Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye'deki Çerkesler ya da Türkiye Çerkesleri, Türkiye Adığeleri (Çerkesce: Тыркуе aдыгэхэр Tırkuye Adıġeḫer ya da Тыркуем ис адыгэхэр Tırkuyem yis Adıġeḫer), 19. yüzyılda Çerkesya'nın Rus İmparatorluğu tarafından ele geçirilmesinden sonra başlatılan Çerkes Sürgünü adlı etnik temizlik hareketinde Kuzey Kafkasya'dan Osmanlı İmparatorluğu topraklarına gelen Çerkeslerin daha sonra oluşturulan Türkiye sınırlarında kalan kısmıdır.
 Türkiye'deki Çerkes yerleşimleri (Ubıhlar ve Abhaz-Abazalar dahil) | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
| Diller | |
| Din | |
Tüm Türkiye vatandaşları resmi amaçlar için Türk olarak kabul edilir, ancak Türkiye'de net bir etnik nüfus sayımı yapılmamış olsa da 4.500.000-5.000.000 etnik Çerkes olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye'ye iyi entegre olsalar da halen Çerkesce'yi anadil olarak konuşurlar.
Türkiye'deki Çerkesler içinde dillerini en iyi koruyan grup esas olarak Kayseri ve Sivas’a bağlı köylerin bulunduğu Uzunyayla ile Maraş-Göksun ilçesinde yaşayan Kabardeyler olupTRT-3 kanalında devletçe yayın yapılan ilk Çerkes dili de bunların konuştuğu Doğu Çerkesçesidir.
Çerkes adı Kafkasya'da Çerkesçe denen lehçe grubunun Batı Çerkesçesi ve Doğu Çerkesçesi olmak üzere iki kolunu konuşan Kuzey Kafkasyalıları nitelendirirken, Türkiye'de (ve Osmanlı coğrafyasında) ise bunlar dışında ayrıca Abazalar, Çeçenler,Abhazlar, Osetler, Karaçaylar ve Balkarlar gibi farklı dil ailelerinden dilleri konuşan Kuzey Kafkasyalıları topluca belirtmek için yaygın biçimde kullanılır.
Boyları
Türkiye'deki bütün Çerkes boyları İstanbul ilinde de yaşasa da, Anadolu'da yoğun bir şekilde yerleşik bulunduğu iller şöyledir:
- Abzehler: Samsun, Sinop, Tokat, Afyonkarahisar, Balıkesir, Sakarya (Akyazı ilçesi)
- Şapsığlar: Samsun, Balıkesir, Afyonkarahisar, Bolu, Aydın, Sakarya, Bursa
- Ubıhlar: Balıkesir, Bolu, Sakarya, Samsun, Ordu
- Bjeduğlar: Çanakkale (Biga ilçesi yöresi), Afyonkarahisar
- Hatukuaylar: Kayseri, Bilecik
- Çemguylar: Düzce, Bilecik
- Mehoşlar: Samsun (Alaçam ilçesi)
- Kabardeyler: Kayseri, Tokat, Sivas, Kahramanmaraş
- Besleneyler: Çorum, Amasya
Ahlat Çerkesleri
Türkiye'nin en doğusundaki Çerkes diasporası Ahlat'ta yaşamaktadır. Şapsığ Çerkeslerinden olan Ahlat Çerkeslerinin eskiden sekiz dokuz olan köy sayısı günümüzde bire (Adilcevaz'da) düşmüş olup çoğu Ahlat merkezde yaşamaktadır.
Dernek
Türkiye Çerkeslerinin en büyük dernek yapılanması olan federasyon Kafkas Dernekleri Federasyonu (KAFFED)'dur. Bir diğeri ise Çerkes Dernekleri Federasyonu (ÇERFED)'dur. KAFFED aynı zamanda Dünya Çerkes Birliği (DÇB) örgütünün kurucu üyesidir.
Kaynakça
- ^ Güven, Yaşar (1 Nisan 2023). "Türkiye Çerkeslerinin röntgeni". Çerkesler'in Türkiye'deki Nüfusu. Jineps Gazetesi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2024.
- ^ Ülkü Bilgin: Azınlık hakları ve Türkiye. Kitap Yayınevi, Istanbul 2007; S. 85. (Turkish Language)
- ^ Richmond, Walter (2013). The Circassian Genocide. Rutgers University Press. s. 130. ISBN . 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.
- ^ Danver, Steven L. (2015). Native Peoples of the World: An Encyclopedia of Groups, Cultures and Contemporary Issues. Routledge. s. 528. ISBN . 23 Ocak 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Mayıs 2023.
- ^ Zhemukhov, Sufian (2008). "Circassian World Responses to the New Challenges" (PDF). PONARS Eurasia Policy Memo No. 54: 2. 19 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2016.
- ^ Papşu, Murat (2003). Çerkes dillerine genel bir bakış Kafkasya ve Türkiye 10 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Nart Dergisi, Mart-Nisan 2003, Sayı:35
- ^ Aslan, Cahit (2005). Doğu Akdeniz’deki Çerkesler 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Adana Kafkas Kültür Deneği Yayınları, Yayın No : 02, Temmuz-2005, Adana
- ^ Nart Ajans : TRT'nin Çerkezce yayını beğenildi 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Dr Meşfeşşu Necdet Hatam. Bilgi kirliliği 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Aydın, Şamil Emre (2015). Çerkes Diyalektleri. s. 10. ISBN . 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Temmuz 2021.
- ^ (PDF). 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2015.
- ^ http://www.cerkesarastirmalari.org/pdf/turkcekitap/cerkeslerde_kasenlik_adeti_eskisehir.pdf 4 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 4 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .Gülüzar Altın ve Meryem Gümüş (Eskişehir Eti Sosyal Bilimler Lisesi). Çerkeslerde kaşenlik âdeti üzerine sosyolojik bir inceleme: Eskişehir örneklemi, danışman Mehmet Aksoy, TÜBİTAK Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu, Bursa 2011)
- ^ http://www.orsam.org.tr/tr/trUploads/Yazilar/Dosyalar/20121116_134turing.pdf 19 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .Irak Çerkesleri (Çeçenler, Dağıstanlılar, Adigeler). Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (ORSAM rapor no: 134, Kasım 2012 )
- ^ Seral Çelik - Hürriyet Karadeniz. Türkiye'deki Çerkesler: Kaf Dağı'na dönsek mi? 19 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. 2000'e Doğru, 12 Mart 1989, s. 11
- ^ Sediyani, İbrahim (6 Eylül 2011). . nartajans.net. 17 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2015.
- ^ Selçuk Balkar. Ahlat Çerkesleri - Kafkas Diasporası 10 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Адыгэхэм я щыгъуэ-щIэж махуэм къызэрагъэпэща пэкIур Тыркум гулъытэншэу къыщагъэнакъым 17 Nisan 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi. 2012-06-09 (Çerkesçe)
- ^ . 15 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2013.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye deki Cerkesler ya da Turkiye Cerkesleri Turkiye Adigeleri Cerkesce Tyrkue adygeher Tirkuye Adiġeḫer ya da Tyrkuem is adygeher Tirkuyem yis Adiġeḫer 19 yuzyilda Cerkesya nin Rus Imparatorlugu tarafindan ele gecirilmesinden sonra baslatilan Cerkes Surgunu adli etnik temizlik hareketinde Kuzey Kafkasya dan Osmanli Imparatorlugu topraklarina gelen Cerkeslerin daha sonra olusturulan Turkiye sinirlarinda kalan kismidir Turkiye deki Cerkesler Adygeher TyrkuTurkiye deki Cerkes yerlesimleri Ubihlar ve Abhaz Abazalar dahil Onemli nufusa sahip bolgelerDillerCerkesce TurkceDinIslamTurkiye de Adigelerin Cerkes yasadiklari yerler Tum Turkiye vatandaslari resmi amaclar icin Turk olarak kabul edilir ancak Turkiye de net bir etnik nufus sayimi yapilmamis olsa da 4 500 000 5 000 000 etnik Cerkes oldugu tahmin edilmektedir Turkiye ye iyi entegre olsalar da halen Cerkesce yi anadil olarak konusurlar Turkiye deki Cerkesler icinde dillerini en iyi koruyan grup esas olarak Kayseri ve Sivas a bagli koylerin bulundugu Uzunyayla ile Maras Goksun ilcesinde yasayan Kabardeyler olupTRT 3 kanalinda devletce yayin yapilan ilk Cerkes dili de bunlarin konustugu Dogu Cerkescesidir Cerkes adi Kafkasya da Cerkesce denen lehce grubunun Bati Cerkescesi ve Dogu Cerkescesi olmak uzere iki kolunu konusan Kuzey Kafkasyalilari nitelendirirken Turkiye de ve Osmanli cografyasinda ise bunlar disinda ayrica Abazalar Cecenler Abhazlar Osetler Karacaylar ve Balkarlar gibi farkli dil ailelerinden dilleri konusan Kuzey Kafkasyalilari topluca belirtmek icin yaygin bicimde kullanilir BoylariTurkiye deki butun Cerkes boylari Istanbul ilinde de yasasa da Anadolu da yogun bir sekilde yerlesik bulundugu iller soyledir Abzehler Samsun Sinop Tokat Afyonkarahisar Balikesir Sakarya Akyazi ilcesi Sapsiglar Samsun Balikesir Afyonkarahisar Bolu Aydin Sakarya Bursa Ubihlar Balikesir Bolu Sakarya Samsun Ordu Bjeduglar Canakkale Biga ilcesi yoresi Afyonkarahisar Hatukuaylar Kayseri Bilecik Cemguylar Duzce Bilecik Mehoslar Samsun Alacam ilcesi Kabardeyler Kayseri Tokat Sivas Kahramanmaras Besleneyler Corum AmasyaAhlat CerkesleriTurkiye nin en dogusundaki Cerkes diasporasi Ahlat ta yasamaktadir Sapsig Cerkeslerinden olan Ahlat Cerkeslerinin eskiden sekiz dokuz olan koy sayisi gunumuzde bire Adilcevaz da dusmus olup cogu Ahlat merkezde yasamaktadir DernekTurkiye Cerkeslerinin en buyuk dernek yapilanmasi olan federasyon Kafkas Dernekleri Federasyonu KAFFED dur Bir digeri ise Cerkes Dernekleri Federasyonu CERFED dur KAFFED ayni zamanda Dunya Cerkes Birligi DCB orgutunun kurucu uyesidir Kaynakca Guven Yasar 1 Nisan 2023 Turkiye Cerkeslerinin rontgeni Cerkesler in Turkiye deki Nufusu Jineps Gazetesi Erisim tarihi 19 Nisan 2024 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Ulku Bilgin Azinlik haklari ve Turkiye Kitap Yayinevi Istanbul 2007 S 85 975 6051 80 9 Turkish Language Richmond Walter 2013 The Circassian Genocide Rutgers University Press s 130 ISBN 978 0813560694 23 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mayis 2023 Danver Steven L 2015 Native Peoples of the World An Encyclopedia of Groups Cultures and Contemporary Issues Routledge s 528 ISBN 978 1317464006 23 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Mayis 2023 Zhemukhov Sufian 2008 Circassian World Responses to the New Challenges PDF PONARS Eurasia Policy Memo No 54 2 19 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Mayis 2016 Papsu Murat 2003 Cerkes dillerine genel bir bakis Kafkasya ve Turkiye 10 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Nart Dergisi Mart Nisan 2003 Sayi 35 Aslan Cahit 2005 Dogu Akdeniz deki Cerkesler 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Adana Kafkas Kultur Denegi Yayinlari Yayin No 02 Temmuz 2005 Adana Nart Ajans TRT nin Cerkezce yayini begenildi 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dr Mesfessu Necdet Hatam Bilgi kirliligi 4 Ekim 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Aydin Samil Emre 2015 Cerkes Diyalektleri s 10 ISBN 9786056569111 27 Mayis 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Temmuz 2021 PDF 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 21 Kasim 2015 http www cerkesarastirmalari org pdf turkcekitap cerkeslerde kasenlik adeti eskisehir pdf 4 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde 4 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Guluzar Altin ve Meryem Gumus Eskisehir Eti Sosyal Bilimler Lisesi Cerkeslerde kasenlik adeti uzerine sosyolojik bir inceleme Eskisehir orneklemi danisman Mehmet Aksoy TUBITAK Turkiye Bilimsel ve Teknolojik Arastirma Kurumu Bursa 2011 http www orsam org tr tr trUploads Yazilar Dosyalar 20121116 134turing pdf 19 Kasim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Irak Cerkesleri Cecenler Dagistanlilar Adigeler Ortadogu Stratejik Arastirmalar Merkezi ORSAM rapor no 134 Kasim 2012 Seral Celik Hurriyet Karadeniz Turkiye deki Cerkesler Kaf Dagi na donsek mi 19 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2000 e Dogru 12 Mart 1989 s 11 Sediyani Ibrahim 6 Eylul 2011 nartajans net 17 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Ocak 2015 Selcuk Balkar Ahlat Cerkesleri Kafkas Diasporasi 10 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Adygehem ya shygue shIezh mahuem kyzeragepesha pekIur Tyrkum gulytensheu kyshagenakym 17 Nisan 2013 tarihinde Archive is sitesinde arsivlendi 2012 06 09 Cerkesce 15 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Nisan 2013