Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Utah Savaşı (1857-1858) Utah bölgesindeki Mormonlar ile ABD Silahlı Kuvvetleri arasındaki silahlı çatışmaları anlatır. Çatışmaların Mayıs 1857'den Temmuz 1858'e kadar sürmesine rağmen büyük çaplı bir askerî harekât yapılmadan uzlaşma sağlanmıştır. Anlaşmaya göre Utah bölgesinin yönetiminde olan Mormon lideri Brigham Young görevi bırakmış, buna karşılık ABD başkanı James Buchanan ise vatana ihanet suçlamasını geri çekerek genel af ilan etmiştir.
Arka plan
Utah'a göç
Mormon göçmenler Utah bölgesine göç etmeye başladıklarında bölge kağıt üzerinde İspanyol İmparatorluğuna bağlı Yeni İspanya Valiliğine bağlı Alta California eyaleti sınırlarındaydı. Mormonlar, içinde bulundukları toplumla yaşadıkları çatışmaların ve liderleri 'ın linç edilmesinin ardından Missouri ve Illinois'den göçerek Utah'a gelmişlerdir. Mormonların lideri Brigham Young en yakın yerleşim yerine oldukça uzak olan bölgede dinlerini özgürce yaşayabileceklerini düşünüyordu. Ancak 1848 yılında Kaliforniya'da altın bulunup Kaliforniya Altına Hücum yaşanmaya başladığında binlerce göçmen Kaliforniya'ya ulaşmak için Mormon bölgelerinden geçmeye başladı. Bu göçmen yığılması ticaret için iyi olsa da Mormonların yalıtılmışlığı kısa sürmüştü. 1849 yılında Mormonlar egemenliklerindeki bölgenin olarak birliğe katılmasını önerdi. Bu teklifin amacı, bölgenin yönetiminin kendilerinden birisi olmasını sağlamak ve Washington, D.C.'den atanan bir carpetbagger olmamasıydı. Mormonlar ancak kiliselerinin önderliğinin devlet yapısına hakim olduğu bir sistemde dini özgürlüklerini yaşayabileceklerini düşünüyorlardı. ABD Kongresi 1850 yılında aldığı kararla Utah bölgesini tanımış, ABD Başkanı Millard Fillmore, Mormon lideri Brigham Young'ı Utah valisi olarak atamıştır. Mormonlar bu atamayla memnun olsalar da geçen zaman içinde Mormonlarla federal hükûmet arasındaki ilişkiler kopma noktasına gelmiştir.
Çok eşlilik
Bu dönemde Mormon liderliği çok eşliliği benimsemişti. Mormon nüfusunun yaklaşık dörtte biri çok eşli ailelere sahipti, Mormon kadınlarının yaklaşık üçte biri evlenme yaşına geldiğinde çok eşli ailelere dahil oluyordu. Amerikan toplumu çok eşliliği reddediyor ve genel olarak Mormonları büyük bir ahlaksızlığa izin vermekle itham ediyordu. Cumhuriyetçi Parti'nin seçim vaatlerinin temel dayanak noktası "barbarlığın son kalıntıları olan çok eşlilik ve köleliğin kaldırılması" yönündeydi. Cumhuriyetçiler, Demokrat Parti'nin halk egemenliği ilkesinin kisvesi altında Utah'da çok eşliliği benimsemesini eleştiriyor ve önemli bir siyasal silah halinde kullanıyordu.
Köleci Güney ve özgürlükçü Kuzey eyaletleri arasında varılan halk egemenliğine dayanıyordu. Buna göre bölgeye göre köleliğin durumu belirleniyor ve iki grup devlet arasındaki silahlı karşı karşıya gelme olasılığı erteleniyordu. Ancak seçim kampanyaları sırasında Cumhuriyetçiler bu teorinin gerçekte çok eşliliği korumaya yaradığını belirtip bu yaklaşımdan vazgeçilmesini savunmaktaydılar. Demokratlar da çok eşlilik konusunun kölelik üzerinde varılan uzlaşı ortamını sabote etme riskini görüyorlardı. Demokratlar için Mormonların üzerine gitmek hem çok eşlilik gündemini halk egemenliği konusundan uzaklaştırmak hem de kölelik konusunda süregiden tartışmaları gündemden düşürmek anlamına geliyordu.
Teokrasi
Başta 1857 yılı Mart ayında göreve gelen ABD Başkanı James Buchanan olmak üzere çok sayıda siyasetçi Utah bölgesinde Brigham Young egemenliğinde bir tür yarı teokratik yapı kurulmasından son derece rahatsızdı. Bölgedeki Mormon ağırlığı nedeniyle neredeyse Mormon Kilise hiyerarşisinde önde gelen tüm kadrolar, hem idari yönetimde hem de yargıda önemli konumlar işgal etmekteydi. Göreve gelen yetkililer halk oyuyla seçildiği için kağıt üzerinde her şey halk egemenliğine uygun görünüyordu. Ancak Mormonlar toplumsal hayatta ortaya çıkan sorunları kilise içi mekanizmalarla konu yasal idareye ulaşmadan çözdükleri için Buchanan bu durumu bir tür adaleti engelleme olarak değerlendiriyordu. Ayrıca Mormonlar arasında var olan hiyerarşinin cumhuriyetçilik prensiplerine karşı olduğu savunuluyordu. Brigham Young ile anlaşmazlığa düşerek kendi liderliğini ilan eden James Strang'in peygamberlik iddiasının ötesinde kendisini kral olarak görmesi ve müritleriyle beraber Michigan Gölü'ndeki 'na yerleşmesi bu korkuları besleyen bir etken oldu. Ayrıca Mormonların Danite adı verilen yasadışı milis kuvvetini de 1838 yılından sonra iddia edildiği gibi lağvetmediği ve el altından örgütlemeye devam ettiği söylentileri de yayılmaktaydı. Bütün bu etkenler Mormonların Utah bölgesinde baskıcı bir dini idare şekli kurduğu yönündeki iddiaların güçlenerek dile getirilmesine yol açıyordu.
Atanan görevlilerin durumu
Toplumsal hayat bu çelişkiler üzerinde devam ederken Beyaz Saray tarafından bölgeye atanan Mormon olmayan devlet görevlileriyle Mormon yetkililer arasında da bazen gerilimlere yol açmaktaydı. Mormonlar ABD'ye bağlı olsalar da kuruluşlarından bu yana en doğudan en batıya göçmek zorunda olmuş olmak nedeniyle öfkeliydiler. Çoğu Mormon Brigham Young'ın şu tespitine katılmaktaydı:
| “ | Birleşik Devletler hükümetini ve anayasasını seviyorum ancak hükümeti idare eden lanet olası alçakları sevmiyorum. | „ |
—Brigham Young | ||
Utah bölgesine atanmış olan yetkililerle Mormonlar arasında sorun yaşanmasına neden olan başlıklar arasında Amerikan yerlileriyle ilişkiler, Anayasanın uygulanması ve mahkemelerin işleyişi geliyordu. 1851 yılından itibaren Mormonlarla uyum sorunu yaşayan atanan devlet görevlileri çareyi bölgeden kaçmakta bulmuş ve bu kişilerin anlatımları ABD'ye karşı açık bir ayaklanma içinde bulundukları yansımasına yol açmıştır. Çok çeşitli mecralarda benzer baskılara maruz kalan ABD Başkanı Buchanan göreve gelir gelmez konuyla ilgili adım atmaya karar vermiştir. Buchanan öncelikle Young'ın yerine atayacak bir vali arayışına girmiş ve çok sayıda adaydan olumsuz yanıt almasının ardından isminde karar kılmıştır. Ayrıca Başkan bölgeye 2500 kişilik bir askerî birlik göndererek yeni valinin göreve başlamasından önce durumu kontrol etmeyi planlar.
Savaş
Temmuz-Kasım 1857: Pat durumu
Utah Seferine dair hareketlilik Mayıs ayında başlasa da Kansas'daki Askeri Üssünden birliklerin hareket etmesi 18 Temmuz 1857'yi bulur. Birliklerin komutanı Albay 'dır. Askerî harekât için Temmuz ayı oldukça geç bir tarihtir. Kansas'tan çıkacak birliklerin Rocky Dağlarını aşması için hazırlık yapılması gerekmektedir, aynı zamanda askerî birliklerin olası bir direniş karşısında nasıl davranacağına dair bir belirsizlik de hakimdir. Bu gelişmeler yaşanırken Utah'da da bir bekleme hali oluşmuştu, Brigham Young olası bir müdahale ihtimaline karşı bilgi almaya çalışmaktaydı. Temmuz ayının sonlarına doğru posta işlerinde çalışan Mormonlardan ve ordunun harekete geçtiğini öğrenip derhal Salt Lake City'ye dönerek Young'ı haberdar ederler. Young 24 Temmuz günü kutlamaları için toplanan Mormonlara ordunun kendilerine müdahale etmek için yola çıktığını bildirir. Tarihlerinde pek çok kez katliama uğramış olan Mormonlar en kötü ihtimale karşı hazırlık yapmaya girişirler. Young yakıp yakma taktiği benimseyeceklerini, herkesin evlerini ve çiftliklerini terk etmeye hazır olmasını ister. ve San Bernardo gibi çevre bölgelerdeki Mormonlar Utah'a çağrılır ve birlikte hareket etmeleri salık verilir.
Young bu sırada bölgedeki yerlilerle de ittifak kurma üzerine strateji belirler. 30 Ağustos günü yerli kabile şefleriyle görüşen Young, bölgedeki büyükbaş hayvanları yerlilerin alabileceğini söyleyerek taviz vererek yerlileri kendi safına çekmeye çalışır. Öte yandan Young Nauvoo Lejyonu adı verilen gizli milis örgütünü yeniden faaliyete sokar. Lejyonun gerilla taktikleri kullanarak ordu birliklerini geciktirmesi,yıldıracak şekilde iaşe hatlarına zarar vermes bekleniyordu. Ağustos ortalarında milis Albayı komutasında keşif birlikleri Salt Lake City'nin doğu bölgelerinde faaliyete geçer.
ABD Ordusunda Levazım Yüzbaşısı beraberinde küçük bir silahlı grupla doğrudan Salt Lake City'ye doğru yola çıkar. Aldığı emir Young'a gelmekte olan ordu birliklerinin iaşesinin sağlanması için hazırlıklarda bulunması ve askerlere kalacak yer ayarlanmasının sağlanmasıydı. 8 Eylül günü kente ulaşan Van Vliet doğrudan Young ile görüşür. Young'ın yerine başka bir vali atanacağını söyleyince Young, sonlarının Josep Smith gibi olacağını söyler. Ayrıca kentte yaptığı incelemelerde tüm Mormonların savunma hazırlıkları yaptığını görür, ordunun amacının barışçıl olduğuna Mormon liderlerini ikna edemez. 14 Eylül günü dönüş yoluna çıkan Van Vliet, komutanına Mormonların doğrudan askerlere saldırmayacağını ancak ordunun ilerleyişini engellemek için çeşitli yollara başvuracaklarını düşündüğünü söyler.
Young, Van Vliet kentten ayrıldıktan hemen sonra 15 Eylül günü kentte sıkıyönetim ilan eder. Kendisi mevcut vali olduğu için yasal şekilde yayınlanan kararnamede bölgeye her türlü silahlı kuvvetin girmesi yasaklanır. Ayrıca bölgedeki tüm nüfusun olası bir işgal girişimine karşı tetikte olması ve her türlü şekilde bu girişimi boşa düşürecek şekilde hareket etmesi istenmekteydi. Sıkıyönetim ilan edilen bölgeye tüm giriş-çıkışlar izne tabi tutulacaktı.
Eylül sonlarına doğru Nauvoo Lejyonuna bağlı milisler Wyoming eyaleti sınırlarındaki dolaylarında ordu birlikleriyle temas eder. Milisler derhal ordu birliklerine bağlı hayvanların yem sorunu çekmesi için çayırları yakar ve olası konaklama yeri olan 'ı kullanılmaz hale getirir. Ordunun gerisindeki iaşe karavanları yakılırken bazı büyükbaş hayvanlar da doğaya salıverilir. Albay Alexander komutasındaki yaklaşık 100 kişilik Mormon gerilla süvari milis birliği orduya sürekli rahatsızlık verir. Orduyla beraber hareket etmekte olan yeni vali , yaptığı açıklamada Utah halkına ültimatom vererek isyan halinde olduklarını belirtir. 'da kurulan mahkeme ise Brigham Young başta olmak üzere Mormon liderlerden çoğunu vatana ihanetle suçlar. Ordu bölgede daha çok ilerlemeden askerî harekât için baharı beklemek üzere bulunduğu yere mevzilenir.
Aralık 1857-Mart 1858:Kış arası
Kış mevsiminin araya girmesiyle beraber barış görüşmeleri için olanaklar ortaya çıkar. Ağustos ayında Brigham Young daha önce de kendilerine yardımcı olmuş Pennsylvania'dan Yarbay ile irtibata geçerek yardımını ister. Kane, Mormonların batıya geçişine yardımcı olmuştu. Aralık ayına girildiğinde Kane, Başkan Buchanan ile temasa geçerek sorunun barışçıl çözümü için aracı olabileceğini belirtir. Daha önce Mormonlara karşı sert çıkmış olan Buchanan ise Mormonlara karşı alınacak askerî bir zaferin ağır siyasal sonuçları olmasından çekinir. Dolayısıyla el altından Kane'e onay vererek Mormonlarla görüşmesini ister. Kane derhal yola çıkarak binlerce km mesafe giderek güneyden Salt Lake City'ye Şubat 1858'de ulaşır. Kane ile Young arasındaki görüşmelerin detayı belirsizdir ancak Kane, merkezî otoriteye boyun eğmesi için Young'ı ikna etmiştir. Kane bunun üzerine Mart ayında Fort Bridger'de kışlayan ordu kampına ulaşır. Burada yeni vali Cumming'i silahsız olarak kente gitmeye ikna eder. Kente beraber geçen heyet Young tarafından iyi karşılanır ve Nisan ayında yeni vali olarak göreve başlar. Cumming bu tarihten sonra Mormonlara karşı askerî çözüme karşı çıkmıştır. Kane ise Başkan Buchanan'a bilgi vermek için Washington'a doğru yola çıkar.
Nisan-Temmuz 1858: Çözüme doğru
'in başarılı barış görüşmelerine rağmen bölgede gerilim azalmamış ve baharla beraber sürmüştür. Brigham Young vali olarak Cumming'i tanımayı kabul ediyor ancak ordu birliklerinin kente girmesine izin vermesinin ardından olabilecek olanlardan endişelenmekteydi. Baharın gelmesiyle beraber batıdan 3 bin ilave asker bölgeye doğru yola çıkmıştı. Utah'da Nauvoo Lejyonuna ilave 1000 gönüllü alınmış ve ordu güzergâhındaki stratejik bölgelere yerleştirilmişti. Baharın gelmesiyle beraber Young strateji değiştirerek güneye ilerleme ve arkada bırakılan tüm toprakların ordu birlikleri tarafından kullanılmasını engellemek için kullanılmayacak hale getirilmesine karar verir. Young önceleri kuzeydeki Vancouver Adası'na gitmeyi planlasa da kuzeye ilerleme olanakları Şoşoniler tarafından kapatılmış durumdadır. Sonrasında güneye ilerleme planları ciddi ciddi masaya yatırılır.
Başkentte ise Başkan Buchanan krizin hızlı ve barışçıl bir şekilde çözülmesi için baskı altındaydı. Muhalif vekiller, demokrasiyle karşı bir askerî harekâta girişilmesi halinde, Mormonlar safında çatışmaya girmek üzere gönüllü toplayacaklarını açıktan dile getirirler. Başkan Nisan ayında bölgeye ili barış temsilcisi göndermek durumunda kalır. Haziran ayında Utah'a ulaşan ve , Mormonların merkezî otoriteye boyun eğmeleri durumunda genel af ilan edileceğini bildirirler. Ayrıca Mormonlar bölgedeki ordu birliklerinin kente girmesine izin vereceklerdir. Ordu birlikleri yeni valinin olağan çalışma rutinine girdiğinde bölgeden ayrılacaktır. Bu görüşmeler devam ederken Başkan Buchanan, kamuoyuna sert mesajlar veriyor, Utah'ın açıkça isyan halinde olduğunu söylüyordu. Sonuçta Young kendisine önerilen barış çözümünü kabul eder ancak Utah'ın asla isyan etmediğini belirtir. Temmuz ayında kriz ortamında kente gelen Mormonlar evlerine döner. 1861 yılında Amerikan İç Savaşı patlak verince ordu birlikleri bölgeyi terk eder.
Sonuçlar
Başkent çevrelerinde Mormonların dini inançları ve yaptıkları uygulamalar ağır şekilde eleştirilse de topraklarını korumak için girdikleri cesur çabalar da takdir edilir. Yeni vali Cumming göreve başladığında Utah Savaşı Başkan Buchanan için bir baş ağrısı olmuştur. Başkan, görevden alma kararını yasal yollardan bildirmediği, ayaklanma iddialarını teyit etmeden bölgeye kapsamlı bir ordu birliği gönderdiği, askerî harekâta kışın kalkıştığı ve orduyu iaşesiz bıraktığı için eleştirilir. Savaş ortamından ve işgale karşı alınan önlemlerden dolayı Utah halkı kısa sürede oldukça büyük kayba uğrar. Çiftliklerin hayvanları göç ihtimaline karşı elden çıkartılmış, tarlalar ordu birliklerine kalmaması için yakılmış durumdadır. Utah halkı normal yaşam koşullarına kısa sürede ulaşamamış ve bu süreçte yoğun yoksulluk çekilmiştir. Öte yandan kente giren ordu birlikleriyle Mormonlar arasındaki günlük temaslar hep gergin olmuştur. Mormonlar Utah'da siyasal iktidarı kaybetse de çok eşlilik ve bu konuya dair gerginlik de devam etmiştir.
Galeri
-
![image]()
Mormon lider Brigham Young -
![image]()
ABD Başkanı James Buchanan -
![image]()
Utah'a gönderilen birliğin komutanı Albay Johnston -
![image]()
Arabuluculuk yapan Yarbay Kane
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Utah Savasi 1857 1858 Utah bolgesindeki Mormonlar ile ABD Silahli Kuvvetleri arasindaki silahli catismalari anlatir Catismalarin Mayis 1857 den Temmuz 1858 e kadar surmesine ragmen buyuk capli bir askeri harekat yapilmadan uzlasma saglanmistir Anlasmaya gore Utah bolgesinin yonetiminde olan Mormon lideri Brigham Young gorevi birakmis buna karsilik ABD baskani James Buchanan ise vatana ihanet suclamasini geri cekerek genel af ilan etmistir Arka planMormon goc guzergahiKoyu mavi renkle isaretli Utah bolgesidir Kesik noktali cizgi ise onerilen Deseret Devleti sinirlaridirUtah a goc Mormon gocmenler Utah bolgesine goc etmeye basladiklarinda bolge kagit uzerinde Ispanyol Imparatorluguna bagli Yeni Ispanya Valiligine bagli Alta California eyaleti sinirlarindaydi Mormonlar icinde bulunduklari toplumla yasadiklari catismalarin ve liderleri in linc edilmesinin ardindan Missouri ve Illinois den gocerek Utah a gelmislerdir Mormonlarin lideri Brigham Young en yakin yerlesim yerine oldukca uzak olan bolgede dinlerini ozgurce yasayabileceklerini dusunuyordu Ancak 1848 yilinda Kaliforniya da altin bulunup Kaliforniya Altina Hucum yasanmaya basladiginda binlerce gocmen Kaliforniya ya ulasmak icin Mormon bolgelerinden gecmeye basladi Bu gocmen yigilmasi ticaret icin iyi olsa da Mormonlarin yalitilmisligi kisa surmustu 1849 yilinda Mormonlar egemenliklerindeki bolgenin olarak birlige katilmasini onerdi Bu teklifin amaci bolgenin yonetiminin kendilerinden birisi olmasini saglamak ve Washington D C den atanan bir carpetbagger olmamasiydi Mormonlar ancak kiliselerinin onderliginin devlet yapisina hakim oldugu bir sistemde dini ozgurluklerini yasayabileceklerini dusunuyorlardi ABD Kongresi 1850 yilinda aldigi kararla Utah bolgesini tanimis ABD Baskani Millard Fillmore Mormon lideri Brigham Young i Utah valisi olarak atamistir Mormonlar bu atamayla memnun olsalar da gecen zaman icinde Mormonlarla federal hukumet arasindaki iliskiler kopma noktasina gelmistir Cok eslilik Bu donemde Mormon liderligi cok esliligi benimsemisti Mormon nufusunun yaklasik dortte biri cok esli ailelere sahipti Mormon kadinlarinin yaklasik ucte biri evlenme yasina geldiginde cok esli ailelere dahil oluyordu Amerikan toplumu cok esliligi reddediyor ve genel olarak Mormonlari buyuk bir ahlaksizliga izin vermekle itham ediyordu Cumhuriyetci Parti nin secim vaatlerinin temel dayanak noktasi barbarligin son kalintilari olan cok eslilik ve koleligin kaldirilmasi yonundeydi Cumhuriyetciler Demokrat Parti nin halk egemenligi ilkesinin kisvesi altinda Utah da cok esliligi benimsemesini elestiriyor ve onemli bir siyasal silah halinde kullaniyordu Koleci Guney ve ozgurlukcu Kuzey eyaletleri arasinda varilan halk egemenligine dayaniyordu Buna gore bolgeye gore koleligin durumu belirleniyor ve iki grup devlet arasindaki silahli karsi karsiya gelme olasiligi erteleniyordu Ancak secim kampanyalari sirasinda Cumhuriyetciler bu teorinin gercekte cok esliligi korumaya yaradigini belirtip bu yaklasimdan vazgecilmesini savunmaktaydilar Demokratlar da cok eslilik konusunun kolelik uzerinde varilan uzlasi ortamini sabote etme riskini goruyorlardi Demokratlar icin Mormonlarin uzerine gitmek hem cok eslilik gundemini halk egemenligi konusundan uzaklastirmak hem de kolelik konusunda suregiden tartismalari gundemden dusurmek anlamina geliyordu Teokrasi Basta 1857 yili Mart ayinda goreve gelen ABD Baskani James Buchanan olmak uzere cok sayida siyasetci Utah bolgesinde Brigham Young egemenliginde bir tur yari teokratik yapi kurulmasindan son derece rahatsizdi Bolgedeki Mormon agirligi nedeniyle neredeyse Mormon Kilise hiyerarsisinde onde gelen tum kadrolar hem idari yonetimde hem de yargida onemli konumlar isgal etmekteydi Goreve gelen yetkililer halk oyuyla secildigi icin kagit uzerinde her sey halk egemenligine uygun gorunuyordu Ancak Mormonlar toplumsal hayatta ortaya cikan sorunlari kilise ici mekanizmalarla konu yasal idareye ulasmadan cozdukleri icin Buchanan bu durumu bir tur adaleti engelleme olarak degerlendiriyordu Ayrica Mormonlar arasinda var olan hiyerarsinin cumhuriyetcilik prensiplerine karsi oldugu savunuluyordu Brigham Young ile anlasmazliga duserek kendi liderligini ilan eden James Strang in peygamberlik iddiasinin otesinde kendisini kral olarak gormesi ve muritleriyle beraber Michigan Golu ndeki na yerlesmesi bu korkulari besleyen bir etken oldu Ayrica Mormonlarin Danite adi verilen yasadisi milis kuvvetini de 1838 yilindan sonra iddia edildigi gibi lagvetmedigi ve el altindan orgutlemeye devam ettigi soylentileri de yayilmaktaydi Butun bu etkenler Mormonlarin Utah bolgesinde baskici bir dini idare sekli kurdugu yonundeki iddialarin guclenerek dile getirilmesine yol aciyordu Atanan gorevlilerin durumu Toplumsal hayat bu celiskiler uzerinde devam ederken Beyaz Saray tarafindan bolgeye atanan Mormon olmayan devlet gorevlileriyle Mormon yetkililer arasinda da bazen gerilimlere yol acmaktaydi Mormonlar ABD ye bagli olsalar da kuruluslarindan bu yana en dogudan en batiya gocmek zorunda olmus olmak nedeniyle ofkeliydiler Cogu Mormon Brigham Young in su tespitine katilmaktaydi Birlesik Devletler hukumetini ve anayasasini seviyorum ancak hukumeti idare eden lanet olasi alcaklari sevmiyorum Brigham Young Utah bolgesine atanmis olan yetkililerle Mormonlar arasinda sorun yasanmasina neden olan basliklar arasinda Amerikan yerlileriyle iliskiler Anayasanin uygulanmasi ve mahkemelerin isleyisi geliyordu 1851 yilindan itibaren Mormonlarla uyum sorunu yasayan atanan devlet gorevlileri careyi bolgeden kacmakta bulmus ve bu kisilerin anlatimlari ABD ye karsi acik bir ayaklanma icinde bulunduklari yansimasina yol acmistir Cok cesitli mecralarda benzer baskilara maruz kalan ABD Baskani Buchanan goreve gelir gelmez konuyla ilgili adim atmaya karar vermistir Buchanan oncelikle Young in yerine atayacak bir vali arayisina girmis ve cok sayida adaydan olumsuz yanit almasinin ardindan isminde karar kilmistir Ayrica Baskan bolgeye 2500 kisilik bir askeri birlik gondererek yeni valinin goreve baslamasindan once durumu kontrol etmeyi planlar SavasTemmuz Kasim 1857 Pat durumu Utah Seferine dair hareketlilik Mayis ayinda baslasa da Kansas daki Askeri Ussunden birliklerin hareket etmesi 18 Temmuz 1857 yi bulur Birliklerin komutani Albay dir Askeri harekat icin Temmuz ayi oldukca gec bir tarihtir Kansas tan cikacak birliklerin Rocky Daglarini asmasi icin hazirlik yapilmasi gerekmektedir ayni zamanda askeri birliklerin olasi bir direnis karsisinda nasil davranacagina dair bir belirsizlik de hakimdir Bu gelismeler yasanirken Utah da da bir bekleme hali olusmustu Brigham Young olasi bir mudahale ihtimaline karsi bilgi almaya calismaktaydi Temmuz ayinin sonlarina dogru posta islerinde calisan Mormonlardan ve ordunun harekete gectigini ogrenip derhal Salt Lake City ye donerek Young i haberdar ederler Young 24 Temmuz gunu kutlamalari icin toplanan Mormonlara ordunun kendilerine mudahale etmek icin yola ciktigini bildirir Tarihlerinde pek cok kez katliama ugramis olan Mormonlar en kotu ihtimale karsi hazirlik yapmaya girisirler Young yakip yakma taktigi benimseyeceklerini herkesin evlerini ve ciftliklerini terk etmeye hazir olmasini ister ve San Bernardo gibi cevre bolgelerdeki Mormonlar Utah a cagrilir ve birlikte hareket etmeleri salik verilir Young bu sirada bolgedeki yerlilerle de ittifak kurma uzerine strateji belirler 30 Agustos gunu yerli kabile sefleriyle gorusen Young bolgedeki buyukbas hayvanlari yerlilerin alabilecegini soyleyerek taviz vererek yerlileri kendi safina cekmeye calisir Ote yandan Young Nauvoo Lejyonu adi verilen gizli milis orgutunu yeniden faaliyete sokar Lejyonun gerilla taktikleri kullanarak ordu birliklerini geciktirmesi yildiracak sekilde iase hatlarina zarar vermes bekleniyordu Agustos ortalarinda milis Albayi komutasinda kesif birlikleri Salt Lake City nin dogu bolgelerinde faaliyete gecer ABD Ordusunda Levazim Yuzbasisi beraberinde kucuk bir silahli grupla dogrudan Salt Lake City ye dogru yola cikar Aldigi emir Young a gelmekte olan ordu birliklerinin iasesinin saglanmasi icin hazirliklarda bulunmasi ve askerlere kalacak yer ayarlanmasinin saglanmasiydi 8 Eylul gunu kente ulasan Van Vliet dogrudan Young ile gorusur Young in yerine baska bir vali atanacagini soyleyince Young sonlarinin Josep Smith gibi olacagini soyler Ayrica kentte yaptigi incelemelerde tum Mormonlarin savunma hazirliklari yaptigini gorur ordunun amacinin bariscil olduguna Mormon liderlerini ikna edemez 14 Eylul gunu donus yoluna cikan Van Vliet komutanina Mormonlarin dogrudan askerlere saldirmayacagini ancak ordunun ilerleyisini engellemek icin cesitli yollara basvuracaklarini dusundugunu soyler Young Van Vliet kentten ayrildiktan hemen sonra 15 Eylul gunu kentte sikiyonetim ilan eder Kendisi mevcut vali oldugu icin yasal sekilde yayinlanan kararnamede bolgeye her turlu silahli kuvvetin girmesi yasaklanir Ayrica bolgedeki tum nufusun olasi bir isgal girisimine karsi tetikte olmasi ve her turlu sekilde bu girisimi bosa dusurecek sekilde hareket etmesi istenmekteydi Sikiyonetim ilan edilen bolgeye tum giris cikislar izne tabi tutulacakti Eylul sonlarina dogru Nauvoo Lejyonuna bagli milisler Wyoming eyaleti sinirlarindaki dolaylarinda ordu birlikleriyle temas eder Milisler derhal ordu birliklerine bagli hayvanlarin yem sorunu cekmesi icin cayirlari yakar ve olasi konaklama yeri olan i kullanilmaz hale getirir Ordunun gerisindeki iase karavanlari yakilirken bazi buyukbas hayvanlar da dogaya saliverilir Albay Alexander komutasindaki yaklasik 100 kisilik Mormon gerilla suvari milis birligi orduya surekli rahatsizlik verir Orduyla beraber hareket etmekte olan yeni vali yaptigi aciklamada Utah halkina ultimatom vererek isyan halinde olduklarini belirtir da kurulan mahkeme ise Brigham Young basta olmak uzere Mormon liderlerden cogunu vatana ihanetle suclar Ordu bolgede daha cok ilerlemeden askeri harekat icin bahari beklemek uzere bulundugu yere mevzilenir Aralik 1857 Mart 1858 Kis arasi Kis mevsiminin araya girmesiyle beraber baris gorusmeleri icin olanaklar ortaya cikar Agustos ayinda Brigham Young daha once de kendilerine yardimci olmus Pennsylvania dan Yarbay ile irtibata gecerek yardimini ister Kane Mormonlarin batiya gecisine yardimci olmustu Aralik ayina girildiginde Kane Baskan Buchanan ile temasa gecerek sorunun bariscil cozumu icin araci olabilecegini belirtir Daha once Mormonlara karsi sert cikmis olan Buchanan ise Mormonlara karsi alinacak askeri bir zaferin agir siyasal sonuclari olmasindan cekinir Dolayisiyla el altindan Kane e onay vererek Mormonlarla gorusmesini ister Kane derhal yola cikarak binlerce km mesafe giderek guneyden Salt Lake City ye Subat 1858 de ulasir Kane ile Young arasindaki gorusmelerin detayi belirsizdir ancak Kane merkezi otoriteye boyun egmesi icin Young i ikna etmistir Kane bunun uzerine Mart ayinda Fort Bridger de kislayan ordu kampina ulasir Burada yeni vali Cumming i silahsiz olarak kente gitmeye ikna eder Kente beraber gecen heyet Young tarafindan iyi karsilanir ve Nisan ayinda yeni vali olarak goreve baslar Cumming bu tarihten sonra Mormonlara karsi askeri cozume karsi cikmistir Kane ise Baskan Buchanan a bilgi vermek icin Washington a dogru yola cikar Nisan Temmuz 1858 Cozume dogru in basarili baris gorusmelerine ragmen bolgede gerilim azalmamis ve baharla beraber surmustur Brigham Young vali olarak Cumming i tanimayi kabul ediyor ancak ordu birliklerinin kente girmesine izin vermesinin ardindan olabilecek olanlardan endiselenmekteydi Baharin gelmesiyle beraber batidan 3 bin ilave asker bolgeye dogru yola cikmisti Utah da Nauvoo Lejyonuna ilave 1000 gonullu alinmis ve ordu guzergahindaki stratejik bolgelere yerlestirilmisti Baharin gelmesiyle beraber Young strateji degistirerek guneye ilerleme ve arkada birakilan tum topraklarin ordu birlikleri tarafindan kullanilmasini engellemek icin kullanilmayacak hale getirilmesine karar verir Young onceleri kuzeydeki Vancouver Adasi na gitmeyi planlasa da kuzeye ilerleme olanaklari Sosoniler tarafindan kapatilmis durumdadir Sonrasinda guneye ilerleme planlari ciddi ciddi masaya yatirilir Baskentte ise Baskan Buchanan krizin hizli ve bariscil bir sekilde cozulmesi icin baski altindaydi Muhalif vekiller demokrasiyle karsi bir askeri harekata girisilmesi halinde Mormonlar safinda catismaya girmek uzere gonullu toplayacaklarini aciktan dile getirirler Baskan Nisan ayinda bolgeye ili baris temsilcisi gondermek durumunda kalir Haziran ayinda Utah a ulasan ve Mormonlarin merkezi otoriteye boyun egmeleri durumunda genel af ilan edilecegini bildirirler Ayrica Mormonlar bolgedeki ordu birliklerinin kente girmesine izin vereceklerdir Ordu birlikleri yeni valinin olagan calisma rutinine girdiginde bolgeden ayrilacaktir Bu gorusmeler devam ederken Baskan Buchanan kamuoyuna sert mesajlar veriyor Utah in acikca isyan halinde oldugunu soyluyordu Sonucta Young kendisine onerilen baris cozumunu kabul eder ancak Utah in asla isyan etmedigini belirtir Temmuz ayinda kriz ortaminda kente gelen Mormonlar evlerine doner 1861 yilinda Amerikan Ic Savasi patlak verince ordu birlikleri bolgeyi terk eder SonuclarBaskent cevrelerinde Mormonlarin dini inanclari ve yaptiklari uygulamalar agir sekilde elestirilse de topraklarini korumak icin girdikleri cesur cabalar da takdir edilir Yeni vali Cumming goreve basladiginda Utah Savasi Baskan Buchanan icin bir bas agrisi olmustur Baskan gorevden alma kararini yasal yollardan bildirmedigi ayaklanma iddialarini teyit etmeden bolgeye kapsamli bir ordu birligi gonderdigi askeri harekata kisin kalkistigi ve orduyu iasesiz biraktigi icin elestirilir Savas ortamindan ve isgale karsi alinan onlemlerden dolayi Utah halki kisa surede oldukca buyuk kayba ugrar Ciftliklerin hayvanlari goc ihtimaline karsi elden cikartilmis tarlalar ordu birliklerine kalmamasi icin yakilmis durumdadir Utah halki normal yasam kosullarina kisa surede ulasamamis ve bu surecte yogun yoksulluk cekilmistir Ote yandan kente giren ordu birlikleriyle Mormonlar arasindaki gunluk temaslar hep gergin olmustur Mormonlar Utah da siyasal iktidari kaybetse de cok eslilik ve bu konuya dair gerginlik de devam etmistir GaleriMormon lider Brigham Young ABD Baskani James Buchanan Utah a gonderilen birligin komutani Albay Johnston Arabuluculuk yapan Yarbay KaneKaynakca Aktaran J Keith Melville 30 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Kasim 2022 Ingilizce 8 Kasim 2022 tarihinde erisilmistir