Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kornea, gözün en ön kısmında yer alan, ışığı odaklamak ve gözü dış etkenlerden korumak için özelleşmiş saydam ve eğimli doku.
Korneanın ön yüzeyi gözün temel kırıcı bileşenidir (diğer kırıcı bileşen ise lenstir). Kornea ve lens, dış ortamdan gelen ışığın etkin bir şekilde retinaya odaklanmasını sağlar. Korneanın gücü değişken değildir, buna karşın lensin kırıcılık gücü değişkendir. Hayvanlarda kornea, evrimsel olarak lens ve/veya iris içeren gözlerde bulunur. İnsanlarda ise gözün dış yüzeyinin 1/6'sını oluşturan oval bir yapıdır. Dışarıdan ölçüldüğünde yatay çapı yaklaşık 12,6 mm, dikey çapı ise yaklaşık 11,7 mm'dir. Orta kısımdaki kalınlığı 0,5 mm, kenar kısımlarında ise 1,2 mm'dir.
Kornea, ışığın net bir şekilde kırınımı için saydam olmak zorundadır. Bu nedenle yapısında kan damarları içermez. Korneanın oksijenlenmesini ve beslenmesini dışta gözyaşı salgısı iç kısımda ise sağlar.
Kornea, yapısında birçok sinir lifi içerdiğinden dış etkenlere karşı çok hassastır. Sinir lifleri, göz kırpma refleksi ve destekleyici özellikleri ile korneanın sağlığını korur ve devamını sağlar. Kornea, embriyolojik olarak saç, tırnak ve deri gibi ektoderm kökenli olduğundan sürekli olarak yenilenir.
Katmanları
- : Bu katman korneanın en dış tabakasıdır, beş kat hücreden oluşur, en altta yer alan hücreler ve kornea'yı çevreleyen hücreler çoğalır ve yukarı katlara doğru ilerleyerek yaşlı hücrelerin yerini alırlar, böylece kornea epiteli yaklaşık iki haftada bir yenilenir.
- : Aslında gerçek anlamda bir zar (membran) değildir, kollajen liflerinin düzensiz olarak sıkışması sonucu meydana gelir. Epitel hücreleri Bowman zarına sıkıca yapışmıştır, korneaya yapısal destek sağlar.
- : Kornea kalınlığını oluşturan saydam bir yapıdır, düzenli bir şekilde sıralanmış kollajen liflerinin oluşturduğu 100 kadar tabakadan oluşur, içeriğinde keratosit denilen hücreler seyrek olarak yer alır. Bu tabaka hasar gördüğünde iyileşme genellikle saydamlık kaybına ve/veya kornea eğimi değişikliklerine yol açarak görmeyi olumsuz olarak etkiler.
- : Kornea endotel hücrelerinin salgıladığı bir bazal zardır. Hasarlanması veya hastalıkları sonrasında kornea endoteli zarar görerek korneada ödem gelişir.
- Dua's layer : Dua's tabakası yeni bulunan bir katman olup fibrinoid bir dokuya sahip hücreden yoksun desme üzerinde güçlü bir zardır
- : Korneanın en içteki tabakasıdır, altıgen şeklinde, tek katman olarak sıralanmış hücrelerden oluşur. Hücreler birbirlerine sıkı bağlantılar ile yapışmıştır, yarı geçirgen bir zar işlevi görür. Hücrelerin yanal yüzlerinde yer alan pompa enzimleri sayesinde kornea stroması su içeriği sabit tutulur. Endotel ismi aslında bu hücreler için yanlış olarak kullanılmaktadır. Bu hücreler kan veya lenf sıvısı ile değil ile temastadır ve embriyolojik köken olarak da damar endotelinden farklı kökenlidir.
Etimoloji
Korn kelimesi, boynuz anlamına gelen Harezm Türkçesi bir kelime olup, İngilizce horn türetildiği bir kelimedir. Bu şekilde Kornea Latine girmiştir.
Kornea hastalıkları
Kornea da tüm canlı dokular gibi hastalık yapan nedenlerin tümünden etkilenebilir. Bu hastalıklar, veya olabilir. Korneanın şekli, saydamlığı ve metabolizması doğumsal bazı hastalıklar sonrası bozulabilir, örneğin kornea doğumsal olarak olması gerekenden daha küçük olabilir, bu duruma mikrokornea adı verilir.
Korneanın edinsel hastalıklarının önemli bir bölümü değişik mikroorganizmalar tarafından enfekte edilmesi sonrası gelişir, kornea enfeksiyonu, virüsler, bakteriler, mantarlar veya protozoalar tarafından oluşturulabilir, kornea enfeksiyonlarına adı verilir. Kornea otoimmün hastalıklardan etkilenebilir, bu otoimmün hastalıkların bir kısmı yalnızca kornea ve çevre dokularını özel olarak etkilerken, bazı sistemik otoimmün hastalıklar da korneayı tutabilir, örneğin, otoimmün bir hastalık olan romatoid artrit, yaparak kornea sağlığını tehdit edebilir.
Değişik bazı sistemik hastalıklar veya sistemik enfeksiyonlar da korneayı etkileyebilir, söz gelimi sistemik bir hastalık olan diyabet bazal membran kalınlaşması veya sinir hasarı yaparak iyileşmeyen epitel açılmalarına neden olabilir.
Kornea alerjik hastalıklardan da etkilenebilir, örneğin, bir çeşit alerjik konjonktivit olan vernal konjonktivit korneada hasar yaratabilir. Korneaya özgü bazı hastalıklar da vardır, bunların birçoğu ailesel geçiş gösterir, korneada incelme ve buna bağlı ileri astigmatizma ve görme bozukluğu ile kendini gösteren distrofik bir hastalıktır. Korneada yaşlanmaya ve morötesi (ultraviyole) ışın hasarına bağlı bazı hastalıklar da görülebilir.
Kornea gözün en dış kısmında yer aldığı için sıklıkla travmaya uğrayabilir, bu travmalar mekanik, ısıl veya kimyasal olabilir, radyasyon tüm dokuları etkilediği gibi korneayı da etkileyebilir. Kornea travmaları sonrası göz küresinin bütünlüğü bozulabilir, bu acil olarak tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Gözün asit veya alkali kimyasal maddeler ile teması sonrası yapılacak en önemli şey gözün ve çevre dokularının derhal suyla bolca yıkanması ve gerekli donanıma sahip bir tıp merkezine başvurulmasıdır, gözün bazı durumlarda litrelerce suyla yıkanması gerekebilir, göz kapakları çevrilerek arada kalmış kimyasal madde artıkları mutlaka temizlenmelidir.
Kornea cerrahisi
Kornea cerrahisi, korneanın bütünlüğünü, saydamlığını veya optik özelliklerini değiştirmek amacı ile yapılır. 19. yüzyıl sonu ve 20. yüzyıl başlarında, , cam gibi sentetik veya, insanlardan ve hayvanlardan alınan dokular gibi organik birçok değişik maddeyle denense bile başarılı olamamıştır. Ancak artık kornea nakli diğer bir deyişle , 20. yüzyıl son çeyreğindeki cerrahi teknik ve malzeme ile medikal tedavinin gelişimi sonrası başarı şansı yüksek bir transplantasyon cerrahisidir.
Miyopi, hipermetropi veya astigmatizma gibi kırıcılık kusurlarının düzeltilmesi için günümüzde yaygın olarak kornea cerrahisi yapılmaktadır. Özel mikrometrik bıçaklarla, kornea kesileri yapılarak, kornea eğiminin değiştirildiği cerrahi olarak adlandırılır, bu cerrahi teknik eskiden olduğu kadar yaygın değildir. Excimer lazerlerle yapılan cerrahi ise temel olarak fotorefraktif keratektomi (photorefractive keratectomy, PRK) ve lazer eşlikli in situ keratomileusis (Laser Assisted In Situ Keratomileusis, LASIK) olmak üzere ikiye ayrılır.
Kaynakça
- ^ "horn | Search Online Etymology Dictionary". Etym Online. 26 Eylül 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2023.
Dış bağlantılar
- Keratokonus nedir? 29 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. "korneaya özgü hastalıklar"
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kornea gozun en on kisminda yer alan isigi odaklamak ve gozu dis etkenlerden korumak icin ozellesmis saydam ve egimli doku Kornea ve iris Korneanin on yuzeyi gozun temel kirici bilesenidir diger kirici bilesen ise lenstir Kornea ve lens dis ortamdan gelen isigin etkin bir sekilde retinaya odaklanmasini saglar Korneanin gucu degisken degildir buna karsin lensin kiricilik gucu degiskendir Hayvanlarda kornea evrimsel olarak lens ve veya iris iceren gozlerde bulunur Insanlarda ise gozun dis yuzeyinin 1 6 sini olusturan oval bir yapidir Disaridan olculdugunde yatay capi yaklasik 12 6 mm dikey capi ise yaklasik 11 7 mm dir Orta kisimdaki kalinligi 0 5 mm kenar kisimlarinda ise 1 2 mm dir Kornea isigin net bir sekilde kirinimi icin saydam olmak zorundadir Bu nedenle yapisinda kan damarlari icermez Korneanin oksijenlenmesini ve beslenmesini dista gozyasi salgisi ic kisimda ise saglar Kornea yapisinda bircok sinir lifi icerdiginden dis etkenlere karsi cok hassastir Sinir lifleri goz kirpma refleksi ve destekleyici ozellikleri ile korneanin sagligini korur ve devamini saglar Kornea embriyolojik olarak sac tirnak ve deri gibi ektoderm kokenli oldugundan surekli olarak yenilenir Katmanlari Bu katman korneanin en dis tabakasidir bes kat hucreden olusur en altta yer alan hucreler ve kornea yi cevreleyen hucreler cogalir ve yukari katlara dogru ilerleyerek yasli hucrelerin yerini alirlar boylece kornea epiteli yaklasik iki haftada bir yenilenir Aslinda gercek anlamda bir zar membran degildir kollajen liflerinin duzensiz olarak sikismasi sonucu meydana gelir Epitel hucreleri Bowman zarina sikica yapismistir korneaya yapisal destek saglar Kornea kalinligini olusturan saydam bir yapidir duzenli bir sekilde siralanmis kollajen liflerinin olusturdugu 100 kadar tabakadan olusur iceriginde keratosit denilen hucreler seyrek olarak yer alir Bu tabaka hasar gordugunde iyilesme genellikle saydamlik kaybina ve veya kornea egimi degisikliklerine yol acarak gormeyi olumsuz olarak etkiler Kornea endotel hucrelerinin salgiladigi bir bazal zardir Hasarlanmasi veya hastaliklari sonrasinda kornea endoteli zarar gorerek korneada odem gelisir Dua s layer Dua s tabakasi yeni bulunan bir katman olup fibrinoid bir dokuya sahip hucreden yoksun desme uzerinde guclu bir zardir Korneanin en icteki tabakasidir altigen seklinde tek katman olarak siralanmis hucrelerden olusur Hucreler birbirlerine siki baglantilar ile yapismistir yari gecirgen bir zar islevi gorur Hucrelerin yanal yuzlerinde yer alan pompa enzimleri sayesinde kornea stromasi su icerigi sabit tutulur Endotel ismi aslinda bu hucreler icin yanlis olarak kullanilmaktadir Bu hucreler kan veya lenf sivisi ile degil ile temastadir ve embriyolojik koken olarak da damar endotelinden farkli kokenlidir EtimolojiKorn kelimesi boynuz anlamina gelen Harezm Turkcesi bir kelime olup Ingilizce horn turetildigi bir kelimedir Bu sekilde Kornea Latine girmistir Kornea hastaliklariKornea da tum canli dokular gibi hastalik yapan nedenlerin tumunden etkilenebilir Bu hastaliklar veya olabilir Korneanin sekli saydamligi ve metabolizmasi dogumsal bazi hastaliklar sonrasi bozulabilir ornegin kornea dogumsal olarak olmasi gerekenden daha kucuk olabilir bu duruma mikrokornea adi verilir Korneanin edinsel hastaliklarinin onemli bir bolumu degisik mikroorganizmalar tarafindan enfekte edilmesi sonrasi gelisir kornea enfeksiyonu virusler bakteriler mantarlar veya protozoalar tarafindan olusturulabilir kornea enfeksiyonlarina adi verilir Kornea otoimmun hastaliklardan etkilenebilir bu otoimmun hastaliklarin bir kismi yalnizca kornea ve cevre dokularini ozel olarak etkilerken bazi sistemik otoimmun hastaliklar da korneayi tutabilir ornegin otoimmun bir hastalik olan romatoid artrit yaparak kornea sagligini tehdit edebilir Degisik bazi sistemik hastaliklar veya sistemik enfeksiyonlar da korneayi etkileyebilir soz gelimi sistemik bir hastalik olan diyabet bazal membran kalinlasmasi veya sinir hasari yaparak iyilesmeyen epitel acilmalarina neden olabilir Kornea alerjik hastaliklardan da etkilenebilir ornegin bir cesit alerjik konjonktivit olan vernal konjonktivit korneada hasar yaratabilir Korneaya ozgu bazi hastaliklar da vardir bunlarin bircogu ailesel gecis gosterir korneada incelme ve buna bagli ileri astigmatizma ve gorme bozuklugu ile kendini gosteren distrofik bir hastaliktir Korneada yaslanmaya ve morotesi ultraviyole isin hasarina bagli bazi hastaliklar da gorulebilir Kornea gozun en dis kisminda yer aldigi icin siklikla travmaya ugrayabilir bu travmalar mekanik isil veya kimyasal olabilir radyasyon tum dokulari etkiledigi gibi korneayi da etkileyebilir Kornea travmalari sonrasi goz kuresinin butunlugu bozulabilir bu acil olarak tedavi edilmesi gereken bir durumdur Gozun asit veya alkali kimyasal maddeler ile temasi sonrasi yapilacak en onemli sey gozun ve cevre dokularinin derhal suyla bolca yikanmasi ve gerekli donanima sahip bir tip merkezine basvurulmasidir gozun bazi durumlarda litrelerce suyla yikanmasi gerekebilir goz kapaklari cevrilerek arada kalmis kimyasal madde artiklari mutlaka temizlenmelidir Kornea cerrahisiKornea cerrahisi korneanin butunlugunu saydamligini veya optik ozelliklerini degistirmek amaci ile yapilir 19 yuzyil sonu ve 20 yuzyil baslarinda cam gibi sentetik veya insanlardan ve hayvanlardan alinan dokular gibi organik bircok degisik maddeyle denense bile basarili olamamistir Ancak artik kornea nakli diger bir deyisle 20 yuzyil son ceyregindeki cerrahi teknik ve malzeme ile medikal tedavinin gelisimi sonrasi basari sansi yuksek bir transplantasyon cerrahisidir Miyopi hipermetropi veya astigmatizma gibi kiricilik kusurlarinin duzeltilmesi icin gunumuzde yaygin olarak kornea cerrahisi yapilmaktadir Ozel mikrometrik bicaklarla kornea kesileri yapilarak kornea egiminin degistirildigi cerrahi olarak adlandirilir bu cerrahi teknik eskiden oldugu kadar yaygin degildir Excimer lazerlerle yapilan cerrahi ise temel olarak fotorefraktif keratektomi photorefractive keratectomy PRK ve lazer eslikli in situ keratomileusis Laser Assisted In Situ Keratomileusis LASIK olmak uzere ikiye ayrilir Kaynakca horn Search Online Etymology Dictionary Etym Online 26 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 26 Eylul 2023 Dis baglantilarCommons logo Wikimedia Commons ta su coklu ortam kategorileri bulunmaktadir Kornea Anatomik insan gozu Keratokonus nedir 29 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi korneaya ozgu hastaliklar