Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Uzun Buhran 1873 ekonomik kriziyle başlayan ve kimilerine göre 1879 kimlerine göre de 1896 yılına kadar etkileri süren dünya çapında ekonomik krizi anlatır.Amerikan İç Savaşı'nı izleyen dönemde İkinci Sanayi Devriminin de itkisiyle büyümekte olan ABD ve Avrupa ekonomilerinin o dönemde yaşadığı ilk ve en şiddetli krizdi. 1930'lu yılların başındaki Büyük Buhran'a kadar bu krize de Büyük Buhran denilmekteydi.
Arka plan
Bunalımdan önceki dönemde çok sayıda savaş ve ekonomik büyüme yaşanmıştır. Avrupa'da Fransa-Prusya Savaşı'nın sonrasında Alman İmparatorluğu yeni bir döneme girmiştir, savaşın ardından Fransa'ya dayatılan 200 milyon pound tazminat Almanya'da bir yatırım patlamasına yol açmıştır. Bu dönemde yaygınlık kazanan Bessemer konverteri sayesinde çelik üretimi ucuzlamış, yaygınlaşmış ve çoğalmıştır. Bu gelişmenin etkisiyle demiryolu inşaatlarında olağanüstü bir artış yaşanmıştır. ABD'de ise iç savaşın ardından kısa süreli bir durgunluğun ardından yatırımlar artmış, burada da demiryolu inşaatları yaygınlaşmıştır.
Bunalım
1873 yılında Almanya İmparatorluğu'nun Thaler gümüş madenî para basımını durdurmasıyla beraber gümüş fiyatlarında düşüş yaşanmaktaydı. İzleyen dönemde zengin gümüş maden yataklarının bulunmasıyla basılacak olan gümüş madenî paraların altın para sisteminin değerini düşüreceğinden çekinen ABD Maliye Bakanlığı 1 Nisan 1873 yılında ABD Kongresinde kabul edilen Coinage Act of 1873 ile ekonomideki iki değerli madene sabitlenmiş olan çift maden parasal sisteminden gümüşü çıkarmıştır. Alınan bu karar gümüş fiyatlarının daha da düşmesine sebep olmuştur.
Avrupa'da ise Viyana Borsası'nın 8 Mayıs 1873 tarihine çöküşünün ardından yaşanan panik ABD'ye ulaşmıştır. ABD'de Nevada gibi eyaletlerde yeni açılan gümüş madenleri ve gümüş üretiminin artmakta olması krizi tırmandırdı. Madenciler çıkardıkları gümüşlerin yetkililer tarafından artık alınmadığını öğrendi. Eylül ayına gelindiğinde ABD ekonomisi krize girmiş ve 1873 ekonomik krizi artık başlamıştı. Bu dönemde yaygın olarak yatırım yapılan demiryolu sektöründeki önemli gruplardan şirketine destek veren Jay Cooke & Co. Bankasının iflasını açıklamasıyla sektördeki çok sayıda banka da benzer duruma düşmüştür. 20 Eylül 1873 günü New York Menkul Kıymetler Borsası 10 günlüğüne kapanmıştır. Ekonomik krizden deflasyon yaşayan Fransa ve İngiltere çok az etkilenmiştir.
Sonuçları
1873 yılında ABD Maliye Bakanlığı tarafından alınan karar çiftçiler ve madenciler tarafından şiddetli şekilde protesto edilir. Ayrıca İtibari paranın yaygınlaştırılması gerekli olduğu vurgulanır. Batıdaki zengin gümüş maden yataklarına sahip eyaletler olan Nevada, Colorado ve Idaho'daki çevrelerin baskısıyla 1878 yılında yeniden alınmaya başlanan gümüş madeni 1890 yılında çıkan yasayla resmîleşir ve gümüş madenî para imalatına devam edilir.
Değerlendirmeler
İktisatçılar 1873 krizine altında yaşanan kıtlığın yol açtığını belirtirler. Ancak kapitalizmin en hızlı gelişme dönemlerinden birisinde yaşanan bu bunalım, yaşanan teknik ilerlemelere ve olağanüstü gelişen üretim hızına ekonomik altyapının uyum sağlayamamasının ve spekülatif mali sermayenin kırılganlığını açığa çıkarmıştır. Bu dönemde demir ve çelik üretimin gelişmesi ve maliyetinin düşmesiyle beraber demiryolu ağları yaygınlaşmış, uluslararası pazarlar birbirine bağlanmaya başlamıştır. Dolayısıyla nakliye giderlerinin azalması, tarımsal ürünlerin fiyatlarının düşmesine yol açmıştır. Pirinç ve pamuk gibi ürünlere dayalı tarım ekonomisine sahip ülkeler krize sürüklenmiştir. Fransa, Almanya ve ABD gibi güçlü ekonomiye sahip ülkeler kendi çiftçilerini gümrük vergileriyle korusa da İtalya, İspanya, Avusturya-Macaristan ve Rus İmparatorluğu'nda aç kalan milyonlarca kişi çareyi bu ülkelere göç etmekte bulmuştur.
Kaynakça
- ^ 8 Temmuz 2020 tarihli BBC haberi 16 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 16 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir
- ^ 24 Mart 2012 tarihli 15 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Mahfi Eğilmez makalesi, 16 Mart 2022 tarihinde erişilmiştir
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Uzun Buhran 1873 ekonomik kriziyle baslayan ve kimilerine gore 1879 kimlerine gore de 1896 yilina kadar etkileri suren dunya capinda ekonomik krizi anlatir Amerikan Ic Savasi ni izleyen donemde Ikinci Sanayi Devriminin de itkisiyle buyumekte olan ABD ve Avrupa ekonomilerinin o donemde yasadigi ilk ve en siddetli krizdi 1930 lu yillarin basindaki Buyuk Buhran a kadar bu krize de Buyuk Buhran denilmekteydi Arka planBunalimdan onceki donemde cok sayida savas ve ekonomik buyume yasanmistir Avrupa da Fransa Prusya Savasi nin sonrasinda Alman Imparatorlugu yeni bir doneme girmistir savasin ardindan Fransa ya dayatilan 200 milyon pound tazminat Almanya da bir yatirim patlamasina yol acmistir Bu donemde yayginlik kazanan Bessemer konverteri sayesinde celik uretimi ucuzlamis yayginlasmis ve cogalmistir Bu gelismenin etkisiyle demiryolu insaatlarinda olaganustu bir artis yasanmistir ABD de ise ic savasin ardindan kisa sureli bir durgunlugun ardindan yatirimlar artmis burada da demiryolu insaatlari yayginlasmistir Bunalim1873 yilinda Almanya Imparatorlugu nun Thaler gumus madeni para basimini durdurmasiyla beraber gumus fiyatlarinda dusus yasanmaktaydi Izleyen donemde zengin gumus maden yataklarinin bulunmasiyla basilacak olan gumus madeni paralarin altin para sisteminin degerini dusureceginden cekinen ABD Maliye Bakanligi 1 Nisan 1873 yilinda ABD Kongresinde kabul edilen Coinage Act of 1873 ile ekonomideki iki degerli madene sabitlenmis olan cift maden parasal sisteminden gumusu cikarmistir Alinan bu karar gumus fiyatlarinin daha da dusmesine sebep olmustur Avrupa da ise Viyana Borsasi nin 8 Mayis 1873 tarihine cokusunun ardindan yasanan panik ABD ye ulasmistir ABD de Nevada gibi eyaletlerde yeni acilan gumus madenleri ve gumus uretiminin artmakta olmasi krizi tirmandirdi Madenciler cikardiklari gumuslerin yetkililer tarafindan artik alinmadigini ogrendi Eylul ayina gelindiginde ABD ekonomisi krize girmis ve 1873 ekonomik krizi artik baslamisti Bu donemde yaygin olarak yatirim yapilan demiryolu sektorundeki onemli gruplardan sirketine destek veren Jay Cooke amp Co Bankasinin iflasini aciklamasiyla sektordeki cok sayida banka da benzer duruma dusmustur 20 Eylul 1873 gunu New York Menkul Kiymetler Borsasi 10 gunlugune kapanmistir Ekonomik krizden deflasyon yasayan Fransa ve Ingiltere cok az etkilenmistir Sonuclari1873 yilinda ABD Maliye Bakanligi tarafindan alinan karar ciftciler ve madenciler tarafindan siddetli sekilde protesto edilir Ayrica Itibari paranin yayginlastirilmasi gerekli oldugu vurgulanir Batidaki zengin gumus maden yataklarina sahip eyaletler olan Nevada Colorado ve Idaho daki cevrelerin baskisiyla 1878 yilinda yeniden alinmaya baslanan gumus madeni 1890 yilinda cikan yasayla resmilesir ve gumus madeni para imalatina devam edilir DegerlendirmelerIktisatcilar 1873 krizine altinda yasanan kitligin yol actigini belirtirler Ancak kapitalizmin en hizli gelisme donemlerinden birisinde yasanan bu bunalim yasanan teknik ilerlemelere ve olaganustu gelisen uretim hizina ekonomik altyapinin uyum saglayamamasinin ve spekulatif mali sermayenin kirilganligini aciga cikarmistir Bu donemde demir ve celik uretimin gelismesi ve maliyetinin dusmesiyle beraber demiryolu aglari yayginlasmis uluslararasi pazarlar birbirine baglanmaya baslamistir Dolayisiyla nakliye giderlerinin azalmasi tarimsal urunlerin fiyatlarinin dusmesine yol acmistir Pirinc ve pamuk gibi urunlere dayali tarim ekonomisine sahip ulkeler krize suruklenmistir Fransa Almanya ve ABD gibi guclu ekonomiye sahip ulkeler kendi ciftcilerini gumruk vergileriyle korusa da Italya Ispanya Avusturya Macaristan ve Rus Imparatorlugu nda ac kalan milyonlarca kisi careyi bu ulkelere goc etmekte bulmustur Kaynakca 8 Temmuz 2020 tarihli BBC haberi 16 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde 16 Mart 2022 tarihinde erisilmistir 24 Mart 2012 tarihli 15 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mahfi Egilmez makalesi 16 Mart 2022 tarihinde erisilmistir