Kırgızistan-Türkiye ilişkileri, Kırgızistan'ın, SSCB'den ayrılıp bağımsızlığını ilan etmesi ve Türkiye'nin, Kırgızistan'ı tanıyan ilk devlet olması ile 16 Aralık 1991'de başlamıştır. İki ülke arasında 29 Ocak 1992'de diplomatik ilişkiler gelişmeye başlamıştır. 1992 yılı içerisinde iki ülke de başkentlerinde Büyükelçilik açmıştır. Türkiye Büyükelçiliği, Bişkek'te, Kırgızistan Büyükelçiliği ise Ankara'da açılmıştır.Kırgızistan 7 bağımsız Türk devletinden biridir.
Kırgızistan | Türkiye |
---|---|
Diplomatik Misyon | |
Temsilcilik | |
Büyükelçi Kubanıçbek Ömüraliyev | Büyükelçi |
Anlaşmalar
Türkiye ve Kırgızistan arasında 2011 yılında siyasi, ekonomik, askeri, kültürel, eğitim, sağlık ve ulaştırma alanları dahil olmak üzere birçok alanda ortak girişimlerde bulunulmuştur.
İki ülke 1997 yılında, aynı halktan olmaları ve iyi ilişkilerinden dolayı dönemin Cumhurbaşkanları, Süleyman Demirel ve Askar Akayev "Ebedî Dostluk ve İşbirliği Anlaşması"nı imzalamıştır. Bunun yanı sıra iki ülke "Türkiye ve Kırgızistan: Birlikte 21. Yüzyıla" bildirisini yayınlamıştır. 2011 yılına gelindiğinde ise 'nin kurulmasına ilişkin ortak bir açıklama yapılmıştır.
Kırgızistan, Türk Devletleri Teşkilatı ve Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi üyesidir. Türk Devletleri Teşkilatı bayrağı'nda bulunan beyaz güneş Kırgızistan bayrağı'ndan alınmıştır.
İki ülke arasında vize muafiyeti anlaşması vardır. Bu anlaşma dolayısıyla iki ülke vatandaşları 90 gün boyunca söz konusu ülkede kalma hakkına sahiptir.
Anlaşmanın Adı | Anlaşmanın Tarihi | Anlaşmanın Yapıldığı Yer |
---|---|---|
Ekonomik Ticari ve İşbirliği Anlaşması | 29.05.1991 | |
Yatırımların Karşılıklı Korunması ve Teşviki Anlaşması | 28.04.1992 | |
Karma Ekonomik Komisyon Anlaşması | 16.08.1995 | |
Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi'nin Kurulması | 16.08.1995 | |
Ticaret ve Ekonomi İşbirliği Anlaşması | 24.10.1997 | |
Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması | 02.07.1999 | |
Uzun Vadeli Ticari ve Ekonomik İşbirliği Anlaşması | 20.02.2002 | |
Karma Ekonomik Komisyon VI. Dönem Protokolü | 05.08.2006 | |
Sosyal Güvenlik Anlaşması | 09.04.2018 |
Ziyaretler
Kırgızistan Cumhurbaşkanı Sooronbay Ceenbekov 9-11 Nisan 2018 tarihlerinde Türkiye'ye resmî ziyarette bulunmuş ve 9 Temmuz 2018'de Recep Tayyip Erdoğan'ın yemin törenine katılmıştır.Recep Tayyip Erdoğan ise resmî ziyaret için, YDSK 4. Oturumuna eşbaşkanlık yapmak için, 3. Dünya Göçebe Oyunları'na katılmak için ve Türk Devletleri Teşkilatı 6. Oturumuna katılmak için 1-3 Eylül 2018 tarihlerinde Kırgızistan'a gitmiştir.Ceenbekov 29 Ekim 2018 tarihinde İstanbul Havalimanı'nın açılışına davet edilmiştir ve açılışa katılmıştır. İki ülke arasındaki son görüşme 7. Türk Devletleri Teşkilatı Zirvesi nedeniyle Bakü'de 15 Ekim 2019 tarihinde olmuştur.
Kırgızistan Başbakanı Muhammedkalıy Abılgaziyev, 18 Mayıs 2018'de Kudüs meselesinin görüşülmesi için İstanbul'da toplanan İslam İşbirliği Teşkilatı'nın toplantısına katılmıştır.
Kırgızistan Dışişleri Bakanı Cengiz Aydarbekov, 7 Mayıs 2019'da Türkiye'ye ziyarete gelmiştir. Bu ziyarette, 3. Toplantısı yapılmıştır.
Kırgızistan Meclis Başkanı , eski Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı Binali Yıldırım ile, 8 Ağustos 2018'de Ankara'da, 8 Ekim 2018'de Başkanları 3. Toplantısı dolayısıyla Antalya'da ve 20 Kasım 2018'de ise Türk Devletleri Parlamenter Asamblesi 8. Genel Kurulu toplantısı nedeniyle İzmir'de görüşmelerde bulunmuştur. Eski Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanı Binali Yıldırım, 6-7 Aralık 2018 tarihinde Bişkek'i ziyaret etmiştir.
İlişkiler
Türk Hava Yolları, İstanbul, Antalya, Ankara, İzmir ve Adana üzerinden Bişkek'e haftada 17 sefer düzenlemektedir.Türkiye'ye 2018 yılında 115 Bin Kırgız vatandaş turist olarak gelmiştir. Bu sayı 2017 yılında 105 Bin, 2016 yılında 89 Bin ve 2015 yılında ise 88 Bindir.
Eski Cengiz Kamil Fırat 2018 yılında; "Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ilişkiler giderek artacak. İki devlet, iki halk dost ve kardeştir" açıklamasını yapmıştır.
Türkiye, Kırgızistan'da Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi'ni kurmuştur. Türk öğrenciler ÖSYM'nin yaptığı üniversite sınavına girerek, puanları yettiği sürece Manas Üniversitesi'nde okuyabilirler. Aynı şekilde Türkiye'de yaşayan Kırgız asıllı Türkler de bu üniversitede okuyabilir.
Türkiye'de 15.000 civarı Kırgız yaşamaktadır.
Ticaret
T.C. Dışişleri Bakanlığı verilerine göre Kırgızistan ile Türkiye arasındaki ihracattaki ilk üç ürün; mücevher, tekstil ürünleri ve karayolları taşıtları için üretilen aksamlardır. Bu ürünlerin yanı sıra; halılar, hijyenik eşyalar, ve , şeker mamulleri, elektronik ev eşyaları, teller ve kablolar, erkek giyim ürünleri, dokuma ürünleri, örme ürünleri, deri yüzeyli ürünler, kadın giyim ürünleri, hortum ve borular, bebek giyim ürünleri ve elektrik devre teçhizatları gibi ürünler ihraç edilmektedir. İthalattaki ilk üç ürün ise altın, pamuk ve baklagillerdir. Bu ürünler dışında; bakır, alüminyum döküntüleri ve hurdaları, hayvan ürünleri, meyveler, bakır ve bakır alaşımları, işlenmemiş kurşun, mücevher eşyası ve aksamı, plastik döküntü ve hurdaları, koyun ve kuzu derileri, ayçiçeği tohumu ve hava veya vakum pompası gibi ürünler ithal edilmektedir. Kırgızistan'daki, Türk yatırımları Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası verilerine göre 304 milyon dolardır.Türkiye'deki Kırgız yatırımları ise yaklaşık 24 milyon dolardır.
Yıllar | Türkiye'nin Kırgızistan'a ihracatı | Türkiye'nin Kırgızistan'dan ithalatı |
---|---|---|
1994 | 16.972 $ | 4.294 $ |
1995 | 38.156 $ | 5.512 $ |
1996 | 47.100 $ | 5.878 $ |
1997 | 49.432 $ | 7.555 $ |
1998 | 41.515 $ | 6.772 $ |
1999 | 23.198 $ | 2.779 $ |
2000 | 20.572 $ | 2.349 $ |
2001 | 17.350 $ | 6.307 $ |
2002 | 24.004 $ | 17.622 $ |
2003 | 40.861 $ | 10.905 $ |
2004 | 74.701 $ | 13.383 $ |
2005 | 89.529 $ | 14.112 $ |
2006 | 132.172 $ | 27.454 $ |
2007 | 181.310 $ | 45.019 $ |
2008 | 191.350 | 47.974 $ |
2009 | 140.002 $ | 31.446 $ |
2010 | 129.201 $ | 30.899 $ |
2011 | 180.240 $ | 52.123 $ |
2012 | 257.470 $ | 45.226 $ |
2013 | 388.335 $ | 36.964 $ |
2014 | 421.795 $ | 65.547 $ |
1994-2010 yılları arasındaki veriler; Dünya Bankası, Türkiye İstatistik Kurumu ve Kırgızistan Millî İstatistik Kurumundan alınmıştır.2010 sonrası veriler sadece Türkiye İstatistik Kurumu'ndan alınmıştır.
Ülkelerin karşılaştırması
Kırgızistan | Türkiye | |
---|---|---|
Bayrak | Kırgızistan | Türkiye |
Devlet Arması | ||
Nüfus | 6.586.600 | 83,154,997 |
Alan | 199.951 km2 | 783,356 km2 |
Su | % 3.6 | % 1.78 |
Nüfus yoğunluğu | 26 km2 | 105 km2 |
Başkent | Bişkek | Ankara |
Hükûmet | Üniter Başkanlık Anayasal cumhuriyet | Üniter Başkanlık sistemli Cumhuriyet |
Mevcut Lider | Cumhurbaşkanı Sadır Caparov | Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan Başkan Yardımcısı Fuat Oktay |
Resmi diller | Kırgızca ve Rusça | Türkçe |
Etnik gruplar | %72.6 Kırgızlar, %14.4 Özbekler, %6.4 Ruslar, %1.1 Dunganlar, %0.9 Uygurlar, %0.8 Tacikler, %0.7 Türkler | %84 Türk, %12 Kürtler %1 Arapça, %1 Zazaca %2 Diğer |
Ana dinler | %76 İslam, %18 Hristiyanlık, %4 Ateizm, %2 Budizm | %89.5 İslam, %8.9 Dinsiz, %1.1 Diğer(Yahudilik,Bahâîlik,Tengricilik,Yezîdîler) %0.3 Hristiyanlık |
İnsani Gelişim Endeksi | 0.697 (orta) -120. | 0.820 (çok yüksek) -54. |
Gini | 27.7 (düşük) | 41.9 (yüksek) |
GSYİH (PPP) | 35.419 milyar $ (kişi başına 5.323 $) | 2.750 trilyon $ (kişi başına 32.278 $) |
Para birimi | Kırgızistan Somu (KGS) | Türk lirası (₺ - TL) (₺ - TRY) |
Zaman dilimi | ||
Telefon kodu | +996 | +90 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p "Türkiye - Kırgızistan Siyasi İlişkileri". T.C. Dışişleri Bakanlığı. 22 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "Kırgızistan'a Seyahat Edecek Türk Vatandaşlarının Dikkatine". T.C. Dışişleri Bakanlığı. 20 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g "Kırgızistan'ın Ekonomisi". T.C. Dışişleri Bakanlığı. 29 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "'Türkiye ile Kırgızistan arasındaki ilişkiler giderek artacak'". Anadolu Ajansı. 31 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.
- ^ a b c "Arşivlenmiş kopya". 25 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.
- ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 24 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 24 Mayıs 2021.
- ^ "International Monetary Fund, Report on selected countries". imf.org. 24 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2017.
Dış Bağlantılar
- TÜRKİYE CUMHURİYETİ BİŞKEK BÜYÜKELÇİLİĞİ 16 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kirgizistan Turkiye iliskileri Kirgizistan in SSCB den ayrilip bagimsizligini ilan etmesi ve Turkiye nin Kirgizistan i taniyan ilk devlet olmasi ile 16 Aralik 1991 de baslamistir Iki ulke arasinda 29 Ocak 1992 de diplomatik iliskiler gelismeye baslamistir 1992 yili icerisinde iki ulke de baskentlerinde Buyukelcilik acmistir Turkiye Buyukelciligi Biskek te Kirgizistan Buyukelciligi ise Ankara da acilmistir Kirgizistan 7 bagimsiz Turk devletinden biridir Kirgizistan Turkiye iliskileri iliskileriKirgizistan TurkiyeDiplomatik MisyonTemsilcilikBuyukelci Kubanicbek OmuraliyevBuyukelciAnlasmalarTurkiye ve Kirgizistan arasinda 2011 yilinda siyasi ekonomik askeri kulturel egitim saglik ve ulastirma alanlari dahil olmak uzere bircok alanda ortak girisimlerde bulunulmustur Iki ulke 1997 yilinda ayni halktan olmalari ve iyi iliskilerinden dolayi donemin Cumhurbaskanlari Suleyman Demirel ve Askar Akayev Ebedi Dostluk ve Isbirligi Anlasmasi ni imzalamistir Bunun yani sira iki ulke Turkiye ve Kirgizistan Birlikte 21 Yuzyila bildirisini yayinlamistir 2011 yilina gelindiginde ise nin kurulmasina iliskin ortak bir aciklama yapilmistir Kirgizistan Turk Devletleri Teskilati ve Turk Devletleri Parlamenter Asamblesi uyesidir Turk Devletleri Teskilati bayragi nda bulunan beyaz gunes Kirgizistan bayragi ndan alinmistir Iki ulke arasinda vize muafiyeti anlasmasi vardir Bu anlasma dolayisiyla iki ulke vatandaslari 90 gun boyunca soz konusu ulkede kalma hakkina sahiptir Iki Ulke Arasinda Yapilan Anlasmalar Anlasmanin Adi Anlasmanin Tarihi Anlasmanin Yapildigi YerEkonomik Ticari ve Isbirligi Anlasmasi 29 05 1991 AnkaraYatirimlarin Karsilikli Korunmasi ve Tesviki Anlasmasi 28 04 1992 BiskekKarma Ekonomik Komisyon Anlasmasi 16 08 1995 BiskekKirgizistan Turkiye Manas Universitesi nin Kurulmasi 16 08 1995 IzmirTicaret ve Ekonomi Isbirligi Anlasmasi 24 10 1997 AnkaraCifte Vergilendirmeyi Onleme Anlasmasi 02 07 1999 AnkaraUzun Vadeli Ticari ve Ekonomik Isbirligi Anlasmasi 20 02 2002 AnkaraKarma Ekonomik Komisyon VI Donem Protokolu 05 08 2006 BiskekSosyal Guvenlik Anlasmasi 09 04 2018 AnkaraZiyaretlerKirgizistan Cumhurbaskani Sooronbay Ceenbekov 9 11 Nisan 2018 tarihlerinde Turkiye ye resmi ziyarette bulunmus ve 9 Temmuz 2018 de Recep Tayyip Erdogan in yemin torenine katilmistir Recep Tayyip Erdogan ise resmi ziyaret icin YDSK 4 Oturumuna esbaskanlik yapmak icin 3 Dunya Gocebe Oyunlari na katilmak icin ve Turk Devletleri Teskilati 6 Oturumuna katilmak icin 1 3 Eylul 2018 tarihlerinde Kirgizistan a gitmistir Ceenbekov 29 Ekim 2018 tarihinde Istanbul Havalimani nin acilisina davet edilmistir ve acilisa katilmistir Iki ulke arasindaki son gorusme 7 Turk Devletleri Teskilati Zirvesi nedeniyle Baku de 15 Ekim 2019 tarihinde olmustur Kirgizistan Basbakani Muhammedkaliy Abilgaziyev 18 Mayis 2018 de Kudus meselesinin gorusulmesi icin Istanbul da toplanan Islam Isbirligi Teskilati nin toplantisina katilmistir Kirgizistan Disisleri Bakani Cengiz Aydarbekov 7 Mayis 2019 da Turkiye ye ziyarete gelmistir Bu ziyarette 3 Toplantisi yapilmistir Kirgizistan Meclis Baskani eski Turkiye Buyuk Millet Meclisi baskani Binali Yildirim ile 8 Agustos 2018 de Ankara da 8 Ekim 2018 de Baskanlari 3 Toplantisi dolayisiyla Antalya da ve 20 Kasim 2018 de ise Turk Devletleri Parlamenter Asamblesi 8 Genel Kurulu toplantisi nedeniyle Izmir de gorusmelerde bulunmustur Eski Turkiye Buyuk Millet Meclisi baskani Binali Yildirim 6 7 Aralik 2018 tarihinde Biskek i ziyaret etmistir IliskilerTurk Hava Yollari Istanbul Antalya Ankara Izmir ve Adana uzerinden Biskek e haftada 17 sefer duzenlemektedir Turkiye ye 2018 yilinda 115 Bin Kirgiz vatandas turist olarak gelmistir Bu sayi 2017 yilinda 105 Bin 2016 yilinda 89 Bin ve 2015 yilinda ise 88 Bindir Eski Cengiz Kamil Firat 2018 yilinda Turkiye ile Kirgizistan arasindaki iliskiler giderek artacak Iki devlet iki halk dost ve kardestir aciklamasini yapmistir Turkiye Kirgizistan da Kirgizistan Turkiye Manas Universitesi ni kurmustur Turk ogrenciler OSYM nin yaptigi universite sinavina girerek puanlari yettigi surece Manas Universitesi nde okuyabilirler Ayni sekilde Turkiye de yasayan Kirgiz asilli Turkler de bu universitede okuyabilir Turkiye de 15 000 civari Kirgiz yasamaktadir TicaretT C Disisleri Bakanligi verilerine gore Kirgizistan ile Turkiye arasindaki ihracattaki ilk uc urun mucevher tekstil urunleri ve karayollari tasitlari icin uretilen aksamlardir Bu urunlerin yani sira halilar hijyenik esyalar ve seker mamulleri elektronik ev esyalari teller ve kablolar erkek giyim urunleri dokuma urunleri orme urunleri deri yuzeyli urunler kadin giyim urunleri hortum ve borular bebek giyim urunleri ve elektrik devre techizatlari gibi urunler ihrac edilmektedir Ithalattaki ilk uc urun ise altin pamuk ve baklagillerdir Bu urunler disinda bakir aluminyum dokuntuleri ve hurdalari hayvan urunleri meyveler bakir ve bakir alasimlari islenmemis kursun mucevher esyasi ve aksami plastik dokuntu ve hurdalari koyun ve kuzu derileri aycicegi tohumu ve hava veya vakum pompasi gibi urunler ithal edilmektedir Kirgizistan daki Turk yatirimlari Turkiye Cumhuriyet Merkez Bankasi verilerine gore 304 milyon dolardir Turkiye deki Kirgiz yatirimlari ise yaklasik 24 milyon dolardir 1994 2014 yillari arasi Turkiye Ile Kirgizistan Arasindaki Ticari ve Ekonomik Iliskiler Yillar Turkiye nin Kirgizistan a ihracati Turkiye nin Kirgizistan dan ithalati1994 16 972 4 294 1995 38 156 5 512 1996 47 100 5 878 1997 49 432 7 555 1998 41 515 6 772 1999 23 198 2 779 2000 20 572 2 349 2001 17 350 6 307 2002 24 004 17 622 2003 40 861 10 905 2004 74 701 13 383 2005 89 529 14 112 2006 132 172 27 454 2007 181 310 45 019 2008 191 350 47 974 2009 140 002 31 446 2010 129 201 30 899 2011 180 240 52 123 2012 257 470 45 226 2013 388 335 36 964 2014 421 795 65 547 1994 2010 yillari arasindaki veriler Dunya Bankasi Turkiye Istatistik Kurumu ve Kirgizistan Milli Istatistik Kurumundan alinmistir 2010 sonrasi veriler sadece Turkiye Istatistik Kurumu ndan alinmistir Ulkelerin karsilastirmasi Kirgizistan TurkiyeBayrak Kirgizistan TurkiyeDevlet ArmasiNufus 6 586 600 83 154 997Alan 199 951 km2 783 356 km2Su 3 6 1 78Nufus yogunlugu 26 km2 105 km2Baskent Biskek AnkaraHukumet Uniter Baskanlik Anayasal cumhuriyet Uniter Baskanlik sistemli CumhuriyetMevcut Lider Cumhurbaskani Sadir Caparov Cumhurbaskani Recep Tayyip Erdogan Baskan Yardimcisi Fuat OktayResmi diller Kirgizca ve Rusca TurkceEtnik gruplar 72 6 Kirgizlar 14 4 Ozbekler 6 4 Ruslar 1 1 Dunganlar 0 9 Uygurlar 0 8 Tacikler 0 7 Turkler 84 Turk 12 Kurtler 1 Arapca 1 Zazaca 2 DigerAna dinler 76 Islam 18 Hristiyanlik 4 Ateizm 2 Budizm 89 5 Islam 8 9 Dinsiz 1 1 Diger Yahudilik Bahailik Tengricilik Yezidiler 0 3 HristiyanlikInsani Gelisim Endeksi 0 697 orta 120 0 820 cok yuksek 54 Gini 27 7 dusuk 41 9 yuksek GSYIH PPP 35 419 milyar kisi basina 5 323 2 750 trilyon kisi basina 32 278 Para birimi Kirgizistan Somu KGS Turk lirasi TL TRY Zaman dilimi UTC 06 00 UTC 03 00Telefon kodu 996 90Ayrica bakinizTurkiye nin dis iliskileri Turk halklari Turk Devletleri TeskilatiKaynakca a b c d e f g h i j k l m n o p Turkiye Kirgizistan Siyasi Iliskileri T C Disisleri Bakanligi 22 Mart 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b Kirgizistan a Seyahat Edecek Turk Vatandaslarinin Dikkatine T C Disisleri Bakanligi 20 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e f g Kirgizistan in Ekonomisi T C Disisleri Bakanligi 29 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Turkiye ile Kirgizistan arasindaki iliskiler giderek artacak Anadolu Ajansi 31 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2021 a b c Arsivlenmis kopya 25 Mart 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Mayis 2021 Arsivlenmis kopya PDF 24 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi PDF Erisim tarihi 24 Mayis 2021 International Monetary Fund Report on selected countries imf org 24 Haziran 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Haziran 2017 Dis BaglantilarTURKIYE CUMHURIYETI BISKEK BUYUKELCILIGI 16 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi