Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Veled Çelebi İzbudak, Mehmet Bahâeddin Veled ya da mahlasıyla Bâhâi (16 Temmuz 1867, Konya – 4 Mayıs 1953, Ankara), Türk dil ve edebiyat bilgini, şair, milletvekili.
| Veled Çelebi İzbudak | |
|---|---|
| Türkiye Büyük Millet Meclisi 2., 3., 4., 5. ve 6. Dönem Milletvekili | |
| Görev süresi 11 Ağustos 1923 - 15 Ocak 1943 | |
| Seçim bölgesi | 1923 – Kastamonu 1927 – Kastamonu 1931 – Kastamonu 1935 – Kastamonu 1939 – Yozgat |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 16 Ağustos 1867 Konya |
| Ölüm | 4 Mayıs 1953 (83 yaşında) Ankara |
| Defin yeri | Cebeci Asri Mezarlığı, Ankara |
Mutlakiyet, Meşrutiyet ve Cumhuriyet devirlerinin bilimsel ve edebi çalışmalarına katılan Veled Çelebi, ömrünü Türk dili araştırmalarına vermiş; Türk Dil Kurumu’nda çalışmalarını ölümüne kadar sürdürmüş bir araştırmacıdır. Konya Mevlana Dergahı'nın postnişinliğini yapmış bir Mevlevi'dir. II., III., IV. ile V. Dönem Kastamonu, VI. dönem Yozgat milletvekili olarak toplam 20 yıl süreyle TBMM'de görev yapmıştır. Atatürk ile yakın ilişkileri bulunmuş ve bilimsel çalışmalarında desteğini görmüştür.
Yaşamı
1867’de Konya’da dünyaya geldi. Anne ve baba tarafından Mevlana soyundan gelen Veled Çelebi’nin babası Mustafa Necip Çelebi, annesi Rabia Hanım’dır. Veled Çelebi’nin kendinden büyük Ahmed Nazif, Şemseddin ve kendinden küçük Yusuf isimli üç erkek kardeşi vardır.
Konya'daki ilk ve orta öğreniminin ardından yine Konya'daki Sultan Veled Medresesi’nde okudu. Ayrıca özel öğrenim gördü, Farsça, Arapça öğrendi. Mevlana Dergahı'na gelen alim ve yazarların sohbetlerinden yararlandı. Arap ve Fars edebiyatları üzerine incelemeler yaptı, Türk lehçeleri konusunda araştırmalarda bulundu. Ali Şir Nevai’nin Abuşka Lugati’ni okuyup incelemesi farklı Türk lehçelerine olan ilgisini arttırdı.
Memuriyet yaşamına on altı yaşında iken Konya Vilâyeti Mektubî Kalemi’nde başladı. Bir süre sonra Konya Rüşdiyesi’nde yazı ve Farsça öğretmenliğinde bulundu. Konya Vilâyeti Mektubî Kalemi’nde memuriyete, Vilayet gazetesinde yazı hayatına başladı.
Bir çelebinin devlet memuru olması ve serbest tavırları dergah içinde sürtüşmelere neden olunca 1889’da babasından izin alarak İstanbul’a gitti ve Bahariye Mevlevihanesi'ne yerleşti. “Bahaî” takma adıyla Konya İl gazetesinde başlayan yazı hayatını; İstanbul’da Takdim, Hazine-i Fünun, Mektep, Tercüman-ı Hakikat gibi gazete ve dergilerde makaleler yayınlayarak sürdürdü. Bahariye Dergâhı’ndaki şeyhlerin hanımları aracılığı ile Makbule Hanım’la evlenen Veled Çelebi, eşinin Eyüp'teki konağına taşındı. Bu evlilikten bir oğlu dünyaya geldi. Eşini, 1894 yılındaki İstanbul depreminde kabetti. 1901'de Zehra Hanım ile ikinci evliliğini, onun ölümünden sonra Enise Hanım ile üçüncü evliliğini yapan Veled Çelebi’nin bu evliliklerinden birer kızı olmuştur.
Türkçülük
Konya'da memuriyet hayatına başladığı sırada Türkçülük Hareketi ile tanışmış olan Veled Çelebi, İstanbul'a geldiğinde Türk Derneği’nin kuruluşunda Yusuf Akçura ve Necip Asım ile birlikte yer aldı. Necip Asım’la birlikte Türk grameri ve tarihi konusunda incelemeler yaptı. Onun teşviki ile 12 ciltlik Türk Dili Lugati'ni kaleme aldı. Kütüphanesini onun emrine veren Ahmet Mithat Efendi’den de teşvik gördü. 12 ciltlik eserin yazma nüshası Türk Dil Kurumu kitaplığında bulunur, yazılı hale getirilmemiştir.
1901’de Matbuat Müfettişliği ile görevlendirildi. Çeşitli dergi ve makalelerde "Bahaî” mahlasıyla yazılarını yayımlamayı sürdürdü.
II. Meşrutiyet’ten sonra bir süre Darülfünun’da ve Galatasaray Sultanisi’nde Farsça okuttu. 31 Mart öncesi resmî görevinden ayrılıp kalemiyle geçimini sağlamaya başladı; artık sivil giysilerini de çıkarıp Mevlevi giysisini giymişti.
Postnişinlik Görevi
Veled Çelebi, II. Abdülhamit'in tahta indirilmesinden sonra tahta geçen Mehmet Reşat tarafından 1908'de ’nin yerine vekaleten Galata Mevlevihanesi postnişini olarak atandı. 1910’da ise Abdülhalim Çelebi'nin yerine postnişinliğine getirildi. Dokuz yıl bu görevde kalan Veled Çelebi müderrisliğe ve Karatay Medresesi’nde Farsça dersleri vermeye devam etti.
Gönüllü Mevlevi Alayı
I. Dünya Savaşı başlayınca Gönüllü Mevlevî Alayı’nda miralay rütbesiyle alay komutanlığı yaptı. 3 Nisan 1915'te Şam ve Hicaz’da 3 yılı yakın süre kaldı. Bu evrede üç kez Medine’ye gitti Şeyh Kettânî’den mütevatir hadis icazeti aldı. Mekke’yi de ziyaret etti ve Abdülbaki el- Köhnevî ile Şeyh Salih Akişanî’nin hadis derslerine devam etti. Osmanlı Devleti’nin Suriye yenilgisinden sonra 1917’de Konya’ya geri döndü.
Savaştaki yenilgiden sonra kurulan yeni hükûmet in şeyhülislamı Mustafa Sabri Efendi’nin teklifi ile 1919’da postnişinlikten azlolundu. Konya’dan İstanbul’a gelen Veled Çelebi, Maarif Nezareti tarafından Tetkikat-ı Lisaniye Encümeni’nde görevlendirildi. Türkçenin ıslahı için kurulan bu kurumda bir yıl boyunca Ali Ekrem, Halid Ziya, Cenap Şahabettin, Ahmet Hikmet’le birlikte çalıştı.
Millî Mücadele Yılları
Bu dönemde Anadolu’da Millî Mücadele başlamış, Ankara’da hükûmet kurulmuştur. İstanbul’dan Antalya yoluyla Anadolu’ya kaçmaya karar veren Veled Çelebi 1921’de bir İtalyan vapuruyla Antalya’ya geldi. Ankara’daki dostu Hamdullah Suphi Bey’e (Tanrıöver) telgraf çekip izin alarak millî mücadelenin merkezi Ankara’ya gitti, Mevlevihane’de misafir oldu. Ankara Lisesi’nde Farsça öğretmenliği yaptı ve Ziya Gökalp ile Telif ve Tercüme Encümeninde çalıştı.
Milletvekilliği
Dil çalışmalarına cumhuriyetin ilanından sonra da devam eden Veled çelebi, Kastamonu milletvekili olarak II. Dönem TBMM’ye girdi. II., III., IV.ile V. Dönem Kastamonu, VI. dönem Yozgat milletvekili olarak toplam 20 yıl süreyle TBMM'de görev yapmıştır. Milletvekilliği sırasında Türk Dil ve Tarih Kurumlarının kurulması ile görevlendirildi.
İkinci Kez Postnişin olması
Aynı dönemde Abdülhalim Çelebi’nin postnişinlikten azledilmesi (1925) üzerine bu makama ikinci kez tayin edilen Veled Çelebi’nin postnişinlik görevi 16 Kasım 1925'te tekke ve zaviyelerin kapatılmasıyla sona erdi.
7. dönemde Yozgat milletvekili olarak TBMM’e giren Veled Çelebi, bir yandan da Türk Dil Kurumu’ndaki çalışmalarını sürdürdü. 4 Mayıs 1953’te Ankara’da hayatını kaybetti. Hacı Bayram Camii’nde kılınan cenaze namazının İsmet İnönü’nün de katıldığı büyük bir cenaze töreniyle Cebeci Asri Mezarlığına defnedildi.
Eserleri
- Bedayiü'l-Efkâr (Bahaî adıyla, 1894)
- Leylâ ile Mecnûn (1895)
- Muvazene (1895)
- Birbirimizi Kırmayalım (1895)
- Muhakemetü'l-Lügateyn (1897)
- Arapça Gramer (Bahaddin adıyla, 1908)
- Letâif-i Nasreddin Hoca (Sözlü ve yazılı kaynaklardan derlenmiş 388 fıkra, 1909)
- Lisan-ı Farisî (1909)
- Darulfünûn Dersleri (1912)
- Vasiyetnâme-i Şerife Şerhi
- Hayru'l-Kelâm (1914)
- Türk Diline Medhal (1922)
- Ferhengnâme-i Sadi Tercümesi yahud Muhtasar Bostan Tercümesi (Kilisli Muallim Rıfat ile, 1924)
- Divan-ı Türkî-i Sultan Veled (Mehmed Bahaeddin adıyla, Kilisli Muallim Rıfat ile, 1925)
- Kur'ân-ı Kerîm Elifbası (Ahmed Edib ile, 1925)
- ürkçeden Trükçeye Lügat (1926)
- El-İdrak Haşiyesi (Ebu Hayyan'dan, Kilisli Muallim Rıfat ile, 1936)
- Atalar Sözü (1936)
- Oğuz Ata. Orhun Abideleri (1937)
- Mesnevî (Mevlâna'dan, 4 cilt, 1942-1946)
- Hatıralarım (1946)
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Veled Çelebi İzbudak ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ "Süleyman Efendioğlu, V. Ç. İzbudak'ın 'Türk Diline Medhal' Adlı Eseri Üzerine Bir İnceleme, Eski Türk Dili Araştırmaları, Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi 05.09.2008" (PDF). 3 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 4 Ocak 2011.
- ^ a b . 8 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2011.
- ^ Tekkeden Meclise Sıradışı Br Çelebinin Anıları[]
- ^ a b . 10 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2011.
- ^ a b c Bedia Koçakoğlu, Veled Çelebi İzbudak ve Onun Türkçülüğü, Selçuk Üniversitesi Mevlana Araştırma ve Uygulama Merkezi, Mevlana Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, 2007[]
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Veled Celebi Izbudak Mehmet Bahaeddin Veled ya da mahlasiyla Bahai 16 Temmuz 1867 Konya 4 Mayis 1953 Ankara Turk dil ve edebiyat bilgini sair milletvekili Veled Celebi IzbudakTurkiye Buyuk Millet Meclisi 2 3 4 5 ve 6 Donem MilletvekiliGorev suresi 11 Agustos 1923 15 Ocak 1943Secim bolgesi 1923 Kastamonu 1927 Kastamonu 1931 Kastamonu 1935 Kastamonu 1939 YozgatKisisel bilgilerDogum 16 Agustos 1867 1867 08 16 KonyaOlum 4 Mayis 1953 83 yasinda AnkaraDefin yeri Cebeci Asri Mezarligi Ankara Mutlakiyet Mesrutiyet ve Cumhuriyet devirlerinin bilimsel ve edebi calismalarina katilan Veled Celebi omrunu Turk dili arastirmalarina vermis Turk Dil Kurumu nda calismalarini olumune kadar surdurmus bir arastirmacidir Konya Mevlana Dergahi nin postnisinligini yapmis bir Mevlevi dir II III IV ile V Donem Kastamonu VI donem Yozgat milletvekili olarak toplam 20 yil sureyle TBMM de gorev yapmistir Ataturk ile yakin iliskileri bulunmus ve bilimsel calismalarinda destegini gormustur YasamiMevlevi kiyafetleri ile 1867 de Konya da dunyaya geldi Anne ve baba tarafindan Mevlana soyundan gelen Veled Celebi nin babasi Mustafa Necip Celebi annesi Rabia Hanim dir Veled Celebi nin kendinden buyuk Ahmed Nazif Semseddin ve kendinden kucuk Yusuf isimli uc erkek kardesi vardir Konya daki ilk ve orta ogreniminin ardindan yine Konya daki Sultan Veled Medresesi nde okudu Ayrica ozel ogrenim gordu Farsca Arapca ogrendi Mevlana Dergahi na gelen alim ve yazarlarin sohbetlerinden yararlandi Arap ve Fars edebiyatlari uzerine incelemeler yapti Turk lehceleri konusunda arastirmalarda bulundu Ali Sir Nevai nin Abuska Lugati ni okuyup incelemesi farkli Turk lehcelerine olan ilgisini arttirdi Memuriyet yasamina on alti yasinda iken Konya Vilayeti Mektubi Kalemi nde basladi Bir sure sonra Konya Rusdiyesi nde yazi ve Farsca ogretmenliginde bulundu Konya Vilayeti Mektubi Kalemi nde memuriyete Vilayet gazetesinde yazi hayatina basladi Bir celebinin devlet memuru olmasi ve serbest tavirlari dergah icinde surtusmelere neden olunca 1889 da babasindan izin alarak Istanbul a gitti ve Bahariye Mevlevihanesi ne yerlesti Bahai takma adiyla Konya Il gazetesinde baslayan yazi hayatini Istanbul da Takdim Hazine i Funun Mektep Tercuman i Hakikat gibi gazete ve dergilerde makaleler yayinlayarak surdurdu Bahariye Dergahi ndaki seyhlerin hanimlari araciligi ile Makbule Hanim la evlenen Veled Celebi esinin Eyup teki konagina tasindi Bu evlilikten bir oglu dunyaya geldi Esini 1894 yilindaki Istanbul depreminde kabetti 1901 de Zehra Hanim ile ikinci evliligini onun olumunden sonra Enise Hanim ile ucuncu evliligini yapan Veled Celebi nin bu evliliklerinden birer kizi olmustur Turkculuk Konya da memuriyet hayatina basladigi sirada Turkculuk Hareketi ile tanismis olan Veled Celebi Istanbul a geldiginde Turk Dernegi nin kurulusunda Yusuf Akcura ve Necip Asim ile birlikte yer aldi Necip Asim la birlikte Turk grameri ve tarihi konusunda incelemeler yapti Onun tesviki ile 12 ciltlik Turk Dili Lugati ni kaleme aldi Kutuphanesini onun emrine veren Ahmet Mithat Efendi den de tesvik gordu 12 ciltlik eserin yazma nushasi Turk Dil Kurumu kitapliginda bulunur yazili hale getirilmemistir 1901 de Matbuat Mufettisligi ile gorevlendirildi Cesitli dergi ve makalelerde Bahai mahlasiyla yazilarini yayimlamayi surdurdu II Mesrutiyet ten sonra bir sure Darulfunun da ve Galatasaray Sultanisi nde Farsca okuttu 31 Mart oncesi resmi gorevinden ayrilip kalemiyle gecimini saglamaya basladi artik sivil giysilerini de cikarip Mevlevi giysisini giymisti Postnisinlik Gorevi Veled Celebi II Abdulhamit in tahta indirilmesinden sonra tahta gecen Mehmet Resat tarafindan 1908 de nin yerine vekaleten Galata Mevlevihanesi postnisini olarak atandi 1910 da ise Abdulhalim Celebi nin yerine postnisinligine getirildi Dokuz yil bu gorevde kalan Veled Celebi muderrislige ve Karatay Medresesi nde Farsca dersleri vermeye devam etti Gonullu Mevlevi Alayi I Dunya Savasi baslayinca Gonullu Mevlevi Alayi nda miralay rutbesiyle alay komutanligi yapti 3 Nisan 1915 te Sam ve Hicaz da 3 yili yakin sure kaldi Bu evrede uc kez Medine ye gitti Seyh Kettani den mutevatir hadis icazeti aldi Mekke yi de ziyaret etti ve Abdulbaki el Kohnevi ile Seyh Salih Akisani nin hadis derslerine devam etti Osmanli Devleti nin Suriye yenilgisinden sonra 1917 de Konya ya geri dondu Savastaki yenilgiden sonra kurulan yeni hukumet in seyhulislami Mustafa Sabri Efendi nin teklifi ile 1919 da postnisinlikten azlolundu Konya dan Istanbul a gelen Veled Celebi Maarif Nezareti tarafindan Tetkikat i Lisaniye Encumeni nde gorevlendirildi Turkcenin islahi icin kurulan bu kurumda bir yil boyunca Ali Ekrem Halid Ziya Cenap Sahabettin Ahmet Hikmet le birlikte calisti Milli Mucadele Yillari Bu donemde Anadolu da Milli Mucadele baslamis Ankara da hukumet kurulmustur Istanbul dan Antalya yoluyla Anadolu ya kacmaya karar veren Veled Celebi 1921 de bir Italyan vapuruyla Antalya ya geldi Ankara daki dostu Hamdullah Suphi Bey e Tanriover telgraf cekip izin alarak milli mucadelenin merkezi Ankara ya gitti Mevlevihane de misafir oldu Ankara Lisesi nde Farsca ogretmenligi yapti ve Ziya Gokalp ile Telif ve Tercume Encumeninde calisti Milletvekilligi Dil calismalarina cumhuriyetin ilanindan sonra da devam eden Veled celebi Kastamonu milletvekili olarak II Donem TBMM ye girdi II III IV ile V Donem Kastamonu VI donem Yozgat milletvekili olarak toplam 20 yil sureyle TBMM de gorev yapmistir Milletvekilligi sirasinda Turk Dil ve Tarih Kurumlarinin kurulmasi ile gorevlendirildi Ikinci Kez Postnisin olmasi Ayni donemde Abdulhalim Celebi nin postnisinlikten azledilmesi 1925 uzerine bu makama ikinci kez tayin edilen Veled Celebi nin postnisinlik gorevi 16 Kasim 1925 te tekke ve zaviyelerin kapatilmasiyla sona erdi 7 donemde Yozgat milletvekili olarak TBMM e giren Veled Celebi bir yandan da Turk Dil Kurumu ndaki calismalarini surdurdu 4 Mayis 1953 te Ankara da hayatini kaybetti Haci Bayram Camii nde kilinan cenaze namazinin Ismet Inonu nun de katildigi buyuk bir cenaze toreniyle Cebeci Asri Mezarligina defnedildi EserleriBedayiu l Efkar Bahai adiyla 1894 Leyla ile Mecnun 1895 Muvazene 1895 Birbirimizi Kirmayalim 1895 Muhakemetu l Lugateyn 1897 Arapca Gramer Bahaddin adiyla 1908 Letaif i Nasreddin Hoca Sozlu ve yazili kaynaklardan derlenmis 388 fikra 1909 Lisan i Farisi 1909 Darulfunun Dersleri 1912 Vasiyetname i Serife Serhi Hayru l Kelam 1914 Turk Diline Medhal 1922 Ferhengname i Sadi Tercumesi yahud Muhtasar Bostan Tercumesi Kilisli Muallim Rifat ile 1924 Divan i Turki i Sultan Veled Mehmed Bahaeddin adiyla Kilisli Muallim Rifat ile 1925 Kur an i Kerim Elifbasi Ahmed Edib ile 1925 urkceden Trukceye Lugat 1926 El Idrak Hasiyesi Ebu Hayyan dan Kilisli Muallim Rifat ile 1936 Atalar Sozu 1936 Oguz Ata Orhun Abideleri 1937 Mesnevi Mevlana dan 4 cilt 1942 1946 Hatiralarim 1946 KaynakcaWikimedia Commons ta Veled Celebi Izbudak ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Suleyman Efendioglu V C Izbudak in Turk Diline Medhal Adli Eseri Uzerine Bir Inceleme Eski Turk Dili Arastirmalari Cukurova Universitesi Turkoloji Arastirmalari Merkezi 05 09 2008 PDF 3 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 4 Ocak 2011 a b 8 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ocak 2011 Tekkeden Meclise Siradisi Br Celebinin Anilari olu kirik baglanti a b 10 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Ocak 2011 a b c Bedia Kocakoglu Veled Celebi Izbudak ve Onun Turkculugu Selcuk Universitesi Mevlana Arastirma ve Uygulama Merkezi Mevlana Arastirmalari Dergisi Sayi 2 2007 olu kirik baglanti