Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Halet Çambel (27 Ağustos 1916, Berlin - 12 Ocak 2014, İstanbul), Türk arkeologdur.
Halet Çambel | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 27 Ağustos 1916 Berlin |
| Ölüm | 12 Ocak 2014 (97 yaşında) İstanbul |
| Milliyet | Türk |
| Meslek | Arkeolog |
| Evlilik | Nail Çakırhan |
| Akraba(lar) | Hasan Cemil Bey (babası) |
Hattuşaş'ın bulunduğu Boğazköy'de, stajyer olarak başladığı kazıları hayatı boyunca sürdüren Halet Çambel, bilim dünyası tarafından “Hitit hiyerogliflerinin çözüldüğü yer” olarak tanınan Karatepe-Arslantaş Höyüğü'nde, Türkiye’nin ilk açık hava müzesini kurmuştur. Karatepe kalıntılarının ortaya çıkarılmasına ve Hitit dilinin çözülmesine katkısı büyüktür.
Türkiye’yi eskrim dalında temsil ederek Suat Fetgeri Aşeni ile birlikte “Olimpiyatlara katılan ilk Türk kadın sporcu” unvanını kazanmıştır.
Akyaka evlerinin mimarı Nail Çakırhan'ın eşidir.
Yaşam öyküsü
Ailesi ve gençliği
27 Ağustos 1916'da Berlin'de dünyaya geldi. Babası, Almanya'da askerî ataşelik görevi yapan ve Atatürk'ün yakın arkadaşlarından Hasan Cemil Bey, annesi dönemin Berlin Büyükelçisi İbrahim Hakkı Paşa'nın kızı Remziye Hanım'dır. Dört çocuklu ailenin üçüncü çocuğu idi. Hukukçu ve gazeteci Leyla Çambel ile kanser araştırmacısı Perihan Çambel'in kardeşi, mühendis Bülent Çambel’in ablasıdır.
I. Dünya Savaşı sonrası mütareke döneminde anne babası ile bir süre İsviçre ve Avusturya'da yaşadıktan sonra, cumhuriyetin kurulmasını takiben 8 yaşında Türkiye'ye geldi.
Ortaokul ve liseyi Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde okudu. Sanat tarihi öğretmeninin etkili anlatımı ve İstanbul'un tarihi mekanlarına düzenlediği geziler lise yıllarında onu derinden etkiledi. Okulda, eskrim sporu ile de tanıştı ve bu konuda ustalaştı.
Lise öğrenimini tamamladıktan sonra Fransız hükûmetinden aldığı bursla Paris Sorbonne Üniversitesi'nde 3 yıl arkeoloji lisans öğrenimini gördü; ayrıca Hititçe ve eski İbranice öğrendi. İlk kazı deneyimini 1935 yılında yaşadı. Dr. Kurt Brittel’in başkanı olduğunda Alacahöyük kazısına stajyer olarak katıldı.
Olimpiyatlara katılması
Fransa'daki lisans öğrenimi sırasında boş vakitlerini eskrim, masa tenisi ve binicilikle değerlendiren Çambel, 1936 Yaz Olimpiyatlarında eskrim dalında Türkiye'yi temsil etti ve Suat Fetgeri Aşeni ile birlikte olimpiyatlara katılan ilk Türk kadın sporcu oldu. Turnuva sırasında Adolf Hitler tarafından görüşmeye çağrılan Çambel, hükûmetin izni olmadan görüşmeyeceğini bildirerek reddetti.
Türkiye'ye dönüşü
1938 yılında lisans öğrenimini tamamladıktan sonra Sorbonne'da doktora yapmaya başlayan Çambel, 1939 yılının yaz aylarında İstanbul Fransız Arkeoloji Enstitüsü'nün, Dr. başkanlığında yürüttüğü Yazılıkaya/Midas şehri kazısına katılmak üzere Türkiye’ye geldi. II. Dünya Savaşı sebebiyle Fransa’ya dönemeyince İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde Helmuth Theodor Bossert’in asistanlığını yaptı.
1940 yılında Tan Gazetesinde çalışan sol görüşlü bir gazeteci-yazar olan Nail Çakırhan ile evlendi. Üniversitede kadro olmadığından bir süre Haydarpaşa Lisesi'nde Fransızca öğretmenliği yaptı. Doktora çalışmasına İstanbul Üniversitesi’nde devam eden Çambel, Türk Tarih Kurumu adına Kırşehir Hashöyük'teki kontrol kazısını gerçekleştirdi. 1946'ya kadar Dr. Bossert ile birlikte Anadolu’da araştırma gezileri yaptı.
Karatepe kazıları
1946 yılında Kayseri-Adana arasında kalan bölgedeki Hitit eserlerini incelemek için Bossert ile birlikte çıktıkları gezide Karatepe bölgesindeki kalıntılara ulaşmaları kariyerinde belirleyici oldu. Araştırma ekibi, Hitit hiyeroglifleri ve Fenike yazısının bir arada kullanıldığını görmüş ve Fenike yazısı tercüme edilebildiği için, bu keşif Hitit hiyerogliflerinin nihai çözümü olmuştur. Karatepe-Arslantaş Höyüğü’nde Bossert tarafından başlayan kazı çalışmalarına 1952’den sonra Çambel başkanlık etti. Karatepe’de ortaya çıkarılan arkeolojik buluntuların restorasyonu, korunması ve sergilenmesi için bir açık hava müzesi kurulmasına önayak oldu. Mimar Turgut Cansever’in yaptığı projenin uygulanması işini Çambel’in eşi Nail Çakırhan yürüttü.
1948-1949 yıllarında, Karatepe'deki çalışmaların yanı sıra Fransız Arkeoloji Enstitüsü'yle birlikte Yazılıkaya/Midas şehri kazısını yürüttü.
1960 Darbesinden sonra
1960 İhtilali'nden sonra 147'ler listesinde yer alarak üniversiteden ihraç edildi. Eşiyle birlikte Karatepe’de çalışmalara devam eden Çambel, 1962-1963’te Almanya'da 'nde konuk öğretim üyesi olarak çalıştı. Türkiye’ye döndükten sonra İstanbul Üniversitesi’ndeki görevine döndü ve Prehistorya Kürsüsü’nü kurdu.
1964 yılında Chicago Üniversitesi'nden Robert J. Braidwood ve eşi Linda S. Braidwood'la birlikte Ergani'de Çayönü höyüğü kazısına başladı. (Kote Çemi (Hilar - Çayönü)) kalıntılarını gün ışığına kavuşturdu; bu bölgede günümüzden 8.000 yıl önce avcı-toplayıcılıktan tarıma geçildiğinin kanıtlarını ortaya çıkardı.
Çambel'in çabalarıyla kurulan İstanbul-Chicago Üniversiteleri Güneydoğu Anadolu Tarihöncesi Araştırma Kamu Projesi çerçevesinde, 1964’te Urfa-Bozova’da Biris Mezarlığı ve Söğüt Tarlası, 1968 ve 1970'te Diyarbakır Girikihacıyan kazıları gerçekleştirildi.
Çambel, Keban Barajı’nın yapımıyla su altında kalacak olan alanların taranması için 1966’da başlayan çalışmalara öncülük etti.
1976'da TÜBİTAK'a bağlı bir Arkeometri Ünitesi kurulmasına katkıda bulundu.
Emeklilik yılları
1984 yılında emekli oldu. Kazılara katılımını ve yazılarını emekliliğinde de sürdürdü.
Arnavutköy'de “Kırmızı Yalı” olarak bilinen ailesinden kalma evini 2004 yılında Boğaziçi Üniversitesi'ne bağışladı. Yapı, Halet Çambel ve Nail Çakırhan Arkeoloji ve Geleneksel Mimarlık Araştırmaları Merkezi'ne dönüştürülmek üzere restore edilmektedir.
2005 yılında Hollanda devletinin kültür ve kalkınmaya hizmet edenlere verdiği Prens Claus ödülü'nün sahibi oldu. 2010 yılında kendisine T.C. Kültür Bakanlığı tarafından Kültür ve Sanat Büyük Ödülü verildi. Aynı yıl, Osmaniye Valisi İsa Küçük tarafından yazılan Halet Çambel'in yaşamının anlatıldığı şiirsel bir metin olan "Halet Abla Destanı" yayımlandı.
12 Ocak 2014 tarihinde İstanbul'daki evinde yaşamını kaybetti.
Kaynakça
- ^ a b "Olimpiyatlardaki ilk Türk kadın". BBC Türkçe. 11 Ağustos 2012. 16 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 17 Ağustos 2012.
- ^ "Halet Çambel yaşamını yitirdi". Hürriyet. 12 Ocak 2014. 24 Mart 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ocak 2014.
- ^ a b "Halet Çambel'in Ardından Arkeoloji Öksüz Kaldı, Solhaber.org.tr 14.01.2014". 20 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Nisan 2021.
- ^ a b c (PDF). 24 Ocak 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2014.
- ^ 12 Ağustos 2012 tarihli 26 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . BBC haberi 12 Ocak 2014 tarihinide erişilmiştir
- ^ "Boğaziçi Üniversitesi, Tarihi Halet Çambel Yalısı'nı Araştırma Merkezine Dönüştürüyor, Arkitera.com, 18.02.2013". 16 Ocak 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2014.
- ^ . 22 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2014.
- ^ . 11 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2014.
- ^ . v3.arkitera.com. 25 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ekim 2022.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halet Cambel 27 Agustos 1916 Berlin 12 Ocak 2014 Istanbul Turk arkeologdur Halet CambelDogum27 Agustos 1916 1916 08 27 BerlinOlum12 Ocak 2014 97 yasinda IstanbulMilliyetTurkMeslekArkeologEvlilikNail CakirhanAkraba lar Hasan Cemil Bey babasi Hattusas in bulundugu Bogazkoy de stajyer olarak basladigi kazilari hayati boyunca surduren Halet Cambel bilim dunyasi tarafindan Hitit hiyerogliflerinin cozuldugu yer olarak taninan Karatepe Arslantas Hoyugu nde Turkiye nin ilk acik hava muzesini kurmustur Karatepe kalintilarinin ortaya cikarilmasina ve Hitit dilinin cozulmesine katkisi buyuktur Turkiye yi eskrim dalinda temsil ederek Suat Fetgeri Aseni ile birlikte Olimpiyatlara katilan ilk Turk kadin sporcu unvanini kazanmistir Akyaka evlerinin mimari Nail Cakirhan in esidir Yasam oykusuAilesi ve gencligi 27 Agustos 1916 da Berlin de dunyaya geldi Babasi Almanya da askeri ataselik gorevi yapan ve Ataturk un yakin arkadaslarindan Hasan Cemil Bey annesi donemin Berlin Buyukelcisi Ibrahim Hakki Pasa nin kizi Remziye Hanim dir Dort cocuklu ailenin ucuncu cocugu idi Hukukcu ve gazeteci Leyla Cambel ile kanser arastirmacisi Perihan Cambel in kardesi muhendis Bulent Cambel in ablasidir I Dunya Savasi sonrasi mutareke doneminde anne babasi ile bir sure Isvicre ve Avusturya da yasadiktan sonra cumhuriyetin kurulmasini takiben 8 yasinda Turkiye ye geldi Ortaokul ve liseyi Arnavutkoy Amerikan Kiz Koleji nde okudu Sanat tarihi ogretmeninin etkili anlatimi ve Istanbul un tarihi mekanlarina duzenledigi geziler lise yillarinda onu derinden etkiledi Okulda eskrim sporu ile de tanisti ve bu konuda ustalasti Lise ogrenimini tamamladiktan sonra Fransiz hukumetinden aldigi bursla Paris Sorbonne Universitesi nde 3 yil arkeoloji lisans ogrenimini gordu ayrica Hititce ve eski Ibranice ogrendi Ilk kazi deneyimini 1935 yilinda yasadi Dr Kurt Brittel in baskani oldugunda Alacahoyuk kazisina stajyer olarak katildi Olimpiyatlara katilmasi Fransa daki lisans ogrenimi sirasinda bos vakitlerini eskrim masa tenisi ve binicilikle degerlendiren Cambel 1936 Yaz Olimpiyatlarinda eskrim dalinda Turkiye yi temsil etti ve Suat Fetgeri Aseni ile birlikte olimpiyatlara katilan ilk Turk kadin sporcu oldu Turnuva sirasinda Adolf Hitler tarafindan gorusmeye cagrilan Cambel hukumetin izni olmadan gorusmeyecegini bildirerek reddetti Turkiye ye donusu 1938 yilinda lisans ogrenimini tamamladiktan sonra Sorbonne da doktora yapmaya baslayan Cambel 1939 yilinin yaz aylarinda Istanbul Fransiz Arkeoloji Enstitusu nun Dr baskanliginda yuruttugu Yazilikaya Midas sehri kazisina katilmak uzere Turkiye ye geldi II Dunya Savasi sebebiyle Fransa ya donemeyince Istanbul Universitesi Edebiyat Fakultesi nde Helmuth Theodor Bossert in asistanligini yapti 1940 yilinda Tan Gazetesinde calisan sol goruslu bir gazeteci yazar olan Nail Cakirhan ile evlendi Universitede kadro olmadigindan bir sure Haydarpasa Lisesi nde Fransizca ogretmenligi yapti Doktora calismasina Istanbul Universitesi nde devam eden Cambel Turk Tarih Kurumu adina Kirsehir Hashoyuk teki kontrol kazisini gerceklestirdi 1946 ya kadar Dr Bossert ile birlikte Anadolu da arastirma gezileri yapti Karatepe kazilari 1946 yilinda Kayseri Adana arasinda kalan bolgedeki Hitit eserlerini incelemek icin Bossert ile birlikte ciktiklari gezide Karatepe bolgesindeki kalintilara ulasmalari kariyerinde belirleyici oldu Arastirma ekibi Hitit hiyeroglifleri ve Fenike yazisinin bir arada kullanildigini gormus ve Fenike yazisi tercume edilebildigi icin bu kesif Hitit hiyerogliflerinin nihai cozumu olmustur Karatepe Arslantas Hoyugu nde Bossert tarafindan baslayan kazi calismalarina 1952 den sonra Cambel baskanlik etti Karatepe de ortaya cikarilan arkeolojik buluntularin restorasyonu korunmasi ve sergilenmesi icin bir acik hava muzesi kurulmasina onayak oldu Mimar Turgut Cansever in yaptigi projenin uygulanmasi isini Cambel in esi Nail Cakirhan yuruttu 1948 1949 yillarinda Karatepe deki calismalarin yani sira Fransiz Arkeoloji Enstitusu yle birlikte Yazilikaya Midas sehri kazisini yuruttu 1960 Darbesinden sonra 1960 Ihtilali nden sonra 147 ler listesinde yer alarak universiteden ihrac edildi Esiyle birlikte Karatepe de calismalara devam eden Cambel 1962 1963 te Almanya da nde konuk ogretim uyesi olarak calisti Turkiye ye dondukten sonra Istanbul Universitesi ndeki gorevine dondu ve Prehistorya Kursusu nu kurdu 1964 yilinda Chicago Universitesi nden Robert J Braidwood ve esi Linda S Braidwood la birlikte Ergani de Cayonu hoyugu kazisina basladi Kote Cemi Hilar Cayonu kalintilarini gun isigina kavusturdu bu bolgede gunumuzden 8 000 yil once avci toplayiciliktan tarima gecildiginin kanitlarini ortaya cikardi Cambel in cabalariyla kurulan Istanbul Chicago Universiteleri Guneydogu Anadolu Tarihoncesi Arastirma Kamu Projesi cercevesinde 1964 te Urfa Bozova da Biris Mezarligi ve Sogut Tarlasi 1968 ve 1970 te Diyarbakir Girikihaciyan kazilari gerceklestirildi Cambel Keban Baraji nin yapimiyla su altinda kalacak olan alanlarin taranmasi icin 1966 da baslayan calismalara onculuk etti 1976 da TUBITAK a bagli bir Arkeometri Unitesi kurulmasina katkida bulundu Emeklilik yillari 1984 yilinda emekli oldu Kazilara katilimini ve yazilarini emekliliginde de surdurdu Arnavutkoy de Kirmizi Yali olarak bilinen ailesinden kalma evini 2004 yilinda Bogazici Universitesi ne bagisladi Yapi Halet Cambel ve Nail Cakirhan Arkeoloji ve Geleneksel Mimarlik Arastirmalari Merkezi ne donusturulmek uzere restore edilmektedir 2005 yilinda Hollanda devletinin kultur ve kalkinmaya hizmet edenlere verdigi Prens Claus odulu nun sahibi oldu 2010 yilinda kendisine T C Kultur Bakanligi tarafindan Kultur ve Sanat Buyuk Odulu verildi Ayni yil Osmaniye Valisi Isa Kucuk tarafindan yazilan Halet Cambel in yasaminin anlatildigi siirsel bir metin olan Halet Abla Destani yayimlandi 12 Ocak 2014 tarihinde Istanbul daki evinde yasamini kaybetti Kaynakca a b Olimpiyatlardaki ilk Turk kadin BBC Turkce 11 Agustos 2012 16 Agustos 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 17 Agustos 2012 Halet Cambel yasamini yitirdi Hurriyet 12 Ocak 2014 24 Mart 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ocak 2014 a b Halet Cambel in Ardindan Arkeoloji Oksuz Kaldi Solhaber org tr 14 01 2014 20 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Nisan 2021 a b c PDF 24 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2014 12 Agustos 2012 tarihli 26 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC haberi 12 Ocak 2014 tarihinide erisilmistir Bogazici Universitesi Tarihi Halet Cambel Yalisi ni Arastirma Merkezine Donusturuyor Arkitera com 18 02 2013 16 Ocak 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2014 22 Ocak 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 14 Ocak 2014 11 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Ocak 2014 v3 arkitera com 25 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Ekim 2022