Çin Halk Cumhuriyeti'nin uzay programı, Çin Halk Cumhuriyeti'nin yürüttüğü ve yönettiği uzay daki faaliyetleri konu alır. Çin uzay programının kökleri, yeni yeni müttefik olan Sovyetler Birliği'nin yardımıyla Çin'in, algılanan Amerikan (ve daha sonra Sovyet) tehditlerine yanıt olarak ilk balistik füze ve roket programlarını geliştirmeye başladığı 1950'lere kadar uzanır. Sovyet Sputnik 1 ve American Explorer 1 uydularının sırasıyla 1957 ve 1958'de fırlatılmasındaki başarılardan hareketle, Çin, ilk uydusu Dong Fang Hong I'i Nisan 1970'te Long March 1 roketiyle fırlatmış ve bu da onu yörüngeye uydu yerleştiren beşinci ülke yapmıştır.
Çin dünyanın en aktif uzay programlarından birine sahiptir. Uzun Yürüyüş roket ailesi ve sınırları içindeki dört uzay limanı (Jiuquan, Taiyuan, Xichang, Wenchang) tarafından sağlanan uzay fırlatma kapasitesiyle Çin, her yıl en yüksek veya ikinci en yüksek yörüngesel fırlatma sayısını gerçekleştirmektedir. Çok sayıda iletişim, navigasyon, uzaktan algılama ve bilimsel araştırma uydularından oluşan bir uydu filosunu işletmektedir. Faaliyetlerinin kapsamı alçak Dünya yörüngesinden Ay ve Mars'a kadar genişlemiştir. Çin, ABD ve Rusya'nın yanı sıra bağımsız insanlı uzay uçuşu kapasitesine sahip üç ülkeden biridir.
Halen, Çin tarafından yürütülen uzay faaliyetlerinin çoğu, Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA - China National Space Administration) ve astronot birliklerini ve Çin Derin Uzay Ağını yöneten Halk Kurtuluş Ordusu Stratejik Destek Gücü tarafından yönetilmektedir. Başlıca programlar arasında Çin İnsanlı Uzay Programı, BeiDou Navigasyon Uydu Sistemi, Çin Ay Keşif Programı, Gaofen Gözlemi ve Çin Gezegen Keşfi yer alıyor. Son yıllarda Çin, Chang'e-4, Chang'e-5, Chang’e-6, Tianwen-1 ve Tiangong uzay istasyonu dahil olmak üzere birçok görev gerçekleştirdi.
Tarihçe
İlk yıllar (1950'lerden 1970'lerin ortalarına kadar)
1949'daki doğumundan sonra, yeni kurulan Çin Halk Cumhuriyeti, ulusun Soğuk Savaş savunmasını geliştirmek için füze teknolojisinin peşindeydi. Çin'in uzay programı 1950'lerde füze araştırmaları şeklinde başladı.
Çin-Sovyet işbirliği dönemi
Amerika Birleşik Devletleri, Kore Savaşı sırasında nükleer silahlar kullanmakla tehdit ettikten sonra, Başkan Mao Zedong, yalnızca kendi nükleer caydırıcılığının yeni kurulan ÇHC'nin güvenliğini garanti edeceğine karar verdi. Buna ek olarak, Çin'in kendisine saygı duymayan dünya güçleri arasında konum kazanmasını istedi. Böylece, Mao, 15 Ocak 1955'te yapılan bir Çin Komünist Partisi Merkezi Komitesi toplantısında, savaş başlıkları ile nükleer bombalar ve birleşik füzeler de dahil olmak üzere Çin'in kendi stratejik silahlarını geliştirme kararını ilan etti. Çin nükleer silah programı, "02" kod adı ile belirlendi.
“ | Çince: 我们不但要有更多的飞机大炮,而且还要有原子弹。 在今天这个世界上,我们要不受人家欺侮,就不能没有这个东西。 Daha çok uçağa ve toplara ihtiyacımız yok, nükleer silahlara ihtiyacımız var. | ” |
1955 yılında, birinci sınıf roket bilimcisi Qian Xuesen (钱学森), Amerika Birleşik Devletleri'nden Çin'e döndü.
Ulusal Savunma Bakanlığı 5. Akademisi, 8 Ekim 1956'da, kızıl korku sırasında Birleşik Devletler tarafından komünist olmakla suçlandıktan sonra yeni yönetici Qian Xuesen ile birlikte kurulmuştur. Akademi, 1 Mart 1956'da kabul edilen ve Çin havacılığının ilk On İki Yıllık Planı olarak bilinen ilk balistik füze programının geliştirilmesine başladı.
1956'da Qian, Çin'in füze programının geliştirilmesi için yalnızca birkaç ay içinde onaylanan bir teklif sundu. 8 Ekim'de, Çin'in ilk füze araştırma enstitüsü olan Milli Savunma Bakanlığı'na bağlı Beşinci Araştırma Akademisi, çoğu Qian tarafından işe alınan 200'den az personel ile kuruldu. Olay daha sonra Çin'in uzay programının doğuşu olarak kabul edildi.
Çin, mevcut tüm kaynaklardan tam olarak yararlanmak için, Sovyetler Birliği ile Çin arasındaki işbirliğine dayalı teknoloji transfer programının bir parçası olarak Aralık 1957'de gizlice Çin'e gönderilen iki Sovyet R-2 füzesinin lisanslı bir kopyasını üreterek füze geliştirmeye başladı. Füzenin Çin versiyonuna, 1959'da fırlatılması beklentisiyle "1059" kod adı verildi. Ancak Çin-Sovyet ayrılığı nedeniyle Sovyet teknik yardımının aniden geri çekilmesinden kaynaklanan çeşitli zorluklar nedeniyle hedef tarih kısa süre sonra ertelendi. Bu arada Çin, İç Moğolistan'ın Gobi çölünde ilk füze test sahasını inşa etmeye başladı. Burası daha sonra Çin'in ilk uzay üssü olan ünlü Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi (酒泉卫星发射中心) haline geldi.
İnsanlığın ilk yapay uydusu Sputnik 1'in 4 Ekim 1957'de Sovyetler Birliği tarafından fırlatılmasının ardından Mao Zedong, ÇHC'nin kuruluşunun 10. yıldönümünü kutlamak için 1959 yılına kadar yörüngeye bir uydu yerleştirme hedefiyle Proje 581 'i benimseyerek 17 Mayıs 1958'deki Çin Komünist Partisi (ÇKP) Ulusal Kongresi'nde Çin'i süper güçlerle eşit hale getirmeye karar verdi. (Çince: "我们也要搞人造卫星"; tercümesi: 'Bizim de uydulara ihtiyacımız var'). Ancak, bu hedefin gerçekçi olmadığı çok geçmeden kanıtlandı ve ilk olarak sondaj roketlerinin geliştirilmesine odaklanılmasına karar verildi.
Bu amaca üç aşamada ulaşılabilirdi: önce fırlatma roketlerini geliştirme, ardından küçük uyduları yapma ve son aşamada büyük uyduları yapmaktı.
- Çin'in ilk füze test üssü olan Kod 20 (西北综合导弹试验基地), Nisan 1958'de başladı ve aynı yıl 20 Ekim'de hizmete girdi.
- İlk Çin füzesi, Ekim 1958'de, kendisi bir Alman yükseltilmiş bir sürümü olan Sovyet R-2 kısa menzilli balistik füzesi (SRBM)'nin tersine mühendislik yoluyla üretilmiş bir kopyası olarak inşa edildi. Menzili 590 km, ağırlığı 20.5 ton olan rokette yakıt olarak sıvı oksijen ve alkol kullanıldı.
- Çin'in ilk roketi 19 Şubat 1960 tarihinde Nanhui fırlatma sitesinden başarıyla fırlatıldı.
Programın ilk başarısı, 19 Şubat 1960'ta 8 km yüksekliğe ulaşan sondaj roketi T-7M'nin fırlatılmasıydı. Bu, Çinli mühendisler tarafından geliştirilen ilk roketti. Başarı, Mao Zedong tarafından yerli Çin roketi geliştirmenin iyi bir başlangıcı olarak övüldü.
1950'lerin samimi Çin-Sovyet ilişkileri sırasında SSCB, Çinli öğrencileri eğitip ve örnek bir R-2 roketi ile yeni başlayacak olan programa sağladığı ÇHC ile işbirliği içinde bir teknoloji transfer programı yürütüyordu. Ancak Sovyet lider Nikita Kruşçev'i revizyonist (saptırımcı) olarak kınanarak Mao, Sovyetler Birliği'nde bir karşı devrim olduğunu ve kapitalizmin yeniden kurulduğunu iddia edince, iki ülke arasındaki dostane ilişki çatışmaya dönüştü.
1960'taki Çin-Sovyet ayrılığı sonrasında tüm Sovyet teknolojik yardımları aniden geri çekildi ve Çinli bilim adamları, son derece sınırlı kaynak ve bilgiyle programa devam ettiler. İşte bu zorlu koşullar altında Çin, alkol ve sıvı oksijenle çalışan ilk "füze 1059"u 5 Aralık 1960'ta başarıyla fırlattı. Bu füze, Sovyet füzesinin başarılı bir taklidiydi. 1059 füzesi daha sonra Dongfeng-1 (DF-1,东风一号) olarak yeniden adlandırıldı.
Çin-Sovyet bölünmesinden sonra füze gelişimi
Çin-Sovyet ayrılığı'nin belirgin olarak şekillenmesinin ardından son Sovyet uzmanının Çin'i terk etmesinden sadece 17 gün sonra, Çin yapımı itici ile yakıt tüketen ilk Sovyet yapımı R-2 roketi 10 Eylül 1960'ta başarı ile denendi.
Çin Temmuz 1960'ta orta menzilli balistik füzeler (MRBM) geliştirmeye başladı.
- R-2'nin Çinli bir 1059 SRBM füze kopyasının ilk başarılı fırlatımı sadece 5 Kasım 1960'ta iki ay sonra gerçekleştirildi. Füze DF-1 olarak da adlandırıldı ve ilk DF-2 MRBM, 21 Mart 1962'de test edildi, ancak başarısız oldu.
Soğuk Savaş gerginliğinden dolayı, Mao Aralık 1963'te Çin'in füze savunma sistemi kapasitesini geliştirmesi gerektiğine karar verdi. 2 Şubat 1964'te yapılan bir konferans sırasında 640 talimatı (640 göstergesi) kabul edildi (daha sonra bu Proje 640 olacaktı).
Sovyet füzesinin taklidi hâlâ devam ederken, Qian liderliğindeki Beşinci Akademi, tamamen Çinliler tarafından tasarlanıp inşa edilen ilk füze olan Dongfeng-2 'nin (DF-2) geliştirilmesine başlamıştı.
Mart 1962'deki başarısız deneme, çok sayıda iyileştirme ve yüzlerce motor ateşleme testinin ardından DF-2, ilk başarılı fırlatma 29 Haziran 1964'te Jiuquan'da ikinci denemesinde gerçekleştirdi. Bu, Çin'in yerli füze geliştirme tarihinde önemli bir kilometre taşı olarak kabul edildi.
- Geliştirme sonunda 29 Haziran 1964'te başarıyla test edilen yeniden tasarlanan DF-2A MRBM ile devam etti. 1966 sonuna kadar hizmete girdi.
- Biyolojik bir deney canlısı taşıyan (sekiz beyaz fare) bir T-7A (S1) balistik roketinin ilk başarılı fırlatma ve kurtarma işlemi, 19 Temmuz 1964 tarihinde Üs 603'ten (安徽广德誓节渡中国科学院六〇三基地) başlayarak gerçekleşti.
Sonraki birkaç yılda Dongfeng-2 yedi fırlatma daha gerçekleştirdi ve hepsi başarıyla sonuçlandı.
27 Ekim 1966'da "İki Bomba, Bir Uydu" projesi kapsamında, DF-2'nin geliştirilmiş versiyonu olan Dongfeng-2A, bir nükleer savaş başlığını başarıyla fırlatıp hedefini patlattı.
Çin'in füze endüstrisi olgunlaştıkça, taşıyıcı roketler geliştirme ve uyduları fırlatma konusunda yeni bir plan teklif edildi ve 1965 yılında Proje 581 adı Proje 651 olarak değiştirildi.
- Çin, DF-5 kıtalar arası balistik füze (ICBM) programını Ağustos 1965'te geliştirmeye başladı. Tek bir nükleer savaş başlığı taşıyacak şekilde tasarlanmış ve en çok 12000 km'lik bir menzile sahip olması kararlaştırılmıştı. Kasım 1966'da, Çin'in kuzey sınırından uzakta olan Şansi Eyaletinde ikinci bir balistik füze testi sitesi, Kuzey Füze Test Sahası (华北导弹试验场) inşa etmeye karar verildi.
- 27 Ekim 1966'da, Jiuquan'dan bir 20 kiloton DF-2A füzesi fırlatıldı, 894 km uzaklıktaki Lop Nor ya da Üs 21'deki hedefin üzerinde 569 metrelik yükseklikte nükleer savaş başlığı ile patlayarak güç üretti.
- 26 Aralık 1966'da Çin, ilk yerli olarak geliştirilen DF-3 orta menzilli balistik füzeleri (IRBM) başarıyla test etti. DF-3, 2500 km'lik bir menzil ile tek aşamalı ve tek savaş başlıklı bir füze idi. DF-4 IRBM'nin gelişimi 1967'de tek aşamalı bir şekilde DF-3 ile paralel olarak başladı.
- Mart 1967'de sürer kalkınma için de Type 092 balistik füze denizaltısına (SSBN) eşlik etmek üzere JL-1 balistik füze denizaltı fırlatıcısı üzerinde geliştirmeler başlatıldı.
İki süper güç arasındaki uzay yarışının Ay'a yolculuk ile zirve noktasına ulaşması üzerine Mao ve Zhou Enlai, 14 Temmuz 1967'de Çin'in geride kalmaması için Çin'in kendi mürettebatlı uzay programına başlamasına karar verdiler.
30 Ocak 1970'te Çin, yeni geliştirilen iki aşamalı Dongfeng-4 (DF-4) füzesini başarıyla test etti. Bu füzeyle Çin, roket kademelendirme, uçuş sırasında motor ateşlemesi, konum kontrolü gibi kritik teknolojilerde başarılarını gösterdi.
DF-4, mevcut iki Nitrik asit/UDMH sıvı yakıt aşamasına eklenen yeni tasarlanmış döner yörünge eklemeli katı yakıtlı roket motorunun üçüncü aşamasıyla Uzun Yürüyüş 1'i (LM-1 veya CZ-1, 长征一号) geliştirmek için kullanıldı.
Çin'in uzay programı, Sovyetler Birliği veya Amerika Birleşik Devletleri'nin potansiyel istilasına hazırlık amacıyla Çin'in engebeli iç kesimlerinde temel sanayiyi ve ulusal savunma endüstrisini geliştirmek için Üçüncü Cephe harekâtından yararlandı.(ss4, 218–219) Çin'in yeni havacılık ve uzay sistemlerinin neredeyse tamamı 1960'ların sonu ve 1970'lerin başındaki çalışma birimleri, Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nin genişletilmesi, Xichang Uydu Fırlatma Merkezi'nin inşası ve Taiyuan Uydu Fırlatma Merkezi'nin inşasını içeren Üçüncü Cephe ve Üçüncü Cephe projelerinin bir parçası olarak kuruldu.(ss218–219)
- Çin'in insan taşıması için tasarlanan ilk uzay aracı Ocak 1968'de Shuguang-1 (曙光一号) olarak adlandırıldı. Çin Medikal Uzay Enstitüsü, 1 Nisan 1968'de kuruldu ve Merkezi Askeri Komisyon, astronotların seçimini başlatmak için emir yayınladı.
- Kritik savunma altyapısını nispeten uzaktaki iç bölüme (Sovyet sınırından uzaklığa) taşıyacak "üçüncü hat" çabasının bir parçası olarak, Siçuan Eyaleti'ndeki Xichang dağlık bölgesinde Üs 27 kod adı verilen yeni bir uzay merkezi inşa etmeye karar verildi.
- İlk sıvı iticili DF-3 orta menzilli balistik füze, 18 Aralık 1968'de Kuzey Füze Test Sitesinden başarıyla fırlatıldı ve test alanını aştı.
- Ağustos 1969'da, Çin'in ilk ağır yük uydu fırlatma aracı (SLV) FB-1'in (风暴一号) geliştirilmesi, Şanghay 2. Mekanik-Elektrik Endüstrisi Bürosu tarafından başlatıldı. Tamamıyla sıvı olan iki kademeli fırlatıcı DF-5 ICBM'den türetilmiştir. Birkaç ay sonra, Pekin'de Birinci Uzay Akademisi tarafından da aynı DF-5 ICBM'ye dayanan ve CZ-2 olarak bilinen paralel bir ağır yül taşıyıcısı (SLV) programı başlatıldı.
- DF-4, Uzun Yürüyüş-1 roketini (SLV) geliştirmek için kullanıldı. Mevcut iki Nitrik asit/UDMH sıvı itici aşamalarına ek olarak yeni tasarlanmış bir spin-up yörünge yerleştirme katı yakıt itici roket motoru üçüncü bölüm olarak eklendi. Japonya'nın ilk denemesinden önce bir araç olarak bu aracın kullanılmaya çalışılması 16 Kasım 1969'da başarısızlıkla sonuçlandı.
- İki aşamalı, tek savaş başlıklı IRBM olan ilk sıvı iticili DF-4, 30 Ocak 1970'te başarıyla test edildi. İkinci aşamaya ek olarak füzenin menzili 4750 km'yi aşmasına izin verdi.
- 24 Nisan 1970'teki ikinci uydu fırlatma girişimi başarılı oldu. Bir CZ-1, Mao-1 olarak da bilinen 173 kg'lık Dong Fang Hong I'i (Kızıl Doğu I anlamına gelen, 东方红一号) fırlatmak için kullanıldı. Bir ulus tarafından yörüngeye yerleştirilen en ağır ilk uydu, diğer dört önceki ülkenin ilk uydularının birleşik kütlelerini aşmıştır. CZ-1'in üçüncü aşaması, yukarı doğru yörünge yerleştirme katı itici kademesi tarafından geliştirilen merkezkaç kuvveti tarafından konuşlandırılan 40 m²'lik bir güneş yansıtıcısı (观察球) ile donatılmıştır. Dolayısıyla, DFH-1'in 5-8 parlaklık derecesi, uyduyu (en iyi ihtimalle) çıplak gözle zorlukla görünür hale getirdi ve sonuç olarak 2 ila 3 birim arası rahat bir büyüklüğe ulaştı.
24 Nisan 1970'te Çin, Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'nden 173 kg'lık Dong Fang Hong I'i (东方红一号, Doğu Kızıldır I anlamına gelir) Uzun Yürüyüş 1 (CZ-1,长征一号) roketinin üzerinde başarıyla fırlattı. Bir ulus tarafından yörüngeye yerleştirilen en ağır ilk uyduydu. Uzun Yürüyüş 1'in üçüncü aşaması, döner yörünge yerleştirme katı yakıt aşaması tarafından geliştirilen merkezkaç kuvveti tarafından dağıtılan 40 m2'lik bir güneş reflektörü (观察球) ile özel olarak donatıldı.
Çin'in ikinci uydusu son Long March 1, ile 3 Mart 1971'de fırlatıldı. 221 kg'lık ShiJian-1 (SJ-1, 实践一号) bir manyetometre ve kozmik ışın/x ışın dedektörleriyle donatıldı.
Çin, uydu fırlatmanın yanı sıra insanlı uzay uçuşunda da küçük ilerlemeler kaydetti. Biyolojik bir deney taşıyan (sekiz beyaz fare taşıyordu) T-7A(S1) sondaj roketinin ilk başarılı fırlatılması ve kurtarılması, 19 Temmuz 1964'te Üs 603'ten (六〇三基地) gerçekleşti. İki süper güç arasındaki uzay yarışı Ay'ın fethiyle doruğa ulaşırken, Mao ve Çu Enlay 14 Temmuz 1967'de Çin'in geride kalmaması gerektiğine karar vererek Çin'in kendi insanlı uzay programını başlattı. Çin'in insanların yaşaması için tasarlanan ilk uzay aracına Ocak 1968'de Shuguang-1 (曙光一号) adı verildi. Çin'in Uzay Tıp Enstitüsü (航天医学工程研究所) 1 Nisan 1968'de kuruldu ve Merkezi Askeri Komisyon astronot seçiminin başlatılması emrini yayınladı. Project 714 denilen ilk insanlı uzay programı, 1973 yılına kadar Shuguang uzay aracıyla iki astronotun uzaya gönderilmesi amacıyla Nisan 1971'de resmen kabul edildi. Astronotlara yönelik ilk tarama süreci 15 Mart 1971'de 19 astronotun seçilmesiyle sona ermişti. Ancak program kısa süre sonra aynı yıl siyasi çalkantılar nedeniyle iptal edildi ve Çin'in ilk insanlı uzay uçuşu girişimi sona erdi.
CZ-1 geliştirilirken, 1965 yılından itibaren Çin'in ilk uzun menzilli kıtalararası balistik füzesi Dongfeng-5'in (DF-5) geliştirilmesine başlandı. DF-5'in ilk test uçuşu 1971 yılında gerçekleştirildi. Daha sonra teknolojisi, geliştirilmekte olan Çin orta kaldırma fırlatma araçlarının iki farklı modeli tarafından benimsendi. Bunlardan biri, Şanghay Uzay Uçuşu Teknolojisi Akademisi'nin (SAST) öncülü olan Şangay'ın 2. Mekanik-Elektrik Endüstrisi Bürosu tarafından geliştirilen Feng Bao 1'di (FB-1,风暴一号). Yine aynı DF-5 ICBM'ye dayanan ve Long March 2 (CZ-2, 长征二号) olarak bilinen diğer paralel orta kaldırma LV programı, Yedinci Makine İmalat Bakanlığı Birinci Araştırma Akademisi tarafından Pekin'de başlatıldı. Daha sonra Çin Fırlatma Aracı Teknolojisi Akademisi (CALT) oldu. Hem FB-1 hem de CZ-2, DF-5 tarafından kullanılan yakıtın aynısı olan N2O4 ve UDMH ile besleniyordu.
- 10 Ağustos 1972'de yeni ağır yük taşıyıcısı FB-1, kısmi başarı ile ilk deneme uçuşunu yaptı.
- Başlangıçta Shuguang-1 uzay aracını taşımak için tasarlanan CZ-2A fırlatıcısı, ilk kez 5 Kasım 1974 tarihinde Çin'in ilk FSW-0 kurtarılabilir uydu taşıyan test aracıydı, ancak başarısız oldu.
26 Temmuz 1975'te FB-1, 1107 kilogramlık Changkong-1 (长空一号) uydusunu yörüngeye yerleştirerek ilk başarılı uçuşunu gerçekleştirdi. Bu, Çin'in ilk kez 1 metrik tondan daha ağır bir yükü fırlatmasıydı. Dört ay sonra, bazı yeniden tasarım çalışmaları yapımının sonrası 26 Kasım'da CZ-2, FSW-0 No.1 (返回式卫星零号) kurtarılabilir uydusunu başarıyla yörüngeye fırlattı. Uydu dünyaya geri döndü ve üç gün sonra başarılı bir şekilde kurtarıldı; böylece Çin, Sovyetler Birliği ve ABD'den sonra uyduyu kurtarabilen üçüncü ülke oldu. İki farklı enstitü tarafından geliştirilen FB-1 ve CZ-2, daha sonra klasik Uzun Yürüyüş roket ailesinin Uzun Yürüyüş 4 ve Uzun Yürüyüş 2 olarak iki farklı koluna dönüştürüldü.
Üçüncü Cephe'nin kritik savunma altyapısını nispeten uzak iç bölgelere (Sovyet sınırından uzağa) taşıma çabasının bir parçası olarak, Siçuan eyaletindeki Xichang dağlık bölgesinde Üs 27 kod adlı yeni bir uzay merkezi inşa edilmesine karar verildi. Genişlemenin ardından, Kuzey Füze Test Alanı, Ocak 1976'da Üs 25 olarak bilinen Kuzey Füze Test Üssü (华北导弹试验基地) olacak şekilde bir test üssü yapıldı.
Yeni dönem (1970'lerin sonlarından 1980'lere kadar)
Mao'nun 9 Eylül 1976'da ölmesinin ardından, Kültür Devrimi sırasında gerici olmakla suçlanan ve bu nedenle tüm görevlerinden emekli olmaya zorlanan rakibi Deng Şiaoping, 1978'de yavaş yavaş Çin'in yeni lideri olarak yeniden ortaya çıktı. İlk başlarda yeni gelişme yavaşladı. Sonra Fanji ABM sistemi, Xianfeng Füzesavar Süper Silahı, ICBM Erken Uyarı Ağı 7010 İzleme Radarı ve kara tabanlı yüksek güçlü füzesavar lazer programı gibi birkaç kilit proje gereksiz olduğu düşünülerek iptal edildi. Yine de, bazı geliştirmeler devam etti. İlk Yuanwang sınıfı uzay izleme gemisi 1979'da devreye alındı. DF-5 ICBM'nin ilk kapsamlı testi 18 Mayıs 1980'de gerçekleştirildi. Yük, Güney Pasifik'te (7°0′G 117°33′D / 7.000°G 117.550°D) 9300 km uzaklıktaki hedefine ulaştı ve helikopterle geri getirildi. 1982 yılında, Long March 2'nin 2500 kg Alçak Dünya yörüngesi (LEO) yük kapasitesi ile DF-5'i temel alan yükseltilmiş bir versiyonu olan Long March 2C (CZ-2C,长征二号丙), ilk uçuşunu tamamladı. Long March 2C, türetilmiş birçok modeliyle birlikte, ilerleyen yıllarda Çin uzay programının omurgası haline geldi.
- Uzun Yürüyüş roket serisinin daha da geliştirilmesi, ÇHC'nin, Avrupa ve Asya'daki çıkarları başta olmak üzere 30'dan fazla yabancı uyduyu fırlattığı 1985 yılında ticari bir fırlatma programını başlatmasına izin verdi.
- Bir sonraki insanlı uzay programı, Mart 1986'da Astronotik 863-2 planı olarak daha da iddialı olarak önerildi. Bu, astronotlardan oluşan mürettebatı bir uzay istasyonuna (Proje 863-205) taşımak için kullanılan bir mürettebatlı uzay aracından (Proje 863-204) oluşuyordu. Birkaç uzay uçağı planı iki yıl sonra reddedildi ve bunun için daha basit bir uzay kapsülü seçildi. Proje hedeflerine ulaşmasa da sonuçta 1992'de Proje 921'e dönüştü.
- Havacılık ve Uzay Sanayii Bakanlığı 5 Temmuz 1988'de kuruldu.
- 15 Eylül 1988'de bir JL-1 SLBM, Type 092 denizaltısından fırlatıldı. SLBM'nin azami menzili 2150 km'dir.
Soğuk Savaş bittikten sonra
Deng'in Çin ekonomisindeki kapitalist reform politikasıyla birlikte Çin kültürü de değişti. Bu nedenle, daha önce ÇHC'nin devrimci tarihinden seçilen uzay programında kullanılan adlar yakın planda mistik dindarların adlarıyla değiştirildi. Böylece, yeni Uzun Yürüyüş taşıyıcı roketleri İlahi Ok (神箭), uzay aracı İlahi Gemi (神舟), uzay uçağı İlahi Ejder (神龙), Kara tabanlı yüksek güçlü lazer İlahi Işık (神光) ve süper bilgisayar İlahi Güç (神威) olarak değiştirildi.
- Haziran 1993'te Pekin'de Çin Uzay Sanayi Şirketi (Ulusal Uzay Bürosu) kuruldu.
- 15 Şubat 1996'da, Intelsat 708'i taşıyan ilk Uzun Yürüyüş 3B ağır taşıyıcı roketinin uçuşunda roket, fırlatma platformunu terk ettikten hemen sonra rota yönünde döndü ve 22 saniye sonra infilak etti. Fırlatma rampasından 1.85 km (1.15 mil) uzaktaki bir dağ köyüne düştü.
- ÇHC'nin kuruluşunun 50. yıldönümünde, Çin, 20 Kasım 1999'da Shenzhou 1 uzay aracını fırlattı ve 21 saatlik bir uçuş sonrasında geri getirmeyi başardı. Ülke 15 Ekim 2003'te Shenzhou 5'i de uzaya 21 saatten fazla süren bir astronot ile göndererek başarılı bir insanlı uzay programına sahip üçüncü ülke oldu.
Çin, o zamandan başlayarak Ay ile ilgili yeryüzündeki araştırmalara odaklanıyor. İlk Çin Ay Keşfi Programı, Ay takımı Chang'e 1, 24 Ekim 2007'de başarıyla başlatıldı ve Çin'i başarılı bir şekilde Ay'ın yörüngesinde gezen beşinci ulus haline getirdi.
Çin uzay programı ve Uluslararası Topluluk
Çift kullanımlı teknolojiler ve dış uzay
ÇHC, Birleşmiş Milletler Uzayın Barışçıl Kullanımları Komitesinin üyesi ve 1979'da yapılan popüler Ay Antlaşması hariç Birleşmiş Milletler'in uzay anlaşmalarına ve sözleşmelerine imza atan bir taraftır. ABD hükûmeti, Kuzey Kore, İran veya Suriye gibi ülkelere çift kullanımlı askeri başvuru yapabileceği iddia edilen sivil teknoloji transferi endişeleri nedeniyle ABD sanayisi tarafından ÇHC'nce fırlatma hizmetlerinin kullanılmasına uzun süre direndi ve 2000'de ÇHC'ye karşı resmi ambargo ilan etti. Bu nedenle, birçok Çinli uzay şirketine karşı finansal misilleme önlemleri alındı.
NASA'nın Çin'i dışlama politikası
Güvenlik endişeleri nedeniyle, ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi'nden (NASA) gelen tüm araştırmacıların, bir Çin devlet kuruluşu veya birimi bulunan Çin vatandaşlarıyla çalışması yasaklanmıştır. Nisan 2011'de 112. ABD Kongresi, NASA'nın fonlarının kullanılarak NASA tesislerinde Çinli ziyaretçilerin ağırlanmasını yasaklamıştı. Mart 2013'te ABD Kongresi, Çin vatandaşlarının NASA'dan feragat etmeden NASA tesislerine girmesini yasaklayan bir yasayı onayladı.
Örgütlenme
Başlangıçta ÇHC'nin uzay programı Halk Kurtuluş Ordusu, ayrıntılı olarak İkinci Topçu Birliği'nde örgütlendi. Bununla birlikte, 1990'larda, ÇHC, savunma sanayisinin Batılı savunma alımları biçimine benzemek üzere genel bir yeniden yapılanma parçası olarak uzay programını yeniden düzenledi.
Sun Laiyan'ın başında bulunduğu Bilim Teknoloji ve Sanayi Millî Savunma Komisyonu bünyesindeki bir organ olan Çin Ulusal Uzay Dairesi şimdi fırlatmalardan sorumludur. Uzun Yürüyüş roketi Çin Fırlatma Araçları Teknolojisi Akademisi tarafından üretildi ve uydular Çin Havacılık ve Uzay Bilimleri Teknolojisi Kuruluşu tarafından üretildi. İkincil kuruluşlar devlete ait işletmelerdir; ancak, ÇHC hükûmetinin amacı, etkin olarak devlet yönetiminde olmamalarını sağlamak ve Batı'daki gibi özel şirketlerin yapacakları kadar davranmalarını sağlamaktır.
Üniversiteler ve enstitüler
Uzay programı ayrıca şu alanlarla yakından bağlantılıdır:
- Ulusal Savunma Teknolojisi Üniversitesi
- Beihang Üniversitesi Uzayda Yolculuk Bilimi Okulu
- Tsinghua Üniversitesi Havacılık ve Uzay Okulu
- Kuzeybatı Politeknik Üniversitesi Uzayda Yolculuk Bilimi Okulu
- Zhejiang Üniversitesi Havacılık ve Uzay Okulu
- Shanghai Jiaotong Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Enstitüsü
- Harbin Teknoloji Enstitüsü, Havacılık Yüksekokulu
- Beihang Üniversitesi, Otomasyon Fakültesi, Fen ve Elektrik Mühendisliği Bölümü
Uzay şehirleri
- Dongfeng uzay şehri (东风航天城), aynı zamanda Üs 2 (二十基地) veya Dongfeng Üssü (东风基地) olarak da bilinir.
- Pekin uzay şehri (北京航天城)
- Wenchang uzay şehri (文昌航天城)
- Şanghay uzay şehri (上海航天城)
- Yantai uzay şehri (烟台航天城)
- Guizhou Havacılık ve Uzay Sanayi Parkı (贵州航天高新技术产业园), aynı zamanda Üs 061 (航天○六一基地) Havacılık araştırma merkezlerinin sanayileştirilmesi için 863 Projesi'nin onaylanmasının ardından 2002'de kuruldu (“国家863计划成果产业化基地”).
Yörünge altı fırlatma siteleri
- Nanhui (南汇县老港镇东进村) 19 Şubat 1960'ta bir T-7M ağır yük roketinin ilk başarılı fırlatımı.
- Üs 603 (安徽广德誓节渡中国科学院六〇三基地), ayrıca Guangde Fırlatma Sitesi (广德发射场) olarak da bilinir. Sekiz beyaz fareyi taşıyan bir biyolojik deneysel T-7A (S1) ağır yük roketinin ilk başarılı uçuşu 19 Temmuz 1964'te başlatıldı ve geri getirildi.
Uydu fırlatma merkezleri
ÇHC, 4 uydu fırlatma merkezini işletmektedir:
- Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi (JSLC)
- Xichang Uydu Fırlatma Merkezi (XSLC)
- Taiyuan Uydu Fırlatma Merkezi (TSLC)
- (WSLC)
İzleme ve kontrol merkezleri
- Pekin Havacılık Komuta Kontrol Merkezi (BACCC)
- Xian Uydu İzleme ve Kontrol Merkezi (XSCC) Üs 26 (二十六基地)olarak da bilinir
- Altı Yuanwang sınıfı uzay izleme gemi filosu.
- Veri yayın (röle) uydusu (数据中继卫星) Tianlian I (天链一号), özellikle Shenzhou 7 uzay gemisi ile yer istasyonu arasındaki iletişim süresini azaltmak için geliştirildi; aynı zamanda aktarılan verilerin miktarını da arttıracaktır. Şu anki yörüngede yüzde 12'lik kapsama bir artış ile yüzde 60'a kadar çıkacaktır.
- Derin Uzay Takip Ağı, Pekin, Şanghay, Kunming ve Urumçi'deki radyo antenleriyle bir araya getirilerek 3000 km VLBI (甚长基线干涉).
Dahili takip istasyonları
- Çin'in kuzeybatısındaki Kashi, kuzey doğudaki Jiamusi ve güneydeki Sanya'da büyük bir üçgen oluşturan yeni bütünleşik kara tabanlı alan izleme ve kontrol ağı istasyonları.
- Weinan İstasyonu
- Changchun İstasyonu
- Qingdao İstasyonu
- Zhanyi İstasyonu
- Nanhai İstasyonu
- Tianshan İstasyonu
- Xiamen İstasyonu
- Lushan İstasyonu
- Jiamusi İstasyonu
- Dongfeng İstasyonu
- Hetian İstasyonu
Denizaşırı takip istasyonları
- Karachi İstasyonu
- Tarawa İstasyonu, Kiribati (2003 yılında söküldü)
- Malindi İstasyonu
- Namibya'daki Swakopmund izleme istasyonu
Ayrıca Fransa, Brezilya, İsveç ve Avustralya ile paylaşılan alan izleme olanakları.
Mürettebatlı uzay aracı iniş sitesi
- Siziwang Banner (Eyalet eşdeğeri)
Mürettebatlı uzay uçuşu programları
Proje 714
İki süper güç arasındaki Uzay Yarışı ayın fethi ile zirveye ulaştığında, Mao Zedong ve Çu Enlay 14 Temmuz 1967'de ÇHC'nin geride kalmamasına karar verdi ve bu nedenle Çin'in kendi mürettebatlı uzay programı başlatıldı. Çok gizli olan Proje 714, Shuguang uzay aracı ile 1973 yılına kadar iki kişiyi uzaya yerleştirmeyi amaçladı. Bu hedef için 19 Ocak 1971'de pilotları seçildi. CZ-2A roketiyle fırlatılacak Shuguang-1 uzay aracı iki mürettebatı taşımak üzere tasarlandı. Program 13 Mayıs 1972'de ekonomik nedenlerle resmen iptal edildi, ancak Kültür Devrimi'nin iç politikası muhtemel kapanışa neden oldu.
Kısa süren ikinci mürettebat programı, FSW uyduları tarafından iniş teknolojisinin başarılı bir şekilde uygulanmasına (Dünya'da SSCB ve ABD'nden sonra üçüncü) dayanıyordu. 1978'de fotoğrafları da içeren bazı detayların açıkça yayınlanmasıyla birkaç kez duyuruldu, ancak 1980'de aniden iptal edildi. İkincil mürettebatlı programın yalnızca propaganda amaçlı olarak yaratıldığı ve hiçbir zaman sonuç üretmeye yönelik olmadığı iddia edildi.
Proje 863
Mart 1986'da Çin Bilimler Akademisi tarafından Uzayda Yolculuk Bilimi 863-2 planı olarak yeni bir mürettebatlı uzay programı önerildi. Bu, astronot mürettebatını bir uzay istasyonuna taşımak için kullanılan bir mürettebatlı uzay aracından (Proje 863-204) oluşuyordu (Proje 863-205). O yılın Eylül ayında, eğitim alan astronotlar Çin medyası tarafından sunuldu. Önerilen çeşitli mürettebatlı uzay araçları çoğunlukla uzay uçaklarıydı. Proje 863 sonuçta 1992'de Proje 921'e dönüşmüştür.
Proje 921
Uzay aracı
1992'de, mürettebatlı bir uzay aracını fırlatmak için planlanan 921 Projesinin ilk aşaması için izin ve finansman sağlandı. Shenzhou programında dört adet sınırsız test uçuşu ve iki mürettebatlı görev vardı. İlki 20 Kasım 1999'da Shenzhou 1 idi. 9 Ocak 2001'de Shenzhou 2 deney hayvanlarını taşımaya başladı. Deney kuklalarını taşıyan Shenzhou 3 ve Shenzhou 4, 2002'de fırlatıldı. Bunların ardında başarılı Shenzhou 5, Çin'in 15 Ekim 2003'te uzaya ilk mürettebatlı yaptığı görev, Yang Liwei'nin yörüngede 21 saat bulunmasını sağladı ve Çin'i yörüngeye bir insan taşıyan üçüncü ulus yaptı. Shenzhou 6 iki yıl sonra Proje 921'in ilk aşamasını bitirdi. Görevler, Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'ndeki Uzun Yürüyüş 2 roketiyle yapıldı. Çin Mürettebatlı Uzay Mühendisliği Ofisi, mürettebatlı Shenzhou görevleri için mühendislik ve idari destek sağlamaktadır.
Uzay laboratuvarı
Proje 921'in ikinci aşaması, Çin'in ilk uzay yürüyüşü görevi olan Shenzhou 7 ile başladı. Daha sonra, ilk Çin uzay laboratuvarında iki mürettebatlı görev planlandı. PRC başlangıçta Rusya'dan ithal edilen yerleştirme teknolojileri ile Shenzhou uzay aracını tasarladı; bu nedenle Shenzhou, Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS - International Space Station) ile uyumludur. 29 Eylül 2011'de Çin, Tiangong 1'i başlattı. Bu hedef modül, planlanan bir uzay istasyonu için gerekli olan teknolojiyi denemenin ilk adımıdır.
31 Ekim 2011'de, Uzun Yürüyüş 2F roketi, Shenzhou 8 ile mürettebatsız uzay aracı Tiangong 1 modülü ile iki kez kenetlendi. Shenzhou 9 aracı, 16 Haziran 2012'de 3 mürettebat ile yola çıktı. Tiangong-1 laboratuvarı ile 18 Haziran 2012'de saat 06:07'de Çin'in ilk insanlı uzay aracı yerleşimi işaretleme ile gerçekleşti. Başka bir insanlı görev olan Shenzhou 10 görevi, 11 Haziran 2013'te gerçekleştirildi. Tiangong 1 hedef modülünün daha sonra ayrılması bekleniyor.
İkinci bir uzay laboratuvarı , 15 Eylül 2016, 22:04:09'da (UTC+8) başlatıldı. Fırlatma yükü 8,600 kg, uzunluğu 10.4m, genişliği 3.35m ile Tiangong 1'e çok benzemekteydi. Tiangong 2, Ekim 2016'da Shenzhou ile kenetlenecek ve gelecekte daha doğrusu onaylanmamış bir görev olan Shenzhou 12 ile buluşacaktır. Tiangong 2 görevi, KUTUPSAL gama ışını patlaması dedektörünü, Mozi 'Nicem (Kuantum) Bilim Uydusu' ile birlikte kullanılmak üzere bir uzay-Dünya nicem anahtarı yayılımı ve lazer iletişim deneyleri ile bir sıvı köprü kılcal ısıl ısıyayma deneyini (Termokapiller konveksiyon deneyi) ve bir uzay malzemesi deneyini içermektedir. Ayrıca bir stereoskopik mikrodalga yükseklik ölçeri, bir uzay bitki büyüme deneyi ve birçok açılı geniş-tayflı görüntüleyici ve çoklu-tayflı uzantı görüntüleme spektrometresi de bulunmaktadır. Bütünleşik TG-2'de ayrıca dünyada ilk kez yerinde olan soğuk atom kaynak saati de olacaktır.
Uzay istasyonu
Daha büyük bir temel kalıcı uzay istasyonu (基本形 空间站), Proje 921'in üçüncü ve son aşaması olacaktır. Bu, 2020'den önce tamamlanacak yaklaşık 60 tonluk bir ağırlıkla modüler bir tasarım olacaktır. Tiangong 3 olarak adlandırılan ilk bölüm, Tiangong 2'den sonra başlatılacaktır. Tiangong 3, 22 ton ağırlığında ve 18,1 metre uzunluğunda olacaktır. Uzay istasyonunu inşa etmek için ek modüller birkaç görevde bağlanacaktır.
Bu, aynı zamanda, Shenzhou 7'nin duyurulmasından sonra varlığı resmî olarak ilk defa açıklanan Çin'in mürettebatlı uluslararası işbirliğinin başlangıcı olabilir.
Çin uzay istasyonunun 2020'de tamamlanması planlanıyor.
Önerilen Ay araştırması programı
Şubat 2004'te ÇHC resmi olarak, mürettebatsız Ay keşif projesinin uygulama aşamasını başlattı. Çin Ulusal Uzay İdaresinin yöneticisi 'a göre proje üç aşamalı olacaktır: Ay'ın etrafında dönüş; Ay'a iniş; ve malzeme örneklerini Dünya'ya getirme. İlk aşama, 2007'den önce 1,4 milyar renminbi (yaklaşık 170 milyon ABD doları) harcama ile Ay çevresinde bir uyduyu Ay yörüngesine yerleştirme olarak planlanıyor ve bu aşama devam etmektedir. İkinci aşama, 2010'dan önce bir araziye gönderilmeyi içeriyor. Üçüncü evre, 2020'den önce Ay'dan toprak numunelerini toplamayı içermektedir.
27 Kasım 2005'te, mürettebatlı uzay uçuşu programının komutan yardımcısı, ÇHC'nin 2020'de Ay'a bir uzay istasyonu ve mürettebat görevini tamamlamayı planladığını açıkladı ve finansmanın hükûmet tarafından onaylandığı varsayıldı. 14 Aralık 2005'te, "ayın yörüngesine uyduları fırlatma çabası, 2007'de, Ay'a inişi gerçekleştirmeyi amaçlayan bir programla yerini alacağı" bildirildi.
2012'de mürettebatlı olmayan uzay araçlarını aya geri göndermek için bir program başlayacak ve mürettebatlı program 2017'de başlayana kadar beş yıl sürecek ve mürettebatlı bir Ay programı ile bundan bir süre önce Ay'a varılacak ve inilecektir.
Bununla birlikte, 1962 Sovyet UR-700M sınıfında (Proje Aelita), LTO'da 500 tonluk bir yük başlatabilen tamamen yeni bir ay roketi geliştirme kararı ve daha gösterişsiz 50 ton Ay aktarım yörüngesi'ne (LTO - Lunar transfer orbit) LV yükünü, 2006 yılındaki bir konferansta CZ-2 ve CZ-4A roket motorlarını geliştiren bir sıvı itici roket motoru uzmanı akademisyen Zhang Guitian (张贵田) tarafından tartışılmıştır.
22 Haziran 2006'da, Ay Sonda Projesi olan, Çin'in Ay keşif programını, Genel Sekreter Yardımcısı Long Lehao hazırladı. Çin'in ilk ay yürüyüşünü 2024'te gerçekleştireceğini bildirdi.
Eylül 2010'da, ülkenin 2025'e kadar Ay'a bir insan göndererek derin uzayda keşifler yapmayı planladığı açıklandı. Çin ayrıca, Ay'dan kaya örneğini 2017'de Dünya'ya geri getirmeyi ve daha sonra Ay'ın yüzeyinde bir gözlemevi kurmayı umuyor. başında bulunan Komutan ve Çin Bilimler Akademisi'nden bir akademisyen olan Ye Peijian, Çin'in "2013 yılına kadar Mars'ın keşfedilmesine tam kapasite ile katkı yapacağını" söyledi.
14 Aralık 2013'te Çin'in Chang'e 3, 1976'da Luna 24'ten beri Ay'da yumuşak araziye inen ilk nesne oldu.
Resmi Ay Keşfi Programı amblemi Çin tarafından belirtildiği gibi, bir kaligrafik Ay ideogramı ile gösterilir (月), ortasında iki insan ayak izi olan olgunlaşmamış bir ay şeklindedir ve Programın nihai amacı, Dünya'nın doğal uydusu üzerinde kalıcı bir insan varlığı oluşturmaktır.
Yang Liwei, 22 Mayıs 2007'de Pekin'deki Uluslararası Astronotik (Uzayda yolculuk bilimi) Akademisi Uzay Sempozyumu'nda (IAA), Ay keşfinin Mars'a ve diğer gezegenlere gerçekleştirilecek bir uçuş gerçekleştirmek için çok önemli bir adım olduğunu ilan etti.
Uygulamaya göre, tüm proje yalnızca çok erken bir hazırlık araştırması safhasında olduğundan yetkililer tarafından resmi bir Mürettebatlı Ay programı henüz ilan edilmedi. Bununla birlikte, varlığı medyadaki düzenli kasıtlı sızıntılarla ortaya çıkmaktadır. Bilinen bir örnek, 2008 Mayıs Günü kutlamaları sırasında bir Çin TV kanalında (东方 卫视) gösterilen 'dır (月球车).
Mars görevi ve ötesi
Çin Ulusal Uzay İdaresinin yöneticisi Sun Laiyan, 20 Temmuz 2006'da, Çin'in önümüzdeki beş yıl boyunca, Onbirinci Beş Yıllık Plan (2006-2010) Programı döneminde Mars'a yönelik derin uzay araştırmalarına odaklanacağını söyledi.
İlk mürettebatsız Mars keşif programı, 2033-2043 yılları arasında sürebileceği gibi, 2040-2060 yıllarında da mürettebatlı bir aşamadan geçebilir. Bu 2011'de insanlı görev için hazırlanan çalışmasıdır.
Ayrıca, derin uzayda Mars'a mürettebatlı uçuşu daha güvenli hale getirmek için, bir uzay hava durumu tahmini sistemi görev uyduları 'e yerleştirildiğinde 2017 yılına kadar tamamlanacaktır.
Shenzhou uzay aracının baş tasarımcısı, 2006'da bir röportajda şunları söyledi:
“ | Çince: 搞航天工程不是要达成升空之旅, 而是要让人可以正常在太空中工作, | ” |
— Akademisyeni |
Uzaya Dayalı Güneş Enerjisi
Toronto, Kanada'daki 2015 'ndeki 'nin (CAST - China Academy of Space Technology) sunumuna göre, Uzaya Dayalı Güneş Enerjisine Çin'in ilgisi 1990-1995 döneminde başladı. 2011 yılına kadar ulusal bir program önerisi getirildi, Öncü Profesör Wang Xiji gibi savunucularla Bilim ve Teknoloji Bakanlığı'nın bir makalesinde "Çin sağlam bir sanayi vakfı inşa etmişti, Yeterli teknolojiyi edindi ve tarihteki en iddialı uzay projesini gerçekleştirecek kadar parası vardı. Tamamlandığında, 100MW kapasiteli güneş istasyonu, en az bir kilometrekareye kadar uzayacak ve Uluslararası Uzay İstasyonunu gölgede bırakacak ve uzaydaki en büyük insan yapımı nesne haline gelecektir." ve "hızla harekete geçmezse Çin'in başta ABD ve Japonya olmak üzere diğer ülkelerin uzayda stratejik olarak önemli yerlerde bulunmasına izin vereceğini söyledi." Global Security, 2011-01 Roket İtkileri Dergisi'nde, 10.000 MW kapasiteli, 50.000 ton kütleli bir yörünge güneş enerjisi santrali inşaatı için Uzun Yürüyüş-9 (CZ-9) ağır yük sisteminin 620+ fırlatımına ihtiyaç duyulduğunu belirtti.
2013 yılına kadar ulusal bir hedef vardı; "Devlet, dünyanın dışından gelen gücün, güneş enerjisi ve diğer alan enerji kaynaklarının geliştirilmesi gibi, Çin'in gelecekteki yönü olmaktadır" ve aşağıdaki yol haritası belirlenmiştir: "Çin Uzay Teknolojisi Akademisi, 2010 yılında kavram tasarımını tamamlayacak; 2020'de, yörünge içi yapı ve kablosuz yayınların endüstriyel düzeyde testlerini bitirecektir. 2025'te LEO'da ilk 100kW SPS gösterisini tamamlayacağız; ve 2035 yılında, 100MW SPS'nin elektrik üretim kapasitesi olacaktır. En sonunda 2050'de ilk ticari seviyedeki SPS sistemi GEO'da faaliyete geçecektir." Makale, "SPS gelişiminin büyük bir proje olmasından bu yana, bir Apollo programı enerjisine eşdeğer olarak kabul edilecektir. Geçen yüzyılda, Amerika'nın dünya çapında bilim ve teknolojideki lider konumu, Apollo programının uygulanması ile ilişkili teknolojik ilerlemelerle ayrılmaz bir biçimde bağlantılıydı. Benzer şekilde, Çin'in uzay teknolojisindeki güncel başarıları, uzaydaki ardışık nesillerdeki uydu projeleri üzerine inşa edildiğinde, Çin uzaydan enerjinin sürdürülebilir kalkınmasını sağlamak için uzay bilimindeki yeteneklerini kullanacaktır."
Çin Uzay Teknolojisi Akademisi ekibi, 2015 yılında Çoklu-Döner Ortak kavramının videolarıyla Uluslararası SunSat Tasarım Yarışması'nı kazandı. Tasarım, Uzay İletişimi Çevrimiçi Yayınındaki bir makalede ayrıntılı olarak sunuldu.
2016'da, Merkezi Askeri Komisyon'un Halk Kurtuluş Ordusu Silahlanma Geliştirme Bölümünün Genel Sekreter Yardımcısı Korgeneral Zhang Yulin, Çin'in bir sonraki adımında, endüstriyel kalkınma için Dünya-Ay alanından faydalanmaya başlamasını önermişti. Amaç, enerjiyi Dünya'ya ışınlayacak uzaya dayalı güneş enerjisi uydularının inşası olacaktı.
Hedefler
Çin Ulusal Uzay İdaresi, uzun vadeli hedeflerinin şunlar olduğunu belirtti:
- Uzay bilimi dünyasındaki konumlarını iyileştirme
- Mürettebatlı bir uzay istasyonu kurmak
- Ay'a Mürettebatlı Görevler
- İnsanlı bir Ay üssü oluşturma
- Mars'a insansız görev
- Endüstriyel gelişme için Dünya-Ay alanından yararlanım. Bu hedefte amaç, enerjiyi Dünya'ya ışınlayacak uzaya dayalı güneş enerjisi uydularının inşası olacaktı.
Projelerin listesi
Uydular ve bilim
- Uzay Tabanlı ASAT Sistemi, tarafından geliştirilen küçük ve nano uydular.
- Çift Yıldız Görevi, 2003 ve 2004'te Dünya'nın manyetosferini incelemek üzere ESA ile birlikte başlatılan iki uydudan oluşuyordu.
- , uzaktan algılama veya serisi: CBERS, Dong Fang Hong, Fanhui Shi Weixing, Yaogan ve Ziyuan 3.
- Tianlian 2 (天链二号) (DFH-4 uydu veri yolu tabanlı, %85'e kadar kapsamlı iki uydulu bulunan yeni nesil veri yayın (röle) uydusu (DRS) sistemi.
- "Onbirinci Beş Yıllık Plan" döneminde (2006-2010) 60 ila 70 uydudan oluşan Beidou uydu konumlandırma sistemi veya COMPASS Uydu Konumlandırma Sistemi.
- Astrofizik araştırması, 2008'de dünyanın en büyük başlatımı ile 2010 yılına kadar Proje 973 Uzay Sabit X-Işını Modülasyon Teleskobu ((硬X射线调制望远镜, HXMT - Hard X-ray Modulation Telescope).
- 2017 yılına kadar tamamlanacak Uzay hava durumu tahminleri için Kuafu görev uyduları.
- Derin Uzay Takip Ağı, dünyanın en büyük teleskobu, Guizhou'da 500 m ve 3000 km radyo anteni ile tamamlandı.
- Bir göktaşı ya da kuyrukluyıldızın yönünü yeniden yönlendirme sürecini test etmek için Derin Etki tarzı bir görev.
Uydu fırlatma merkezi
- Hainan Uzay limanı dördüncü ve güneydeki uzay merkezi, yeni CZ-5 Heavy ve mürettebatlı ay görevlerine uyacak şekilde yükseltilecektir.
Fırlatma araçları
- Air-Launched SLV, 50 kilo üzeri yükü 500 km SSO'ya yerleştirebilmektedir.
- (开拓者一号), (开拓者一号甲), (开拓者二号), (开拓者一二甲) Tüm yeni sınıf-katı yörünge fırlatma araçları
- (开拓者一号乙) iki katı güçlendirici ilave edilerek
- bir temelli, ancak yeni bir N2O4/UDMH ikinci aşaması
- Çin uzay istasyonu modüllerinin fırlatımı için hazırlanmıştır. LEO'ya 14 ton'a kadar yük taşıma kapasitesi ve 12 roket motoru tarafından geliştirilen 9000 (kN) kaldırma itkisi, 5.20 m çapında ve geniş uzay aracı uyumu için 12.39 m uzunluğunda genişletilmiş frenleme ile birlikte
- Kaçış kulesi olmadan değiştirilmiş , özellikle Shenzhou kargosu ve LEO'ya 11.2 tona kadar yük taşıma kapasiteli uzay laboratuvarı modülü gibi insansız görevleri başlatmak için kullanılır.
- LEO'ya 13 tona kadar yük taşıma kapasitesine sahip daha büyük boyutlu sıvı itici kayışlı motorları kullanan daha güçlü, uzun menzilli roketler
- , çekirdeğini, 'yle iki ile birleştiren aracı başlatıcı
- Daha etkin ve toksik olmayan uzay aracı yakıtı (LEO'ya 25 ton) bulunan ikinci nesil ELV
- 500 kg ile 700 km'ye kadar küçük uyduları fırlatma ihtiyacını karşılamak için kısa fırlatma hazırlık süresi, düşük maliyet ve yüksek güvenilirlik ile Chang Zheng 6 veya Küçük Fırlatma Aracı (SLV - Small Launch Vehicle), 2010'da ilk uçuş; Projenin Baş Tasarımcısı Fan Ruixiang (范瑞祥) ile birlikte
- , Ay Keşif Programının 4. Aşaması için kullanıldı (嫦娥-4 工程), 2024 yılı için beklenen kalıcı üs (月面 驻留); Sovyet benzeri ay iniş görevini destekleyebilecek Ay ve Derin uzay yörünge enjeksiyonu için ikinci nesil Ağır yük ELV'si (LEO'ya 70 ton).
- Uzay mekiği—ikinci nesil insanlı uzay aracı
- Yeni ikinci nesil insanlı, yeniden kullanılabilir uzay aracı
Uzay keşifleri
- —Shenzhou uzay aracı
- —
- —Çin Uzay Laboratuvarı ve Çin Kalıcı Uzay İstasyonu, kısa süreli ve daha sonra sürekli kullanım
- (货运飞船)—Shenzhou uzay aracının insansız versiyonu, ve Dünya'ya dönüş kargosunu tekrar ikmal edecek
- —İnsansız yük gemisi Tiangong-1'in tasarımına dayanan Çin Kalıcı Uzay İstasyonu'nu yeniden ikmal için, ancak yeniden giriş amaçlı değildir, ancak çöp yok etme için kullanılabilir.
- Çin Ay Keşif Programı
- Ay programı birinci aşaması (嫦娥-1 工程)—2007'de CZ-3A ile fırlatılmış iki insansız ay yörünge sondası
- Ay programı ikinci aşaması (嫦娥-2 工程)—2013'te CZ-5/E ile fırlatılmış birkaç gezginin Ay'a ilk inişi
- Ay programı üçüncü aşaması (嫦娥-3 工程)—2017'de CZ-5/E ile fırlatılacak otomatik Ay'a iniş ve dönüş görevi ve Ay malzeme örneği taşıma
- Ay programı dördüncü aşaması (嫦娥-4 工程)—2024'te CZ-7 ile başlatılacak: insanlı görev ve kalıcı üsler (月面驻留)
- Çin'in Mars araştırması—Kasım 2011'de Rusya ile ortak Fobos-Grunt görevinde Yinghuo-1 yörüngecisi fırlatıldı, ancak Dünya yörüngesinden çıkamadı ve 15 Ocak 2012'de yıkıcı tekrar girişi yaptı. Planlanan diğer görevler arasında, ileride gezginlerin gönderilmesi ve muhtemel mürettebatlı görevler yer alıyor. Rus Uzay Ajansı başkanı Eylül 2006'da RIA Novosti'ye Çin'in, Mars uydusu Phobos'tan toprak örneği getirmek için bir Rus projesine katılmak üzere 2006 sonuna kadar bir sözleşme imzalayacağını açıkladı. Aynı zamanda görev için Xinhua'ya göre Mars'tan örnek toplanacağı bilgisini içeriyordu. Mars'ın ilk Amerikan görevinden beş yıl sonra, Halkın Günlüğü, Çin'in sonunda "teknik olarak Mars'ı keşfetmeye hazır" olduğunu açıkladı.
- Derin uzay araştırması—Güneş sisteminin tamamı boyunca gidecek uzay aracı
Araştırma
Uzay Bilimi ve Uygulamalı Araştırma Merkezi (CSSAR), 1987'de Uzay Fiziği Enstitüsü'nün (yani, 1958'de Uygulamalı Jeofizik Enstitüsü'nün) ve Uzay Bilimi ve Teknolojileri Merkezi'nin (1978'de kurulan) birleştirilmesiyle kuruldu. CSSAR'ın araştırma alanları ağırlıklı olarak kapak 1'i kapsar. Uzay Mühendisliği Teknolojisi; 2. Uzay Hava Araştırması, Araştırma ve Tahmin; 3. Mikrodalga Uzaktan Algılama ve Bilgi Teknolojisidir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . . 5 Kasım 2019. 8 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c Myers, Steven Lee (15 Ekim 2021). "The Moon, Mars and Beyond: China's Ambitious Plans in Space". The New York Times (Amerikan ingilizcesi). ISSN 0362-4331. 12 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Eylül 2023.
- ^ Kania, Elsa B.; Costello, John (23 Şubat 2021). "Seizing the commanding heights: the PLA Strategic Support Force in Chinese military power". (İngilizce). 44 (2). ss. 218-264. doi:10.1080/01402390.2020.1747444. ISSN 0140-2390.
- ^ Pollpeter, Kevin; Chase, Michael; Heginbotham, Eric (2017). The Creation of the PLA Strategic Support Force and Its Implications for Chinese Military Space Operations (İngilizce). RAND Corporation. doi:10.7249/rr2058. ISBN .
- ^ . 国家航天局网. 17 Mayıs 2006. 15 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2008.
- ^ . China Aerospace Science and Technology Corporation (Çince). 29 Temmuz 2016. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2022.
- ^ a b . China Aerospace Science and Technology Corporation (Çince). 3 Ağustos 2016. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2022.
- ^ [Zhao Jiuzhang and China Satellite] (Çince). 中国科学院. 16 Ekim 2007. 14 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2008.
- ^ a b . 南汇医保信息网. 19 Haziran 2006. 14 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008.
- ^ . China Aerospace Science and Technology Corporation (Çince). 30 Eylül 2016. 13 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2022.
- ^ 宋忠保; 沈慧良 (5 Kasım 2015). . 中国科学院国家空间科学中心 (Çince). 13 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2022.
- ^ (PDF). Futron Corporation. 2003. 19 Nisan 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2011.
- ^ . 第三媒体. 2 Eylül 2006. 10 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2008.
- ^ . China Aerospace Science and Technology Corporation (Çince). 30 Eylül 2016. 14 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2022.
- ^ . China Aerospace Science and Technology Corporation (Çince). 30 Eylül 2016. 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2023.
- ^ . 新浪网 (Çince). 13 Nisan 2020. 28 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2022.
- ^ . 雷霆万钧. 16 Eylül 2005. 22 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2008.
- ^ . China Aerospace Science and Technology Corporation (Çince). 30 Eylül 2016. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2022.
- ^ a b Meyskens, Covell F. (2020). Mao's Third Front: The Militarization of Cold War China. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. doi:10.1017/9781108784788. ISBN . OCLC 1145096137.
- ^ "第一艘无人试验飞船发射成功—回首航天路". cctv.com. 5 Ekim 2005. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
- ^ . 中国中央电视台. 3 Temmuz 2007. 8 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2008.
- ^ . Çin Merkez Televizyonu. 3 Temmuz 2007. 20 Aralık 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2008.
- ^ . 雷霆万钧. 19 Eylül 2005. 22 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2008.
- ^ . 雷霆万钧. 16 Eylül 2005. 22 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2008.
- ^ . cctv.com. 5 Ekim 2005. 20 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
- ^ a b . China Aerospace Science and Technology Corporation (Çince). 30 Eylül 2016. 15 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2022.
- ^ . 中国航天科技集团公司 (Çince). 中国航天报. 7 Aralık 2014. 10 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2021.
- ^ ""倚天长剑"飞向太平洋". China Aerospace Science and Technology Corporation (Çince). 30 Eylül 2016. 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Mayıs 2023.
- ^ . 平湖档案网. 11 Ocak 2007. 23 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
- ^ . 中国运载火箭技术研究院. 28 Temmuz 2008. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2008.
- ^ "江泽民为"神舟"号飞船题名". 东方新闻. 13 Kasım 2003. 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
- ^ . 大旗网. 6 Haziran 2008. 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
- ^ "基本概况". 中国科学院上海光学精密机械研究所. 7 Eylül 2007. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.[]
- ^ "金怡濂让中国扬威 朱镕基赞他是"做大事的人"". . 23 Şubat 2003. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
- ^ "Status of International Agreements relating to activities in outer space as at 1 January 2014" (PDF). United Nations Office for Outer Space Affairs. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Mart 2015.
- ^ a b Ian Sample. "US scientists boycott Nasa conference over China ban". The Guardian. 31 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ekim 2013.
- ^ Seitz, Virginia (11 Eylül 2011), (PDF), Office of Legal Counsel, cilt 35, 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 23 Mayıs 2012
- ^ . 新华网内蒙古频道. 5 Aralık 2007. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2008.
- ^ . 水母网. 2 Nisan 2005. 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2008.
- ^ . 烟台大众网. 6 Haziran 2007. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2008.
- ^ . 国家航天局网. 14 Temmuz 2008. 29 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2008.
- ^ . 蓝田玉PDF小说网. 1 Mart 2008. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2008.
- ^ "贝时璋院士:开展宇宙生物学研究". 新浪. 15 Kasım 2006. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008.
- ^ "远望六号航天测量船交付将执行神七任务". 人 民 网. 14 Nisan 2008. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Nisan 2008.
- ^ "我国首颗中继卫星发射成功 将测控神七飞行". 人 民 网. 26 Nisan 2008. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 27 Nisan 2008.
- ^ "天链一号01星发射现场DV实录". 新浪. 27 Nisan 2008. 16 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2008.
- ^ . 上海科技. 18 Haziran 2008. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2008.
- ^ "海南省三亚市新型综合航天测控站建成并投入使用". 中国政府网. 25 Nisan 2008. 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Nisan 2008.
- ^ "South Tarawa Island, Republic of Kiribati". Global Security. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
- ^ "Chinese Crewed Capsule 1978". Encyclopedia Astronautica. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2009. http://www.astronautix.com/articles/chidoors.htm 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . The Space Foundation. 10 Nisan 2010. 4 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ Jonathan Amos (18 Haziran 2012). "Shenzhou-9 docks with Tiangong-1". BBC. 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Haziran 2012.
- ^ "Chinese Shenzhou craft launches on key space mission". BBC News. 31 Ekim 2011. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Aralık 2014.
- ^ Katie Hunt ve Deborah Bloom (15 Eylül 2016). "China launches Tiangong-2 space lab". CNN. 26 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.
- ^ a b Rui Barbosa (14 Eylül 2016). "China launches Tiangong-2 orbital module". NASASPACEFLIGHT.com. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.
- ^ David, Leonard (11 Mart 2011). . SPACE.com. 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2011.
China is ready to carry out a multiphase construction program that leads to the large space station around 2020. As a prelude to building that facility, China is set to loft the Tiangong-1 module this year as a platform to help master key rendezvous and docking technologies.
- ^ "权威发布:神舟飞船将从神八开始批量生产". 新华网. 26 Eylül 2008. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Eylül 2008.
- ^ "China takes first step towards space station". 20 Eylül 2011. 11 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ http://www.cio-today.com/news/China-To-Send-People-to-Moon/story.xhtml?story_id=032001DRNFR4[]
- ^ . 虚幻军事天空. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007.[]
- ^ . 国家航天局网. 25 Temmuz 2006. 14 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2008.
- ^ . 河北院士联谊会秘书处. 14 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007.
- ^ "Expert China could put a man on the moon by 2024". CNET.com. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
- ^ "China a Step Ahead in Space Race". The Wall Street Journal. 28 Eylül 2010. 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ . French Tribune. 21 Eylül 2010. 25 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
- ^ "China lands Jade Rabbit robot rover on Moon". BBC. 14 Aralık 2013. 21 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ Simon Denyer (14 Aralık 2013). "China carries out first soft landing on moon in 37 years". Washington Post. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ "Astronauts share their experiences". . 22 Mayıs 2007. 16 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2007.
- ^ "China has no timetable for crewed moon landing". Xinhua News Agency. 26 Kasım 2007. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Ekim 2008.
- ^ "People's Daily Online - Roundup: China to develop deep space exploration in five years". 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ . 29 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ "我国目光超越月球 "夸父计划"雄心勃勃-科技-人民网". 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ "People's Daily Online - China plans new space project probing Sun-Earth environment". 16 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ "戚发韧:神六后中国航天面临极大挑战". 人 民 网. 15 Ocak 2006. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 13 Mayıs 2008.
- ^ Chen, Stephen (3 Eylül 2011). "Space agency looks to capture sun's power". South China Morning Post. 3 Aralık 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Aralık 2020.
- ^ Pike, John. "CZ-9 Chinese Manned Lunar Booster". Globalsecurity.org. 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
- ^ a b Communication, Online Journal of Space. . Spacejournal.ohio.edu. 16 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 10 Ocak 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ . 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ Communication, Online Journal of Space. . Spacejournal.ohio.edu. 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
- ^ a b Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>
etiketi;:0
isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: ) - ^ "Senior officer expects moon visit by 2036". 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ "China's plans for the Moon, Mars and beyond". 25 Aralık 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
- ^ "中国深空前沿:军事潜力巨大的小卫星研究(组图)". 腾讯新闻. 19 Temmuz 2004. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2008.
- ^ "The first Sino-European satellite completes its mission". ESA. 16 Ekim 2007. 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Eylül 2011.
- ^ . 虚幻天空. 8 Haziran 2008. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2008.[]
- ^ . 硬X射线天文望远镜项目组. 16 Nisan 2004. 26 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2008.[]
- ^ . 中科院大科学装置办公室. 21 Nisan 2008. 11 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2008.
- ^ . Reuters. Web.archive.org. 30 Ağustos 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
- ^ "空射运载火箭亮相珠海航展". 新华网. 1 Kasım 2006. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Mayıs 2008.
- ^ . 虚幻军事天空. 17 Temmuz 2008. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2008.[]
- ^ . 中国空气动力研究与发展中心. 4 Şubat 2008. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008.
- ^ "独家:"神八"将用改进型火箭发射 2010年左右首飞". 人民网. 25 Haziran 2008. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2008.
- ^ . 中国人事报. 14 Mart 2008. 4 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2008.[]
- ^ 中国科学技术协会 (2007). . Pekin, ÇHC: 中国科学技术协会出版社. s. 17. ISBN . 11 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
- ^ . . 11 Temmuz 2007. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2007.
- ^ . Go Taikonauts!. 4 Şubat 2006. 31 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
- ^ . 虚幻军事天空. 13 Şubat 2006. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008.[]
- ^ . 虚幻军事天空. 15 Temmuz 2008. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2008.[]
- ^ . Space Daily. 6 Mart 2014. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
- ^ Morris Jones (3 Mart 2014). . Space Daily. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
- ^ "我国将建首个月球天文台". 新浪网. 4 Kasım 2005. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Temmuz 2008.
- ^ . RIA Novosti. 11 Eylül 2006. 17 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2006.
- ^ "China and Russia to launch joint mission to Mars". . 23 Ağustos 2006. 31 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Eylül 2006.
- ^ ""China is technically ready to explore Mars."". 15 Kasım 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cin Halk Cumhuriyeti nin uzay programi Cin Halk Cumhuriyeti nin yuruttugu ve yonettigi uzay daki faaliyetleri konu alir Cin uzay programinin kokleri yeni yeni muttefik olan Sovyetler Birligi nin yardimiyla Cin in algilanan Amerikan ve daha sonra Sovyet tehditlerine yanit olarak ilk balistik fuze ve roket programlarini gelistirmeye basladigi 1950 lere kadar uzanir Sovyet Sputnik 1 ve American Explorer 1 uydularinin sirasiyla 1957 ve 1958 de firlatilmasindaki basarilardan hareketle Cin ilk uydusu Dong Fang Hong I i Nisan 1970 te Long March 1 roketiyle firlatmis ve bu da onu yorungeye uydu yerlestiren besinci ulke yapmistir Soldan saga yukaridan asagiya Dong Fang Hong I i tasiyan Long March 1 Long March 5B nin firlatilisi Yutu lunar gezicisi Chang e 4 Ay in uzak tarafina inisi Zhurong kesif araci Mars uzerinde Shenzhou 14 murettebati uzaya gidiyor Tiangong uzay istasyonu ustundeki robotik kollar uzay yuruyusu yapan Cinli astronot Cin dunyanin en aktif uzay programlarindan birine sahiptir Uzun Yuruyus roket ailesi ve sinirlari icindeki dort uzay limani Jiuquan Taiyuan Xichang Wenchang tarafindan saglanan uzay firlatma kapasitesiyle Cin her yil en yuksek veya ikinci en yuksek yorungesel firlatma sayisini gerceklestirmektedir Cok sayida iletisim navigasyon uzaktan algilama ve bilimsel arastirma uydularindan olusan bir uydu filosunu isletmektedir Faaliyetlerinin kapsami alcak Dunya yorungesinden Ay ve Mars a kadar genislemistir Cin ABD ve Rusya nin yani sira bagimsiz insanli uzay ucusu kapasitesine sahip uc ulkeden biridir Halen Cin tarafindan yurutulen uzay faaliyetlerinin cogu Cin Ulusal Uzay Idaresi CNSA China National Space Administration ve astronot birliklerini ve Cin Derin Uzay Agini yoneten Halk Kurtulus Ordusu Stratejik Destek Gucu tarafindan yonetilmektedir Baslica programlar arasinda Cin Insanli Uzay Programi BeiDou Navigasyon Uydu Sistemi Cin Ay Kesif Programi Gaofen Gozlemi ve Cin Gezegen Kesfi yer aliyor Son yillarda Cin Chang e 4 Chang e 5 Chang e 6 Tianwen 1 ve Tiangong uzay istasyonu dahil olmak uzere bircok gorev gerceklestirdi TarihceIlk yillar 1950 lerden 1970 lerin ortalarina kadar Qian Xuesen Cin uzay programinin oncusu 1949 daki dogumundan sonra yeni kurulan Cin Halk Cumhuriyeti ulusun Soguk Savas savunmasini gelistirmek icin fuze teknolojisinin pesindeydi Cin in uzay programi 1950 lerde fuze arastirmalari seklinde basladi Cin Sovyet isbirligi donemi Amerika Birlesik Devletleri Kore Savasi sirasinda nukleer silahlar kullanmakla tehdit ettikten sonra Baskan Mao Zedong yalnizca kendi nukleer caydiriciliginin yeni kurulan CHC nin guvenligini garanti edecegine karar verdi Buna ek olarak Cin in kendisine saygi duymayan dunya gucleri arasinda konum kazanmasini istedi Boylece Mao 15 Ocak 1955 te yapilan bir Cin Komunist Partisi Merkezi Komitesi toplantisinda savas basliklari ile nukleer bombalar ve birlesik fuzeler de dahil olmak uzere Cin in kendi stratejik silahlarini gelistirme kararini ilan etti Cin nukleer silah programi 02 kod adi ile belirlendi Cince 我们不但要有更多的飞机大炮 而且还要有原子弹 在今天这个世界上 我们要不受人家欺侮 就不能没有这个东西 Daha cok ucaga ve toplara ihtiyacimiz yok nukleer silahlara ihtiyacimiz var Gunumuzde dunyada zorbaliga ugramaktan kacinmak icin onlara sahip olmayi goze almaliyiz 1955 yilinda birinci sinif roket bilimcisi Qian Xuesen 钱学森 Amerika Birlesik Devletleri nden Cin e dondu Ulusal Savunma Bakanligi 5 Akademisi 8 Ekim 1956 da kizil korku sirasinda Birlesik Devletler tarafindan komunist olmakla suclandiktan sonra yeni yonetici Qian Xuesen ile birlikte kurulmustur Akademi 1 Mart 1956 da kabul edilen ve Cin havaciliginin ilk On Iki Yillik Plani olarak bilinen ilk balistik fuze programinin gelistirilmesine basladi 1956 da Qian Cin in fuze programinin gelistirilmesi icin yalnizca birkac ay icinde onaylanan bir teklif sundu 8 Ekim de Cin in ilk fuze arastirma enstitusu olan Milli Savunma Bakanligi na bagli Besinci Arastirma Akademisi cogu Qian tarafindan ise alinan 200 den az personel ile kuruldu Olay daha sonra Cin in uzay programinin dogusu olarak kabul edildi Cin mevcut tum kaynaklardan tam olarak yararlanmak icin Sovyetler Birligi ile Cin arasindaki isbirligine dayali teknoloji transfer programinin bir parcasi olarak Aralik 1957 de gizlice Cin e gonderilen iki Sovyet R 2 fuzesinin lisansli bir kopyasini ureterek fuze gelistirmeye basladi Fuzenin Cin versiyonuna 1959 da firlatilmasi beklentisiyle 1059 kod adi verildi Ancak Cin Sovyet ayriligi nedeniyle Sovyet teknik yardiminin aniden geri cekilmesinden kaynaklanan cesitli zorluklar nedeniyle hedef tarih kisa sure sonra ertelendi Bu arada Cin Ic Mogolistan in Gobi colunde ilk fuze test sahasini insa etmeye basladi Burasi daha sonra Cin in ilk uzay ussu olan unlu Jiuquan Uydu Firlatma Merkezi 酒泉卫星发射中心 haline geldi Insanligin ilk yapay uydusu Sputnik 1 in 4 Ekim 1957 de Sovyetler Birligi tarafindan firlatilmasinin ardindan Mao Zedong CHC nin kurulusunun 10 yildonumunu kutlamak icin 1959 yilina kadar yorungeye bir uydu yerlestirme hedefiyle Proje 581 i benimseyerek 17 Mayis 1958 deki Cin Komunist Partisi CKP Ulusal Kongresi nde Cin i super guclerle esit hale getirmeye karar verdi Cince 我们也要搞人造卫星 tercumesi Bizim de uydulara ihtiyacimiz var Ancak bu hedefin gercekci olmadigi cok gecmeden kanitlandi ve ilk olarak sondaj roketlerinin gelistirilmesine odaklanilmasina karar verildi Bu amaca uc asamada ulasilabilirdi once firlatma roketlerini gelistirme ardindan kucuk uydulari yapma ve son asamada buyuk uydulari yapmakti Cin in ilk fuze test ussu olan Kod 20 西北综合导弹试验基地 Nisan 1958 de basladi ve ayni yil 20 Ekim de hizmete girdi Mao Zedong basarili sekilde firlatilisin ardindan T 7M roketini inceliyorIlk Cin fuzesi Ekim 1958 de kendisi bir Alman yukseltilmis bir surumu olan Sovyet R 2 kisa menzilli balistik fuzesi SRBM nin tersine muhendislik yoluyla uretilmis bir kopyasi olarak insa edildi Menzili 590 km agirligi 20 5 ton olan rokette yakit olarak sivi oksijen ve alkol kullanildi Cin in ilk roketi 19 Subat 1960 tarihinde Nanhui firlatma sitesinden basariyla firlatildi Programin ilk basarisi 19 Subat 1960 ta 8 km yukseklige ulasan sondaj roketi T 7M nin firlatilmasiydi Bu Cinli muhendisler tarafindan gelistirilen ilk roketti Basari Mao Zedong tarafindan yerli Cin roketi gelistirmenin iyi bir baslangici olarak ovuldu 1950 lerin samimi Cin Sovyet iliskileri sirasinda SSCB Cinli ogrencileri egitip ve ornek bir R 2 roketi ile yeni baslayacak olan programa sagladigi CHC ile isbirligi icinde bir teknoloji transfer programi yurutuyordu Ancak Sovyet lider Nikita Kruscev i revizyonist saptirimci olarak kinanarak Mao Sovyetler Birligi nde bir karsi devrim oldugunu ve kapitalizmin yeniden kuruldugunu iddia edince iki ulke arasindaki dostane iliski catismaya donustu 1960 taki Cin Sovyet ayriligi sonrasinda tum Sovyet teknolojik yardimlari aniden geri cekildi ve Cinli bilim adamlari son derece sinirli kaynak ve bilgiyle programa devam ettiler Iste bu zorlu kosullar altinda Cin alkol ve sivi oksijenle calisan ilk fuze 1059 u 5 Aralik 1960 ta basariyla firlatti Bu fuze Sovyet fuzesinin basarili bir taklidiydi 1059 fuzesi daha sonra Dongfeng 1 DF 1 东风一号 olarak yeniden adlandirildi Cin Sovyet bolunmesinden sonra fuze gelisimi Cin Sovyet ayriligi nin belirgin olarak sekillenmesinin ardindan son Sovyet uzmaninin Cin i terk etmesinden sadece 17 gun sonra Cin yapimi itici ile yakit tuketen ilk Sovyet yapimi R 2 roketi 10 Eylul 1960 ta basari ile denendi Cin Temmuz 1960 ta orta menzilli balistik fuzeler MRBM gelistirmeye basladi R 2 nin Cinli bir 1059 SRBM fuze kopyasinin ilk basarili firlatimi sadece 5 Kasim 1960 ta iki ay sonra gerceklestirildi Fuze DF 1 olarak da adlandirildi ve ilk DF 2 MRBM 21 Mart 1962 de test edildi ancak basarisiz oldu Soguk Savas gerginliginden dolayi Mao Aralik 1963 te Cin in fuze savunma sistemi kapasitesini gelistirmesi gerektigine karar verdi 2 Subat 1964 te yapilan bir konferans sirasinda 640 talimati 640 gostergesi kabul edildi daha sonra bu Proje 640 olacakti Dongfeng 2 fuzesi Sovyet fuzesinin taklidi hala devam ederken Qian liderligindeki Besinci Akademi tamamen Cinliler tarafindan tasarlanip insa edilen ilk fuze olan Dongfeng 2 nin DF 2 gelistirilmesine baslamisti Mart 1962 deki basarisiz deneme cok sayida iyilestirme ve yuzlerce motor atesleme testinin ardindan DF 2 ilk basarili firlatma 29 Haziran 1964 te Jiuquan da ikinci denemesinde gerceklestirdi Bu Cin in yerli fuze gelistirme tarihinde onemli bir kilometre tasi olarak kabul edildi Gelistirme sonunda 29 Haziran 1964 te basariyla test edilen yeniden tasarlanan DF 2A MRBM ile devam etti 1966 sonuna kadar hizmete girdi Biyolojik bir deney canlisi tasiyan sekiz beyaz fare bir T 7A S1 balistik roketinin ilk basarili firlatma ve kurtarma islemi 19 Temmuz 1964 tarihinde Us 603 ten 安徽广德誓节渡中国科学院六 三基地 baslayarak gerceklesti Sonraki birkac yilda Dongfeng 2 yedi firlatma daha gerceklestirdi ve hepsi basariyla sonuclandi 27 Ekim 1966 da Iki Bomba Bir Uydu projesi kapsaminda DF 2 nin gelistirilmis versiyonu olan Dongfeng 2A bir nukleer savas basligini basariyla firlatip hedefini patlatti Cin in fuze endustrisi olgunlastikca tasiyici roketler gelistirme ve uydulari firlatma konusunda yeni bir plan teklif edildi ve 1965 yilinda Proje 581 adi Proje 651 olarak degistirildi Cin DF 5 kitalar arasi balistik fuze ICBM programini Agustos 1965 te gelistirmeye basladi Tek bir nukleer savas basligi tasiyacak sekilde tasarlanmis ve en cok 12000 km lik bir menzile sahip olmasi kararlastirilmisti Kasim 1966 da Cin in kuzey sinirindan uzakta olan Sansi Eyaletinde ikinci bir balistik fuze testi sitesi Kuzey Fuze Test Sahasi 华北导弹试验场 insa etmeye karar verildi 27 Ekim 1966 da Jiuquan dan bir 20 kiloton DF 2A fuzesi firlatildi 894 km uzakliktaki Lop Nor ya da Us 21 deki hedefin uzerinde 569 metrelik yukseklikte nukleer savas basligi ile patlayarak guc uretti 26 Aralik 1966 da Cin ilk yerli olarak gelistirilen DF 3 orta menzilli balistik fuzeleri IRBM basariyla test etti DF 3 2500 km lik bir menzil ile tek asamali ve tek savas baslikli bir fuze idi DF 4 IRBM nin gelisimi 1967 de tek asamali bir sekilde DF 3 ile paralel olarak basladi Mart 1967 de surer kalkinma icin de Type 092 balistik fuze denizaltisina SSBN eslik etmek uzere JL 1 balistik fuze denizalti firlaticisi uzerinde gelistirmeler baslatildi Iki super guc arasindaki uzay yarisinin Ay a yolculuk ile zirve noktasina ulasmasi uzerine Mao ve Zhou Enlai 14 Temmuz 1967 de Cin in geride kalmamasi icin Cin in kendi murettebatli uzay programina baslamasina karar verdiler 30 Ocak 1970 te Cin yeni gelistirilen iki asamali Dongfeng 4 DF 4 fuzesini basariyla test etti Bu fuzeyle Cin roket kademelendirme ucus sirasinda motor ateslemesi konum kontrolu gibi kritik teknolojilerde basarilarini gosterdi DF 4 mevcut iki Nitrik asit UDMH sivi yakit asamasina eklenen yeni tasarlanmis doner yorunge eklemeli kati yakitli roket motorunun ucuncu asamasiyla Uzun Yuruyus 1 i LM 1 veya CZ 1 长征一号 gelistirmek icin kullanildi Cin in uzay programi Sovyetler Birligi veya Amerika Birlesik Devletleri nin potansiyel istilasina hazirlik amaciyla Cin in engebeli ic kesimlerinde temel sanayiyi ve ulusal savunma endustrisini gelistirmek icin Ucuncu Cephe harekatindan yararlandi ss4 218 219 Cin in yeni havacilik ve uzay sistemlerinin neredeyse tamami 1960 larin sonu ve 1970 lerin basindaki calisma birimleri Jiuquan Uydu Firlatma Merkezi nin genisletilmesi Xichang Uydu Firlatma Merkezi nin insasi ve Taiyuan Uydu Firlatma Merkezi nin insasini iceren Ucuncu Cephe ve Ucuncu Cephe projelerinin bir parcasi olarak kuruldu ss218 219 Dong Fang Hong I Ilk Cin uydusu 1970 Cin in insan tasimasi icin tasarlanan ilk uzay araci Ocak 1968 de Shuguang 1 曙光一号 olarak adlandirildi Cin Medikal Uzay Enstitusu 1 Nisan 1968 de kuruldu ve Merkezi Askeri Komisyon astronotlarin secimini baslatmak icin emir yayinladi Kritik savunma altyapisini nispeten uzaktaki ic bolume Sovyet sinirindan uzakliga tasiyacak ucuncu hat cabasinin bir parcasi olarak Sicuan Eyaleti ndeki Xichang daglik bolgesinde Us 27 kod adi verilen yeni bir uzay merkezi insa etmeye karar verildi Ilk sivi iticili DF 3 orta menzilli balistik fuze 18 Aralik 1968 de Kuzey Fuze Test Sitesinden basariyla firlatildi ve test alanini asti Agustos 1969 da Cin in ilk agir yuk uydu firlatma araci SLV FB 1 in 风暴一号 gelistirilmesi Sanghay 2 Mekanik Elektrik Endustrisi Burosu tarafindan baslatildi Tamamiyla sivi olan iki kademeli firlatici DF 5 ICBM den turetilmistir Birkac ay sonra Pekin de Birinci Uzay Akademisi tarafindan da ayni DF 5 ICBM ye dayanan ve CZ 2 olarak bilinen paralel bir agir yul tasiyicisi SLV programi baslatildi DF 4 Uzun Yuruyus 1 roketini SLV gelistirmek icin kullanildi Mevcut iki Nitrik asit UDMH sivi itici asamalarina ek olarak yeni tasarlanmis bir spin up yorunge yerlestirme kati yakit itici roket motoru ucuncu bolum olarak eklendi Japonya nin ilk denemesinden once bir arac olarak bu aracin kullanilmaya calisilmasi 16 Kasim 1969 da basarisizlikla sonuclandi Iki asamali tek savas baslikli IRBM olan ilk sivi iticili DF 4 30 Ocak 1970 te basariyla test edildi Ikinci asamaya ek olarak fuzenin menzili 4750 km yi asmasina izin verdi 24 Nisan 1970 teki ikinci uydu firlatma girisimi basarili oldu Bir CZ 1 Mao 1 olarak da bilinen 173 kg lik Dong Fang Hong I i Kizil Dogu I anlamina gelen 东方红一号 firlatmak icin kullanildi Bir ulus tarafindan yorungeye yerlestirilen en agir ilk uydu diger dort onceki ulkenin ilk uydularinin birlesik kutlelerini asmistir CZ 1 in ucuncu asamasi yukari dogru yorunge yerlestirme kati itici kademesi tarafindan gelistirilen merkezkac kuvveti tarafindan konuslandirilan 40 m lik bir gunes yansiticisi 观察球 ile donatilmistir Dolayisiyla DFH 1 in 5 8 parlaklik derecesi uyduyu en iyi ihtimalle ciplak gozle zorlukla gorunur hale getirdi ve sonuc olarak 2 ila 3 birim arasi rahat bir buyukluge ulasti 24 Nisan 1970 te Cin Jiuquan Uydu Firlatma Merkezi nden 173 kg lik Dong Fang Hong I i 东方红一号 Dogu Kizildir I anlamina gelir Uzun Yuruyus 1 CZ 1 长征一号 roketinin uzerinde basariyla firlatti Bir ulus tarafindan yorungeye yerlestirilen en agir ilk uyduydu Uzun Yuruyus 1 in ucuncu asamasi doner yorunge yerlestirme kati yakit asamasi tarafindan gelistirilen merkezkac kuvveti tarafindan dagitilan 40 m2 lik bir gunes reflektoru 观察球 ile ozel olarak donatildi Cin in ikinci uydusu son Long March 1 ile 3 Mart 1971 de firlatildi 221 kg lik ShiJian 1 SJ 1 实践一号 bir manyetometre ve kozmik isin x isin dedektorleriyle donatildi Cin uydu firlatmanin yani sira insanli uzay ucusunda da kucuk ilerlemeler kaydetti Biyolojik bir deney tasiyan sekiz beyaz fare tasiyordu T 7A S1 sondaj roketinin ilk basarili firlatilmasi ve kurtarilmasi 19 Temmuz 1964 te Us 603 ten 六 三基地 gerceklesti Iki super guc arasindaki uzay yarisi Ay in fethiyle doruga ulasirken Mao ve Cu Enlay 14 Temmuz 1967 de Cin in geride kalmamasi gerektigine karar vererek Cin in kendi insanli uzay programini baslatti Cin in insanlarin yasamasi icin tasarlanan ilk uzay aracina Ocak 1968 de Shuguang 1 曙光一号 adi verildi Cin in Uzay Tip Enstitusu 航天医学工程研究所 1 Nisan 1968 de kuruldu ve Merkezi Askeri Komisyon astronot seciminin baslatilmasi emrini yayinladi Project 714 denilen ilk insanli uzay programi 1973 yilina kadar Shuguang uzay araciyla iki astronotun uzaya gonderilmesi amaciyla Nisan 1971 de resmen kabul edildi Astronotlara yonelik ilk tarama sureci 15 Mart 1971 de 19 astronotun secilmesiyle sona ermisti Ancak program kisa sure sonra ayni yil siyasi calkantilar nedeniyle iptal edildi ve Cin in ilk insanli uzay ucusu girisimi sona erdi DF 5 ICBM nin ilk modeli CZ 1 gelistirilirken 1965 yilindan itibaren Cin in ilk uzun menzilli kitalararasi balistik fuzesi Dongfeng 5 in DF 5 gelistirilmesine baslandi DF 5 in ilk test ucusu 1971 yilinda gerceklestirildi Daha sonra teknolojisi gelistirilmekte olan Cin orta kaldirma firlatma araclarinin iki farkli modeli tarafindan benimsendi Bunlardan biri Sanghay Uzay Ucusu Teknolojisi Akademisi nin SAST onculu olan Sangay in 2 Mekanik Elektrik Endustrisi Burosu tarafindan gelistirilen Feng Bao 1 di FB 1 风暴一号 Yine ayni DF 5 ICBM ye dayanan ve Long March 2 CZ 2 长征二号 olarak bilinen diger paralel orta kaldirma LV programi Yedinci Makine Imalat Bakanligi Birinci Arastirma Akademisi tarafindan Pekin de baslatildi Daha sonra Cin Firlatma Araci Teknolojisi Akademisi CALT oldu Hem FB 1 hem de CZ 2 DF 5 tarafindan kullanilan yakitin aynisi olan N2O4 ve UDMH ile besleniyordu 10 Agustos 1972 de yeni agir yuk tasiyicisi FB 1 kismi basari ile ilk deneme ucusunu yapti Baslangicta Shuguang 1 uzay aracini tasimak icin tasarlanan CZ 2A firlaticisi ilk kez 5 Kasim 1974 tarihinde Cin in ilk FSW 0 kurtarilabilir uydu tasiyan test araciydi ancak basarisiz oldu 26 Temmuz 1975 te FB 1 1107 kilogramlik Changkong 1 长空一号 uydusunu yorungeye yerlestirerek ilk basarili ucusunu gerceklestirdi Bu Cin in ilk kez 1 metrik tondan daha agir bir yuku firlatmasiydi Dort ay sonra bazi yeniden tasarim calismalari yapiminin sonrasi 26 Kasim da CZ 2 FSW 0 No 1 返回式卫星零号 kurtarilabilir uydusunu basariyla yorungeye firlatti Uydu dunyaya geri dondu ve uc gun sonra basarili bir sekilde kurtarildi boylece Cin Sovyetler Birligi ve ABD den sonra uyduyu kurtarabilen ucuncu ulke oldu Iki farkli enstitu tarafindan gelistirilen FB 1 ve CZ 2 daha sonra klasik Uzun Yuruyus roket ailesinin Uzun Yuruyus 4 ve Uzun Yuruyus 2 olarak iki farkli koluna donusturuldu Ucuncu Cephe nin kritik savunma altyapisini nispeten uzak ic bolgelere Sovyet sinirindan uzaga tasima cabasinin bir parcasi olarak Sicuan eyaletindeki Xichang daglik bolgesinde Us 27 kod adli yeni bir uzay merkezi insa edilmesine karar verildi Genislemenin ardindan Kuzey Fuze Test Alani Ocak 1976 da Us 25 olarak bilinen Kuzey Fuze Test Ussu 华北导弹试验基地 olacak sekilde bir test ussu yapildi Yeni donem 1970 lerin sonlarindan 1980 lere kadar Mao nun 9 Eylul 1976 da olmesinin ardindan Kultur Devrimi sirasinda gerici olmakla suclanan ve bu nedenle tum gorevlerinden emekli olmaya zorlanan rakibi Deng Siaoping 1978 de yavas yavas Cin in yeni lideri olarak yeniden ortaya cikti Ilk baslarda yeni gelisme yavasladi Sonra Fanji ABM sistemi Xianfeng Fuzesavar Super Silahi ICBM Erken Uyari Agi 7010 Izleme Radari ve kara tabanli yuksek guclu fuzesavar lazer programi gibi birkac kilit proje gereksiz oldugu dusunulerek iptal edildi Yine de bazi gelistirmeler devam etti Ilk Yuanwang sinifi uzay izleme gemisi 1979 da devreye alindi DF 5 ICBM nin ilk kapsamli testi 18 Mayis 1980 de gerceklestirildi Yuk Guney Pasifik te 7 0 G 117 33 D 7 000 G 117 550 D 7 000 117 550 DF 5 ICBM test impact 9300 km uzakliktaki hedefine ulasti ve helikopterle geri getirildi 1982 yilinda Long March 2 nin 2500 kg Alcak Dunya yorungesi LEO yuk kapasitesi ile DF 5 i temel alan yukseltilmis bir versiyonu olan Long March 2C CZ 2C 长征二号丙 ilk ucusunu tamamladi Long March 2C turetilmis bircok modeliyle birlikte ilerleyen yillarda Cin uzay programinin omurgasi haline geldi Uzun Yuruyus roket serisinin daha da gelistirilmesi CHC nin Avrupa ve Asya daki cikarlari basta olmak uzere 30 dan fazla yabanci uyduyu firlattigi 1985 yilinda ticari bir firlatma programini baslatmasina izin verdi Bir sonraki insanli uzay programi Mart 1986 da Astronotik 863 2 plani olarak daha da iddiali olarak onerildi Bu astronotlardan olusan murettebati bir uzay istasyonuna Proje 863 205 tasimak icin kullanilan bir murettebatli uzay aracindan Proje 863 204 olusuyordu Birkac uzay ucagi plani iki yil sonra reddedildi ve bunun icin daha basit bir uzay kapsulu secildi Proje hedeflerine ulasmasa da sonucta 1992 de Proje 921 e donustu Havacilik ve Uzay Sanayii Bakanligi 5 Temmuz 1988 de kuruldu 15 Eylul 1988 de bir JL 1 SLBM Type 092 denizaltisindan firlatildi SLBM nin azami menzili 2150 km dir Soguk Savas bittikten sonra Deng in Cin ekonomisindeki kapitalist reform politikasiyla birlikte Cin kulturu de degisti Bu nedenle daha once CHC nin devrimci tarihinden secilen uzay programinda kullanilan adlar yakin planda mistik dindarlarin adlariyla degistirildi Boylece yeni Uzun Yuruyus tasiyici roketleri Ilahi Ok 神箭 uzay araci Ilahi Gemi 神舟 uzay ucagi Ilahi Ejder 神龙 Kara tabanli yuksek guclu lazer Ilahi Isik 神光 ve super bilgisayar Ilahi Guc 神威 olarak degistirildi Haziran 1993 te Pekin de Cin Uzay Sanayi Sirketi Ulusal Uzay Burosu kuruldu 15 Subat 1996 da Intelsat 708 i tasiyan ilk Uzun Yuruyus 3B agir tasiyici roketinin ucusunda roket firlatma platformunu terk ettikten hemen sonra rota yonunde dondu ve 22 saniye sonra infilak etti Firlatma rampasindan 1 85 km 1 15 mil uzaktaki bir dag koyune dustu CHC nin kurulusunun 50 yildonumunde Cin 20 Kasim 1999 da Shenzhou 1 uzay aracini firlatti ve 21 saatlik bir ucus sonrasinda geri getirmeyi basardi Ulke 15 Ekim 2003 te Shenzhou 5 i de uzaya 21 saatten fazla suren bir astronot ile gondererek basarili bir insanli uzay programina sahip ucuncu ulke oldu Cin o zamandan baslayarak Ay ile ilgili yeryuzundeki arastirmalara odaklaniyor Ilk Cin Ay Kesfi Programi Ay takimi Chang e 1 24 Ekim 2007 de basariyla baslatildi ve Cin i basarili bir sekilde Ay in yorungesinde gezen besinci ulus haline getirdi Cin uzay programi ve Uluslararasi ToplulukCift kullanimli teknolojiler ve dis uzay CHC Birlesmis Milletler Uzayin Bariscil Kullanimlari Komitesinin uyesi ve 1979 da yapilan populer Ay Antlasmasi haric Birlesmis Milletler in uzay anlasmalarina ve sozlesmelerine imza atan bir taraftir ABD hukumeti Kuzey Kore Iran veya Suriye gibi ulkelere cift kullanimli askeri basvuru yapabilecegi iddia edilen sivil teknoloji transferi endiseleri nedeniyle ABD sanayisi tarafindan CHC nce firlatma hizmetlerinin kullanilmasina uzun sure direndi ve 2000 de CHC ye karsi resmi ambargo ilan etti Bu nedenle bircok Cinli uzay sirketine karsi finansal misilleme onlemleri alindi NASA nin Cin i dislama politikasi Guvenlik endiseleri nedeniyle ABD Ulusal Havacilik ve Uzay Dairesi nden NASA gelen tum arastirmacilarin bir Cin devlet kurulusu veya birimi bulunan Cin vatandaslariyla calismasi yasaklanmistir Nisan 2011 de 112 ABD Kongresi NASA nin fonlarinin kullanilarak NASA tesislerinde Cinli ziyaretcilerin agirlanmasini yasaklamisti Mart 2013 te ABD Kongresi Cin vatandaslarinin NASA dan feragat etmeden NASA tesislerine girmesini yasaklayan bir yasayi onayladi OrgutlenmeBaslangicta CHC nin uzay programi Halk Kurtulus Ordusu ayrintili olarak Ikinci Topcu Birligi nde orgutlendi Bununla birlikte 1990 larda CHC savunma sanayisinin Batili savunma alimlari bicimine benzemek uzere genel bir yeniden yapilanma parcasi olarak uzay programini yeniden duzenledi Sun Laiyan in basinda bulundugu Bilim Teknoloji ve Sanayi Milli Savunma Komisyonu bunyesindeki bir organ olan Cin Ulusal Uzay Dairesi simdi firlatmalardan sorumludur Uzun Yuruyus roketi Cin Firlatma Araclari Teknolojisi Akademisi tarafindan uretildi ve uydular Cin Havacilik ve Uzay Bilimleri Teknolojisi Kurulusu tarafindan uretildi Ikincil kuruluslar devlete ait isletmelerdir ancak CHC hukumetinin amaci etkin olarak devlet yonetiminde olmamalarini saglamak ve Bati daki gibi ozel sirketlerin yapacaklari kadar davranmalarini saglamaktir Universiteler ve enstituler Uzay programi ayrica su alanlarla yakindan baglantilidir Ulusal Savunma Teknolojisi Universitesi Beihang Universitesi Uzayda Yolculuk Bilimi Okulu Tsinghua Universitesi Havacilik ve Uzay Okulu Kuzeybati Politeknik Universitesi Uzayda Yolculuk Bilimi Okulu Zhejiang Universitesi Havacilik ve Uzay Okulu Shanghai Jiaotong Universitesi Havacilik ve Uzay Bilimleri Enstitusu Harbin Teknoloji Enstitusu Havacilik Yuksekokulu Beihang Universitesi Otomasyon Fakultesi Fen ve Elektrik Muhendisligi BolumuUzay sehirleri Dongfeng uzay sehri 东风航天城 ayni zamanda Us 2 二十基地 veya Dongfeng Ussu 东风基地 olarak da bilinir Pekin uzay sehri 北京航天城 Wenchang uzay sehri 文昌航天城 Sanghay uzay sehri 上海航天城 Yantai uzay sehri 烟台航天城 Guizhou Havacilik ve Uzay Sanayi Parki 贵州航天高新技术产业园 ayni zamanda Us 061 航天 六一基地 Havacilik arastirma merkezlerinin sanayilestirilmesi icin 863 Projesi nin onaylanmasinin ardindan 2002 de kuruldu 国家863计划成果产业化基地 Yorunge alti firlatma siteleri Nanhui 南汇县老港镇东进村 19 Subat 1960 ta bir T 7M agir yuk roketinin ilk basarili firlatimi Us 603 安徽广德誓节渡中国科学院六 三基地 ayrica Guangde Firlatma Sitesi 广德发射场 olarak da bilinir Sekiz beyaz fareyi tasiyan bir biyolojik deneysel T 7A S1 agir yuk roketinin ilk basarili ucusu 19 Temmuz 1964 te baslatildi ve geri getirildi Uydu firlatma merkezleri CHC 4 uydu firlatma merkezini isletmektedir Jiuquan Uydu Firlatma Merkezi JSLC Xichang Uydu Firlatma Merkezi XSLC Taiyuan Uydu Firlatma Merkezi TSLC WSLC Izleme ve kontrol merkezleri Pekin Havacilik Komuta Kontrol Merkezi BACCC Xian Uydu Izleme ve Kontrol Merkezi XSCC Us 26 二十六基地 olarak da bilinir Alti Yuanwang sinifi uzay izleme gemi filosu Veri yayin role uydusu 数据中继卫星 Tianlian I 天链一号 ozellikle Shenzhou 7 uzay gemisi ile yer istasyonu arasindaki iletisim suresini azaltmak icin gelistirildi ayni zamanda aktarilan verilerin miktarini da arttiracaktir Su anki yorungede yuzde 12 lik kapsama bir artis ile yuzde 60 a kadar cikacaktir Derin Uzay Takip Agi Pekin Sanghay Kunming ve Urumci deki radyo antenleriyle bir araya getirilerek 3000 km VLBI 甚长基线干涉 Dahili takip istasyonlari Cin in kuzeybatisindaki Kashi kuzey dogudaki Jiamusi ve guneydeki Sanya da buyuk bir ucgen olusturan yeni butunlesik kara tabanli alan izleme ve kontrol agi istasyonlari Weinan Istasyonu Changchun Istasyonu Qingdao Istasyonu Zhanyi Istasyonu Nanhai Istasyonu Tianshan Istasyonu Xiamen Istasyonu Lushan Istasyonu Jiamusi Istasyonu Dongfeng Istasyonu Hetian IstasyonuDenizasiri takip istasyonlari Karachi Istasyonu Tarawa Istasyonu Kiribati 2003 yilinda sokuldu Malindi Istasyonu Namibya daki Swakopmund izleme istasyonu Ayrica Fransa Brezilya Isvec ve Avustralya ile paylasilan alan izleme olanaklari Murettebatli uzay araci inis sitesi Siziwang Banner Eyalet esdegeri Murettebatli uzay ucusu programlariProje 714 Iki super guc arasindaki Uzay Yarisi ayin fethi ile zirveye ulastiginda Mao Zedong ve Cu Enlay 14 Temmuz 1967 de CHC nin geride kalmamasina karar verdi ve bu nedenle Cin in kendi murettebatli uzay programi baslatildi Cok gizli olan Proje 714 Shuguang uzay araci ile 1973 yilina kadar iki kisiyi uzaya yerlestirmeyi amacladi Bu hedef icin 19 Ocak 1971 de pilotlari secildi CZ 2A roketiyle firlatilacak Shuguang 1 uzay araci iki murettebati tasimak uzere tasarlandi Program 13 Mayis 1972 de ekonomik nedenlerle resmen iptal edildi ancak Kultur Devrimi nin ic politikasi muhtemel kapanisa neden oldu Kisa suren ikinci murettebat programi FSW uydulari tarafindan inis teknolojisinin basarili bir sekilde uygulanmasina Dunya da SSCB ve ABD nden sonra ucuncu dayaniyordu 1978 de fotograflari da iceren bazi detaylarin acikca yayinlanmasiyla birkac kez duyuruldu ancak 1980 de aniden iptal edildi Ikincil murettebatli programin yalnizca propaganda amacli olarak yaratildigi ve hicbir zaman sonuc uretmeye yonelik olmadigi iddia edildi Proje 863 Mart 1986 da Cin Bilimler Akademisi tarafindan Uzayda Yolculuk Bilimi 863 2 plani olarak yeni bir murettebatli uzay programi onerildi Bu astronot murettebatini bir uzay istasyonuna tasimak icin kullanilan bir murettebatli uzay aracindan Proje 863 204 olusuyordu Proje 863 205 O yilin Eylul ayinda egitim alan astronotlar Cin medyasi tarafindan sunuldu Onerilen cesitli murettebatli uzay araclari cogunlukla uzay ucaklariydi Proje 863 sonucta 1992 de Proje 921 e donusmustur Proje 921 Uzay araci 1992 de murettebatli bir uzay aracini firlatmak icin planlanan 921 Projesinin ilk asamasi icin izin ve finansman saglandi Shenzhou programinda dort adet sinirsiz test ucusu ve iki murettebatli gorev vardi Ilki 20 Kasim 1999 da Shenzhou 1 idi 9 Ocak 2001 de Shenzhou 2 deney hayvanlarini tasimaya basladi Deney kuklalarini tasiyan Shenzhou 3 ve Shenzhou 4 2002 de firlatildi Bunlarin ardinda basarili Shenzhou 5 Cin in 15 Ekim 2003 te uzaya ilk murettebatli yaptigi gorev Yang Liwei nin yorungede 21 saat bulunmasini sagladi ve Cin i yorungeye bir insan tasiyan ucuncu ulus yapti Shenzhou 6 iki yil sonra Proje 921 in ilk asamasini bitirdi Gorevler Jiuquan Uydu Firlatma Merkezi ndeki Uzun Yuruyus 2 roketiyle yapildi Cin Murettebatli Uzay Muhendisligi Ofisi murettebatli Shenzhou gorevleri icin muhendislik ve idari destek saglamaktadir Uzay laboratuvari Proje 921 in ikinci asamasi Cin in ilk uzay yuruyusu gorevi olan Shenzhou 7 ile basladi Daha sonra ilk Cin uzay laboratuvarinda iki murettebatli gorev planlandi PRC baslangicta Rusya dan ithal edilen yerlestirme teknolojileri ile Shenzhou uzay aracini tasarladi bu nedenle Shenzhou Uluslararasi Uzay Istasyonu ISS International Space Station ile uyumludur 29 Eylul 2011 de Cin Tiangong 1 i baslatti Bu hedef modul planlanan bir uzay istasyonu icin gerekli olan teknolojiyi denemenin ilk adimidir 31 Ekim 2011 de Uzun Yuruyus 2F roketi Shenzhou 8 ile murettebatsiz uzay araci Tiangong 1 modulu ile iki kez kenetlendi Shenzhou 9 araci 16 Haziran 2012 de 3 murettebat ile yola cikti Tiangong 1 laboratuvari ile 18 Haziran 2012 de saat 06 07 de Cin in ilk insanli uzay araci yerlesimi isaretleme ile gerceklesti Baska bir insanli gorev olan Shenzhou 10 gorevi 11 Haziran 2013 te gerceklestirildi Tiangong 1 hedef modulunun daha sonra ayrilmasi bekleniyor Ikinci bir uzay laboratuvari 15 Eylul 2016 22 04 09 da UTC 8 baslatildi Firlatma yuku 8 600 kg uzunlugu 10 4m genisligi 3 35m ile Tiangong 1 e cok benzemekteydi Tiangong 2 Ekim 2016 da Shenzhou ile kenetlenecek ve gelecekte daha dogrusu onaylanmamis bir gorev olan Shenzhou 12 ile bulusacaktir Tiangong 2 gorevi KUTUPSAL gama isini patlamasi dedektorunu Mozi Nicem Kuantum Bilim Uydusu ile birlikte kullanilmak uzere bir uzay Dunya nicem anahtari yayilimi ve lazer iletisim deneyleri ile bir sivi kopru kilcal isil isiyayma deneyini Termokapiller konveksiyon deneyi ve bir uzay malzemesi deneyini icermektedir Ayrica bir stereoskopik mikrodalga yukseklik olceri bir uzay bitki buyume deneyi ve bircok acili genis tayfli goruntuleyici ve coklu tayfli uzanti goruntuleme spektrometresi de bulunmaktadir Butunlesik TG 2 de ayrica dunyada ilk kez yerinde olan soguk atom kaynak saati de olacaktir Uzay istasyonu Shenzhou 5 yeniden giris modulu Daha buyuk bir temel kalici uzay istasyonu 基本形 空间站 Proje 921 in ucuncu ve son asamasi olacaktir Bu 2020 den once tamamlanacak yaklasik 60 tonluk bir agirlikla moduler bir tasarim olacaktir Tiangong 3 olarak adlandirilan ilk bolum Tiangong 2 den sonra baslatilacaktir Tiangong 3 22 ton agirliginda ve 18 1 metre uzunlugunda olacaktir Uzay istasyonunu insa etmek icin ek moduller birkac gorevde baglanacaktir Bu ayni zamanda Shenzhou 7 nin duyurulmasindan sonra varligi resmi olarak ilk defa aciklanan Cin in murettebatli uluslararasi isbirliginin baslangici olabilir Cin uzay istasyonunun 2020 de tamamlanmasi planlaniyor Onerilen Ay arastirmasi programi Subat 2004 te CHC resmi olarak murettebatsiz Ay kesif projesinin uygulama asamasini baslatti Cin Ulusal Uzay Idaresinin yoneticisi a gore proje uc asamali olacaktir Ay in etrafinda donus Ay a inis ve malzeme orneklerini Dunya ya getirme Ilk asama 2007 den once 1 4 milyar renminbi yaklasik 170 milyon ABD dolari harcama ile Ay cevresinde bir uyduyu Ay yorungesine yerlestirme olarak planlaniyor ve bu asama devam etmektedir Ikinci asama 2010 dan once bir araziye gonderilmeyi iceriyor Ucuncu evre 2020 den once Ay dan toprak numunelerini toplamayi icermektedir 27 Kasim 2005 te murettebatli uzay ucusu programinin komutan yardimcisi CHC nin 2020 de Ay a bir uzay istasyonu ve murettebat gorevini tamamlamayi planladigini acikladi ve finansmanin hukumet tarafindan onaylandigi varsayildi 14 Aralik 2005 te ayin yorungesine uydulari firlatma cabasi 2007 de Ay a inisi gerceklestirmeyi amaclayan bir programla yerini alacagi bildirildi 2012 de murettebatli olmayan uzay araclarini aya geri gondermek icin bir program baslayacak ve murettebatli program 2017 de baslayana kadar bes yil surecek ve murettebatli bir Ay programi ile bundan bir sure once Ay a varilacak ve inilecektir Bununla birlikte 1962 Sovyet UR 700M sinifinda Proje Aelita LTO da 500 tonluk bir yuk baslatabilen tamamen yeni bir ay roketi gelistirme karari ve daha gosterissiz 50 ton Ay aktarim yorungesi ne LTO Lunar transfer orbit LV yukunu 2006 yilindaki bir konferansta CZ 2 ve CZ 4A roket motorlarini gelistiren bir sivi itici roket motoru uzmani akademisyen Zhang Guitian 张贵田 tarafindan tartisilmistir 22 Haziran 2006 da Ay Sonda Projesi olan Cin in Ay kesif programini Genel Sekreter Yardimcisi Long Lehao hazirladi Cin in ilk ay yuruyusunu 2024 te gerceklestirecegini bildirdi Eylul 2010 da ulkenin 2025 e kadar Ay a bir insan gondererek derin uzayda kesifler yapmayi planladigi aciklandi Cin ayrica Ay dan kaya ornegini 2017 de Dunya ya geri getirmeyi ve daha sonra Ay in yuzeyinde bir gozlemevi kurmayi umuyor basinda bulunan Komutan ve Cin Bilimler Akademisi nden bir akademisyen olan Ye Peijian Cin in 2013 yilina kadar Mars in kesfedilmesine tam kapasite ile katki yapacagini soyledi 14 Aralik 2013 te Cin in Chang e 3 1976 da Luna 24 ten beri Ay da yumusak araziye inen ilk nesne oldu Resmi Ay Kesfi Programi amblemi Cin tarafindan belirtildigi gibi bir kaligrafik Ay ideogrami ile gosterilir 月 ortasinda iki insan ayak izi olan olgunlasmamis bir ay seklindedir ve Programin nihai amaci Dunya nin dogal uydusu uzerinde kalici bir insan varligi olusturmaktir Yang Liwei 22 Mayis 2007 de Pekin deki Uluslararasi Astronotik Uzayda yolculuk bilimi Akademisi Uzay Sempozyumu nda IAA Ay kesfinin Mars a ve diger gezegenlere gerceklestirilecek bir ucus gerceklestirmek icin cok onemli bir adim oldugunu ilan etti Uygulamaya gore tum proje yalnizca cok erken bir hazirlik arastirmasi safhasinda oldugundan yetkililer tarafindan resmi bir Murettebatli Ay programi henuz ilan edilmedi Bununla birlikte varligi medyadaki duzenli kasitli sizintilarla ortaya cikmaktadir Bilinen bir ornek 2008 Mayis Gunu kutlamalari sirasinda bir Cin TV kanalinda 东方 卫视 gosterilen dir 月球车 Mars gorevi ve otesi Cin Ulusal Uzay Idaresinin yoneticisi Sun Laiyan 20 Temmuz 2006 da Cin in onumuzdeki bes yil boyunca Onbirinci Bes Yillik Plan 2006 2010 Programi doneminde Mars a yonelik derin uzay arastirmalarina odaklanacagini soyledi Ilk murettebatsiz Mars kesif programi 2033 2043 yillari arasinda surebilecegi gibi 2040 2060 yillarinda da murettebatli bir asamadan gecebilir Bu 2011 de insanli gorev icin hazirlanan calismasidir Ayrica derin uzayda Mars a murettebatli ucusu daha guvenli hale getirmek icin bir uzay hava durumu tahmini sistemi gorev uydulari e yerlestirildiginde 2017 yilina kadar tamamlanacaktir Shenzhou uzay aracinin bas tasarimcisi 2006 da bir roportajda sunlari soyledi Cince 搞航天工程不是要达成升空之旅 而是要让人可以正常在太空中工作 为将来探索火星 土星等作好准备 Uzay programlarini gerceklestirmek insanlari uzaya gondermek Kendi basina degil ancak bunun yerine insanlarin normalde uzayda calismasina olanak saglama konusunda gelecekteki Mars Saturn ve otesindeki arastirmalara hazirlaniliyor AkademisyeniUzaya Dayali Gunes Enerjisi Toronto Kanada daki 2015 ndeki nin CAST China Academy of Space Technology sunumuna gore Uzaya Dayali Gunes Enerjisine Cin in ilgisi 1990 1995 doneminde basladi 2011 yilina kadar ulusal bir program onerisi getirildi Oncu Profesor Wang Xiji gibi savunucularla Bilim ve Teknoloji Bakanligi nin bir makalesinde Cin saglam bir sanayi vakfi insa etmisti Yeterli teknolojiyi edindi ve tarihteki en iddiali uzay projesini gerceklestirecek kadar parasi vardi Tamamlandiginda 100MW kapasiteli gunes istasyonu en az bir kilometrekareye kadar uzayacak ve Uluslararasi Uzay Istasyonunu golgede birakacak ve uzaydaki en buyuk insan yapimi nesne haline gelecektir ve hizla harekete gecmezse Cin in basta ABD ve Japonya olmak uzere diger ulkelerin uzayda stratejik olarak onemli yerlerde bulunmasina izin verecegini soyledi Global Security 2011 01 Roket Itkileri Dergisi nde 10 000 MW kapasiteli 50 000 ton kutleli bir yorunge gunes enerjisi santrali insaati icin Uzun Yuruyus 9 CZ 9 agir yuk sisteminin 620 firlatimina ihtiyac duyuldugunu belirtti 2013 yilina kadar ulusal bir hedef vardi Devlet dunyanin disindan gelen gucun gunes enerjisi ve diger alan enerji kaynaklarinin gelistirilmesi gibi Cin in gelecekteki yonu olmaktadir ve asagidaki yol haritasi belirlenmistir Cin Uzay Teknolojisi Akademisi 2010 yilinda kavram tasarimini tamamlayacak 2020 de yorunge ici yapi ve kablosuz yayinlarin endustriyel duzeyde testlerini bitirecektir 2025 te LEO da ilk 100kW SPS gosterisini tamamlayacagiz ve 2035 yilinda 100MW SPS nin elektrik uretim kapasitesi olacaktir En sonunda 2050 de ilk ticari seviyedeki SPS sistemi GEO da faaliyete gececektir Makale SPS gelisiminin buyuk bir proje olmasindan bu yana bir Apollo programi enerjisine esdeger olarak kabul edilecektir Gecen yuzyilda Amerika nin dunya capinda bilim ve teknolojideki lider konumu Apollo programinin uygulanmasi ile iliskili teknolojik ilerlemelerle ayrilmaz bir bicimde baglantiliydi Benzer sekilde Cin in uzay teknolojisindeki guncel basarilari uzaydaki ardisik nesillerdeki uydu projeleri uzerine insa edildiginde Cin uzaydan enerjinin surdurulebilir kalkinmasini saglamak icin uzay bilimindeki yeteneklerini kullanacaktir Cin Uzay Teknolojisi Akademisi ekibi 2015 yilinda Coklu Doner Ortak kavraminin videolariyla Uluslararasi SunSat Tasarim Yarismasi ni kazandi Tasarim Uzay Iletisimi Cevrimici Yayinindaki bir makalede ayrintili olarak sunuldu 2016 da Merkezi Askeri Komisyon un Halk Kurtulus Ordusu Silahlanma Gelistirme Bolumunun Genel Sekreter Yardimcisi Korgeneral Zhang Yulin Cin in bir sonraki adiminda endustriyel kalkinma icin Dunya Ay alanindan faydalanmaya baslamasini onermisti Amac enerjiyi Dunya ya isinlayacak uzaya dayali gunes enerjisi uydularinin insasi olacakti HedeflerCin Ulusal Uzay Idaresi uzun vadeli hedeflerinin sunlar oldugunu belirtti Uzay bilimi dunyasindaki konumlarini iyilestirme Murettebatli bir uzay istasyonu kurmak Ay a Murettebatli Gorevler Insanli bir Ay ussu olusturma Mars a insansiz gorev Endustriyel gelisme icin Dunya Ay alanindan yararlanim Bu hedefte amac enerjiyi Dunya ya isinlayacak uzaya dayali gunes enerjisi uydularinin insasi olacakti Projelerin listesiUydular ve bilim Uzay Tabanli ASAT Sistemi tarafindan gelistirilen kucuk ve nano uydular Cift Yildiz Gorevi 2003 ve 2004 te Dunya nin manyetosferini incelemek uzere ESA ile birlikte baslatilan iki uydudan olusuyordu uzaktan algilama veya serisi CBERS Dong Fang Hong Fanhui Shi Weixing Yaogan ve Ziyuan 3 Tianlian 2 天链二号 DFH 4 uydu veri yolu tabanli 85 e kadar kapsamli iki uydulu bulunan yeni nesil veri yayin role uydusu DRS sistemi Onbirinci Bes Yillik Plan doneminde 2006 2010 60 ila 70 uydudan olusan Beidou uydu konumlandirma sistemi veya COMPASS Uydu Konumlandirma Sistemi Astrofizik arastirmasi 2008 de dunyanin en buyuk baslatimi ile 2010 yilina kadar Proje 973 Uzay Sabit X Isini Modulasyon Teleskobu 硬X射线调制望远镜 HXMT Hard X ray Modulation Telescope 2017 yilina kadar tamamlanacak Uzay hava durumu tahminleri icin Kuafu gorev uydulari Derin Uzay Takip Agi dunyanin en buyuk teleskobu Guizhou da 500 m ve 3000 km radyo anteni ile tamamlandi Bir goktasi ya da kuyrukluyildizin yonunu yeniden yonlendirme surecini test etmek icin Derin Etki tarzi bir gorev Uydu firlatma merkezi Hainan Uzay limani dorduncu ve guneydeki uzay merkezi yeni CZ 5 Heavy ve murettebatli ay gorevlerine uyacak sekilde yukseltilecektir Firlatma araclari Air Launched SLV 50 kilo uzeri yuku 500 km SSO ya yerlestirebilmektedir 开拓者一号 开拓者一号甲 开拓者二号 开拓者一二甲 Tum yeni sinif kati yorunge firlatma araclari 开拓者一号乙 iki kati guclendirici ilave edilerek bir temelli ancak yeni bir N2O4 UDMH ikinci asamasi Cin uzay istasyonu modullerinin firlatimi icin hazirlanmistir LEO ya 14 ton a kadar yuk tasima kapasitesi ve 12 roket motoru tarafindan gelistirilen 9000 kN kaldirma itkisi 5 20 m capinda ve genis uzay araci uyumu icin 12 39 m uzunlugunda genisletilmis frenleme ile birlikte Kacis kulesi olmadan degistirilmis ozellikle Shenzhou kargosu ve LEO ya 11 2 tona kadar yuk tasima kapasiteli uzay laboratuvari modulu gibi insansiz gorevleri baslatmak icin kullanilir LEO ya 13 tona kadar yuk tasima kapasitesine sahip daha buyuk boyutlu sivi itici kayisli motorlari kullanan daha guclu uzun menzilli roketler cekirdegini yle iki ile birlestiren araci baslatici Daha etkin ve toksik olmayan uzay araci yakiti LEO ya 25 ton bulunan ikinci nesil ELV 500 kg ile 700 km ye kadar kucuk uydulari firlatma ihtiyacini karsilamak icin kisa firlatma hazirlik suresi dusuk maliyet ve yuksek guvenilirlik ile Chang Zheng 6 veya Kucuk Firlatma Araci SLV Small Launch Vehicle 2010 da ilk ucus Projenin Bas Tasarimcisi Fan Ruixiang 范瑞祥 ile birlikte Ay Kesif Programinin 4 Asamasi icin kullanildi 嫦娥 4 工程 2024 yili icin beklenen kalici us 月面 驻留 Sovyet benzeri ay inis gorevini destekleyebilecek Ay ve Derin uzay yorunge enjeksiyonu icin ikinci nesil Agir yuk ELV si LEO ya 70 ton Uzay mekigi ikinci nesil insanli uzay araci Yeni ikinci nesil insanli yeniden kullanilabilir uzay araciUzay kesifleri Shenzhou uzay araci Cin Uzay Laboratuvari ve Cin Kalici Uzay Istasyonu kisa sureli ve daha sonra surekli kullanim 货运飞船 Shenzhou uzay aracinin insansiz versiyonu ve Dunya ya donus kargosunu tekrar ikmal edecek Insansiz yuk gemisi Tiangong 1 in tasarimina dayanan Cin Kalici Uzay Istasyonu nu yeniden ikmal icin ancak yeniden giris amacli degildir ancak cop yok etme icin kullanilabilir Cin Ay Kesif Programi Ay programi birinci asamasi 嫦娥 1 工程 2007 de CZ 3A ile firlatilmis iki insansiz ay yorunge sondasi Ay programi ikinci asamasi 嫦娥 2 工程 2013 te CZ 5 E ile firlatilmis birkac gezginin Ay a ilk inisi Ay programi ucuncu asamasi 嫦娥 3 工程 2017 de CZ 5 E ile firlatilacak otomatik Ay a inis ve donus gorevi ve Ay malzeme ornegi tasima Ay programi dorduncu asamasi 嫦娥 4 工程 2024 te CZ 7 ile baslatilacak insanli gorev ve kalici usler 月面驻留 Cin in Mars arastirmasi Kasim 2011 de Rusya ile ortak Fobos Grunt gorevinde Yinghuo 1 yorungecisi firlatildi ancak Dunya yorungesinden cikamadi ve 15 Ocak 2012 de yikici tekrar girisi yapti Planlanan diger gorevler arasinda ileride gezginlerin gonderilmesi ve muhtemel murettebatli gorevler yer aliyor Rus Uzay Ajansi baskani Eylul 2006 da RIA Novosti ye Cin in Mars uydusu Phobos tan toprak ornegi getirmek icin bir Rus projesine katilmak uzere 2006 sonuna kadar bir sozlesme imzalayacagini acikladi Ayni zamanda gorev icin Xinhua ya gore Mars tan ornek toplanacagi bilgisini iceriyordu Mars in ilk Amerikan gorevinden bes yil sonra Halkin Gunlugu Cin in sonunda teknik olarak Mars i kesfetmeye hazir oldugunu acikladi Derin uzay arastirmasi Gunes sisteminin tamami boyunca gidecek uzay araciArastirmaUzay Bilimi ve Uygulamali Arastirma Merkezi CSSAR 1987 de Uzay Fizigi Enstitusu nun yani 1958 de Uygulamali Jeofizik Enstitusu nun ve Uzay Bilimi ve Teknolojileri Merkezi nin 1978 de kurulan birlestirilmesiyle kuruldu CSSAR in arastirma alanlari agirlikli olarak kapak 1 i kapsar Uzay Muhendisligi Teknolojisi 2 Uzay Hava Arastirmasi Arastirma ve Tahmin 3 Mikrodalga Uzaktan Algilama ve Bilgi Teknolojisidir Ayrica bakinizKaynakca 5 Kasim 2019 8 Kasim 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c Myers Steven Lee 15 Ekim 2021 The Moon Mars and Beyond China s Ambitious Plans in Space The New York Times Amerikan ingilizcesi ISSN 0362 4331 12 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Eylul 2023 KB1 bakim Tanimlanamayan dil link Kania Elsa B Costello John 23 Subat 2021 Seizing the commanding heights the PLA Strategic Support Force in Chinese military power Ingilizce 44 2 ss 218 264 doi 10 1080 01402390 2020 1747444 ISSN 0140 2390 Pollpeter Kevin Chase Michael Heginbotham Eric 2017 The Creation of the PLA Strategic Support Force and Its Implications for Chinese Military Space Operations Ingilizce RAND Corporation doi 10 7249 rr2058 ISBN 978 0 8330 9872 6 国家航天局网 17 Mayis 2006 15 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Mayis 2008 China Aerospace Science and Technology Corporation Cince 29 Temmuz 2016 15 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2022 a b China Aerospace Science and Technology Corporation Cince 3 Agustos 2016 15 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2022 Zhao Jiuzhang and China Satellite Cince 中国科学院 16 Ekim 2007 14 Mart 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Temmuz 2008 a b 南汇医保信息网 19 Haziran 2006 14 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2008 China Aerospace Science and Technology Corporation Cince 30 Eylul 2016 13 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2022 宋忠保 沈慧良 5 Kasim 2015 中国科学院国家空间科学中心 Cince 13 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2022 PDF Futron Corporation 2003 19 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 6 Ekim 2011 第三媒体 2 Eylul 2006 10 Mayis 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mayis 2008 China Aerospace Science and Technology Corporation Cince 30 Eylul 2016 14 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2022 China Aerospace Science and Technology Corporation Cince 30 Eylul 2016 12 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mayis 2023 新浪网 Cince 13 Nisan 2020 28 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Agustos 2022 雷霆万钧 16 Eylul 2005 22 Aralik 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2008 China Aerospace Science and Technology Corporation Cince 30 Eylul 2016 15 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2022 a b Meyskens Covell F 2020 Mao s Third Front The Militarization of Cold War China Cambridge United Kingdom Cambridge University Press doi 10 1017 9781108784788 ISBN 978 1 108 78478 8 OCLC 1145096137 第一艘无人试验飞船发射成功 回首航天路 cctv com 5 Ekim 2005 9 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Agustos 2007 中国中央电视台 3 Temmuz 2007 8 Mart 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2008 Cin Merkez Televizyonu 3 Temmuz 2007 20 Aralik 2003 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Agustos 2008 雷霆万钧 19 Eylul 2005 22 Aralik 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2008 雷霆万钧 16 Eylul 2005 22 Aralik 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Temmuz 2008 cctv com 5 Ekim 2005 20 Aralik 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2007 a b China Aerospace Science and Technology Corporation Cince 30 Eylul 2016 15 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ekim 2022 中国航天科技集团公司 Cince 中国航天报 7 Aralik 2014 10 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Temmuz 2021 倚天长剑 飞向太平洋 China Aerospace Science and Technology Corporation Cince 30 Eylul 2016 12 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Mayis 2023 平湖档案网 11 Ocak 2007 23 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Temmuz 2008 中国运载火箭技术研究院 28 Temmuz 2008 13 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Temmuz 2008 江泽民为 神舟 号飞船题名 东方新闻 13 Kasim 2003 25 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2008 大旗网 6 Haziran 2008 23 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 21 Temmuz 2008 基本概况 中国科学院上海光学精密机械研究所 7 Eylul 2007 Erisim tarihi 21 Temmuz 2008 olu kirik baglanti 金怡濂让中国扬威 朱镕基赞他是 做大事的人 23 Subat 2003 9 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2008 Status of International Agreements relating to activities in outer space as at 1 January 2014 PDF United Nations Office for Outer Space Affairs 2 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Mart 2015 a b Ian Sample US scientists boycott Nasa conference over China ban The Guardian 31 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ekim 2013 Seitz Virginia 11 Eylul 2011 PDF Office of Legal Counsel cilt 35 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi erisim tarihi 23 Mayis 2012 新华网内蒙古频道 5 Aralik 2007 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Mayis 2008 水母网 2 Nisan 2005 19 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mayis 2008 烟台大众网 6 Haziran 2007 29 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mayis 2008 国家航天局网 14 Temmuz 2008 29 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Temmuz 2008 蓝田玉PDF小说网 1 Mart 2008 24 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Haziran 2008 贝时璋院士 开展宇宙生物学研究 新浪 15 Kasim 2006 24 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mayis 2008 远望六号航天测量船交付将执行神七任务 人 民 网 14 Nisan 2008 10 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Nisan 2008 我国首颗中继卫星发射成功 将测控神七飞行 人 民 网 26 Nisan 2008 10 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 27 Nisan 2008 天链一号01星发射现场DV实录 新浪 27 Nisan 2008 16 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Mayis 2008 上海科技 18 Haziran 2008 13 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Haziran 2008 海南省三亚市新型综合航天测控站建成并投入使用 中国政府网 25 Nisan 2008 21 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Nisan 2008 South Tarawa Island Republic of Kiribati Global Security 20 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Haziran 2012 Chinese Crewed Capsule 1978 Encyclopedia Astronautica 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2009 http www astronautix com articles chidoors htm 18 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Space Foundation 10 Nisan 2010 4 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Aralik 2016 Jonathan Amos 18 Haziran 2012 Shenzhou 9 docks with Tiangong 1 BBC 17 Nisan 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Haziran 2012 Chinese Shenzhou craft launches on key space mission BBC News 31 Ekim 2011 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Aralik 2014 Katie Hunt ve Deborah Bloom 15 Eylul 2016 China launches Tiangong 2 space lab CNN 26 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Eylul 2016 a b Rui Barbosa 14 Eylul 2016 China launches Tiangong 2 orbital module NASASPACEFLIGHT com 15 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Eylul 2016 David Leonard 11 Mart 2011 SPACE com 20 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mart 2011 China is ready to carry out a multiphase construction program that leads to the large space station around 2020 As a prelude to building that facility China is set to loft the Tiangong 1 module this year as a platform to help master key rendezvous and docking technologies 权威发布 神舟飞船将从神八开始批量生产 新华网 26 Eylul 2008 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Eylul 2008 China takes first step towards space station 20 Eylul 2011 11 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2016 http www cio today com news China To Send People to Moon story xhtml story id 032001DRNFR4 olu kirik baglanti 虚幻军事天空 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Kasim 2007 olu kirik baglanti 国家航天局网 25 Temmuz 2006 14 Mart 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mayis 2008 河北院士联谊会秘书处 14 Eylul 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 20 Kasim 2007 Expert China could put a man on the moon by 2024 CNET com 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Kasim 2013 China a Step Ahead in Space Race The Wall Street Journal 28 Eylul 2010 5 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2016 French Tribune 21 Eylul 2010 25 Kasim 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Kasim 2013 China lands Jade Rabbit robot rover on Moon BBC 14 Aralik 2013 21 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2016 Simon Denyer 14 Aralik 2013 China carries out first soft landing on moon in 37 years Washington Post 10 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2016 Astronauts share their experiences 22 Mayis 2007 16 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mayis 2007 China has no timetable for crewed moon landing Xinhua News Agency 26 Kasim 2007 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Ekim 2008 People s Daily Online Roundup China to develop deep space exploration in five years 2 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2016 29 Ekim 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Aralik 2016 我国目光超越月球 夸父计划 雄心勃勃 科技 人民网 10 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2016 People s Daily Online China plans new space project probing Sun Earth environment 16 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2016 戚发韧 神六后中国航天面临极大挑战 人 民 网 15 Ocak 2006 18 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 13 Mayis 2008 Chen Stephen 3 Eylul 2011 Space agency looks to capture sun s power South China Morning Post 3 Aralik 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Aralik 2020 Pike John CZ 9 Chinese Manned Lunar Booster Globalsecurity org 21 Eylul 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 22 Mayis 2016 a b Communication Online Journal of Space Spacejournal ohio edu 16 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mayis 2016 Arsivlenmis kopya 10 Ocak 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2016 4 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Aralik 2016 Communication Online Journal of Space Spacejournal ohio edu 4 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 22 Mayis 2016 a b Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi 0 isimli refler icin metin saglanmadi Bkz Kaynak gosterme Senior officer expects moon visit by 2036 22 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2016 China s plans for the Moon Mars and beyond 25 Aralik 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Aralik 2016 中国深空前沿 军事潜力巨大的小卫星研究 组图 腾讯新闻 19 Temmuz 2004 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2008 The first Sino European satellite completes its mission ESA 16 Ekim 2007 4 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Eylul 2011 虚幻天空 8 Haziran 2008 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2008 olu kirik baglanti 硬X射线天文望远镜项目组 16 Nisan 2004 26 Temmuz 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2008 olu kirik baglanti 中科院大科学装置办公室 21 Nisan 2008 11 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 23 Haziran 2008 Reuters Web archive org 30 Agustos 2005 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Kasim 2013 空射运载火箭亮相珠海航展 新华网 1 Kasim 2006 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Mayis 2008 虚幻军事天空 17 Temmuz 2008 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 18 Temmuz 2008 olu kirik baglanti 中国空气动力研究与发展中心 4 Subat 2008 13 Subat 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Haziran 2008 独家 神八 将用改进型火箭发射 2010年左右首飞 人民网 25 Haziran 2008 10 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2008 中国人事报 14 Mart 2008 4 Ekim 2011 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 19 Temmuz 2008 olu kirik baglanti 中国科学技术协会 2007 Pekin CHC 中国科学技术协会出版社 s 17 ISBN 7504648663 11 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Aralik 2016 11 Temmuz 2007 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Temmuz 2007 Go Taikonauts 4 Subat 2006 31 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Agustos 2007 虚幻军事天空 13 Subat 2006 6 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Temmuz 2008 olu kirik baglanti 虚幻军事天空 15 Temmuz 2008 3 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 28 Nisan 2008 olu kirik baglanti Space Daily 6 Mart 2014 23 Mart 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Aralik 2016 Morris Jones 3 Mart 2014 Space Daily 16 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Aralik 2016 我国将建首个月球天文台 新浪网 4 Kasim 2005 24 Haziran 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Temmuz 2008 RIA Novosti 11 Eylul 2006 17 Agustos 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 12 Eylul 2006 China and Russia to launch joint mission to Mars 23 Agustos 2006 31 Agustos 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Eylul 2006 China is technically ready to explore Mars 15 Kasim 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Aralik 2016