale porselen Eseri Istanbul Yildiz porselenleri cam cesmibulbuller opal renkli cam kristal ve renksiz camlar ve degerli metallerden vazolar uretilmistir Bunlarin tek gul ya da lale konulanlari gulabdan laledan gibi adlarla anilir Ozellikle XVIII yy da ve sonrasinda vazodan fiskiran cicek motifi osmanli suslemeciliginde yaygin olarak kullanilmistir Ahmet lll un Topkapi sarayi ndaki odasinin duvarlari minyatur ve tezhipler mezar taslari lahitler Comlekci carkiComlekci carki muhtemelen MO 4 binyilda Mezopotamya da icat edildi ancak neredeyse tum Avrasya ya ve Afrika nin coguna yayildi ancak Avrupa daki etnik gruplarin Yeni Dunya ya gelisine kadar Yeni Dunya da bilinmiyordu Comlekci carkinin kokenlerine iliskin ilk kesif Irak in guneyindeydi Bu teknigin kesfi onceki verimsiz geleneklerinin yerine gectigi icin Guney Irak halki icin faydali oldu Bu yeni teknik yavas yavas buyudu ve hatta canak comlek suslemesinde benimsendi Kaynakca Turk dili dil ve edebiyat dergisi 634 636 sayilar Turk Dil Kurumu 2004 s 445 Emmanuel Cooper 2000 Ten Thousand Years of Pottery fourth edition 0 8122 3554 1 978 0 8122 3554 8 352 pages www msxlabs org 6 Temmuz 2015 23 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Ekim 2022 Moorey Peter Roger Stuart 1994 Ancient Mesopotamian Material s and Industries The Archaeological Evidence P 146 Bryant Victor Ceramics Today 21 Kasim 2004 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Agustos 2017 Bu madde bir taslaktir Bu maddeyi gelistirerek veya ozellestirilmis taslak sablonlarindan birini koyarak Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz