İl, Türkiye Cumhuriyeti'nin taşra teşkilatlanmasında en büyük mülkî yönetim birimi. Osmanlı Devleti'nde uygulanan vilayet sisteminin Türkiye'de ilkin sistem olarak, 1960'ta da isim olarak güncellenmesi ile bu şekli ve ismi almıştır.
İl, merkezî idarenin taşra birimlerinin en büyüğüdür. Bir ülkenin, bir vali tarafından idare edilen bölümlerinden her birine verilen addır. Merkezî idarede kanunların uygulanması, kamu düzeninin korunması ve kamu hizmetlerinin yürütülmesinde yetki genişliği esasının uygulanmasına dayanır. Kuruluş esasları kanunla belirtilen devlet tüzel kişiliği içinde yer alan birimdir.
1982 Anayasası'na göre Türkiye, merkezî idare kuruluşu bakımından; coğrafya durumuna, ekonomik şartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine göre illere; iller de diğer kademeli bölümlere (ilçe) ayrılır.
İllerde kamu kurumları
Bakanlıkların kuruluş kanunlarına göre illerde, lüzumu kadar teşkilat bulundurulur. Bu teşkilatların her birinin başında, il idare şube başkanları vardır. Bu şube başkanlarının emri altında çalışanlar, ilin ikinci derecede memurlarıdır. Başkanlıkları temsil eden şube başkanları valinin emri altında çalışırlar.
Vali, ilde devletin ve hükûmetin temsilcisi ve her bakanın ayrı ayrı her bakımdan mümessili ve bunların idari ve siyasi yürütme vasıtasıdır.
Sorumluluk ve yönetim
İlin genel idaresinden bakanlara karşı ayrı görevler vardır. Valinin tayin ve tespit ettiği işlerde, yeteri kadar vali muavini bulundurulur. Bunlar valinin olmadığı zamanlarda yerine vekâlet ederler. İlin yazı işlerinin düzenlenip yürütülmesinden de sorumludurlar.
Tevsii Mezuniyet
1982 Anayasası'na göre iller yetki genişliği esasına dayalı olarak yönetilir.
İl Özel İdaresi
İl özel idaresinin vazifeleri arasında, yol, köprü, geçit gibi yerlerin inşaat ve onarım işleri, elektrik, havagazı, su gibi kamu hizmetlerinin işletmeleri, özel sektöre ait fabrika ve tesislerin ruhsat müsaadesi işleri, tarım sektörünün geliştirilmesi gibi sosyal ve ekonomik mahiyetteki hizmetlerin millet faydasına geliştirilmesini sağlayıcı tedbirleri almak ve araştırmak, ilköğretim, mesleki ve teknik okullarla, hastaneleri hizmete açmak, il mallarını kamu yararına kullanmak sayılabilir.
İl özel idaresinin organları
Vali
İl genel meclisi
İl genel meclisinin üyeleri, 5 yılda bir yapılan seçimlerle vazife alırlar. Valilerin tayini merkezden yapılır. İl genel meclisi, yılda bir defa olmak üzere genel kurul toplantısı yapar. Olağanüstü genel kurul toplantısı yapılabilmesi için İçişleri Bakanlığının izni gerekmektedir. Genel kurulun vazife ve yetkileri arasında, il bütçesini kabul etmek, kurum hizmetleri hakkında kararlar almak, hizmetler için gerekli finansman kaynaklarını tespit etmek gibi hususlar sayılabilir.
İl encümeni
İl genel meclisinin içinden seçilen dört üyeden meydana gelir. Vazife süreleri bir yıldır. İl bütçe tasarısını inceleyerek müzakere etmek, gider cetvellerinin bütçeye uygun olması hâlinde tasdik etmek, bütçedeki artırma ve eksiltmeleri müzakere etmek, bütçede tespit edilen finansman kaynakları arasında aktarma yapmak, olağan dışı giderlerin kullanma durumlarını tespit etmek, il idaresinin hizmetleri ile ilgili mütalaalarını genel meclise bildirmek gibi hususlar, il daimî encümeninin vazifeleri arasında yer almaktadır.
İl idare kurulu
Vali başkanlığının altında hukuk işleri müdürü, defterdar, bayındırlık, sağlık ve sosyal yardım, tarım, veteriner ile millî eğitim ve kültür müdürlüklerinden meydana gelir. İdari ve istişari nitelikte kararlar almağa yetkili kuruldur.
Bölge idareleri
Kamu hizmetlerinin görülmesinde verim ve uyum sağlamak amacıyla birden çok ili içine alan merkezî idare teşkilatı kurulabilir. Bu teşkilatın görev ve yetkileri, kanunla düzenlenir.
İller ve Nüfusları
Türkiye'de iller ve nüfusları aşağıdaki tabloda yer almaktadır.
İl | Statü | Nüfus (2016) |
---|---|---|
Adana | Büyükşehir | 2.201.670 |
Adıyaman | Şehir | 245.446 |
Afyonkarahisar | 224.968 | |
Ağrı | 117.213 | |
Aksaray | 213.088 | |
Amasya | 104.629 | |
Ankara | Büyükşehir ve Başkent | 5.346.518 |
Antalya | Büyükşehir | 2.328.555 |
Ardahan | Şehir | 21.587 |
Artvin | 26.329 | |
Aydın | Büyükşehir | 1.068.260 |
Balıkesir | 1.196.176 | |
Bartın | Şehir | 68.881 |
Batman | 402.189 | |
Bayburt | 45.407 | |
Bilecik | 63.275 | |
Bingöl | 111.364 | |
Bitlis | 51.118 | |
Bolu | 163.018 | |
Burdur | 81.559 | |
Bursa | Büyükşehir | 2.901.396 |
Çanakkale | Şehir | 126.062 |
Çankırı | 82.740 | |
Çorum | 259.205 | |
Denizli | Büyükşehir | 1.005.687 |
Diyarbakır | 1.673.119 | |
Düzce | Şehir | 162.897 |
Edirne | 160.233 | |
Elazığ | 374.319 | |
Erzincan | 96.248 | |
Erzurum | Büyükşehir | 762.021 |
Eskişehir | 844.842 | |
Gaziantep | 1.974.244 | |
Giresun | Şehir | 107.953 |
Gümüşhane | 46.986 | |
Hakkâri | 56.917 | |
Hatay | Büyükşehir | 1.555.165 |
Iğdır | Şehir | 89.247 |
Isparta | 220.322 | |
İstanbul | Büyükşehir | 14.804.116 |
İzmir | 4.223.545 | |
Kahramanmaraş | 1.112.634 | |
Karabük | Şehir | 118.373 |
Karaman | 156.056 | |
Kars | 82.975 | |
Kastamonu | 114.131 | |
Kayseri | Büyükşehir | 1.358.980 |
Kırıkkale | Şehir | 194.675 |
Kırklareli | 74.986 | |
Kırşehir | 130.915 | |
Kilis | 93.222 | |
Kocaeli | Büyükşehir | 2.033.441 |
Konya | 2.161.303 | |
Kütahya | Şehir | 240.814 |
Malatya | Büyükşehir | 781.305 |
Manisa | 1.396.945 | |
Mardin | 796.237 | |
Mersin | 1.773.852 | |
Muğla | 923.773 | |
Muş | Şehir | 93.052 |
Nevşehir | 102.997 | |
Niğde | 137.194 | |
Ordu | Büyükşehir | 750.588 |
Osmaniye | Şehir | 229.406 |
Rize | 114.838 | |
Sakarya | Büyükşehir | 976.948 |
Samsun | 1.295.927 | |
Siirt | Şehir | 147.271 |
Sinop | 41.386 | |
Sivas | 335.943 | |
Şanlıurfa | Büyükşehir | 1.940.627 |
Şırnak | Şehir | 54.032 |
Tekirdağ | Büyükşehir | 972.875 |
Tokat | Şehir | 148.149 |
Trabzon | Büyükşehir | 779.379 |
Tunceli | Şehir | 32.858 |
Uşak | 206.234 | |
Van | Büyükşehir | 1.100.190 |
Yalova | Şehir | 116.615 |
Yozgat | 85.679 | |
Zonguldak | 108.180 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ TC İçişleri Bakanlığı, Mahalli İdareler Genel Müdürlüğü > İstatistikler> Belediye Başkanlıklarının 2016 ADNKS Nüfus, Parti, Cinsiyet ve Belediye Başkanlarının İsimlerine Göre Listesi http://www.migm.gov.tr/kurumlar/migm.gov.tr/BELED%C4%B0YELER/belediye_listesi_2016.xlsx 18.04.2017
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Il Turkiye Cumhuriyeti nin tasra teskilatlanmasinda en buyuk mulki yonetim birimi Osmanli Devleti nde uygulanan vilayet sisteminin Turkiye de ilkin sistem olarak 1960 ta da isim olarak guncellenmesi ile bu sekli ve ismi almistir Il merkezi idarenin tasra birimlerinin en buyugudur Bir ulkenin bir vali tarafindan idare edilen bolumlerinden her birine verilen addir Merkezi idarede kanunlarin uygulanmasi kamu duzeninin korunmasi ve kamu hizmetlerinin yurutulmesinde yetki genisligi esasinin uygulanmasina dayanir Kurulus esaslari kanunla belirtilen devlet tuzel kisiligi icinde yer alan birimdir 1982 Anayasasi na gore Turkiye merkezi idare kurulusu bakimindan cografya durumuna ekonomik sartlara ve kamu hizmetlerinin gereklerine gore illere iller de diger kademeli bolumlere ilce ayrilir Illerde kamu kurumlariBakanliklarin kurulus kanunlarina gore illerde luzumu kadar teskilat bulundurulur Bu teskilatlarin her birinin basinda il idare sube baskanlari vardir Bu sube baskanlarinin emri altinda calisanlar ilin ikinci derecede memurlaridir Baskanliklari temsil eden sube baskanlari valinin emri altinda calisirlar Vali ilde devletin ve hukumetin temsilcisi ve her bakanin ayri ayri her bakimdan mumessili ve bunlarin idari ve siyasi yurutme vasitasidir Sorumluluk ve yonetimIlin genel idaresinden bakanlara karsi ayri gorevler vardir Valinin tayin ve tespit ettigi islerde yeteri kadar vali muavini bulundurulur Bunlar valinin olmadigi zamanlarda yerine vekalet ederler Ilin yazi islerinin duzenlenip yurutulmesinden de sorumludurlar Tevsii Mezuniyet 1982 Anayasasi na gore iller yetki genisligi esasina dayali olarak yonetilir Il Ozel IdaresiIl ozel idaresinin vazifeleri arasinda yol kopru gecit gibi yerlerin insaat ve onarim isleri elektrik havagazi su gibi kamu hizmetlerinin isletmeleri ozel sektore ait fabrika ve tesislerin ruhsat musaadesi isleri tarim sektorunun gelistirilmesi gibi sosyal ve ekonomik mahiyetteki hizmetlerin millet faydasina gelistirilmesini saglayici tedbirleri almak ve arastirmak ilkogretim mesleki ve teknik okullarla hastaneleri hizmete acmak il mallarini kamu yararina kullanmak sayilabilir Il ozel idaresinin organlari Vali Il genel meclisi Il genel meclisinin uyeleri 5 yilda bir yapilan secimlerle vazife alirlar Valilerin tayini merkezden yapilir Il genel meclisi yilda bir defa olmak uzere genel kurul toplantisi yapar Olaganustu genel kurul toplantisi yapilabilmesi icin Icisleri Bakanliginin izni gerekmektedir Genel kurulun vazife ve yetkileri arasinda il butcesini kabul etmek kurum hizmetleri hakkinda kararlar almak hizmetler icin gerekli finansman kaynaklarini tespit etmek gibi hususlar sayilabilir Il encumeni Il genel meclisinin icinden secilen dort uyeden meydana gelir Vazife sureleri bir yildir Il butce tasarisini inceleyerek muzakere etmek gider cetvellerinin butceye uygun olmasi halinde tasdik etmek butcedeki artirma ve eksiltmeleri muzakere etmek butcede tespit edilen finansman kaynaklari arasinda aktarma yapmak olagan disi giderlerin kullanma durumlarini tespit etmek il idaresinin hizmetleri ile ilgili mutalaalarini genel meclise bildirmek gibi hususlar il daimi encumeninin vazifeleri arasinda yer almaktadir Il idare kurulu Vali baskanliginin altinda hukuk isleri muduru defterdar bayindirlik saglik ve sosyal yardim tarim veteriner ile milli egitim ve kultur mudurluklerinden meydana gelir Idari ve istisari nitelikte kararlar almaga yetkili kuruldur Bolge idareleriKamu hizmetlerinin gorulmesinde verim ve uyum saglamak amaciyla birden cok ili icine alan merkezi idare teskilati kurulabilir Bu teskilatin gorev ve yetkileri kanunla duzenlenir Iller ve NufuslariTurkiye de iller ve nufuslari asagidaki tabloda yer almaktadir Il Statu Nufus 2016 Adana Buyuksehir 2 201 670Adiyaman Sehir 245 446Afyonkarahisar 224 968Agri 117 213Aksaray 213 088Amasya 104 629Ankara Buyuksehir ve Baskent 5 346 518Antalya Buyuksehir 2 328 555Ardahan Sehir 21 587Artvin 26 329Aydin Buyuksehir 1 068 260Balikesir 1 196 176Bartin Sehir 68 881Batman 402 189Bayburt 45 407Bilecik 63 275Bingol 111 364Bitlis 51 118Bolu 163 018Burdur 81 559Bursa Buyuksehir 2 901 396Canakkale Sehir 126 062Cankiri 82 740Corum 259 205Denizli Buyuksehir 1 005 687Diyarbakir 1 673 119Duzce Sehir 162 897Edirne 160 233Elazig 374 319Erzincan 96 248Erzurum Buyuksehir 762 021Eskisehir 844 842Gaziantep 1 974 244Giresun Sehir 107 953Gumushane 46 986Hakkari 56 917Hatay Buyuksehir 1 555 165Igdir Sehir 89 247Isparta 220 322Istanbul Buyuksehir 14 804 116Izmir 4 223 545Kahramanmaras 1 112 634Karabuk Sehir 118 373Karaman 156 056Kars 82 975Kastamonu 114 131Kayseri Buyuksehir 1 358 980Kirikkale Sehir 194 675Kirklareli 74 986Kirsehir 130 915Kilis 93 222Kocaeli Buyuksehir 2 033 441Konya 2 161 303Kutahya Sehir 240 814Malatya Buyuksehir 781 305Manisa 1 396 945Mardin 796 237Mersin 1 773 852Mugla 923 773Mus Sehir 93 052Nevsehir 102 997Nigde 137 194Ordu Buyuksehir 750 588Osmaniye Sehir 229 406Rize 114 838Sakarya Buyuksehir 976 948Samsun 1 295 927Siirt Sehir 147 271Sinop 41 386Sivas 335 943Sanliurfa Buyuksehir 1 940 627Sirnak Sehir 54 032Tekirdag Buyuksehir 972 875Tokat Sehir 148 149Trabzon Buyuksehir 779 379Tunceli Sehir 32 858Usak 206 234Van Buyuksehir 1 100 190Yalova Sehir 116 615Yozgat 85 679Zonguldak 108 180Ayrica bakinizTurkiye nin illeriKaynakca TC Icisleri Bakanligi Mahalli Idareler Genel Mudurlugu gt Istatistikler gt Belediye Baskanliklarinin 2016 ADNKS Nufus Parti Cinsiyet ve Belediye Baskanlarinin Isimlerine Gore Listesi http www migm gov tr kurumlar migm gov tr BELED C4 B0YELER belediye listesi 2016 xlsx 18 04 2017