Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yel Ana - Türk, Altay, Tatar ve Macar mitolojilerinde Rüzgâr Tanrıça. Cel (Çel, Şil, Cil) Ana da denir. Macarlar Szélanya (Yel Ana) adı da verirler.
Diğer dillerde
- Azerice Yel Ana
- Özbekçe: Yel Ona
- Tatarca: Җил Әни / Ана veya Cil Ana
- Kazakça: Жел Ана
- Çuvaşça: Ҫил Анне veya Ҫил Абай
- Başkurtça: Εл Апай
- Yakutça: Тыал Ий̃э
- Türkmence: Ýel Ene veya Yel Eje
- Osmanlıca: يل آنا
- Kırgızca: Жел Эне
- Hakasça: Чил Ине veya Чил Иӌе
- Balkarca: Джел Ана
- Macarca: Szélanya
Moğol kültüründeki Салхи Ээж (Calhu Eezh) (Buryatça: Һалхин Эхэ (Halkhun Ehe), Oyratça: Салькн Эк (Salvkın Ek), Altayca: Салкын Эне (Salvkın Ene), Tuvaca: Салгын Ава(Salgın Ava) adlı varlıklar ile büyük benzerlikler gösterir. Bu sözcükler birebir Yel Ana ile aynı anlamı taşır.
Özellikleri
Eskiden yaşamsal unsurlardan birisi sayılan havanın hareketli hali olan yel için algılanan canlılık içeriği daha sonra ruh, cin gibi kavramları da çağrıştırmaya başlamıştır. Macarlara göre dünyanın sonundaki büyük bir dağda bulunan bir mağarada yaşar ve bu mağaranın etrafında güçlü fırtınalar döner. Bu mağarayı koruyan Yel Ana kendisi güçlü bir kasırga olup eser. 'in verdiği bilgiye göre Özbekler; "Çal Mama! Çal Mama!" yani Yel Ana diye bağırarak kendisinden güçlü rüzgârları dindirmesini isterler.
Türk kültüründe yel kavramı
"Yel/ Yil" sözcüğü, Türk boylarının birçoğunda rüzgâr anlamının yanında "kötü ruh, zarar verici varlık" anlamında da kullanılır. Örneğin Hakas ve Teleğütlerde "Çil" şekliyle "kötü ruh"ları ifade eder. Bu anlayış, Anadolu'da olduğu gibi, Azerbaycan'da da insan organlarına yayılan ağrı ve sızıları anlatır. Bu ağrı, sızı ve hastalıkların, belli bir şeytanî güçten kaynaklandığı düşünülür. İnsan vücudunu saran kötü ruhlar, orada ağrı meydana getirirler.
Etimoloji
(Yel/Yil/İl/Zel/Cel) kökünden türemiştir. Esinti anlamı vardır. Havanın yer değiştirmesi nedeniyle meydana gelen akım. Ruh, can, gizem gibi anlamlarla aynı kökten kaynaklanır. Rüzgâr, esinti demektir.
Kaynakça
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 608)
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa - 610)
İç bağlantılar
Dış bağlantılar
- Hungarian Mythology Origins 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce)
| Türk mitolojisi ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yel Ana Turk Altay Tatar ve Macar mitolojilerinde Ruzgar Tanrica Cel Cel Sil Cil Ana da denir Macarlar Szelanya Yel Ana adi da verirler Diger dillerde Azerice Yel Ana Ozbekce Yel Ona Tatarca Җil Әni Ana veya Cil Ana Kazakca Zhel Ana Cuvasca Ҫil Anne veya Ҫil Abaj Baskurtca El Apaj Yakutca Tyal Ij e Turkmence Yel Ene veya Yel Eje Osmanlica يل آنا Kirgizca Zhel Ene Hakasca Chil Ine veya Chil Iӌe Balkarca Dzhel Ana Macarca Szelanya Mogol kulturundeki Salhi Eezh Calhu Eezh Buryatca Һalhin Ehe Halkhun Ehe Oyratca Salkn Ek Salvkin Ek Altayca Salkyn Ene Salvkin Ene Tuvaca Salgyn Ava Salgin Ava adli varliklar ile buyuk benzerlikler gosterir Bu sozcukler birebir Yel Ana ile ayni anlami tasir OzellikleriEskiden yasamsal unsurlardan birisi sayilan havanin hareketli hali olan yel icin algilanan canlilik icerigi daha sonra ruh cin gibi kavramlari da cagristirmaya baslamistir Macarlara gore dunyanin sonundaki buyuk bir dagda bulunan bir magarada yasar ve bu magaranin etrafinda guclu firtinalar doner Bu magarayi koruyan Yel Ana kendisi guclu bir kasirga olup eser in verdigi bilgiye gore Ozbekler Cal Mama Cal Mama yani Yel Ana diye bagirarak kendisinden guclu ruzgarlari dindirmesini isterler Turk kulturunde yel kavrami Yel Yil sozcugu Turk boylarinin bircogunda ruzgar anlaminin yaninda kotu ruh zarar verici varlik anlaminda da kullanilir Ornegin Hakas ve Telegutlerde Cil sekliyle kotu ruh lari ifade eder Bu anlayis Anadolu da oldugu gibi Azerbaycan da da insan organlarina yayilan agri ve sizilari anlatir Bu agri sizi ve hastaliklarin belli bir seytani gucten kaynaklandigi dusunulur Insan vucudunu saran kotu ruhlar orada agri meydana getirirler Etimoloji Yel Yil Il Zel Cel kokunden turemistir Esinti anlami vardir Havanin yer degistirmesi nedeniyle meydana gelen akim Ruh can gizem gibi anlamlarla ayni kokten kaynaklanir Ruzgar esinti demektir Kaynakca Turk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 608 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 610 Ic baglantilarTurk mitolojisi Macar mitolojisi Mogol mitolojisi Altay mitolojisiDis baglantilarHungarian Mythology Origins 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce Turk mitolojisi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz