Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Keldaniler, Süryanilerin Katolik kısmını oluştururlar.
Efes Konsili'nden sonra bağımsız bir diofizit kilise kuran Nasturiler, Orta Doğu ve Hindistan'da yayılırlar.
1553 yılı itibarı ile Nasturi Hristiyanların bir kısmı Katolikliği benimser ve Papa'nın otoritesini kabul ederler. Yeni kurulan bu kiliseye Keldani Kilisesi adı verilir ve bu tarihten sonra Katolikliği benimseyen Doğu Kilisesi Hristiyanlarına Keldani adı verilir. Bazıları ise Keldani adının bu halka Katoliklik sonrası verilmediğini, ismin antik bir Güney Mezopotamya halkı olan geldiğini savunur.
Keldaniler Papa'nın otoritesini kabul etmekle beraber kendi inanç sistemlerinin bir kısmını koruyabilmiş ve ayinlerini ana dilleri olan Süryanicede (Neo-Aramice) yapmayı sürdürmüşlerdir. Günümüzde ayinlerinin bir kısmı Arapça olarak da yapılmaktadır.
Katolikliğe dönüştürülmemiş olan kısım (Nasturiler) uzun bir süre Hakkâri merkeze bağlı Kodşanıs (Konak) köyünü patriklik merkezi olarak kabul etmişlerdir. Nasturi patrikleri 1918'e kadar bu köyde ikamet etmişlerdir. 9. yüzyıl ortalarına dek Hakkâri nüfusunun yaklaşık yarısını oluşturan Nasturiler, 1843 ve 1846'da Cizre mîrî Bedirhan Bey ile Hakkâri mîrî Nurullah Bey'in düzenlediği iki saldırıda önemli ölçüde zayiat vermişlerdir. 1915-18 döneminde Kürt aşiretleri ile çatışan Hakkâri Nasturileri önce İran'da Urmiye yöresine ve daha sonra İngiliz yönetimine giren Irak'a iltica etmişler. Günümüzde Patriklik Merkezi Irak'ta Bağdat'dır. Patrikleri Louis Raphaël I Sako'dur. Irak'ın eski lideri Saddam Hüseyin'in başbakan yardımcısı Tarık Aziz (Mikhail Yuhanna), günümüzde en tanınmış Keldanilerdendir. Irak'taki yaklaşık yarım milyon Hristiyan'ın çoğunluğunu Katolik Süryaniler (Keldaniler) oluşturur. Musul'da yaklaşık 50 bin Keldani yaşamaktadır.
Etimoloji
Keldani ismi ilk kez, Babil'in yönetimine geçen Kaldî Hanedanı'yla (MÖ 6. yüzyıl) ortaya çıkmış ve Kaldilerin ülkesine Helen (Antik Yunan) kültüründe Kaldi ülkesi (Antik Yunanca Χαλδαία, Kaldaya; Akadca māt Kaldu, İbranice כשדים, Kaśdim, Arapça كلدان, Keldan) denilmiştir. Keldan veya Kaldea, Mezopotamya'nın en güney kısmını, civarındaki günümüz Kuveyt'i ve Basra Körfezi'nin civardaki kıyılarını kapsardı. Kaldî ismi, Latince "occultus" (gizem) isminden, "okült ile (ve/veya okültizm ile) uğraşan" anlamına gelir (Latince occulere (gizlemek, üstünü örtmek) fiilinden). Kitab-ı Mukaddes'te, "Keldani" ismi yıldızbilimci veya kâhin anlamlarında geçer.
Yayılımı
Annuario Pontificioya göre dünya genelinde Keldani Kilisesi'ne inanan 640.828 kişi bulunmaktadır.
Irak
Irak Anayasası'nın 125 maddesinde Keldanilerden ayrı bir grup olarak bahsedilmiştir. Keldaniler, Kuzey Irak'taki Alkosh (Süryanice: ܐܠܩܘܫ), Ankava (Süryanice: ܥܢܟܒ݂ܐ), Araden (Süryanice: ܐܪܕܢ), Bakofah (Süryanice: ܒܝܬ ܩܘܦ̮ܐ), Batnaya (Süryanice: ܒܛܢܝܐ), Karamles (Süryanice: ܟܪܡܠܫ), Mangeş (Süryanice: ܡܢܓܫ), Şeklave (Süryanice: ܫܩܠܒ݂ܐ), Teskopa (Süryanice: ܬܠܐ ܙܩܝܦ̮ܐ), Tel Keppe (Süryanice: ܬܠ ܟܦܐ) ve Zaho (Süryanice: ܙܟ݂ܘ) köylerinde yaşarlar.
Türkiye
Türkiye'deki sayıları giderek azalan Keldaniler, Suriye ve Irak sınırlarının kuzeyindeki bölgelerde yaşarlar. Toplam nüfusları 48.594 olan Keldanilerin en yoğun görüldüğü ilçeler İdil, Silopi, Uludere, Beytüşşebap, Pervari ve Şırnak'tır. Ayrıca Diyarbakır, Mardin, Midyat ve İstanbul'da da gruplar halinde bulunmaktadırlar. Protestan Keldani grupları hâlen daha az da olsa İstanbul'da görülmektedir.
İran ve Suriye
Suriye'de 10,000, İran'da 3,390 Keldani yaşamaktadır.
Diaspora
Güneydoğu Michigan'da 113.000 Keldani yaşamaktadır. Irak dışındaki en kalabalık Keldani diasporası buradadır. Bu topluluğun üyeleri Arapça veya Aramice konuşmaktadır.
İsrail ve Filistin topraklarında da az sayıda Katolik Keldani aile yaşamaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b CNEWA 2016.
- ^ (PDF). Government of Iraq. 28 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Eylül 2016.
- ^ Andrews, Peter Alford (1989). Ethnic Groups in the Republic of Turkey. Weisbaden. s. 232.
- ^ a b c Robson 2016, s. 267.
Dış bağlantılar
- Keldani Hıristiyanlar kimdir?, BBCTurkish, 14 Mart 2008 19 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Keldaniler Suryanilerin Katolik kismini olustururlar Efes Konsili nden sonra bagimsiz bir diofizit kilise kuran Nasturiler Orta Dogu ve Hindistan da yayilirlar 1553 yili itibari ile Nasturi Hristiyanlarin bir kismi Katolikligi benimser ve Papa nin otoritesini kabul ederler Yeni kurulan bu kiliseye Keldani Kilisesi adi verilir ve bu tarihten sonra Katolikligi benimseyen Dogu Kilisesi Hristiyanlarina Keldani adi verilir Bazilari ise Keldani adinin bu halka Katoliklik sonrasi verilmedigini ismin antik bir Guney Mezopotamya halki olan geldigini savunur Keldaniler Papa nin otoritesini kabul etmekle beraber kendi inanc sistemlerinin bir kismini koruyabilmis ve ayinlerini ana dilleri olan Suryanicede Neo Aramice yapmayi surdurmuslerdir Gunumuzde ayinlerinin bir kismi Arapca olarak da yapilmaktadir Katoliklige donusturulmemis olan kisim Nasturiler uzun bir sure Hakkari merkeze bagli Kodsanis Konak koyunu patriklik merkezi olarak kabul etmislerdir Nasturi patrikleri 1918 e kadar bu koyde ikamet etmislerdir 9 yuzyil ortalarina dek Hakkari nufusunun yaklasik yarisini olusturan Nasturiler 1843 ve 1846 da Cizre miri Bedirhan Bey ile Hakkari miri Nurullah Bey in duzenledigi iki saldirida onemli olcude zayiat vermislerdir 1915 18 doneminde Kurt asiretleri ile catisan Hakkari Nasturileri once Iran da Urmiye yoresine ve daha sonra Ingiliz yonetimine giren Irak a iltica etmisler Gunumuzde Patriklik Merkezi Irak ta Bagdat dir Patrikleri Louis Raphael I Sako dur Irak in eski lideri Saddam Huseyin in basbakan yardimcisi Tarik Aziz Mikhail Yuhanna gunumuzde en taninmis Keldanilerdendir Irak taki yaklasik yarim milyon Hristiyan in cogunlugunu Katolik Suryaniler Keldaniler olusturur Musul da yaklasik 50 bin Keldani yasamaktadir EtimolojiKeldani ismi ilk kez Babil in yonetimine gecen Kaldi Hanedani yla MO 6 yuzyil ortaya cikmis ve Kaldilerin ulkesine Helen Antik Yunan kulturunde Kaldi ulkesi Antik Yunanca Xaldaia Kaldaya Akadca mat Kaldu Ibranice כשדים Kasdim Arapca كلدان Keldan denilmistir Keldan veya Kaldea Mezopotamya nin en guney kismini civarindaki gunumuz Kuveyt i ve Basra Korfezi nin civardaki kiyilarini kapsardi Kaldi ismi Latince occultus gizem isminden okult ile ve veya okultizm ile ugrasan anlamina gelir Latince occulere gizlemek ustunu ortmek fiilinden Kitab i Mukaddes te Keldani ismi yildizbilimci veya kahin anlamlarinda gecer YayilimiAnnuario Pontificioya gore dunya genelinde Keldani Kilisesi ne inanan 640 828 kisi bulunmaktadir Irak Irak Anayasasi nin 125 maddesinde Keldanilerden ayri bir grup olarak bahsedilmistir Keldaniler Kuzey Irak taki Alkosh Suryanice ܐܠܩܘܫ Ankava Suryanice ܥܢܟܒ ܐ Araden Suryanice ܐܪܕܢ Bakofah Suryanice ܒܝܬ ܩܘܦ ܐ Batnaya Suryanice ܒܛܢܝܐ Karamles Suryanice ܟܪܡܠܫ Manges Suryanice ܡܢܓܫ Seklave Suryanice ܫܩܠܒ ܐ Teskopa Suryanice ܬܠܐ ܙܩܝܦ ܐ Tel Keppe Suryanice ܬܠ ܟܦܐ ve Zaho Suryanice ܙܟ ܘ koylerinde yasarlar Turkiye Turkiye deki sayilari giderek azalan Keldaniler Suriye ve Irak sinirlarinin kuzeyindeki bolgelerde yasarlar Toplam nufuslari 48 594 olan Keldanilerin en yogun goruldugu ilceler Idil Silopi Uludere Beytussebap Pervari ve Sirnak tir Ayrica Diyarbakir Mardin Midyat ve Istanbul da da gruplar halinde bulunmaktadirlar Protestan Keldani gruplari halen daha az da olsa Istanbul da gorulmektedir Iran ve Suriye Suriye de 10 000 Iran da 3 390 Keldani yasamaktadir Diaspora Guneydogu Michigan da 113 000 Keldani yasamaktadir Irak disindaki en kalabalik Keldani diasporasi buradadir Bu toplulugun uyeleri Arapca veya Aramice konusmaktadir Israil ve Filistin topraklarinda da az sayida Katolik Keldani aile yasamaktadir Ayrica bakinizMar Benyamin Simun XXI Qudsanis koyu Patrikhane Dogu Suryani Kilisesi Nasturiler Keldani Katolik KilisesiKaynakca a b CNEWA 2016 PDF Government of Iraq 28 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 19 Eylul 2016 Andrews Peter Alford 1989 Ethnic Groups in the Republic of Turkey Weisbaden s 232 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim a b c Robson 2016 s 267 Dis baglantilarKeldani Hiristiyanlar kimdir BBCTurkish 14 Mart 2008 19 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Mardinli Keldaniler 19 yuzyil Antik Suriye ve MezopotamyaSuriye Kuzey Mezopotamya Guney MezopotamyaMO y 3500 2350 Martu Subartu Sumer sehir devletleriMO y 2350 2200 Akad ImparatorluguMO y 2200 2100 GutilerMO y 2100 2000 Ucuncu Ur Hanedani Sumer Ronesansi MO y 2000 1800 Mari ve diger Amori sehir devletleri Asur Imparatorlugu Kuzey Asurlular Larsa ve diger Amori sehir devletleriMO y 1800 1600 Eski Hitit Kralligi Babil Imparatorlugu Guney Akadlilar MO y 1600 1400 Mitanni Hurriler Kassitler MO y 1400 1200 Yeni Hitit Kralligi Orta Asur ImparatorluguMO y 1200 1150 Bronz Cagi Cokusu Deniz Kavimleri AramilerMO y 1150 911 Fenike Gec Hititler Aramiler Orta Babil II Isin Kel da nilerMO 911 729 Yeni Asur ImparatorluguMO 729 609MO 626 539 Yeni Babil Imparatorlugu Keldaniler MO 539 331 Ahamenis Imparatorlugu Farslar MO 336 301 Makedon Imparatorlugu Antik Yunanistan ve Makedonlar MO 311 129 Seleukos ImparatorluguMO 129 63 Seleukos Imparatorlugu Part ImparatorluguMO 63 MS 243 Roma Imparatorlugu Bizans Imparatorlugu Suriye MS 243 636 Sasani Imparatorlugu