Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddedeki bilgilerin için ek kaynaklar gerekli. (Temmuz 2022) () |
Tanksavar terimi her ne kadar tank türünü işaret etse de aslında tüm askeri amaçlı ZSA sınıf araçları kapsamaktadır. Bu terim bu türden araçların imhasını veya etkisiz hale getirilmesi için kullanılan tüm silah türlerini kapsar. Bunlar başlıca yüksek namlu çıkış hızına sahip topçu sistemleri, füzeler (örneğin kablo güdümlü füze veya HEAT), değişik ve tanksavar mayınlarını kapsar.
Tanksavar silahların üç farklı amacı vardır; hareket ölümü,ateş gücü ölümü ve feci ölüm. Hareket ölümü terimi adından da anlaşılabileceği gibi aracın yürüyen aksamlarının etkisiz hale getirilmesidir. Örneğin tanklar palet sisteminlerinde meydana gelecek bir hasarla oldukları yerde kalırlar ve açık hedef haline gelirler. Ancak aracın silahları, belli bir menzil içerisinde hala etkilidir. Ateş gücü ölümü terimi ise aracın hareket kabiliyeti olmasına rağmen silah ateşleme sistemlerinin bozulmasıdır. Hareket veya ateş gücü ölümünde az da olsa araç hala ateş edebilir veya çatışma bölgesinden kaçabilir. Ancak feci ölüm terimin adından da anlaşılacağı gibi tankın tümüyle çatışma ve hareket kabiliyetini yitirmesi demektir. Bu da ancak tank mürettebatının ölümü gibi bir sebepten olabilir.
İlk sistemler
İlk tanksavar silahları I. Dünya Savaşı sırasında cepheye sürülen İngiliz yapımı Mark I tankına karşı kullanılan top veya geniş kalibreli tüfeklerden oluşuyordu. Bu tür silahlar aslında ne kadar kullanışsız ve etkisiz olduklarını kanıtladı. Bazı silahlar örneğin zırhdelici atan geniş kalibre tanksavar tüfeği de zamanla tankların gelişmesi ile etkisiz kaldı. Bunun yanında bu iş örneğin Geballte Ladung ("Salkım El bombası") adındaki birkaç normal bombanın birleştirilmesinden oluşan el bombaları kullanıldı. Tanklar bunun yanında topçu ve hava silahlarına karşı savunmasızdı. Özellikle kötü hava koşullarında arazide ilerleyemeyen veya dikenli tel kümelerine takılan tanklar kolayca hedef oluyordu.
Savaşın sonunda birkaç tane örneğin İngiliz yapımı kısa kundaklı 37 mm lik top (İngilizler bu topa "2-pounder" adını veriyordu) bu iş için çok başarılı olduğunu ispat etti. Bu iş için birçok ordu geniş kalibreli ve yüksek namlu çıkış hızına sahip tipik .50 kalibre (12.7 mm) tüfekler kullanıyordu. O günün ince zırhlı tanklarına karşı etkili bir savunma silahıydı.
Tanksavar topları
- Ayrıca bakınız: Tank topu.
Tanksavar topları zırhlı araçları yok etmek üzere tasarlanmıştır. Tankların ve zırhlı araçların zırhlarını delmek için bu toplar yüksek namlu çıkış hızına sahip mermiler kullanır.
II. Dünya Savaşının ilk yıllarında tanksavar topları çok ufaktı ve tanksavar tüfekleri tank imha etmek için en çok kullanılan silahtı. 50 mm kalibreden daha büyük çok az sayıda top bulunuyordu. Tank zırhlarındaki hızlı gelişmeler sonucunda daha da büyüyen top kalibreleri sayesinde geniş ve namlu çıkış hızı yüksek mermiler atabilme özellikleri kazandı. Bunlardan en geniş ve başarılı olanı Nazi Alman Ordusu tarafından kullanılan meşhur 88 mm toptu. Aslında uçaksavar silahı olarak tasarlanan ve üretilen top daha sonra tanksavar amaçlı olarak tüm cephelerde kullanılmıştır. Aynı şekilde çapı 90 mm ve üzeri olan tüm toplarda tanksavar amaçlı kullanıldı.
II. Dünya Savaşı sırasında tanksavar topları araç şaseleri üzerinde, bazen zırhlı olarak çok ucuz hafif araçlar üretildi. Bazı araçlar taret üstleri açık, bazıları taretleri dönmeyen, bazıları ise taretsiz olarak üretildi. Amerikalılar bu araçlara kısaca tank imha ediciler dedi.
II. Dünya Savaşı başladığı zaman hala I. Dünya Savaşında kalma silahlar veya bunların kopyası hafif toplar kullanılmaktaydı. Ancak bu silahlar cepheye yeni ve gelişmiş kalın zırhlara sahip tankların gelmesiyle etkisiz kaldı. Örneğin Alman yapımı hafif sınıf yeni 37-mmlik topa kısaca "tank kapısını çalan" (Panzeranklopfgerät) takma adı verilmişti. Çünkü vurduğu hedefin zırhını geçemeyecek sadece ses çıkartabilecek kadar zayıf bir toptu.
1942 yılında itibaren tüm tanksavar tüfekleri cephelerden çekildi. Bunları yerine yeni ve gelişmiş tanksavar silahları cephelere gönderildi. 1943 yılında ortalama bir tanksavar topu 50 mm veya daha genişi oluyordu. Örneğin Alman yapımı mükemmel bir top olan 50-mm yüksek namlu çıkışlı ve Amerikan yapımı 57 mm toptan dönüştürülen İngiliz yapımı "6-pounder"dır. Bir yıl sonra Doğu Cephesi (İkinci Dünya Savaşı)ndeki yaşanan sıkışıklık Almanları 75 mm ve meşhur 88 mmlik topları geliştirmesine neden oldu. Kızıl Ordu ise bu iş için genel amaçlı üretilen 100-mm ve 122-mmlik toplardan faydalandı. İngilizlerin top 77 mmden daha düşük bir kalibreli olmasına rağmen kullandığı yüksek namlu çıkış hızına sahip mermilerle başarılı bir zırh delme özelliğine ulaştı.
Tanksavar toplarının gelişen yapısı bu silahların hareket özellikleri düştü. Bu sebepten bu toplara cephelerde saldırı görevlerinde çok savunma görevlerinde kullanılma zorunluluğu getirdi. Bu sebepten tank imha edicilerin üretilmesi çalışmalarına hız verildi. Alman tarafında tank özellikleri bir kenara bırakılarak zırhlı araç şaseleri üzerine bu toplar monte edilerek saldırı amaçlı kullanıldı.
Savaşın sonunda tanksavar top düşüncesi tamamı ile gözden düştü. Bunun en önemli nedenlerinden biri de büyüyen yapısından ötürü bu silahlar hareket özelliklerini tümüyle yitirmişti.
Piyade silahları
El bombası
Tanksavar amaçlı çok çeşitli el bombaları üretildi. Bunlar genellikle içerisinde boşluklu imha hakkı bulunan el bombalarıydı. Örnek olarak İngiliz yapımı ) ve içerisinde çok fazla patlayıcı bulunan yine İngiliz yapımı ). Bu bombaların etkilerini daha da artırmak için tanklara karşı veya manyetik bombalar üretildi. Almanların ürettiği manyetik ("Hafthohlladung 3") ise zırha 90 derece yapıştıktan sonra patlayan boşluklu imha hakkı türünde bir el bombasıydı.
Bunlardan başka Almanlar özel tipte el bombaları da üretti. Nebelhandgranaten veya "Blendkörper" (Türkçe "duman el bombası") adındaki bu bombalar tankın hava giriş fanlarının önüne yapıştırılıyordu. İçeriye giren dumandan ötürü tank mürettebatını savaşamaz durumda bırakıyordu. Molotofkokteyli ise özellikle Kış Savaşının ilk zamanlarında çokça kullanıldı. Bu süre zarfında zayıf zırhlı tanklara karşı oldukça başarılı oldu. Tank zırhlarının kalınlaşması ile etkisini yitirmesine rağmen motor kısmına isabet etmesi halinde tankı hareketsiz bırakabiliyordu.
HEAT ve HESH
II. Dünya Savaşı süresince hafif tanksavar silahlarının üretimi tamamıyla arttı. Birçoğu temelde ile çalışan () ve HEAT adındaki mermilerdi. Bu etki hızı ne olursa olsun mermiye aynı gücü sağlıyordu. Bu yoğunlaştırılmış etki sayesinde mermiler kendisinde çok daha büyük tanksavar mermilerinden daha başarılı oldu. İlk HEAT mermileri tüfek bombalarıydı. Bunlardan İngiliz PIAT Amerikan Bazooka ve Alman yapımı itici mekanizma olarak roketlerden faydalanıyordu. Alman Panzerfaust ise küçük bir geri tepmesiz top ile ateşleniyordu.
Diğer bir tür olan HESH mermileri de İngilizler tarafından üretildi. Bu mermiler geri tepmesiz tüfeklerle atılıyordu. HESH mermileri ince bir kalıp içerisindeki bol miktarda plastik patlayıcıdan oluşuyordu. Bu merminin zırhı delmek gibi bir amacı bulunmuyordu. Mermi zırha çarptığı zaman çok büyük bir basınç yaratıyor bu da tankın içerisindeki mürettebat ve cihazlara hasar veriyordu.
Piyade yakın saldırısı
Tanklar özellikle dağlık arazi ve yerleşim alanlarında yakın piyade saldırılarına karşı savunmasızdır. Tanklar yapıları itibarıyla hem çok büyük hem de çok ses çıkartır. Bu özellikler düşman güçlerine tankı izlemek, nişan almak, vurmak ve kaçmak için yeterli vakit kazandırmaktadır. II. Dünya Savaşı sırasında ağır sınıf tankların yoğun biçimde kaybedilmesi üzerine tanklar dost piyade birliklerinin desteği ile kullanılmaya başlandı.
Çünkü tank mürettebatının görüş açısı kısıtlıydı. Özellikle yerleşim alanlarında tank komutanı içeride oturmak zorunda kalıyor çevreyi çok ufak nişangah ve gözetleme deliklerinde seyrediyordu. Üst kapak açık durumlarda ya komutan hemen vuruluyor ya da düşman tank içerisine patlayıcı atıp bütün mürettebatı öldürüyordu.
Yakın piyade saldırılarında tank topu ve eşeksenli makineli tüfek düşmana karşı tamamıyla etkisiz kalıyordu. Tank grupları halinde yapılan saldırılarda gerideki tank öndeki tankı hafif makineli tüfekleri ile koruyordu.
Dünya savaşı sırasında üretilen tanksavar roket, füze ve el bombaları tankın cephe zırhına karşı etkisizdi. Bu silahlar genellikle daha zayıf olan üst ve arka zırhlarına veya yürüyen aksama karşı fırlatılıyordu. Yürüyen aksamı vurulan tankların hareket ölümü gerçekleşiyordu.
Tanklar ayrıca elle yerleştirilen tanksavar mayınlarına karşıda savunmasızdı. Düşman piyadeleri genellikle bu mayınları yapraklar veya toprakla örtüyordu. Mayının isabet etmesiyle hareket özelliğini yitiren tanklar ardından piyadelerin saldırısına uğruyordu. Bu taktik özellikle uzun menzilli tanksavar silahları olmayan İngiliz Ulusal Muhafız birlikleri tarafından uygulandı.
II. Dünya Savaşı sırasında bazı çatışmalarda Kızıl Ordu birlikleri düşman Alman tanklarının ana top ve makineli tüfeklerine yakalanmadan tank üzerine çıkıyor.Ardından benzin döktükleri Alman tanklarını ateşe vererek mürettebatı ile beraber yakıyordu.
Mayın ve diğer patlayıcılar
- Hawkins bombası
- SSCB II. Dünya Savaşı sırasında sınırlı sayıda kullanmıştır.
- Japon ordu güçleri savaşın son devrelerinde adındaki intihar mayınları kullandı.
Topçu
Klasik patlayıcı taşıyan top mermileri çok fazla patlayıcı taşıyanlar hariç, tanklara karşı pek bir etki gösteremiyordu. Bazı mermiler zırhı delemese bile tank zırhına yaptıkları dinamik etkiler ile iç zırha ve aletlere ağır hasar vererek hem mürettebatı hem de araçları iş göremez hale getirebilmektedir.
Son otuz yıl içerisinde taarruz tanklarına karşı çok değişik ve özellikte tanksavar mühimmatı üretildi. Bunların içerisinde lazer güdümlü mermiler, iptal edilmiş Amerikan Copperhead CLGP (Toptan atılan güdümlü mermi) doğrudan hedefi vurabiliyordu. Bazı CLGP lerin içerisinde yüksek patlayıcı yerine HEAT başlıkları bulunuyordu.
Güdümlü ve güdümsüz parçalı mühimmat ve yarı mühimmatlarda üretildi.Bünyesinde birçok ufak mühimmatı barındıran tanksavar mermileri de üretildi.
Diğer bir formda tankın üzerinden geçen başlık tam tankın üzerinde parçalanıyor ve başlık bünyesindeki (HEAT) veya HEDP (Yüksek patlayıcılı ikili düzenek) bombaları infilak ediyordu. Bu sayede tankın en zayıf olduğu taretin üst tarafından tanka büyük hasar veriyordu.
Diğer bir serpme başlık ise bünyesindeki küçük tanksavar mayınları ile tankın palet kısmına hasar vererek hareketsiz kalmasına sebep oluyordu. Hareketsiz kalan tank daha kolay imha ediliyordu.
En karmaşık yarı mühimmat ise hedefini bulan mermilerdi. Bu mühimmatın tankın üzerine geldiğinde başlığı patlayarak daha küçük başlıklara bölünüyor. Bu başlıklar kızılötesi veya milimetrik radarları sayesinde tankın yerini bulduğunda iticileri ateşlenerek tankı vuruyordu. Küçük başlıklar ilk uçuşları sırasında paraşütle iniş yapıyor bu sayede hedefini sesinden izliyordu.
Bunun yanında geniş kalibreli (81-mm ve yüksek) güdümlü havan mühimmatı üretildi. Bunlar hedefi dahili (kızılötesi veya radar) veya harici (lazer güdümlü) seyrüefer sistemleri kullanmaktadır.
II. Dünya Savaşından günümüze
Dünya savaşının ardından HEAT mermileri dünya çapında top ve tank birliklerinde yoğun olarak kullanıldı. İngilizler savaş sırasında düşman sığınak ve binalarını yıkmak için HESH ve yüksek patlayıcı sıkıştırılmış başlık mermilerini üretti. Bu mermilerin daha sonra sürpriz bir şekilde düşman tanklarına karşıda etkili olduğu anlaşıldı. HEAT mermileri uzak menzillerden büyük tanklara karşı daha başarılı oluyordu. HEAT'nib bu başarısına rağmen HESH mermileri kısa menzillerde itici sistemlerdeki sorunlar yüzünden yeterli etkiyi gösteremiyordu.Bunun yanında piyade birliklerini yeni taktiklerle tanksavar birliklerine karşı ani baskınlar uygulamaya başladı.Sonuçtan tanksavar birliklerine saldırıya uğramadan sadece bir veya azami iki atış şansı veriyordu.
Uzun menzilli silah araştırmaları dünya savaşının ardından başlandı. Amerikalılar tarafından geliştirilen geri tepmesiz tüfek modelinden en çok kullanılanı 75-mmlik tasarımıydı. Az sayıda 90-;mm ve 106-mm tasarımıda üretildi. (En son üretilen tasarım jeep üzerinde kaideye monteli ve bir piyade eri tarafından kullanılıyordu.) Amerikalılar üzerinde altı adet 106 mmlik geri tepmesiz tüfek bulunan üretti. SSCBde 73 mm, 82 mm ve 110 mmlik (günümüzde geriye 73 mmlik tüfekler kaldı) silahlar üretti. İngilizler ise 1950 li yıllarda geliştirdiği büyük 120-mmlik (4.7-inch) tasarımı BAT serisini MILAN füzelerine geçene kadar uzun bir süre kullandı. Ancak bu geri tepmesiz tüfek bir piyadenin taşıyabileceğinden çok büyüktü. Bu sebepten genellikle bir kaide veya araç üzerine monteli kullanıldı.
Geri tepmesiz tüfeklerin devri kablo güdümlü füzelerin ve tanksavar güdümlü füzelerin geliştirilmesi ile sona erdi. 1950'li yılların sonu ve 1960'lı yılların başlarında geliştirilen bu füzeler sayesinde piyade birlikleri tanklara yakalanmadan uzun menzillerden bu silahları ateşleme şansı oluyordu. İngiltere, Fansa ve diğer NATO ülkeleri ilk olarak 1958 yılında geliştirilen (İngiltere/Avustralya ortak yapımı) kullanmaya başladı. 1970 yılında Amerikalılar tarafından geliştirilen BGM-71 TOW füzesi Batı ülkeleri tarafından en yaygın olarak kullanılan kablo güdümlü füze oldu. Kendinden önce geliştirilen füzelere oranla çok güçlü bir füzeydi.
Dünyanın en önemli ve güçlü ordularından Sovyet Kızıl Ordusu ve doğu bloku ülkeleri genellikle 100-mm, 115-mm ve 125-mm lik tanksavar topları kullandı. Bunlardan125-mmlik tanksavar topu o kadar aşırı hantal ve büyüktü ki bir yere çekmek için devasa paletli araçlar istiyordu. Bununla beraber maliyetleri çok ucuzdu. Üzerlerine takılacak lazer nişangahlar ve mühimmat olarak kullandığı tüketilmiş uranyum mermileri ile kesinlikle ölümcül bir hal aldı. Ancak taktiksel bakımdan ne kadar başarılı oldukları tartışılmaktadır.
Zaman şunu göstermektedir ki yanlarında birkaç tanksavar füzesi taşıyan ufak bir piyade birliği eğer yeterince gizlenip rahat nişan alabilecekleri bir yerden atış yaptıklarında büyük ve gelişmiş tankları imha edebilirler.1973 yılında Yom Kippur Savaşı sırasında iyi eğitilmiş Mısır birlikleri tarafından kullanılan ilk nesil Sovyet kablo güdümlü füzeler İsrail ordusuna ait zırhlı birliklere çok büyük zayiat verdirdi. Sonuçta İsrailli tank tasarımcıları tank yapıları üzerinde radikal değişikliklere gitti.
Tanksavar silahlarına karşı kullanılan yenilikler arasında (örneğin M-84, Yugoslav modeli T-72) tank üzerine yerleştirilen aygılayıcılar düşman tarafından fırlatılan füzenin yaydığı yüksek ısıyı tespit ediyor ardından sisteme bağlı makineli tüfekler bu ısıya doğru ateş ediyordu. sırasında bu tanklara karşı yapılan saldırılarda düşman önce ya farklı bir füze ile sistemi yanıltıyor ya da aynı anda çok sayıda füze atarak sistemi aşırı yüklenerek çalışamaz hale getiriyordu.
Uçak
II. Dünya Savaşında itibaren Hawker Hurricane MK. IID, Hawker Typhoon, , İlyuşin İl-2, Stuka G-1 ve G-2; günümüzde A-10 Thunderbolt II ve SU-25 Frogfoot uçakları özellikle piyade birliklerine yakın hava desteği sağlamak için üretilmiş olsa da zamanla tanksavar amacıyla da kullanıldı. Aynı türden geniş kalibreli tanksavar topları, havadan karaya füzeler (örneğin AGM-65 Maverick), değişik türden bombalar – güdümsüz veya —veya yarı mühimmatlar helikopterler tarafından da kullanılmaktadır.
Helikopter
Tanksavar helikopterleri özellikle tankların zırhlarının zayıf olduğu üst kesimlerine karşı saldırılarda oldukça başarılı olmaktadır. Aslında tank ve helikopterler uzun bir süre çatışmalarda karşılıklı olarak kullanılmadı.
Günümüz gelişmiş tanklarına karşı kullanılan en önemli tehdit ATGWler (İngilizce Anti-Tank Guided Weapons yani Türkçesi Güdümlü Tanksavar Silahları) veya tanksavar toplarıydı.
İlk zamanlar helikopterler açısından pek de kolay olmadı. Tanklara karşı hedef almak için yakına gelmesi gereken helikopterler tanklar tarafından kolaylıkla tespit edilip düşürülüyordu.
Birçok helikoptere yüklenen ATGWler doğru hava koşullarında çok uzaklardan fırlatabilmektedir. Ancak bu durumda tanklar sahip olduğu silahlar ile savunmaya geçmektedir. Savunma konusunda en iyi çözümü İsrail bulmuştur.İsrail’in ürettiği Lahat füzesi Merkava ana muharebe tankının namlusundan fırlatılabilmektedir. Bu füze hem tanksavar hem de helikopter savar amaçlı kullanılmaktadır. Şans eseri Hindistan ordusuna ait Arjun tankları da bu füzelerden kullanılmaktadır. Çin Halk Cumhuriyeti sahip olduğu tankların 100mmlik toplarında fırlatılabilecek Rus tasarımlı füzeler kullanmaktadır. Bunlara örnek GP2 füzesi Rus yapımı Bastion veya AT-10 Stabber. Yazılan raporlarda bu füzenin hem hava hem de tank hedeflerine karşı oldukça başarılı olduğu belirtilmektedir. Aynı füzeler Çin e ait tankların 105 mmlik tank toplarından fırlatılabilmektedir. Ruslar bu füzelerin yanında hava ve kara hedeflerine karşı otomatik olarak hedef bulabilen Reflex sistemini geliştirmiştir.
Bir helikopter ilk silah 1955 yılında ve modelinde uygulanmıştır. Özellikle tanksavar ve saldırı helikopteri olarak üretilen ilk helikopter Bell tarafından 1966 yılında geliştirilen AH-1 Cobradır.
Taktikler
Eğer doğru askeri taktikler uygulanırsa elinizde tank gücü olmadan düşman tank birliklerini etkisiz hale getirebilirsiniz. Tanklar genellikle piyade birliklerini tarafından (eğer destek verecek uçak veya tank birlikleri yoksa) üst kısmına yapılan saldırılarla kolaylıkla etkisiz kılınabilir.
El Alameyn
İngiliz Komutan Bernard Montgomery El Alameyn Muharebeleri sırasında aslında tankların lojistik desteğe ne kadar ihtiyaç duyduklarını gözler önüne sermiştir. Savaşın en önemli kırılma noktası Kuzey Afrika kuvvetleri komutanı Erwin Rommele bağlı orduların Mısır içerisinde İngilizleri durmadan takip etmeleriydi. Bu koşturma esnasında Alman birlikleri lojistik destek aldıkları limanlardan giderek uzaklaştı.Bu arada boş durmayan Montgomery'e bağlı birlikler de Tobruk limanını ele geçirdi.
Montgomery El Alameyni kuzeyde Akdeniz olan uzaklığından ötürü Almanlar için bir boğma yok etme noktası olarak görüyordu. Daha güneyde başlayan çölden ötürü tanklar tamamıyla işe yaramaz bir hale gelecekti. Bu coğrafi şartlardan ötürü Rommel sıkça kullandığı ve çok başarılı olduğu saldırısından mahrum kalacaktı. Sonuçta cepheyi doğrudan yaramayan Rommel birliklerini lojistik bölgelerine çekmeye çalıştı. Ancak onu hem Mısır hem de Tobruk'ta lojistik olarak desteklenmiş bir İngiliz ordusu bekliyordu. Sonuçta Montgomery Rommel'in birlikleri alt edecek konuma gelmişti.
II.DS Doğu Cephesi
1941 yılına kadar Doğu Cephesinde özellikle Polonya ve Fransa’ya yapılan saldırılarda Almanlar büyük başarılar elde etti. Ancak uçsuz bucaksız arazilerde lojistik olarak sıkışan Almanlara karşı Ruslar nasıl savaşılacağını ve bu tankları nasıl havaya uçuracaklarını öğrendi. Alman tankları yol dışında, balçık ve ıslak zeminde ilerleyemiyordu. Dar yolarda tek sıra halinde ilerleyen Alman zırhlı araçlarından önce ilk ve son aracı vuran Ruslar ardından hareket imkânı kalmayan aradakileri teker teker avlıyordu.
Tank tuzakları
Yeterli zaman olduğunda düşman tanklarının hareket imkânını zorlaştıracak tank engelleri yapılmaktaydı. Batı Avrupa cephesinde Almanlar büyük metal çubuklardan tank tuzakları kurmaktaydı. Bunları plajlara yerleştiren Almanlar düşman tanklarının sahile çıkmasını ve ilerlemesini zorlaştırdı. Bunun yanında kazılan derin çukurlara düşen tanklar ise levazım birliklerinin yardımı olmadan buralardan çıkamıyordu.
Kore Savaşı
Kore Savaşı sırasında geciken lojistik destek ve kötü arazi şartlarının tanklar için oldukça kötü sonuçlar doğurduğu anlaşıldı. Savaşın ilk zamanlarında hava ve piyade birlikleri tarafından çok iyi şekilde desteklenen Amerikan tank birlikleri Kuzey Koreye ait iyi ekipmanlı tank birliklerini Çin sınırında bulunan Yalu Nehrine kadar püskürttü. Ancak Çinin de Kuzey Kore yanında taraf olmasının ardında işler Amerikan birlikleri için kötüye gitmeye başladı. Çünkü Amerikan tanklarına destek sağlayan lojistik birliklerin kullandığı sadece iki tane ana yol bulunuyordu. Bu yolları elinde bulunduran Çin birlikleri Amerikan birliklerine giden lojistik desteğin sıkça kesilmesine neden oluyordu.
Gelecekte tanksavar silahları
1960’lı yıllarda tankların aleyhine olan bu durum 1970’lı yıllarda İngilizlerin ve Rusların reaktif zırhı bulmaları ile tankların lehine geçti. Zırhlar o kadar gelişmişti ki bunları delebilecek HEAT mermilerinin boyutu insanlar tarafından taşınamaz hale geldi.
Günümüzde tanksavar silah çeşitleri taşınabilir "üst saldırı" füzeleri, jeep veya helikopterden fırlatılabilen büyük HEAT füzeleri, yüksek namlu çıkış hızına sahip otomatik toplar ve daha da genişletilmiş tank toplarıdır.
Kaynaklar ve notlar
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Ocak 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Şubat 2008.
Dış bağlantılar
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddedeki bilgilerin dogrulanabilmesi icin ek kaynaklar gerekli Lutfen guvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin gelistirilmesine yardimci olun Kaynaksiz icerik itiraz konusu olabilir ve kaldirilabilir Kaynak ara Tanksavar haber gazete kitap akademik JSTOR Temmuz 2022 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Tanksavar terimi her ne kadar tank turunu isaret etse de aslinda tum askeri amacli ZSA sinif araclari kapsamaktadir Bu terim bu turden araclarin imhasini veya etkisiz hale getirilmesi icin kullanilan tum silah turlerini kapsar Bunlar baslica yuksek namlu cikis hizina sahip topcu sistemleri fuzeler ornegin kablo gudumlu fuze veya HEAT degisik ve tanksavar mayinlarini kapsar II Dunya Savasinda Alman ordusunca kullanilan PaK38 tanksavar Tanksavar silahlarin uc farkli amaci vardir hareket olumu ates gucu olumu ve feci olum Hareket olumu terimi adindan da anlasilabilecegi gibi aracin yuruyen aksamlarinin etkisiz hale getirilmesidir Ornegin tanklar palet sisteminlerinde meydana gelecek bir hasarla olduklari yerde kalirlar ve acik hedef haline gelirler Ancak aracin silahlari belli bir menzil icerisinde hala etkilidir Ates gucu olumu terimi ise aracin hareket kabiliyeti olmasina ragmen silah atesleme sistemlerinin bozulmasidir Hareket veya ates gucu olumunde az da olsa arac hala ates edebilir veya catisma bolgesinden kacabilir Ancak feci olum terimin adindan da anlasilacagi gibi tankin tumuyle catisma ve hareket kabiliyetini yitirmesi demektir Bu da ancak tank murettebatinin olumu gibi bir sebepten olabilir Ilk sistemlerIlk tanksavar silahlari I Dunya Savasi sirasinda cepheye surulen Ingiliz yapimi Mark I tankina karsi kullanilan top veya genis kalibreli tufeklerden olusuyordu Bu tur silahlar aslinda ne kadar kullanissiz ve etkisiz olduklarini kanitladi Bazi silahlar ornegin zirhdelici atan genis kalibre tanksavar tufegi de zamanla tanklarin gelismesi ile etkisiz kaldi Bunun yaninda bu is ornegin Geballte Ladung Salkim El bombasi adindaki birkac normal bombanin birlestirilmesinden olusan el bombalari kullanildi Tanklar bunun yaninda topcu ve hava silahlarina karsi savunmasizdi Ozellikle kotu hava kosullarinda arazide ilerleyemeyen veya dikenli tel kumelerine takilan tanklar kolayca hedef oluyordu Savasin sonunda birkac tane ornegin Ingiliz yapimi kisa kundakli 37 mm lik top Ingilizler bu topa 2 pounder adini veriyordu bu is icin cok basarili oldugunu ispat etti Bu is icin bircok ordu genis kalibreli ve yuksek namlu cikis hizina sahip tipik 50 kalibre 12 7 mm tufekler kullaniyordu O gunun ince zirhli tanklarina karsi etkili bir savunma silahiydi Tanksavar toplariSSCB 45 mm tanksavar topu 1942 model Ayrica bakiniz Tank topu Tanksavar toplari zirhli araclari yok etmek uzere tasarlanmistir Tanklarin ve zirhli araclarin zirhlarini delmek icin bu toplar yuksek namlu cikis hizina sahip mermiler kullanir II Dunya Savasinin ilk yillarinda tanksavar toplari cok ufakti ve tanksavar tufekleri tank imha etmek icin en cok kullanilan silahti 50 mm kalibreden daha buyuk cok az sayida top bulunuyordu Tank zirhlarindaki hizli gelismeler sonucunda daha da buyuyen top kalibreleri sayesinde genis ve namlu cikis hizi yuksek mermiler atabilme ozellikleri kazandi Bunlardan en genis ve basarili olani Nazi Alman Ordusu tarafindan kullanilan meshur 88 mm toptu Aslinda ucaksavar silahi olarak tasarlanan ve uretilen top daha sonra tanksavar amacli olarak tum cephelerde kullanilmistir Ayni sekilde capi 90 mm ve uzeri olan tum toplarda tanksavar amacli kullanildi II Dunya Savasi sirasinda tanksavar toplari arac saseleri uzerinde bazen zirhli olarak cok ucuz hafif araclar uretildi Bazi araclar taret ustleri acik bazilari taretleri donmeyen bazilari ise taretsiz olarak uretildi Amerikalilar bu araclara kisaca tank imha ediciler dedi Alman PaK 38 50 mm tanksavar topu II Dunya Savasi basladigi zaman hala I Dunya Savasinda kalma silahlar veya bunlarin kopyasi hafif toplar kullanilmaktaydi Ancak bu silahlar cepheye yeni ve gelismis kalin zirhlara sahip tanklarin gelmesiyle etkisiz kaldi Ornegin Alman yapimi hafif sinif yeni 37 mmlik topa kisaca tank kapisini calan Panzeranklopfgerat takma adi verilmisti Cunku vurdugu hedefin zirhini gecemeyecek sadece ses cikartabilecek kadar zayif bir toptu 1942 yilinda itibaren tum tanksavar tufekleri cephelerden cekildi Bunlari yerine yeni ve gelismis tanksavar silahlari cephelere gonderildi 1943 yilinda ortalama bir tanksavar topu 50 mm veya daha genisi oluyordu Ornegin Alman yapimi mukemmel bir top olan 50 mm yuksek namlu cikisli ve Amerikan yapimi 57 mm toptan donusturulen Ingiliz yapimi 6 pounder dir Bir yil sonra Dogu Cephesi Ikinci Dunya Savasi ndeki yasanan sikisiklik Almanlari 75 mm ve meshur 88 mmlik toplari gelistirmesine neden oldu Kizil Ordu ise bu is icin genel amacli uretilen 100 mm ve 122 mmlik toplardan faydalandi Ingilizlerin top 77 mmden daha dusuk bir kalibreli olmasina ragmen kullandigi yuksek namlu cikis hizina sahip mermilerle basarili bir zirh delme ozelligine ulasti Alman PaK 40 75 mm tanksavar topu Tanksavar toplarinin gelisen yapisi bu silahlarin hareket ozellikleri dustu Bu sebepten bu toplara cephelerde saldiri gorevlerinde cok savunma gorevlerinde kullanilma zorunlulugu getirdi Bu sebepten tank imha edicilerin uretilmesi calismalarina hiz verildi Alman tarafinda tank ozellikleri bir kenara birakilarak zirhli arac saseleri uzerine bu toplar monte edilerek saldiri amacli kullanildi Savasin sonunda tanksavar top dusuncesi tamami ile gozden dustu Bunun en onemli nedenlerinden biri de buyuyen yapisindan oturu bu silahlar hareket ozelliklerini tumuyle yitirmisti Ingiliz17 pounder tanksvar topuPiyade silahlariEl bombasi Tanksavar amacli cok cesitli el bombalari uretildi Bunlar genellikle icerisinde bosluklu imha hakki bulunan el bombalariydi Ornek olarak Ingiliz yapimi ve icerisinde cok fazla patlayici bulunan yine Ingiliz yapimi Bu bombalarin etkilerini daha da artirmak icin tanklara karsi veya manyetik bombalar uretildi Almanlarin urettigi manyetik Hafthohlladung 3 ise zirha 90 derece yapistiktan sonra patlayan bosluklu imha hakki turunde bir el bombasiydi Bunlardan baska Almanlar ozel tipte el bombalari da uretti Nebelhandgranaten veya Blendkorper Turkce duman el bombasi adindaki bu bombalar tankin hava giris fanlarinin onune yapistiriliyordu Iceriye giren dumandan oturu tank murettebatini savasamaz durumda birakiyordu Molotofkokteyli ise ozellikle Kis Savasinin ilk zamanlarinda cokca kullanildi Bu sure zarfinda zayif zirhli tanklara karsi oldukca basarili oldu Tank zirhlarinin kalinlasmasi ile etkisini yitirmesine ragmen motor kismina isabet etmesi halinde tanki hareketsiz birakabiliyordu HEAT ve HESH II Dunya Savasi suresince hafif tanksavar silahlarinin uretimi tamamiyla artti Bircogu temelde ile calisan ve HEAT adindaki mermilerdi Bu etki hizi ne olursa olsun mermiye ayni gucu sagliyordu Bu yogunlastirilmis etki sayesinde mermiler kendisinde cok daha buyuk tanksavar mermilerinden daha basarili oldu Ilk HEAT mermileri tufek bombalariydi Bunlardan Ingiliz PIAT Amerikan Bazooka ve Alman yapimi itici mekanizma olarak roketlerden faydalaniyordu Alman Panzerfaust ise kucuk bir geri tepmesiz top ile atesleniyordu Diger bir tur olan HESH mermileri de Ingilizler tarafindan uretildi Bu mermiler geri tepmesiz tufeklerle atiliyordu HESH mermileri ince bir kalip icerisindeki bol miktarda plastik patlayicidan olusuyordu Bu merminin zirhi delmek gibi bir amaci bulunmuyordu Mermi zirha carptigi zaman cok buyuk bir basinc yaratiyor bu da tankin icerisindeki murettebat ve cihazlara hasar veriyordu Piyade yakin saldirisi Tanklar ozellikle daglik arazi ve yerlesim alanlarinda yakin piyade saldirilarina karsi savunmasizdir Tanklar yapilari itibariyla hem cok buyuk hem de cok ses cikartir Bu ozellikler dusman guclerine tanki izlemek nisan almak vurmak ve kacmak icin yeterli vakit kazandirmaktadir II Dunya Savasi sirasinda agir sinif tanklarin yogun bicimde kaybedilmesi uzerine tanklar dost piyade birliklerinin destegi ile kullanilmaya baslandi Cunku tank murettebatinin gorus acisi kisitliydi Ozellikle yerlesim alanlarinda tank komutani iceride oturmak zorunda kaliyor cevreyi cok ufak nisangah ve gozetleme deliklerinde seyrediyordu Ust kapak acik durumlarda ya komutan hemen vuruluyor ya da dusman tank icerisine patlayici atip butun murettebati olduruyordu Yakin piyade saldirilarinda tank topu ve eseksenli makineli tufek dusmana karsi tamamiyla etkisiz kaliyordu Tank gruplari halinde yapilan saldirilarda gerideki tank ondeki tanki hafif makineli tufekleri ile koruyordu Dunya savasi sirasinda uretilen tanksavar roket fuze ve el bombalari tankin cephe zirhina karsi etkisizdi Bu silahlar genellikle daha zayif olan ust ve arka zirhlarina veya yuruyen aksama karsi firlatiliyordu Yuruyen aksami vurulan tanklarin hareket olumu gerceklesiyordu Tanklar ayrica elle yerlestirilen tanksavar mayinlarina karsida savunmasizdi Dusman piyadeleri genellikle bu mayinlari yapraklar veya toprakla ortuyordu Mayinin isabet etmesiyle hareket ozelligini yitiren tanklar ardindan piyadelerin saldirisina ugruyordu Bu taktik ozellikle uzun menzilli tanksavar silahlari olmayan Ingiliz Ulusal Muhafiz birlikleri tarafindan uygulandi II Dunya Savasi sirasinda bazi catismalarda Kizil Ordu birlikleri dusman Alman tanklarinin ana top ve makineli tufeklerine yakalanmadan tank uzerine cikiyor Ardindan benzin doktukleri Alman tanklarini atese vererek murettebati ile beraber yakiyordu Mayin ve diger patlayicilarHawkins bombasi SSCB II Dunya Savasi sirasinda sinirli sayida kullanmistir Japon ordu gucleri savasin son devrelerinde adindaki intihar mayinlari kullandi Topcu Klasik patlayici tasiyan top mermileri cok fazla patlayici tasiyanlar haric tanklara karsi pek bir etki gosteremiyordu Bazi mermiler zirhi delemese bile tank zirhina yaptiklari dinamik etkiler ile ic zirha ve aletlere agir hasar vererek hem murettebati hem de araclari is goremez hale getirebilmektedir Son otuz yil icerisinde taarruz tanklarina karsi cok degisik ve ozellikte tanksavar muhimmati uretildi Bunlarin icerisinde lazer gudumlu mermiler iptal edilmis Amerikan Copperhead CLGP Toptan atilan gudumlu mermi dogrudan hedefi vurabiliyordu Bazi CLGP lerin icerisinde yuksek patlayici yerine HEAT basliklari bulunuyordu Gudumlu ve gudumsuz parcali muhimmat ve yari muhimmatlarda uretildi Bunyesinde bircok ufak muhimmati barindiran tanksavar mermileri de uretildi Diger bir formda tankin uzerinden gecen baslik tam tankin uzerinde parcalaniyor ve baslik bunyesindeki HEAT veya HEDP Yuksek patlayicili ikili duzenek bombalari infilak ediyordu Bu sayede tankin en zayif oldugu taretin ust tarafindan tanka buyuk hasar veriyordu Diger bir serpme baslik ise bunyesindeki kucuk tanksavar mayinlari ile tankin palet kismina hasar vererek hareketsiz kalmasina sebep oluyordu Hareketsiz kalan tank daha kolay imha ediliyordu En karmasik yari muhimmat ise hedefini bulan mermilerdi Bu muhimmatin tankin uzerine geldiginde basligi patlayarak daha kucuk basliklara bolunuyor Bu basliklar kizilotesi veya milimetrik radarlari sayesinde tankin yerini buldugunda iticileri ateslenerek tanki vuruyordu Kucuk basliklar ilk ucuslari sirasinda parasutle inis yapiyor bu sayede hedefini sesinden izliyordu Bunun yaninda genis kalibreli 81 mm ve yuksek gudumlu havan muhimmati uretildi Bunlar hedefi dahili kizilotesi veya radar veya harici lazer gudumlu seyruefer sistemleri kullanmaktadir II Dunya Savasindan gunumuzeDunya savasinin ardindan HEAT mermileri dunya capinda top ve tank birliklerinde yogun olarak kullanildi Ingilizler savas sirasinda dusman siginak ve binalarini yikmak icin HESH ve yuksek patlayici sikistirilmis baslik mermilerini uretti Bu mermilerin daha sonra surpriz bir sekilde dusman tanklarina karsida etkili oldugu anlasildi HEAT mermileri uzak menzillerden buyuk tanklara karsi daha basarili oluyordu HEAT nib bu basarisina ragmen HESH mermileri kisa menzillerde itici sistemlerdeki sorunlar yuzunden yeterli etkiyi gosteremiyordu Bunun yaninda piyade birliklerini yeni taktiklerle tanksavar birliklerine karsi ani baskinlar uygulamaya basladi Sonuctan tanksavar birliklerine saldiriya ugramadan sadece bir veya azami iki atis sansi veriyordu Uzun menzilli silah arastirmalari dunya savasinin ardindan baslandi Amerikalilar tarafindan gelistirilen geri tepmesiz tufek modelinden en cok kullanilani 75 mmlik tasarimiydi Az sayida 90 mm ve 106 mm tasarimida uretildi En son uretilen tasarim jeep uzerinde kaideye monteli ve bir piyade eri tarafindan kullaniliyordu Amerikalilar uzerinde alti adet 106 mmlik geri tepmesiz tufek bulunan uretti SSCBde 73 mm 82 mm ve 110 mmlik gunumuzde geriye 73 mmlik tufekler kaldi silahlar uretti Ingilizler ise 1950 li yillarda gelistirdigi buyuk 120 mmlik 4 7 inch tasarimi BAT serisini MILAN fuzelerine gecene kadar uzun bir sure kullandi Ancak bu geri tepmesiz tufek bir piyadenin tasiyabileceginden cok buyuktu Bu sebepten genellikle bir kaide veya arac uzerine monteli kullanildi Geri tepmesiz tufeklerin devri kablo gudumlu fuzelerin ve tanksavar gudumlu fuzelerin gelistirilmesi ile sona erdi 1950 li yillarin sonu ve 1960 li yillarin baslarinda gelistirilen bu fuzeler sayesinde piyade birlikleri tanklara yakalanmadan uzun menzillerden bu silahlari atesleme sansi oluyordu Ingiltere Fansa ve diger NATO ulkeleri ilk olarak 1958 yilinda gelistirilen Ingiltere Avustralya ortak yapimi kullanmaya basladi 1970 yilinda Amerikalilar tarafindan gelistirilen BGM 71 TOW fuzesi Bati ulkeleri tarafindan en yaygin olarak kullanilan kablo gudumlu fuze oldu Kendinden once gelistirilen fuzelere oranla cok guclu bir fuzeydi Dunyanin en onemli ve guclu ordularindan Sovyet Kizil Ordusu ve dogu bloku ulkeleri genellikle 100 mm 115 mm ve 125 mm lik tanksavar toplari kullandi Bunlardan125 mmlik tanksavar topu o kadar asiri hantal ve buyuktu ki bir yere cekmek icin devasa paletli araclar istiyordu Bununla beraber maliyetleri cok ucuzdu Uzerlerine takilacak lazer nisangahlar ve muhimmat olarak kullandigi tuketilmis uranyum mermileri ile kesinlikle olumcul bir hal aldi Ancak taktiksel bakimdan ne kadar basarili olduklari tartisilmaktadir Zaman sunu gostermektedir ki yanlarinda birkac tanksavar fuzesi tasiyan ufak bir piyade birligi eger yeterince gizlenip rahat nisan alabilecekleri bir yerden atis yaptiklarinda buyuk ve gelismis tanklari imha edebilirler 1973 yilinda Yom Kippur Savasi sirasinda iyi egitilmis Misir birlikleri tarafindan kullanilan ilk nesil Sovyet kablo gudumlu fuzeler Israil ordusuna ait zirhli birliklere cok buyuk zayiat verdirdi Sonucta Israilli tank tasarimcilari tank yapilari uzerinde radikal degisikliklere gitti Tanksavar silahlarina karsi kullanilan yenilikler arasinda ornegin M 84 Yugoslav modeli T 72 tank uzerine yerlestirilen aygilayicilar dusman tarafindan firlatilan fuzenin yaydigi yuksek isiyi tespit ediyor ardindan sisteme bagli makineli tufekler bu isiya dogru ates ediyordu sirasinda bu tanklara karsi yapilan saldirilarda dusman once ya farkli bir fuze ile sistemi yaniltiyor ya da ayni anda cok sayida fuze atarak sistemi asiri yuklenerek calisamaz hale getiriyordu UcakII Dunya Savasinda itibaren Hawker Hurricane MK IID Hawker Typhoon Ilyusin Il 2 Stuka G 1 ve G 2 gunumuzde A 10 Thunderbolt II ve SU 25 Frogfoot ucaklari ozellikle piyade birliklerine yakin hava destegi saglamak icin uretilmis olsa da zamanla tanksavar amaciyla da kullanildi Ayni turden genis kalibreli tanksavar toplari havadan karaya fuzeler ornegin AGM 65 Maverick degisik turden bombalar gudumsuz veya veya yari muhimmatlar helikopterler tarafindan da kullanilmaktadir Helikopter Tanksavar helikopterleri ozellikle tanklarin zirhlarinin zayif oldugu ust kesimlerine karsi saldirilarda oldukca basarili olmaktadir Aslinda tank ve helikopterler uzun bir sure catismalarda karsilikli olarak kullanilmadi Gunumuz gelismis tanklarina karsi kullanilan en onemli tehdit ATGWler Ingilizce Anti Tank Guided Weapons yani Turkcesi Gudumlu Tanksavar Silahlari veya tanksavar toplariydi Ilk zamanlar helikopterler acisindan pek de kolay olmadi Tanklara karsi hedef almak icin yakina gelmesi gereken helikopterler tanklar tarafindan kolaylikla tespit edilip dusuruluyordu Bircok helikoptere yuklenen ATGWler dogru hava kosullarinda cok uzaklardan firlatabilmektedir Ancak bu durumda tanklar sahip oldugu silahlar ile savunmaya gecmektedir Savunma konusunda en iyi cozumu Israil bulmustur Israil in urettigi Lahat fuzesi Merkava ana muharebe tankinin namlusundan firlatilabilmektedir Bu fuze hem tanksavar hem de helikopter savar amacli kullanilmaktadir Sans eseri Hindistan ordusuna ait Arjun tanklari da bu fuzelerden kullanilmaktadir Cin Halk Cumhuriyeti sahip oldugu tanklarin 100mmlik toplarinda firlatilabilecek Rus tasarimli fuzeler kullanmaktadir Bunlara ornek GP2 fuzesi Rus yapimi Bastion veya AT 10 Stabber Yazilan raporlarda bu fuzenin hem hava hem de tank hedeflerine karsi oldukca basarili oldugu belirtilmektedir Ayni fuzeler Cin e ait tanklarin 105 mmlik tank toplarindan firlatilabilmektedir Ruslar bu fuzelerin yaninda hava ve kara hedeflerine karsi otomatik olarak hedef bulabilen Reflex sistemini gelistirmistir Bir helikopter ilk silah 1955 yilinda ve modelinde uygulanmistir Ozellikle tanksavar ve saldiri helikopteri olarak uretilen ilk helikopter Bell tarafindan 1966 yilinda gelistirilen AH 1 Cobradir TaktiklerEger dogru askeri taktikler uygulanirsa elinizde tank gucu olmadan dusman tank birliklerini etkisiz hale getirebilirsiniz Tanklar genellikle piyade birliklerini tarafindan eger destek verecek ucak veya tank birlikleri yoksa ust kismina yapilan saldirilarla kolaylikla etkisiz kilinabilir El Alameyn Ingiliz Komutan Bernard Montgomery El Alameyn Muharebeleri sirasinda aslinda tanklarin lojistik destege ne kadar ihtiyac duyduklarini gozler onune sermistir Savasin en onemli kirilma noktasi Kuzey Afrika kuvvetleri komutani Erwin Rommele bagli ordularin Misir icerisinde Ingilizleri durmadan takip etmeleriydi Bu kosturma esnasinda Alman birlikleri lojistik destek aldiklari limanlardan giderek uzaklasti Bu arada bos durmayan Montgomery e bagli birlikler de Tobruk limanini ele gecirdi Montgomery El Alameyni kuzeyde Akdeniz olan uzakligindan oturu Almanlar icin bir bogma yok etme noktasi olarak goruyordu Daha guneyde baslayan colden oturu tanklar tamamiyla ise yaramaz bir hale gelecekti Bu cografi sartlardan oturu Rommel sikca kullandigi ve cok basarili oldugu saldirisindan mahrum kalacakti Sonucta cepheyi dogrudan yaramayan Rommel birliklerini lojistik bolgelerine cekmeye calisti Ancak onu hem Misir hem de Tobruk ta lojistik olarak desteklenmis bir Ingiliz ordusu bekliyordu Sonucta Montgomery Rommel in birlikleri alt edecek konuma gelmisti II DS Dogu Cephesi 1941 yilina kadar Dogu Cephesinde ozellikle Polonya ve Fransa ya yapilan saldirilarda Almanlar buyuk basarilar elde etti Ancak ucsuz bucaksiz arazilerde lojistik olarak sikisan Almanlara karsi Ruslar nasil savasilacagini ve bu tanklari nasil havaya ucuracaklarini ogrendi Alman tanklari yol disinda balcik ve islak zeminde ilerleyemiyordu Dar yolarda tek sira halinde ilerleyen Alman zirhli araclarindan once ilk ve son araci vuran Ruslar ardindan hareket imkani kalmayan aradakileri teker teker avliyordu Tank tuzaklari Yeterli zaman oldugunda dusman tanklarinin hareket imkanini zorlastiracak tank engelleri yapilmaktaydi Bati Avrupa cephesinde Almanlar buyuk metal cubuklardan tank tuzaklari kurmaktaydi Bunlari plajlara yerlestiren Almanlar dusman tanklarinin sahile cikmasini ve ilerlemesini zorlastirdi Bunun yaninda kazilan derin cukurlara dusen tanklar ise levazim birliklerinin yardimi olmadan buralardan cikamiyordu Kore Savasi Kore Savasi sirasinda geciken lojistik destek ve kotu arazi sartlarinin tanklar icin oldukca kotu sonuclar dogurdugu anlasildi Savasin ilk zamanlarinda hava ve piyade birlikleri tarafindan cok iyi sekilde desteklenen Amerikan tank birlikleri Kuzey Koreye ait iyi ekipmanli tank birliklerini Cin sinirinda bulunan Yalu Nehrine kadar puskurttu Ancak Cinin de Kuzey Kore yaninda taraf olmasinin ardinda isler Amerikan birlikleri icin kotuye gitmeye basladi Cunku Amerikan tanklarina destek saglayan lojistik birliklerin kullandigi sadece iki tane ana yol bulunuyordu Bu yollari elinde bulunduran Cin birlikleri Amerikan birliklerine giden lojistik destegin sikca kesilmesine neden oluyordu Gelecekte tanksavar silahlari1960 li yillarda tanklarin aleyhine olan bu durum 1970 li yillarda Ingilizlerin ve Ruslarin reaktif zirhi bulmalari ile tanklarin lehine gecti Zirhlar o kadar gelismisti ki bunlari delebilecek HEAT mermilerinin boyutu insanlar tarafindan tasinamaz hale geldi Gunumuzde tanksavar silah cesitleri tasinabilir ust saldiri fuzeleri jeep veya helikopterden firlatilabilen buyuk HEAT fuzeleri yuksek namlu cikis hizina sahip otomatik toplar ve daha da genisletilmis tank toplaridir Kaynaklar ve notlar Arsivlenmis kopya 17 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Subat 2008 Dis baglantilar