Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şili ekonomik mucizesi veya Şili mucizesi, ekonomist Milton Friedman tarafından 1980'lerde yeniden yapılandırılması ve çoğu Friedman'ın ders vermekte olduğu Şikago Üniversitesinden mezun olmuş topluca Chicago Boys olarak bilinen sayıca büyük bir grup Şilili ekonomist tarafından uygulanmış ekonomik politikaların etkilerini tanımlamak için kullanılan bir terim.
Friedman, mucizeyi şöyle tanımlamıştır:
Şili ekonomisi çok iyi bir iş çıkardı ama daha da önemlisi, sonunda merkezî hükûmeti oluşturan askerî cunta yerini bıraktı. Bu yüzden, Şili'de olanlar ile ilgili gerçekten önemli olan şey, serbest piyasaların özgür bir toplumu meydana getirme konusunda kendine özel yöntemlere sahip olmasıdır.
Friedman'ın bahsetmiş olduğu cunta, 1973'te darbe ile iktidara gelmiş olan ve Augusto Pinochet'yi başkanlıktan almasının ardından 1990'da sona ermiş
Chicago Boys tarafından uygulanmış ekonomik reformların üç ana hedefi vardı: ekonomik liberalizasyon, devlete ait şirketlerin özelleştirilmesi ve enflasyonun dengelenmesi. İlk reformlar üç turda uygulandı—1975–82, 1985–günümüz. Reformlar 1990'dan sonra Patricio Aylwin'in Pinochet sonrası merkez hükûmeti tarafından sürdürülerek güçlendirildi. Bununla birlikte, Eduardo Frei Ruiz-Tagle'ın merkez sol hükûmeti de yoksulluğun azaltılması sözlerinde bulundu. 1988'de Şilililerin %48'i yoksulluk sınırının altında yaşıyordu, 2000 yılına kadar bu oran %20'ye kadar düşürüldü. 2004 Dünya Bankası raporu, Şili'de 1990'daki yoksulluk oranının azalmasının %60'ını ekonomik büyümeye bağladı ve yoksulluğu azaltmayı amaçlayan hükûmet programlarının sadece geri kalan %40'tan sorumlu olduğunu iddia etti.
Pinochet yönetimindeki Maliye Bakanı , görev süresi boyunca yapmış olduğu ekonomik reformların uygulanma sürecini detaylı bir şekilde açıklayan bir kitap yazmıştır. Birbirini seyreden başarılı hükûmetler, kitapta açıklanmış ekonomik politikaları sürdürmüştür. 2002'de Şili, Avrupa Birliği ile (serbest ticaret ile politik ve kültürel anlaşmalardan oluşan) bir ortaklık anlaşması imzalamış, 2003'te Amerika Birleşik Devletleri ve 2004'te Güney Kore ile kapsamlı bir serbest ticaret anlaşması imzalamış; bölgesel bir ticaret merkezi haline gelmeyi, yerel üretim ile ithalat ve ihracatta bir patlama gerçekleşmesini beklemekteydi. Koalisyonun serbest ticaret stratejisini sürdüren Cumhurbaşkanı Bachelet, Ağustos 2006'da bir Latin Amerika ülkesiyle Çin arasındaki ilk serbest ticaret antlaşması olan (Ricardo Lagos'un önceki hükûmeti sırasında imzalanan) bir serbest ticaret antlaşmasını resmiyete geçirmiş; Japonya ve Hindistan ile de benzer antlaşmalar Ağustos 2007'de imzalanmıştır. 2010 yılında Şili, dünyanın en zengin ülkeleriyle sınırlı bir organizasyon olan Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü'ne (OECD) Güney Amerika'da bulunup üye olan ilk ülke olmuştur.
Bazı ekonomistler (Örneğin Nobel ödüllü Amartya Sen), Şili'nin bu dönemdeki deneyiminin Friedman gibi düşünürler tarafından öne sürülen ekonomik liberalizmin başarısızlığını gösterdiğini ve 1975'ten 1982'ye kadar (sözde "tamamen Parasalcı deneyi" yıllarında) çok az net ekonomik büyüme gerçekleştiğini iddia etmektedirler.
sonra devlet, ekonominin kontrolünü bir önceki sosyalist rejimde olduğundan çok daha fazla elinde tutmuş ve bu kontrole karşın sosyal program vb. şeylerden uzak durup ekonomiyi özelleştiren reformlardan sonra ortaya çıkmış sürdürülebilir ekonomik büyümeyi devam ettirebilmiştir. Pinochet'nin diktatörlüğü, popüler olmayan ekonomik yeniden yapılanmayı ona karşı olan görüşleri bastırarak mümkün kılmıştır. OECD ekonomisti , bu yeniden yapılanmayı serbest piyasanın bir zaferinden ziyade "neoliberal dikişleri ve müdahaleci tedavileri birleştirmek" olarak tanımlamıştır.
Arka plan
1972'de Şili'nin ürün ve hizmetlerin fiyatındaki yıllık artış oranı %150'ydi. Hernán Büchi'ye göre bu ekonomik sorunlara kamulaştırmalar, fiyat kontrolleri ve korumacılık gibi çeşitli etkenler neden olmuştu. Aynı zamanda ABD, fiyat artışı krizini derinleştirmek için bir kampanya yürütmüş, bunun üzerine artan açığı kapatmak üzere para arzını daha da arttırmıştı. Büchi, para arzındaki bu enflasyonun ürün ve hizmetlerdeki fiyat artışının başlıca nedeni olduğunu belirtiyor.
ABD belgeleri, bu süre zarfında Allende hükûmetine karşı "en yüksek seviyelerde ifade edilen" düşmanca bir dış ekonomi politikasının varlığını doğrulamaktadır. Salvador Allende'nin cumhurbaşkanı seçilip daha göreve gelmemesinden önce kısa bir süre sonra dönemin CIA Müdürü Richard Helms, o zamanın ABD Başkanı Richard Nixon ile bir araya gelmiş ve Şili'deki durumu tartışmıştır. Helms'in 15 Eylül 1970 toplantısının notları şu göstergeyi içermektedir:
"Ekonomiye çığlık attırın."
Bir hafta sonra , görevinden ayrılacak olan Şili Cumhurbaşkanı Eduardo Frei Montalva'ya onun hükûmetinin savunma bakanı aracılığıyla "Allende yönetiminde Şili'ye bir somun veya cıvata bile ulaşamayacağını" söylediğini bildirmiştir. 1972'nin sonlarına doğru Şili Ekonomi Bakanlığı; dizel kamyonların neredeyse üçte birinin, özel sektöre ait şehir otobüslerinin yüzde 30'unun, tüm taksilerin yüzde 21'inin ve devlete ait otobüslerin yüzde 33'ünün yedek parça veya lastik eksikliği nedeniyle çalışamaz olduğunu tahmin etmiştir. Genel anlamda, ABD'li firmalar tarafından Şili'ye ihraç edilen ABD makine ve nakliye ekipmanının değeri 1970'te 153 milyon dolardan 1971'de 110 milyon dolara gerilemiştir. :33
1973 Şili Darbesi'nin hemen ardından Augusto Pinochet, (Sözcüğün tam anlamıyla "tuğla" anlamına gelen rapor, "bir tuğla kadar kalın" olduğundan bu takma adı almıştır.) olarak bilinen gizli bir ekonomik planın varlığının farkına vardırıldı. Plan, Mayıs 1973'teSalvador Allende hükûmetine karşı çıkan ekonomistler tarafından basının Chicago Boys adını verdiği bir grup ekonomistin yardımıyla sessizce hazırlanmıştı. Basının onlara "Şikago Oğlanları" demesinin nedeni, çoğunun Şikago Üniversitesi mezunları olmasıydı. Belge, Şili'nin daha sonraki ekonomi politikasının temelini oluşturuyordu. ABD Senatosu İstihbarat Komitesi soruşturmasının 1975 raporuna göre, bu ekonomik plan CIA ile işbirliği içinde hazırlanmıştı.:40
Plan, deregülasyon ve özelleştirmeyi içeren bir dizi ekonomik reform önermişti. Diğer reformların yanı sıra merkez bankası bağımsız hale getirildi, gümrük vergileri düşürüldü, devlet kontrolündeki emeklilik maaşı sistemi ile devlet sanayi ve bankaları özelleştirildi ve vergiler düşürüldü. Pinochet'nin reformlara başlarken belirttiği amaç, "Şili'yi proleterlerin bir ulusu değil ancak girişimcilerin bir ulusu yapmak." oldu.
Reformlar
İlk reformlar üç turda uygulandı: 1974-1983, 1985 ve 1990.
Hükûmet yabancı yatırımı memnuniyetle karşıladı ve korumacı ortadan kaldırarak Şili işletmelerini ithalatla eşit düzeyde rekabet etme ya da batmaya zorladı. Ana bakır şirketi , Salvador Allende tarafından tamamlanan nedeniyle hükûmetin elinde kaldı ancak özel şirketlerin yeni madenleri keşfedip geliştirmesine izin verildi.
Maliye Bakanı , Friedman'ın serbest dalgalı döviz kurlarına verdiği destekten ayrılarak Şili'nin ürün ve hizmetlerin fiyatındaki aşırı artışını dibe vurma mantığı altında 1979'un Haziranı'nda dolar başına 39 pesoluk bir sabit döviz kuru kararı aldı. Bununla birlikte sonuç, ciddi bir ticaret dengesi sorununun ortaya çıkmasıydı, bu da Milton Friedman'ın, 1998'de yayımlanmış Anılar kitabının Şili başlıklı 24. bölümünde De Castro ve sabit döviz kurunu eleştirmesine yol açtı.Şili pesosunun değerindeki kayıp ABD dolarının değer kaybını geride bırakmaya devam ettiğinden, Şili'nin yabancı ürün alım gücü her yıl arttı. Oluşmuş ekonomik balon ise 1982 sonlarında nihayet patladığında, Şili iki yıldan fazla süren şiddetli bir ekonomik gerilemeye girdi.
1982-1983 arasındaki bu derin ekonomik gerileme, Şili'de sekiz yıl ardından ikinci gerilemeydi. (GSYİH'nın %13 düştüğü 1975'te; sanayi üretimi %27 düştü ve işsizlik %20'ye kadar yükseldi.) Ek olarak, ürün ve hizmetlerin fiyatındaki yıllık artış 1974'te %375'e ulaştı—dünyadaki en yüksek ve Allende döneminde mevcut olmuş oranın neredeyse iki katı. 1982-1983 gerilemesi sırasında, reel ekonomik çıktı %19 azaldı, toparlanmanın ve arkadan gelmiş büyümenin çoğu, Pinochet'nin görevden ayrılmasının ardından piyasa odaklı ekonomik politikaların ek olarak güçlendirildiği zamandan sonra gerçekleşti.
1985'te Finans Bakanı ile başlayarak, ekonomi politikalarının odak noktası finansal ödeme gücü ve ekonomik büyümeye kaydı. İhracat hızla arttı ve işsizlik azaldı ancak 1987'de Şili nüfusunun yüzde 45'inin yoksulluk sınırının altında olmasıyla yoksulluk hâlâ önemli bir sorun ortaya çıkarmaktaydı. Büchi, La transformación económica de Chile: el modelo del progreso (Şili Ekonomisinin Dönüşümü: İlerlemenin Modeli) adlı kitabında bu dönemdeki deneyimlerini yazdı. 1990 yılında, yeni seçilen Patricio Aylwin hükûmeti, hem devam eden ekonomik liberalleşmeyi hem de yoksulluğun azaltılmasını vurgulayan bir "öz sermaye ile büyüme" programı başlattı. 1990 ile 2000 arasında yoksulluk nüfusun yüzde 40'ını kaplarken yüzde 20'ye kadar düşürüldü. Bu azalmanın yüzde 60'ı GSYİH büyümesine, geri kalan yüzde 40'ı atfedilebilir sosyal politikalara bağlanabilir.
Serbest ticaret anlaşmaları
Birbirini seyreden Şili hükûmetleri, ticareti liberalleştiren anlaşmaları etkin olarak takip ettiler. Süreç, Pinochet'nin ithalat vergilerini %10'a düşürdüğü 1970'lerde başladı. Bundan önce Şili, dünyanın en korumacı ekonomilerinden biriydi ve ve yıllık 1975 raporunda 72 ülkenin arasından 71. sırada yer alıyordu. 1990'larda Şili; Kanada, Meksika ve Orta Amerika ülkeleri ile serbest ticaret anlaşmaları imzaladı. Şili ayrıca Venezuela, Kolombiya ve Ekvador ile tercihli ticaret anlaşmaları imzaladı. Mercosur—Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay—ile bir ortaklık anlaşması 1996'nın Ekim ayında yürürlüğe girdi. İhracat odaklı kalkınma stratejisini sürdüren Şili, 2002 yılında Avrupa Birliği ve Güney Kore ile dönüm noktası niteliğindeki serbest ticaret anlaşmaları imzaladı. Asya-Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) örgütünün bir üyesi olan Şili, Asya pazarlarıyla ticari bağlarını güçlendirmeye çalışıyor. Bu amaçla son yıllarda Yeni Zelanda, Singapur, Brunei, Hindistan, Çin ve son olarak Japonya ile ticaret anlaşmaları imzaladı. 2007'de Şili; Avustralya, Tayland, Malezya ve Çin ile ticaret görüşmeleri yaptı. 2008'de Şili, Avustralya ile bir serbest ticaret anlaşması imzalamayı ve Çin ile genişletilmiş bir anlaşma (hizmet ticareti ve yatırımı kapsayan) sonuçlandırmayı umuyor.[] P4 (Şili, Singapur, Yeni Zelanda ve Brunei) ayrıca mevcut P4 anlaşmasına bir finans ve yatırım faslı ekleyerek bağları genişletmeyi planlıyor. Şili'nin Malezya ve Tayland ile ticaret görüşmelerinin de 2008'de devam etmesi planlanıyor.[]
Ekonomik ve toplumsal göstergelerde performans
Amartya Sen, Hunger and Public Action (Açlık ve Toplumsal Eylem) adlı kitabında Şili'nin çeşitli ekonomik ve toplumsal göstergelerdeki performansını incelemektedir. Alanla ilgili bir kaynağın araştırmasından şunları bulmuştur:
Saf hâlinde 1982'ye kadar uygulanmış sözde "parasalcı deneyi", çok anlaşmazlıklara neden olmuş, ancak çok az kişi onun bir başarı olduğunu iddia etmiştir... 1973 döneminin en göze çarpan özelliği dikkate değer dengesizliğidir...yükselen sağlam ve tutarlı bir eğilimin olmamasıdır (kısaca söylemek gerekirse).
Maaşlar %8 azaldı.[]] 1989'daki aile ödenekleri 1970'teki değerinin %28'iydi ve eğitim, sağlık ve barınma bütçeleri ortalama %20'nin üzerinde düştü
Nobel ödüllü ekonomist Gary Becker, "Şili'nin 1985'ten 1996'ya kadar kişi başına düşen reel gelirdeki yıllık büyümesinin, Latin Amerika'nın geri kalanının çok üzerinde, dikkate değer bir %5'lik bir ortalamaya ulaştığını" bildirmiştir O zamandan beri ekonomide, GSYİH'de %3 yıllık ortalama büyüme kaydedilmiştir.
Bebek ölümleri ve yaşam beklentisiyle ilgili gelişmeler de çok olumluydu. Bebek ölüm hızı o kadar düştü ki Şili, 1980'lerde Latin Amerika'daki en düşük bebek ölüm oranına ulaştı. Şili'de bebek ölüm hızı 1970'ten 1985'e kadar 1000'de 76,1'den 1000'de 22,6'ya düştü. 1988'de askeri hükûmet, tüm kürtajları yasa dışı hale getiren bir yasa çıkardı. 19 Temmuz 2017 tarihinden itibaren sınırlı koşullar altında (hamileliğin kadının yaşamını tehlikeye atması, fetüsün yaşayamaması veya hamileliğin tecavüz sonucu ortaya çıkmış olması durumunda) kürtajlara izin veren bir yasa çıkarılmıştır.
Ancak Amartya Sen, bu gelişmenin "serbest piyasa" politikalarından değil, aktif kamu ve devlet müdahalesinden kaynaklandığını iddia ediyor. Şili'de çocuk bakımının iyileştirilmesi için çok uzun bir kamu eylemi geleneği vardı[] ve bu gelenek büyük ölçüde Pinochet darbesinden sonra sürdürüldü. Sen, konu hakkında böyle yazmıştır:
... çocuk sağlığı ve beslenme alanında gözlemlenmiş gelişimin nedeni hakkında çok az düşünce ayrılığı vardır...Bebek ölümlerindeki istikrarlı etkileyici düşüşün nedenini ... (birçok büyük ekonomik gerilemenin aksine) ... geniş kamu desteği önlemlerinin sürdürülmesinden başka bir şeye atfetmek zor olacaktır
Şili diğer cumhurbaşkanlıklarının ekonomik göstergelerdeki performans karşılaştırması:
| Cumhurbaşkanlığı | Alessandri (1959-64) | Frei-Montalva (1965-70) | Allende (1971-73) | Pinochet (1974-89) | Aylwin (1990-93) | Frei Ruiz-Tagle (1994-99) | Lagos (2000) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ekonomik büyüme (GSYİH'nın yüzdesi) | 3.7 | 4.0 | 1.2 | 2.9 | 7.7 | 5.6 | 5.4 |
| İhracat büyüme oranı | 6.2 | 2.3 | -4.2 | 10.6 | 9.6 | 9.4 | 7.5 |
| İşsizlik oranı (İş yaratma programlarındaki işçiler işsiz sayılır) | 5.2 | 5.9 | 4.7 | 18.1 | 7.3 | 7.4 | 10.0 |
| Gerçek ücretler (1970 = 100) | 62.2 | 84.2 | 89.7 | 81.9 | 99.8 | 123.4 | 134.4 |
| Ürün ve hizmetlerin fiyatındaki yıllık artış oranı | 26.6 | 26.3 | 293.8 | 79.9 | 17.7 | 6.1 | 4.5 |
Milton Friedman
Milton Friedman, Universidad Católica de Chile'de serbest piyasa ekonomi politikalarını savunan bazı dersler verdi. Darbeden iki yıl sonra 1975'te, Pinochet ile 45 dakika görüştü; burada Pinochet "kendisinin veya hükûmetinin hisleri hakkında çok az şey belirtti" ve Cumhurbaşkanı, Friedman'dan kendisine Şili'nin ekonomik durumu hakkında ne düşündüğünü açıklayan bir mektup yazmasını istedi, Friedman bunu yaptı. Ürün ve hizmetlerin fiyatındaki artışı durdurmak için Friedman, geçmiş yıllarda artan hükûmet açıklarının azaltılmasını ve hükûmetin altı aydan sonra havadan para yaratarak hükûmet harcamalarını finanse etmeyeceğine dair sabit bir taahhüt ve en yoksul sınıflar arasındaki gerçekten sıkıntı içinde olan insanlara yardım önerdi. Ekim 1975'te New York Times köşe yazarı Anthony Lewis, "Şili cuntasının ekonomik politikasının Milton Friedman...ve onun Chicago Okulu'nun düşüncelerine dayandığını" ilan etti.
Friedman, Şili'de bir konferans verdiği için bazılarının kendisine neden saldırdığını merak ettiğini belirtti:
Söylemeliyim ki bu, çifte standardın harika bir örneği çünkü komünist bir ülke olan Yugoslavya'da zaman geçirdim. Daha sonra Çin'de bir dizi konferans verdim. Komünist Çin'den döndüğümde Stanford Daily gazetesine bir mektup yazdım ve "İlginç" dedim, "Şili'de verdiğim derslerin tıpatıp aynısını Çin'de verdim. Şili'de söylediklerimden dolayı bana karşı birçok gösteri yapıldı. Çin'de söylediklerime ise kimse itiraz etmedi. Nasıl olur?"
Friedman aynı zamanda, ziyaretinin rejimin politik tarafıyla ilgisi olmadığını ve Şili ziyareti sırasında ekonomik liberalleşme öğüdüne uyulmasının politik özgürlüğün getirilmesine ve rejimin çöküşüne yardımcı olacağını bile belirtti.
Demokrasi
"Mucize" hakkındaki açıklaması hakkında yorum yapan Friedman, "bu konuşmanın ana düşüncesi, serbest piyasaların siyasi merkezileşmeyi ve siyasi kontrolü baltalayacağıydı" diyor. Friedman, "Şili'deki gerçek mucize, bu ekonomik reformların çok iyi çalışması değil, Adam Smith'in reformların ne yapacaklarını daha önceden öngörmesiydi. Şili, bugün Latin Amerika'daki en iyi ekonomik başarı öyküsüdür. Asıl mucize, askeri bir cuntanın bunu yapmalarına izin vermesidir." Friedman, "Şili ekonomisi çok iyi bir iş çıkardı ama daha da önemlisi, sonunda merkezî hükûmeti oluşturan askerî cunta yerini demokratik bir topluma bıraktı. Bu yüzden, Şili'de olanlar ile ilgili gerçekten önemli olan şey, serbest piyasaların özgür bir toplumu meydana getirme konusunda kendine özel yöntemleriyle çalışmasıdır." dedi
Günümüzdeki Şili ekonomisi
2015 Ekonomik Özgürlük Endeksi'ne göre (Heritage Vakfı, Fraser Enstitüsü ve WSJ), Şili ekonomisi dünyada ekonomik olarak en özgür 7. ülkedir. Şili, hem Kuzey hem Güney Amerika'daki 29 ülke arasında 1. sırada yer alıyor ve on yıldan fazla bir süredir bölgesel bir lider. Şili'nin yıllık GSYİH büyümesi 2008'de %3,2 ve 2004'ten 2008'e ortalama %4,8 idi.
2006 yılında Şili nüfusunun en zengin %20'sinin toplam gelirin yüzde %56,8'ini; Şili nüfusunun en yoksul %20'si toplam gelirin yüzde %4,1'ini; nüfusun %60'ını oluşturan geri kalan ortadakiler ise toplam gelirin %39,1'ini kazanıyordu. Şili'nin Gini katsayısı (gelir dağılımının ölçüsü) 2006'da 52,0 iken, Danimarka'da 24,7 (en eşit dağılımlı) ve Namibya'da (en eşitsiz dağılımlı) 74,3'tür. Şili, OECD'deki herhangi bir ulusun en geniş eşitsizlik açığına sahiptir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . PBS. 16 Ekim 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2008.
- ^ a b Thomas M. Leonard. Encyclopedia Of The Developing World. Routledge. p. 322
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 17 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ Latin America's Political Economy of the Possible: Beyond Good Revolutionaries and Free-Marketeers. 2007. ISBN . 24 Ocak 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2021.
- ^ a b "Pinochet's rule: Repression and economic success". BBC News. 7 Ocak 2001. 13 Eylül 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mayıs 2010. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "news.bbc.co.uk" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Büchi (18 Eylül 2006). "How Chile successfully transformed its economy". Backgrounder. 1958: 1-10. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Ekim 2010.
- ^ United States Senate Report (1975) "Covert Action in Chile, 1963–1973" 29 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . U.S. Government Printing Office Washington. D.C.
- ^ a b Covert Action in Chile 1963–1973 (PDF). Washington, DC: U.S. Government Printing Office. 1975. 6 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2013.
Another goal, achieved in part through work done at the opposition research organization before the coup, was to help the new government organize and implement new policies. Project files record that CIA collaborators were involved in preparing an initial overall economic plan which has served as the basis for the Junta's most important economic decisions.
- ^ (İspanyolca)El Ladrillo: Bases de la Política Económica del Gobierno Militar Chileno. Santiago de Chile: June 2002 7 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ (İspanyolca) Villaroel, Gilberto. La herencia de los “Chicago boys”. Santiago do Chile: BBC Mundo.com – América Latina, 10/12/2006. 30 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "RIX, Sara E., Ph.D. Chile's Experience With The Privatization Of Social Security. AARP Public Policy Institute, August 1995" (PDF). 27 Şubat 2008 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 6 Haziran 2021.
- ^ (PDF). UCLA. 1990. 30 Temmuz 2004 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2010.
- ^ Two Lucky People. University of Chicago Press. 1998. ISBN . 6 Haziran 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Nisan 2011.
- ^ Constable and Valenzuela, "A Nation of Enemies," p. 170
- ^
- ^ (PDF). Cato Institute and , 1996. 14 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ . United States Department of State, Bureau of Western Hemisphere Affairs, January 2008. 21 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Petras (July 1990). "The Chilean "economic miracle": an empirical critique". . 17 (2): 57-72. doi:10.1177/089692059001700203.
- ^ Becker (1997). . Hoover Digest (4). ISSN 1088-5161. 24 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2010.
- ^ a b c d World Bank. (April 2010). Washington, DC: World Bank. Statistics retrieved 1 October 2010 from World Development Indicators database 27 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "WDI" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Economic Reforms in Chile: From Dictatorship to Democracy. Ann Arbor, MI: U Michigan P. 2002. s. 188.
- ^ . 19 Temmuz 2017. 19 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi – The Guardian vasıtasıyla.
- ^ . CNN. 4 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ Ricardo Ffrench-Davis, Economic Reforms in Chile: From Dictatorship to Democracy, University of Michigan Press, 2002, , p. 7
- ^ a b Doherty, Brian. The Life and Times of Milton Friedman: Remembering the 20th century’s most influential libertarian. Reason Magazine, March 2007 Print Edition 24 Şubat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Friedman's 21 April 1975 letter may be found in Milton and Rose Friedman's Two Lucky People and in an online Chilean newspaper 31 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b Friedman (10 Ocak 2000). "Up for Debate: Reform Without Liberty: Chile's Ambiguous Legacy". PBS. 22 Şubat 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Eylül 2009. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "PBS" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Friedman (1992). Szasz, Thomas Stephen (Ed.). "The Drug War as a Socialist Enterprise". Friedman & Szasz on Liberty and Drugs: Essays on the Free Market and Prohibition. 8 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2010. r eksik
|soyadı1=() - ^ . 2010 Index of Economic Freedom. New York: The Wall Street Journal & The Heritage Foundation. 2010. 17 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ekim 2010.
- ^ OECD says Chile has widest inequality gap 30 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. CBS News. March 18, 2014.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Sili ekonomik mucizesi veya Sili mucizesi ekonomist Milton Friedman tarafindan 1980 lerde yeniden yapilandirilmasi ve cogu Friedman in ders vermekte oldugu Sikago Universitesinden mezun olmus topluca Chicago Boys olarak bilinen sayica buyuk bir grup Silili ekonomist tarafindan uygulanmis ekonomik politikalarin etkilerini tanimlamak icin kullanilan bir terim Sili mavi ve ortalama Latin Amerika turuncu kisi basi GSYIH karsilastirmasi 1980 2017 Sili turuncu ve ortalama Latin Amerika mavi GSYIH Buyume Oranlari karsilastirmasi 1971 2007 Friedman mucizeyi soyle tanimlamistir Sili ekonomisi cok iyi bir is cikardi ama daha da onemlisi sonunda merkezi hukumeti olusturan askeri cunta yerini birakti Bu yuzden Sili de olanlar ile ilgili gercekten onemli olan sey serbest piyasalarin ozgur bir toplumu meydana getirme konusunda kendine ozel yontemlere sahip olmasidir Friedman in bahsetmis oldugu cunta 1973 te darbe ile iktidara gelmis olan ve Augusto Pinochet yi baskanliktan almasinin ardindan 1990 da sona ermis Chicago Boys tarafindan uygulanmis ekonomik reformlarin uc ana hedefi vardi ekonomik liberalizasyon devlete ait sirketlerin ozellestirilmesi ve enflasyonun dengelenmesi Ilk reformlar uc turda uygulandi 1975 82 1985 gunumuz Reformlar 1990 dan sonra Patricio Aylwin in Pinochet sonrasi merkez hukumeti tarafindan surdurulerek guclendirildi Bununla birlikte Eduardo Frei Ruiz Tagle in merkez sol hukumeti de yoksullugun azaltilmasi sozlerinde bulundu 1988 de Silililerin 48 i yoksulluk sinirinin altinda yasiyordu 2000 yilina kadar bu oran 20 ye kadar dusuruldu 2004 Dunya Bankasi raporu Sili de 1990 daki yoksulluk oraninin azalmasinin 60 ini ekonomik buyumeye bagladi ve yoksullugu azaltmayi amaclayan hukumet programlarinin sadece geri kalan 40 tan sorumlu oldugunu iddia etti Pinochet yonetimindeki Maliye Bakani gorev suresi boyunca yapmis oldugu ekonomik reformlarin uygulanma surecini detayli bir sekilde aciklayan bir kitap yazmistir Birbirini seyreden basarili hukumetler kitapta aciklanmis ekonomik politikalari surdurmustur 2002 de Sili Avrupa Birligi ile serbest ticaret ile politik ve kulturel anlasmalardan olusan bir ortaklik anlasmasi imzalamis 2003 te Amerika Birlesik Devletleri ve 2004 te Guney Kore ile kapsamli bir serbest ticaret anlasmasi imzalamis bolgesel bir ticaret merkezi haline gelmeyi yerel uretim ile ithalat ve ihracatta bir patlama gerceklesmesini beklemekteydi Koalisyonun serbest ticaret stratejisini surduren Cumhurbaskani Bachelet Agustos 2006 da bir Latin Amerika ulkesiyle Cin arasindaki ilk serbest ticaret antlasmasi olan Ricardo Lagos un onceki hukumeti sirasinda imzalanan bir serbest ticaret antlasmasini resmiyete gecirmis Japonya ve Hindistan ile de benzer antlasmalar Agustos 2007 de imzalanmistir 2010 yilinda Sili dunyanin en zengin ulkeleriyle sinirli bir organizasyon olan Ekonomik Isbirligi ve Kalkinma Orgutu ne OECD Guney Amerika da bulunup uye olan ilk ulke olmustur Bazi ekonomistler Ornegin Nobel odullu Amartya Sen Sili nin bu donemdeki deneyiminin Friedman gibi dusunurler tarafindan one surulen ekonomik liberalizmin basarisizligini gosterdigini ve 1975 ten 1982 ye kadar sozde tamamen Parasalci deneyi yillarinda cok az net ekonomik buyume gerceklestigini iddia etmektedirler sonra devlet ekonominin kontrolunu bir onceki sosyalist rejimde oldugundan cok daha fazla elinde tutmus ve bu kontrole karsin sosyal program vb seylerden uzak durup ekonomiyi ozellestiren reformlardan sonra ortaya cikmis surdurulebilir ekonomik buyumeyi devam ettirebilmistir Pinochet nin diktatorlugu populer olmayan ekonomik yeniden yapilanmayi ona karsi olan gorusleri bastirarak mumkun kilmistir OECD ekonomisti bu yeniden yapilanmayi serbest piyasanin bir zaferinden ziyade neoliberal dikisleri ve mudahaleci tedavileri birlestirmek olarak tanimlamistir Arka plan1972 de Sili nin urun ve hizmetlerin fiyatindaki yillik artis orani 150 ydi Hernan Buchi ye gore bu ekonomik sorunlara kamulastirmalar fiyat kontrolleri ve korumacilik gibi cesitli etkenler neden olmustu Ayni zamanda ABD fiyat artisi krizini derinlestirmek icin bir kampanya yurutmus bunun uzerine artan acigi kapatmak uzere para arzini daha da arttirmisti Buchi para arzindaki bu enflasyonun urun ve hizmetlerdeki fiyat artisinin baslica nedeni oldugunu belirtiyor ABD belgeleri bu sure zarfinda Allende hukumetine karsi en yuksek seviyelerde ifade edilen dusmanca bir dis ekonomi politikasinin varligini dogrulamaktadir Salvador Allende nin cumhurbaskani secilip daha goreve gelmemesinden once kisa bir sure sonra donemin CIA Muduru Richard Helms o zamanin ABD Baskani Richard Nixon ile bir araya gelmis ve Sili deki durumu tartismistir Helms in 15 Eylul 1970 toplantisinin notlari su gostergeyi icermektedir Ekonomiye ciglik attirin Bir hafta sonra gorevinden ayrilacak olan Sili Cumhurbaskani Eduardo Frei Montalva ya onun hukumetinin savunma bakani araciligiyla Allende yonetiminde Sili ye bir somun veya civata bile ulasamayacagini soyledigini bildirmistir 1972 nin sonlarina dogru Sili Ekonomi Bakanligi dizel kamyonlarin neredeyse ucte birinin ozel sektore ait sehir otobuslerinin yuzde 30 unun tum taksilerin yuzde 21 inin ve devlete ait otobuslerin yuzde 33 unun yedek parca veya lastik eksikligi nedeniyle calisamaz oldugunu tahmin etmistir Genel anlamda ABD li firmalar tarafindan Sili ye ihrac edilen ABD makine ve nakliye ekipmaninin degeri 1970 te 153 milyon dolardan 1971 de 110 milyon dolara gerilemistir 33 1973 Sili Darbesi nin hemen ardindan Augusto Pinochet Sozcugun tam anlamiyla tugla anlamina gelen rapor bir tugla kadar kalin oldugundan bu takma adi almistir olarak bilinen gizli bir ekonomik planin varliginin farkina vardirildi Plan Mayis 1973 teSalvador Allende hukumetine karsi cikan ekonomistler tarafindan basinin Chicago Boys adini verdigi bir grup ekonomistin yardimiyla sessizce hazirlanmisti Basinin onlara Sikago Oglanlari demesinin nedeni cogunun Sikago Universitesi mezunlari olmasiydi Belge Sili nin daha sonraki ekonomi politikasinin temelini olusturuyordu ABD Senatosu Istihbarat Komitesi sorusturmasinin 1975 raporuna gore bu ekonomik plan CIA ile isbirligi icinde hazirlanmisti 40 Plan deregulasyon ve ozellestirmeyi iceren bir dizi ekonomik reform onermisti Diger reformlarin yani sira merkez bankasi bagimsiz hale getirildi gumruk vergileri dusuruldu devlet kontrolundeki emeklilik maasi sistemi ile devlet sanayi ve bankalari ozellestirildi ve vergiler dusuruldu Pinochet nin reformlara baslarken belirttigi amac Sili yi proleterlerin bir ulusu degil ancak girisimcilerin bir ulusu yapmak oldu ReformlarIlk reformlar uc turda uygulandi 1974 1983 1985 ve 1990 Hukumet yabanci yatirimi memnuniyetle karsiladi ve korumaci ortadan kaldirarak Sili isletmelerini ithalatla esit duzeyde rekabet etme ya da batmaya zorladi Ana bakir sirketi Salvador Allende tarafindan tamamlanan nedeniyle hukumetin elinde kaldi ancak ozel sirketlerin yeni madenleri kesfedip gelistirmesine izin verildi Maliye Bakani Friedman in serbest dalgali doviz kurlarina verdigi destekten ayrilarak Sili nin urun ve hizmetlerin fiyatindaki asiri artisini dibe vurma mantigi altinda 1979 un Hazirani nda dolar basina 39 pesoluk bir sabit doviz kuru karari aldi Bununla birlikte sonuc ciddi bir ticaret dengesi sorununun ortaya cikmasiydi bu da Milton Friedman in 1998 de yayimlanmis Anilar kitabinin Sili baslikli 24 bolumunde De Castro ve sabit doviz kurunu elestirmesine yol acti Sili pesosunun degerindeki kayip ABD dolarinin deger kaybini geride birakmaya devam ettiginden Sili nin yabanci urun alim gucu her yil artti Olusmus ekonomik balon ise 1982 sonlarinda nihayet patladiginda Sili iki yildan fazla suren siddetli bir ekonomik gerilemeye girdi 1982 1983 arasindaki bu derin ekonomik gerileme Sili de sekiz yil ardindan ikinci gerilemeydi GSYIH nin 13 dustugu 1975 te sanayi uretimi 27 dustu ve issizlik 20 ye kadar yukseldi Ek olarak urun ve hizmetlerin fiyatindaki yillik artis 1974 te 375 e ulasti dunyadaki en yuksek ve Allende doneminde mevcut olmus oranin neredeyse iki kati 1982 1983 gerilemesi sirasinda reel ekonomik cikti 19 azaldi toparlanmanin ve arkadan gelmis buyumenin cogu Pinochet nin gorevden ayrilmasinin ardindan piyasa odakli ekonomik politikalarin ek olarak guclendirildigi zamandan sonra gerceklesti 1985 te Finans Bakani ile baslayarak ekonomi politikalarinin odak noktasi finansal odeme gucu ve ekonomik buyumeye kaydi Ihracat hizla artti ve issizlik azaldi ancak 1987 de Sili nufusunun yuzde 45 inin yoksulluk sinirinin altinda olmasiyla yoksulluk hala onemli bir sorun ortaya cikarmaktaydi Buchi La transformacion economica de Chile el modelo del progreso Sili Ekonomisinin Donusumu Ilerlemenin Modeli adli kitabinda bu donemdeki deneyimlerini yazdi 1990 yilinda yeni secilen Patricio Aylwin hukumeti hem devam eden ekonomik liberallesmeyi hem de yoksullugun azaltilmasini vurgulayan bir oz sermaye ile buyume programi baslatti 1990 ile 2000 arasinda yoksulluk nufusun yuzde 40 ini kaplarken yuzde 20 ye kadar dusuruldu Bu azalmanin yuzde 60 i GSYIH buyumesine geri kalan yuzde 40 i atfedilebilir sosyal politikalara baglanabilir Serbest ticaret anlasmalari Birbirini seyreden Sili hukumetleri ticareti liberallestiren anlasmalari etkin olarak takip ettiler Surec Pinochet nin ithalat vergilerini 10 a dusurdugu 1970 lerde basladi Bundan once Sili dunyanin en korumaci ekonomilerinden biriydi ve ve yillik 1975 raporunda 72 ulkenin arasindan 71 sirada yer aliyordu 1990 larda Sili Kanada Meksika ve Orta Amerika ulkeleri ile serbest ticaret anlasmalari imzaladi Sili ayrica Venezuela Kolombiya ve Ekvador ile tercihli ticaret anlasmalari imzaladi Mercosur Arjantin Brezilya Paraguay ve Uruguay ile bir ortaklik anlasmasi 1996 nin Ekim ayinda yururluge girdi Ihracat odakli kalkinma stratejisini surduren Sili 2002 yilinda Avrupa Birligi ve Guney Kore ile donum noktasi niteligindeki serbest ticaret anlasmalari imzaladi Asya Pasifik Ekonomik Isbirligi APEC orgutunun bir uyesi olan Sili Asya pazarlariyla ticari baglarini guclendirmeye calisiyor Bu amacla son yillarda Yeni Zelanda Singapur Brunei Hindistan Cin ve son olarak Japonya ile ticaret anlasmalari imzaladi 2007 de Sili Avustralya Tayland Malezya ve Cin ile ticaret gorusmeleri yapti 2008 de Sili Avustralya ile bir serbest ticaret anlasmasi imzalamayi ve Cin ile genisletilmis bir anlasma hizmet ticareti ve yatirimi kapsayan sonuclandirmayi umuyor guncellenmeli P4 Sili Singapur Yeni Zelanda ve Brunei ayrica mevcut P4 anlasmasina bir finans ve yatirim fasli ekleyerek baglari genisletmeyi planliyor Sili nin Malezya ve Tayland ile ticaret gorusmelerinin de 2008 de devam etmesi planlaniyor guncellenmeli Ekonomik ve toplumsal gostergelerde performansSili ve Latin Amerika da kisi basina dusen GSYIH 1950 2010 Amartya Sen Hunger and Public Action Aclik ve Toplumsal Eylem adli kitabinda Sili nin cesitli ekonomik ve toplumsal gostergelerdeki performansini incelemektedir Alanla ilgili bir kaynagin arastirmasindan sunlari bulmustur Saf halinde 1982 ye kadar uygulanmis sozde parasalci deneyi cok anlasmazliklara neden olmus ancak cok az kisi onun bir basari oldugunu iddia etmistir 1973 doneminin en goze carpan ozelligi dikkate deger dengesizligidir yukselen saglam ve tutarli bir egilimin olmamasidir kisaca soylemek gerekirse Sili ve Guney Amerika daki issizlik oranlari karsilastirmasi 1980 1990 Maaslar 8 azaldi ne zaman 1989 daki aile odenekleri 1970 teki degerinin 28 iydi ve egitim saglik ve barinma butceleri ortalama 20 nin uzerinde dustu Nobel odullu ekonomist Gary Becker Sili nin 1985 ten 1996 ya kadar kisi basina dusen reel gelirdeki yillik buyumesinin Latin Amerika nin geri kalaninin cok uzerinde dikkate deger bir 5 lik bir ortalamaya ulastigini bildirmistir O zamandan beri ekonomide GSYIH de 3 yillik ortalama buyume kaydedilmistir Bebek olumleri ve yasam beklentisiyle ilgili gelismeler de cok olumluydu Bebek olum hizi o kadar dustu ki Sili 1980 lerde Latin Amerika daki en dusuk bebek olum oranina ulasti Sili de bebek olum hizi 1970 ten 1985 e kadar 1000 de 76 1 den 1000 de 22 6 ya dustu 1988 de askeri hukumet tum kurtajlari yasa disi hale getiren bir yasa cikardi 19 Temmuz 2017 tarihinden itibaren sinirli kosullar altinda hamileligin kadinin yasamini tehlikeye atmasi fetusun yasayamamasi veya hamileligin tecavuz sonucu ortaya cikmis olmasi durumunda kurtajlara izin veren bir yasa cikarilmistir Ancak Amartya Sen bu gelismenin serbest piyasa politikalarindan degil aktif kamu ve devlet mudahalesinden kaynaklandigini iddia ediyor Sili de cocuk bakiminin iyilestirilmesi icin cok uzun bir kamu eylemi gelenegi vardi kime gore ve bu gelenek buyuk olcude Pinochet darbesinden sonra surduruldu Sen konu hakkinda boyle yazmistir cocuk sagligi ve beslenme alaninda gozlemlenmis gelisimin nedeni hakkinda cok az dusunce ayriligi vardir Bebek olumlerindeki istikrarli etkileyici dususun nedenini bircok buyuk ekonomik gerilemenin aksine genis kamu destegi onlemlerinin surdurulmesinden baska bir seye atfetmek zor olacaktir Sili diger cumhurbaskanliklarinin ekonomik gostergelerdeki performans karsilastirmasi Cumhurbaskanligi Alessandri 1959 64 Frei Montalva 1965 70 Allende 1971 73 Pinochet 1974 89 Aylwin 1990 93 Frei Ruiz Tagle 1994 99 Lagos 2000 Ekonomik buyume GSYIH nin yuzdesi 3 7 4 0 1 2 2 9 7 7 5 6 5 4Ihracat buyume orani 6 2 2 3 4 2 10 6 9 6 9 4 7 5Issizlik orani Is yaratma programlarindaki isciler issiz sayilir 5 2 5 9 4 7 18 1 7 3 7 4 10 0Gercek ucretler 1970 100 62 2 84 2 89 7 81 9 99 8 123 4 134 4Urun ve hizmetlerin fiyatindaki yillik artis orani 26 6 26 3 293 8 79 9 17 7 6 1 4 5Milton FriedmanMilton Friedman Universidad Catolica de Chile de serbest piyasa ekonomi politikalarini savunan bazi dersler verdi Darbeden iki yil sonra 1975 te Pinochet ile 45 dakika gorustu burada Pinochet kendisinin veya hukumetinin hisleri hakkinda cok az sey belirtti ve Cumhurbaskani Friedman dan kendisine Sili nin ekonomik durumu hakkinda ne dusundugunu aciklayan bir mektup yazmasini istedi Friedman bunu yapti Urun ve hizmetlerin fiyatindaki artisi durdurmak icin Friedman gecmis yillarda artan hukumet aciklarinin azaltilmasini ve hukumetin alti aydan sonra havadan para yaratarak hukumet harcamalarini finanse etmeyecegine dair sabit bir taahhut ve en yoksul siniflar arasindaki gercekten sikinti icinde olan insanlara yardim onerdi Ekim 1975 te New York Times kose yazari Anthony Lewis Sili cuntasinin ekonomik politikasinin Milton Friedman ve onun Chicago Okulu nun dusuncelerine dayandigini ilan etti Friedman Sili de bir konferans verdigi icin bazilarinin kendisine neden saldirdigini merak ettigini belirtti Soylemeliyim ki bu cifte standardin harika bir ornegi cunku komunist bir ulke olan Yugoslavya da zaman gecirdim Daha sonra Cin de bir dizi konferans verdim Komunist Cin den dondugumde Stanford Daily gazetesine bir mektup yazdim ve Ilginc dedim Sili de verdigim derslerin tipatip aynisini Cin de verdim Sili de soylediklerimden dolayi bana karsi bircok gosteri yapildi Cin de soylediklerime ise kimse itiraz etmedi Nasil olur Friedman ayni zamanda ziyaretinin rejimin politik tarafiyla ilgisi olmadigini ve Sili ziyareti sirasinda ekonomik liberallesme ogudune uyulmasinin politik ozgurlugun getirilmesine ve rejimin cokusune yardimci olacagini bile belirtti Demokrasi Mucize hakkindaki aciklamasi hakkinda yorum yapan Friedman bu konusmanin ana dusuncesi serbest piyasalarin siyasi merkezilesmeyi ve siyasi kontrolu baltalayacagiydi diyor Friedman Sili deki gercek mucize bu ekonomik reformlarin cok iyi calismasi degil Adam Smith in reformlarin ne yapacaklarini daha onceden ongormesiydi Sili bugun Latin Amerika daki en iyi ekonomik basari oykusudur Asil mucize askeri bir cuntanin bunu yapmalarina izin vermesidir Friedman Sili ekonomisi cok iyi bir is cikardi ama daha da onemlisi sonunda merkezi hukumeti olusturan askeri cunta yerini demokratik bir topluma birakti Bu yuzden Sili de olanlar ile ilgili gercekten onemli olan sey serbest piyasalarin ozgur bir toplumu meydana getirme konusunda kendine ozel yontemleriyle calismasidir dediGunumuzdeki Sili ekonomisi2015 Ekonomik Ozgurluk Endeksi ne gore Heritage Vakfi Fraser Enstitusu ve WSJ Sili ekonomisi dunyada ekonomik olarak en ozgur 7 ulkedir Sili hem Kuzey hem Guney Amerika daki 29 ulke arasinda 1 sirada yer aliyor ve on yildan fazla bir suredir bolgesel bir lider Sili nin yillik GSYIH buyumesi 2008 de 3 2 ve 2004 ten 2008 e ortalama 4 8 idi 2006 yilinda Sili nufusunun en zengin 20 sinin toplam gelirin yuzde 56 8 ini Sili nufusunun en yoksul 20 si toplam gelirin yuzde 4 1 ini nufusun 60 ini olusturan geri kalan ortadakiler ise toplam gelirin 39 1 ini kazaniyordu Sili nin Gini katsayisi gelir dagiliminin olcusu 2006 da 52 0 iken Danimarka da 24 7 en esit dagilimli ve Namibya da en esitsiz dagilimli 74 3 tur Sili OECD deki herhangi bir ulusun en genis esitsizlik acigina sahiptir Ayrica bakiniz2011 12 Silili ogrenci protestolariKaynakca PBS 16 Ekim 2002 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Aralik 2008 a b Thomas M Leonard Encyclopedia Of The Developing World Routledge 1 57958 388 1 p 322 Arsivlenmis kopya PDF 17 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 1 Nisan 2021 Latin America s Political Economy of the Possible Beyond Good Revolutionaries and Free Marketeers 2007 ISBN 9780262693592 24 Ocak 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2021 a b Pinochet s rule Repression and economic success BBC News 7 Ocak 2001 13 Eylul 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mayis 2010 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi news bbc co uk adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Buchi 18 Eylul 2006 How Chile successfully transformed its economy Backgrounder 1958 1 10 18 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Ekim 2010 United States Senate Report 1975 Covert Action in Chile 1963 1973 29 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde U S Government Printing Office Washington D C a b Covert Action in Chile 1963 1973 PDF Washington DC U S Government Printing Office 1975 6 Temmuz 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Temmuz 2013 Another goal achieved in part through work done at the opposition research organization before the coup was to help the new government organize and implement new policies Project files record that CIA collaborators were involved in preparing an initial overall economic plan which has served as the basis for the Junta s most important economic decisions Ispanyolca El Ladrillo Bases de la Politica Economica del Gobierno Militar Chileno Santiago de Chile June 2002 7 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 9567015074 Ispanyolca Villaroel Gilberto La herencia de los Chicago boys Santiago do Chile BBC Mundo com America Latina 10 12 2006 30 Kasim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde RIX Sara E Ph D Chile s Experience With The Privatization Of Social Security AARP Public Policy Institute August 1995 PDF 27 Subat 2008 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 6 Haziran 2021 PDF UCLA 1990 30 Temmuz 2004 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 6 Aralik 2010 Two Lucky People University of Chicago Press 1998 ISBN 9780226264158 6 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Nisan 2011 Constable and Valenzuela A Nation of Enemies p 170 PDF Cato Institute and 1996 14 Mart 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi United States Department of State Bureau of Western Hemisphere Affairs January 2008 21 Ocak 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Petras July 1990 The Chilean economic miracle an empirical critique 17 2 57 72 doi 10 1177 089692059001700203 Becker 1997 Hoover Digest 4 ISSN 1088 5161 24 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Ekim 2010 a b c d World Bank April 2010 Washington DC World Bank Statistics retrieved 1 October 2010 from World Development Indicators database 27 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi WDI adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Economic Reforms in Chile From Dictatorship to Democracy Ann Arbor MI U Michigan P 2002 s 188 19 Temmuz 2017 19 Temmuz 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi The Guardian vasitasiyla CNN 4 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Ricardo Ffrench Davis Economic Reforms in Chile From Dictatorship to Democracy University of Michigan Press 2002 978 0472112326 p 7 a b Doherty Brian The Life and Times of Milton Friedman Remembering the 20th century s most influential libertarian Reason Magazine March 2007 Print Edition 24 Subat 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Friedman s 21 April 1975 letter may be found in Milton and Rose Friedman s Two Lucky People and in an online Chilean newspaper 31 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Friedman 10 Ocak 2000 Up for Debate Reform Without Liberty Chile s Ambiguous Legacy PBS 22 Subat 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Eylul 2009 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi PBS adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Friedman 1992 Szasz Thomas Stephen Ed The Drug War as a Socialist Enterprise Friedman amp Szasz on Liberty and Drugs Essays on the Free Market and Prohibition 8 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2010 r eksik soyadi1 yardim 2010 Index of Economic Freedom New York The Wall Street Journal amp The Heritage Foundation 2010 17 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 2 Ekim 2010 OECD says Chile has widest inequality gap 30 Eylul 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde CBS News March 18 2014