Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkmenler (Türkmence: Türkmenler, Түркменлер, توركمنلر, [tʏɾkmønˈløɾ]) Orta Asya'da bulunan bir Türk etnik grubudur, ağırlıklı olarak Türkmenistan, kuzey ve kuzeydoğu İran ile kuzeybatı Afganistan bölgelerinde bulunurlar. Özbekistan, Kazakistan ve Kuzey Kafkasya'da (Stavropol Krayı) da oldukça büyük Türkmen grupları bulunur. Türk dillerinin Doğu Oğuz kolunun bir parçası olarak sınıflandırılan Türkmen dilini konuşurlar.
 20. Bağımsızlık Günü geçit töreninde geleneksel kostümlü Türkmenler, 2011 | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
7.9 milyon | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
 Türkmenistan | 4,7 milyon |
 İran | 1.7 – 2 milyon |
 Afganistan | 1.2 milyon |
 Özbekistan | 152.000 |
 Türkiye | 325,000-1.000.000 |
 Rusya | 46.885 |
 Tacikistan | 15.171 |
 Ukrayna | 7.709 |
 Pakistan | 6.000 |
 Amerika Birleşik Devletleri | 5.000 |
 Azerbaycan | 340 |
| Diller | |
| Din | |
Türkmen adıyla anılan Oğuzlar
İlk kez 8. yüzyılda bir Söğüt mektubunda geçen, 10. yüzyıldan itibaren genel bir adlandırma olarak yerleşik hayata geçmiş Türkler için, ağırlıklı olarak da Müslüman Oğuz boyları için kullanılmaya başlanılan Türkmen adı bugün dar manada Türkmenistan Cumhuriyeti'nde yaşayan Türkmenler ile Irak, İran, Suriye ve Anadolu'daki Türkmen boylarına mensup olanlar için kullanılmaktadır. Türkmenler, İslâmiyet'i kabul etmiş Oğuz boylarıdır. Türkmenler (Oğuzlar) 24 boydan oluşur. Başta Türkmenistan, Türkiye ve Azerbaycan olmak üzere Afganistan, Balkanlar, Rusya, Irak, Suriye ve İran'da yaşamaktadırlar.[]Türkiye, Balkanlar, Irak ve Suriye'de yaşayan Türkmenler de, Türk olarak adlandırılır. Azerbaycan ve İran'dakiler ise Azeri adını almışlardır. Anadolu Türklüğü'nün belkemiğini Türkmenler oluşturur ve bağları oldukça güçlüdür.[]Hazar Denizi'nin ötesinde yaşayan Türkmenlere "Yaka Türkmenleri", Anadolu'da yerleşik Türkmenlere ise "Anadolu Türkmenleri" denir.[][]
Türkmen adı, Türk men “ben Türküm”, Türk men “Türk insanı”, Tyurkman, Tyurkban > Türkmen “Türkler'in yurdu”, Türk iman > Türkmen “İmanlı Türk”, Tirkeman > Türkmen “ok atıcı halk”, Türkmen “Türklerin esası, hakiki Türk”, Türk-manend > Türkmen “Türk'e benzer” gibi değişik anlamlarında açıklanmıştır.
"Türkmen" kelimesi, İbn Kesir gibi bazı müelliflere göre imanlı Türk anlamına gelir.İranlılar, Müslüman Oğuzları şamancı olanlardan ayırmak için Türkî iman (inanmış Türk) demekteydi. Başka kaynaklarda ise,[] Türklerin şaman geleneklerinden kopup İslamiyete geçmelerinden sonra Araplar tarafından Terk-i iman (imanını terk etmiş) yani eski şaman inançlarını terk etmelerinden dolayı bu ismin verildiği söylenir.[] Bu da süreç içinde Türkman ve nihâyet Türkmen'e çevrilmiştir. Oğuzlar'a "Türkmen" veya "Turkoman" denir. Son zamanlarda Türkmen terimi Müslüman Türk demektir. Fransız Türkolog Jean Deny görüşüne göre ise “men” kuvvet ekidir ve Türkmen “Türkler'in de Türk'ü', soyca Türk ya da soyu Türk ve öz be öz Türk” anlamına gelmektedir.[]
Modern Türkmenlerin tamamı, Orta Asya'nın büyük bir kesimini içine alan Batı Türkistan yöresindeki Oğuzların soyundan gelmektedirler. Oğuz kabileleri 7. yüzyılda Altay Dağları'ndan Sibirya stepleri üzerinden batıya hareket etmişler ve Güney Rusya ve İdil içlerine kadar girmişlerdir.[]
Türkmen dili
Türkmence, Türkçenin Oğuz grubundan bir dildir. Dil, Türkmenistan'daki yaklaşık 7 milyon konuşuru ile resmî dil olup, çevresindeki Afganistan ile İran'ın sınır bölgelerinde de konuşulur.
Genetik
Haplogrup Q-M242 genellikle Sibirya, Güneydoğu Asya ve Orta Asya'da bulunur. Bu haplogrup, Türkmenlerde en çok rastlanan baba soyudur.
Viola Grugni (ve diğerleri) 2012 yılında yaptığı çalışmasında, İran'ın Gülistan bölgesinden alınan Türkmen örneklerinde Q-M242 haplogrubunun sıklığını %42.6 (29/68) oranında bulmuştur. Di Cristofaro (ve diğerleri, 2013), Cüzcan'dan alınan Türkmen örneklerinde Q-M25 sıklığını %31.1 (23/74), Q-M346 sıklığını %2.7 (2/74) oranında bulmuş ve İran Türkmenlerinde toplamda %33.8 (25/74) Q-M242 YDNA'sının olduğunu tespit etmiştir. 2018 yılında yapılan başka bir araştırma, Türkmenistan Türkmenlerinden alınan örneklerde Q-M25 haplogrubunu %50 (22/44) oranında bulmuştur. Haplogrup Q, en yüksek sıklığa %73 oranında Karakalpakistan Türkmenlerinde (özellikle Yomut boyunda) ulaşmaktadır.
Resimler
-
![image]()
Yomud Türkmen geleneksel kıyafetleri, Cheliken, 20'ci yy'lın başlarında. -
![image]()
Geleneksel elbiseli Türkmen kızı. -
![image]()
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 4 Eylül 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2021.
- ^ "Ethnic Groups". Library of Congress Country Studies. 1997. Retrieved 2010-10-08. ^ Jump up to: a b
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2021.
- ^ Alisher Ilhamov (2002). Ethnic Atlas of Uzbekistan. Open Society Institute: Tashkent.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Kasım 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Kasım 2023.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Aralık 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2015.
- ^ []
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Mayıs 2023.
- ^ . web.archive.org. 20 Temmuz 2006. 20 Temmuz 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Kasım 2023.
- ^ "Turkmen". Center for Languages of the Central Asian Region (İngilizce). 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2023.
- ^ İlliyev, Murat (2010), Türk tarihinde şecere geleneği: Türkmen şecereleri örneği 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslâm Tarihi Ve Sanatları (İslâm Tarihi) Anabilim Dalı, Ankara, s.12
- ^ "البداية والنهاية/الجزء الحادي عشر". 21 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2015.
- ^ Dr. Hikmet Kıvılcımlı
- ^ Grugni, Viola; Battaglia, Vincenza; Kashani, Baharak Hooshiar; Parolo, Silvia; Al-Zahery, Nadia; Achilli, Alessandro; Olivieri, Anna; Gandini, Francesca; Houshmand, Massoud; Sanati, Mohammad Hossein; Torroni, Antonio (18 Tem 2012). "Ancient Migratory Events in the Middle East: New Clues from the Y-Chromosome Variation of Modern Iranians". PLOS ONE (İngilizce). 7 (7): e41252. doi:10.1371/journal.pone.0041252. ISSN 1932-6203. (PMC) 3399854 $2. (PMID) 22815981. 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2024.
- ^ Cristofaro, Julie Di; Pennarun, Erwan; Mazières, Stéphane; Myres, Natalie M.; Lin, Alice A.; Temori, Shah Aga; Metspalu, Mait; Metspalu, Ene; Witzel, Michael; King, Roy J.; Underhill, Peter A. (18 Eki 2013). "Afghan Hindu Kush: Where Eurasian Sub-Continent Gene Flows Converge". PLOS ONE (İngilizce). 8 (10): e76748. doi:10.1371/journal.pone.0076748. ISSN 1932-6203. 25 Nisan 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2024.
- ^ "Gene pool of Turkmens from Karakalpakstan in their Central Asian context (Y-chromosome polymorphism)". 30 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Haziran 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkmenler Turkmence Turkmenler Tүrkmenler توركمنلر tʏɾkmonˈloɾ Orta Asya da bulunan bir Turk etnik grubudur agirlikli olarak Turkmenistan kuzey ve kuzeydogu Iran ile kuzeybati Afganistan bolgelerinde bulunurlar Ozbekistan Kazakistan ve Kuzey Kafkasya da Stavropol Krayi da oldukca buyuk Turkmen gruplari bulunur Turk dillerinin Dogu Oguz kolunun bir parcasi olarak siniflandirilan Turkmen dilini konusurlar Turkmen20 Bagimsizlik Gunu gecit toreninde geleneksel kostumlu Turkmenler 2011Toplam nufus7 9 milyonOnemli nufusa sahip bolgelerTurkmenistan4 7 milyonIran1 7 2 milyonAfganistan1 2 milyonOzbekistan152 000Turkiye325 000 1 000 000Rusya46 885Tacikistan15 171Ukrayna7 709Pakistan6 000Amerika Birlesik Devletleri5 000Azerbaycan340DillerTurkmenceDinIslam Cogu Sunni birazi Alevi kaynak belirtilmeli Turkmen adiyla anilan OguzlarTurkmen kadin Sergey Prokudin Gorski 1911 Ilk kez 8 yuzyilda bir Sogut mektubunda gecen 10 yuzyildan itibaren genel bir adlandirma olarak yerlesik hayata gecmis Turkler icin agirlikli olarak da Musluman Oguz boylari icin kullanilmaya baslanilan Turkmen adi bugun dar manada Turkmenistan Cumhuriyeti nde yasayan Turkmenler ile Irak Iran Suriye ve Anadolu daki Turkmen boylarina mensup olanlar icin kullanilmaktadir Turkmenler Islamiyet i kabul etmis Oguz boylaridir Turkmenler Oguzlar 24 boydan olusur Basta Turkmenistan Turkiye ve Azerbaycan olmak uzere Afganistan Balkanlar Rusya Irak Suriye ve Iran da yasamaktadirlar kaynak belirtilmeli Turkiye Balkanlar Irak ve Suriye de yasayan Turkmenler de Turk olarak adlandirilir Azerbaycan ve Iran dakiler ise Azeri adini almislardir Anadolu Turklugu nun belkemigini Turkmenler olusturur ve baglari oldukca gucludur kaynak belirtilmeli Hazar Denizi nin otesinde yasayan Turkmenlere Yaka Turkmenleri Anadolu da yerlesik Turkmenlere ise Anadolu Turkmenleri denir kaynak belirtilmeli ozgun arastirma Turkmen adi Turk men ben Turkum Turk men Turk insani Tyurkman Tyurkban gt Turkmen Turkler in yurdu Turk iman gt Turkmen Imanli Turk Tirkeman gt Turkmen ok atici halk Turkmen Turklerin esasi hakiki Turk Turk manend gt Turkmen Turk e benzer gibi degisik anlamlarinda aciklanmistir Turkmen kelimesi Ibn Kesir gibi bazi muelliflere gore imanli Turk anlamina gelir Iranlilar Musluman Oguzlari samanci olanlardan ayirmak icin Turki iman inanmis Turk demekteydi Baska kaynaklarda ise hangileri Turklerin saman geleneklerinden kopup Islamiyete gecmelerinden sonra Araplar tarafindan Terk i iman imanini terk etmis yani eski saman inanclarini terk etmelerinden dolayi bu ismin verildigi soylenir kaynak guvenilir mi Bu da surec icinde Turkman ve nihayet Turkmen e cevrilmistir Oguzlar a Turkmen veya Turkoman denir Son zamanlarda Turkmen terimi Musluman Turk demektir Fransiz Turkolog Jean Deny gorusune gore ise men kuvvet ekidir ve Turkmen Turkler in de Turk u soyca Turkya dasoyu Turkveoz be oz Turk anlamina gelmektedir kaynak belirtilmeli Modern Turkmenlerin tamami Orta Asya nin buyuk bir kesimini icine alan Bati Turkistan yoresindeki Oguzlarin soyundan gelmektedirler Oguz kabileleri 7 yuzyilda Altay Daglari ndan Sibirya stepleri uzerinden batiya hareket etmisler ve Guney Rusya ve Idil iclerine kadar girmislerdir kaynak belirtilmeli Turkmen diliTurkmence Turkcenin Oguz grubundan bir dildir Dil Turkmenistan daki yaklasik 7 milyon konusuru ile resmi dil olup cevresindeki Afganistan ile Iran in sinir bolgelerinde de konusulur GenetikBayramali yakinlarinda geleneksel kiyafetli Teke Turkmen ailesi Sergey Prokudin Gorski 1911 Haplogrup Q M242 genellikle Sibirya Guneydogu Asya ve Orta Asya da bulunur Bu haplogrup Turkmenlerde en cok rastlanan baba soyudur Viola Grugni ve digerleri 2012 yilinda yaptigi calismasinda Iran in Gulistan bolgesinden alinan Turkmen orneklerinde Q M242 haplogrubunun sikligini 42 6 29 68 oraninda bulmustur Di Cristofaro ve digerleri 2013 Cuzcan dan alinan Turkmen orneklerinde Q M25 sikligini 31 1 23 74 Q M346 sikligini 2 7 2 74 oraninda bulmus ve Iran Turkmenlerinde toplamda 33 8 25 74 Q M242 YDNA sinin oldugunu tespit etmistir 2018 yilinda yapilan baska bir arastirma Turkmenistan Turkmenlerinden alinan orneklerde Q M25 haplogrubunu 50 22 44 oraninda bulmustur Haplogrup Q en yuksek sikliga 73 oraninda Karakalpakistan Turkmenlerinde ozellikle Yomut boyunda ulasmaktadir ResimlerYomud Turkmen geleneksel kiyafetleri Cheliken 20 ci yy lin baslarinda Geleneksel elbiseli Turkmen kizi Ayrica bakinizKafkas Turkmenleri Atal Turkmenleri Afganistan Turkmenleri Azerbaycan Turkmenleri Turkiye Turkmenleri Oguzlar Turkler Turk dilleriKaynakca Arsivlenmis kopya 10 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2021 Arsivlenmis kopya 4 Eylul 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2021 Ethnic Groups Library of Congress Country Studies 1997 Retrieved 2010 10 08 Jump up to a b Arsivlenmis kopya 10 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2021 Alisher Ilhamov 2002 Ethnic Atlas of Uzbekistan Open Society Institute Tashkent Arsivlenmis kopya 7 Kasim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Kasim 2023 Arsivlenmis kopya 17 Aralik 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2015 yalin URL Arsivlenmis kopya 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Mayis 2023 web archive org 20 Temmuz 2006 20 Temmuz 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Kasim 2023 Turkmen Center for Languages of the Central Asian Region Ingilizce 3 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2023 Illiyev Murat 2010 Turk tarihinde secere gelenegi Turkmen secereleri ornegi 11 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ankara Universitesi Sosyal Bilimler Enstitusu Islam Tarihi Ve Sanatlari Islam Tarihi Anabilim Dali Ankara s 12 البداية والنهاية الجزء الحادي عشر 21 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Mart 2015 Dr Hikmet Kivilcimli Grugni Viola Battaglia Vincenza Kashani Baharak Hooshiar Parolo Silvia Al Zahery Nadia Achilli Alessandro Olivieri Anna Gandini Francesca Houshmand Massoud Sanati Mohammad Hossein Torroni Antonio 18 Tem 2012 Ancient Migratory Events in the Middle East New Clues from the Y Chromosome Variation of Modern Iranians PLOS ONE Ingilizce 7 7 e41252 doi 10 1371 journal pone 0041252 ISSN 1932 6203 PMC 3399854 2 PMID 22815981 20 Ekim 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2024 KB1 bakim PMC bicimi link Cristofaro Julie Di Pennarun Erwan Mazieres Stephane Myres Natalie M Lin Alice A Temori Shah Aga Metspalu Mait Metspalu Ene Witzel Michael King Roy J Underhill Peter A 18 Eki 2013 Afghan Hindu Kush Where Eurasian Sub Continent Gene Flows Converge PLOS ONE Ingilizce 8 10 e76748 doi 10 1371 journal pone 0076748 ISSN 1932 6203 25 Nisan 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2024 Gene pool of Turkmens from Karakalpakstan in their Central Asian context Y chromosome polymorphism 30 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Haziran 2024