Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Uygur diasporası, günümüz Çin Halk Cumhuriyeti Devleti'nin yönetimi altındaki toprakların (özellikle de Sincan Uygur Özerk Bölgesi) haricinde yaşayan etnik Uygurları kapsayan bir diasporadır. Uygurların dış göçü tarih boyunca birbirini izleyen dalgalar şeklinde gerçekleşmiştir. Bu dalgalar genel olarak ya Uygurların yaşam koşullarının kötüleştiği ya da Uygurların Çin'den çıkmasının kolaylaştığı durumlarda yer almıştır.
Tarihçe
1930'ların ortasında, İlk Doğu Türkistan Cumhuriyeti kuruluşundan kısa zaman sonra yıkıldıktan sonra, bazı Uygurlar yurtdışına göç etti; bunların çoğu Türkiye ve Suudi Arabistan'a gitmiştir.
1949 yılında komünist Çin Halk Cumhuriyeti devleti kurulduktan sonra birçok Uygur kendi memleketini terk etti. İkinci Doğu Türkistan Cumhuriyeti yıkıldıktan sonra çok sayıda Han Çinlisi Sincan'a göç etti; bu da Sincan'daki Türk halklarının yürüttüğü ayrılıkçı hareketlerin ve antikomünist, Rus karşıtı ve Çin karşıtı isyanların başarılı olma ihtimalinin giderek azalmasına yol verdi. 1949 yılının sonunda komünistlerin Çin'de başa gelmesinden sonra birkaç yüz daha Uygur Sincan'ı terk etti. Bu Uygurlar ilk olarak Hindistan'ın Cemmu ve Keşmir eyaletine yerleşti, sonra buradan Türkiye'ye göç etti ve Türkiye Hükûmeti'nin yardımıyla Uygur diaspora örgütlerini kurdular. Komünist hükûmetin iktidara gelmesinden sonra bazı Uygur aileler Tayvan'a da taşınmıştır (ör. Sincan Eyaleti Valisi Yulbars Han). Görgü tanıklarına göre, 1950'ler boyunca yeni Çin rejimi Müslüman ayrılıkçılara zulüm etmiştir. 1962 yılında çok sayıda Uygur dahil olmak üzere 60.000 insan, Sincan'ın İli bölgesinden o dönemde Sovyetler Birliği'ne ait Kazakistan'a kaçtı. Bu insanlar, Büyük İleri Atılım'ın getirdiği zorluklardan kaçtılar. 1966'da tüm Çin çapında yer alan Kültür Devrimi kampanyası kapsamında Çin'de tüm dinlere ait eski gelenekler yasaklandı; bu konuda Sincan bölgesine de istisna yapılmadı. Kur'an nüshaları ve İslamî içeriği olan kitaplar yakıldı, camiler imha edildi ve kapatıldı ve dinî liderler Kızıl Muhafızlar'ın zulümlerine uğradı. Bu tedbirler Müslümanları fena çilelere uğrattı. Bu dönem boyunca binlerce Müslüman Orta Asya, Ortadoğu ve Hint altkıtasındaki Müslüman ülkelere sürgün edildi.Deng Şiaoping'in 1970'li yılların sonunda uyguladığı reform ve açılma politikalarının sayesinde, eşi görülmemiş sayıda Uygur Sincan'ı terk etme şansını elde etti. 1980'lerden beri binlerce Uygur, bazıları Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği'nin yardımıyla Dünya'nın birçok farklı yerlerine yerleşmiştir. Çok sayıda Uygur mülteci Suudi Arabistan'a yerleşti. 1989 yılı itibarıyla Tayvan, Cemmu ve Keşmir bölgesine bağlı Srinagar şehri, ABD ve Pakistan'a yerleşmiş Uygur mülteci grupları da vardır.
1990'ların başında sömürgecilik karşıtı kesimler de yurtdışına göç etmeye başladı. Bu zaman boyunca Uygurlar, gelişmiş Batı ülkelerine göç etmeye başladı. En etkin seküler milliyetçi aktivistler ya Çin'de tutuklandı ya da diasporaya kaçtı. Diasporanın esasen seküler milliyetçi bir karakteri vardı ve bu dönemde diasporadaki İslamcı milliyetçi akımlar marjinaldı. Bu dış göçü dalgasının çeşitli Uygur diaspora topluluklarında aktivist akımların ortaya çıkması veya yeni hayat kazanmasına sebep olduğu düşünülmektedir.
2019 yılı itibarıyla bile Avrupa'daki Uygur diasporası birkaç bin mülteciden oluşmak üzere hâlen nispeten küçük bir grup teşkil etmektedir. Birkaç bin diğer Uygur da 1960'lardan beri Türkiye'ye gelip yerleşmiştir. Bazı Uygurlar ise öğrenci vizesiyle Fransa, Macaristan ve Nordik ülkelere gitmiş ve bu ülkelerde kalmış ve diğerleri de insan kaçakçıları kullanarak Avrupa'ya yolculuk etmiştir.
Politik örgütlenme
Çin devletinin Uygur sorunu konusundaki müdahaleleri 21. yüzyılın ilk yılları boyunca 1990'lardan daha sessiz şekilde yer alsa da Uygur diasporası üyeleri yine kendi aralarındaki uyumsuzlukların üstesinden geçmeyi çabalayıp 2004'te Münih şehrinde Dünya Uygur Kurultayı'nı (DUK) kurdular. Uygur diasporası, 21. yüzyılda Batı'daki kendi etkisini yaydırmaya çabalamaya başladı.Rabia Kadir ve Dolkun Isa gibi yurtdışında yaşayan liderler, Batı'daki politik şartlara gitgide uyum sağladı ve yurtdışındaki vatandaşlar ve hükûmetlerden destek kazanmak üzere kendi yürüttükleri siyasi faaliyetleri Tibet diasporasının şiddetsiz lobicilik çalışmalarından örnek alarak şekillendirdiler. Bu strateji DUK'nın ön plana çıkmasını sağladı. DUK İslamî olmaktan çok seküler bir örgüttür. Sözde Çin Hükûmeti'ne yönelik yıkıcı faaliyetlerde bulunmak gerekçesiyle 1997'de hapsedilmiş, serbest bırakıldıktan sonra da Washington, DC'ye kaçmış başarılı iş insanı Kadir, 2006'da DUK'nın başkanı oldu ve uzun bir dönem boyunca DUK'yı temsil etti. Rabia Kadir sorunu, tüm Dünya çapındaki Uygurları bir araya getiren bir sorun haline geldi.
Uygurlar, etnik azınlıkların kendi kimliklerini ve kültürlerini küreselleşmenin ve kültür emperyalizminin etkilerinden koruma isteğinin net bir şekilde politikleştirilebildiğinin ve uluslararasılaştırılabildiğinin bir örneğini teşkil ederler. Bu durum özellikle Çin'deki iyi örgütlenmiş diaspora topluluklarına sahip olan etnik azınlıklar için geçerlidir. Uluslararası alanda Tibet kültürü bunların arasındaki en fazla tanınan örnek olsa da Uygurlar, 21. yüzyılda kendi uluslararası profillerini de ön plana getirmeye becermiş durumdalar.
Çin Hükûmeti, bu sürgündeki Uygur temsilcileriyle ciddi müzakerelerde bulunmadı; bunun aksine, bu temsilcilere kişisel ve karalayıcı şekilde saldırdı. Çinli yetkililer, kısa zaman içerisinde Rabia Kadir'i Tibetli Dalai Lama ile karşılaştırdı ve Kadir'i Temmuz 2009 Urumçi başkaldırılarını körüklemekle suçladılar. DUK Başkanı Kadir'i terörist olmakla suçladılar, fakat bu suçlama Batılı yorumcuların çoğu tarafından reddedildi.
Yurtdışında yaşayan Uygurlar kendi toplumsal, kültürel ve tarihî miraslarını korumakta etkin çabalar sürdürmektedirler. Birçok Uygur işletme sahibi olmanın yanı sıra bilim, teknoloji, tıp, ekonomi ve hukuk gibi birçok farklı dalda nitelikler kazanmıştır.
Diaspora Uygurlarının bulundukları toplumlardaki kuvvet ve görünürlükleri, bu Uygurların kurdukları örgüt ve derneklerde görülebilir. Bu örgütlerin vasıtasıyla memleketlerindeki ve Dünya çapındaki Uygurlarla ailevi ve sosyoekonomik ağları muhafaza edebilmektedirler.
Bölgelerine göre Uygur diasporası
Tayvan
Komünistler Çin İç Savaşı'nı kazandıktan sonra 1949 yılında Çin Halk Cumhuriyeti devletini kurdular ve bundan önce Çin'i yöneten Milliyetçi Çin Cumhuriyeti Hükûmeti ve Milliyetçi kesiminin birçok destekçisi Tayvan adasına geri çekilmeye zorunda kaldılar. Komünistlerin Çin anakarasında iktidara gelmesinden sonra bazı Uygur ailelerinin Tayvan'a göç ettikleri bilinmektedir.Yulbars Han ile gibi Milliyetçi Çin Cumhuriyeti Hükûmeti için çalışmış ya da bu hükûmete taraftar olmuş şahıslar, Tayvan'a yerleşmiş bu Uygurların arasındadır.
2010 yılı itibarıyla Tayvan'da 200 civarında Uygurun bulunduğu tahmin edilmiştir, ancak günümüz Tayvan'daki Uygurlara dair ne kesin ne de resmî nüfus rakamları mevcuttur. Buna rağmen, Tayvan hâlen Çin Komünist Partisi karşıtı ve eleştirmeni Uygurlar için güvenli bir bölge teşkil etmektedir. 1989 yılında Pekin'de demokrasi ve insan hakları adına sürdürülmüş Tiananmen Meydanı protestolarının liderlerinden biri olan Örkeş Dölet ("Wu'erkaixi"), Çin'den kaçtıktan sonra Tayvan'a yerleşti. Tayvan'da iki kere Yasama Yuanı milletvekilliği için seçilme teşebbüslerinde bulunmanın yanı sıra demokrasi ve insan hakları aktivizminde etkin bir rol oynamaya devam etmektedir. Bunun dışında Tayvanlı pop yıldızı Angela Zhang kısmen Uygur kökenlidir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d e f g h i j k l Tian Guang, Mahesh Ranjan Debata (2010). "Identity and Mobilization in Transnational Societies: A Case Study of Uyghur Diasporic Nationalism". China and Eurasia Forum Quarterly (İngilizce). 8 (4). ss. 59-78. ISSN 1653-4212.
- ^ C. E. Bosworth (2002). "Yarkand". P. J. Bearman, Th. Bianquis, C. E. Bosworth, E. van Donzel & W. P. Heinrichs (Ed.). The Encyclopaedia of Islam. New Edition (İngilizce). 11 ("W - Z"). Leiden: Brill. ss. 286-288. ISBN .
- ^ a b Larry W. Moses (1984). Richard V. Weekes (Ed.). Uygur. Muslim Peoples: A World Ethnographic Survey (İngilizce). 2 ("Maba - Yoruk") (2 bas.). Westport/Connecticut: Greenwood Press. ss. 830-833. ISBN .
- ^ a b Chang-Kuan Lin. P. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs (Ed.). "Sinkiang". Encyclopaedia of Islam, Second Edition (İngilizce). 3 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Mayıs 2020. İlk online yayını: 2012; ilk basım yayını: , 1960–2007. DOI:10.1163/1573-3912_islam_SIM_7052
- ^ a b Chang-Kuan Lin (1997). "Sinkiang". C. E. Bosworth, E. van Donzel, W. P. Heinrichs & [the late] G. Lecomte (Ed.). The Encyclopaedia of Islam. New Edition (İngilizce). 9 ("SAN - SZE"). Leiden: Brill. ss. 648-650. ISBN .
- ^ Ingvar Svanberg (2002). Peter Alford Andrews; Rüdiger Benninghaus'ın işbirliği ile (Ed.). Turkestani Refugees. Beihefte zum Tübinger Atlas des Vorderen Orients. Ethnic Groups in the Republic of Turkey (İngilizce). Wiesbaden: Reichert. ss. 591-601. ISBN .
- ^ a b Rémi Castets (2016). "Les racines du problème ouïghour et ses derniers développements". , Areion Group, Paris (Fransızca), 80. ss. 32-37. ISSN 1761-0559. 5 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020. (Basım versiyonu: No. 80, Mayıs-Haziran 2016, ss. 32–37).
- ^ a b c d Rémi Castets (Sylvain Antichan'ın işbirliği ile) (4 Temmuz 2018). theconversation.com (Ed.). "Ouïghours: des oasis du Xinjiang aux champs de guerre d'Afghanistan et de Syrie" (Fransızca). 5 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Haziran 2020.
- ^ a b c Ellen Halliday (20 Ağustos 2019). "Uighurs Can't Escape Chinese Repression, Even in Europe". theatlantic.com (İngilizce). 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ Murad Sezer (27 Mart 2019). "Without papers, Uighurs fear for their future in Turkey". reuters.com (İngilizce). 27 Mart 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Haziran 2020.
- ^ a b Colin Mackerras (2017). Czeslaw Tubilewicz (Ed.). Ethnic minorities. Critical Issues in Contemporary China: Unity, Stability and Development (İngilizce) (2 bas.). Londra & New York: Routledge (Taylor & Francis). ss. 237-255. ISBN .
- ^ a b c d e Colin Mackerras (2016). "Chapter 10". Xiaowei Zang (Ed.). Ethnic minority languages and cultures. Handbook on Ethnic Minorities in China (İngilizce). Cheltenham & Northampton: Edward Elgar Publishing. ss. 214-239. doi:10.4337/9781784717360.00017. ISBN .
- ^ a b Björn Alpermann (2016). "Tibeter und Uiguren in China: Minderheitenpolitik und Widerstand" (PDF). China heute (Almanca). 35 (2 (190)). ss. 87-97. ISSN 0932-6855. 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 19 Ağustos 2020.
- ^ 蘇禾芳 (1 Aralık 2014). "民運人士吾爾開希宣布參選台中市立委補選". 自由時報. 6 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ağustos 2020.
- ^ 嚴思祺 (26 Aralık 2014). "六四學運領袖吾爾開希宣佈退出台灣立委補選". BBC中文網. 29 Aralık 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Ocak 2015.
- ^ . (Çince). 28 Aralık 2003. 12 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Uygur diasporasi gunumuz Cin Halk Cumhuriyeti Devleti nin yonetimi altindaki topraklarin ozellikle de Sincan Uygur Ozerk Bolgesi haricinde yasayan etnik Uygurlari kapsayan bir diasporadir Uygurlarin dis gocu tarih boyunca birbirini izleyen dalgalar seklinde gerceklesmistir Bu dalgalar genel olarak ya Uygurlarin yasam kosullarinin kotulestigi ya da Uygurlarin Cin den cikmasinin kolaylastigi durumlarda yer almistir TarihceDiasporanin ilk goc dalgalarindan kayda deger Uygur sahislarIsa Yusuf AlptekinMehmet Emin BugraBu sahislarin ikisi de yurtdisina goc ettikleri zaman ilk once Hindistan a gitti sonra da Turkiye ye gelip oraya yerlestiler Turkiye de iken Dogu Turkistan bagimsizlik hareketinin onderliginde onemli katkilarda bulundular Yulbars Han in Taipei deki turbesi 1930 larin ortasinda Ilk Dogu Turkistan Cumhuriyeti kurulusundan kisa zaman sonra yikildiktan sonra bazi Uygurlar yurtdisina goc etti bunlarin cogu Turkiye ve Suudi Arabistan a gitmistir 1949 yilinda komunist Cin Halk Cumhuriyeti devleti kurulduktan sonra bircok Uygur kendi memleketini terk etti Ikinci Dogu Turkistan Cumhuriyeti yikildiktan sonra cok sayida Han Cinlisi Sincan a goc etti bu da Sincan daki Turk halklarinin yuruttugu ayrilikci hareketlerin ve antikomunist Rus karsiti ve Cin karsiti isyanlarin basarili olma ihtimalinin giderek azalmasina yol verdi 1949 yilinin sonunda komunistlerin Cin de basa gelmesinden sonra birkac yuz daha Uygur Sincan i terk etti Bu Uygurlar ilk olarak Hindistan in Cemmu ve Kesmir eyaletine yerlesti sonra buradan Turkiye ye goc etti ve Turkiye Hukumeti nin yardimiyla Uygur diaspora orgutlerini kurdular Komunist hukumetin iktidara gelmesinden sonra bazi Uygur aileler Tayvan a da tasinmistir or Sincan Eyaleti Valisi Yulbars Han Gorgu taniklarina gore 1950 ler boyunca yeni Cin rejimi Musluman ayrilikcilara zulum etmistir 1962 yilinda cok sayida Uygur dahil olmak uzere 60 000 insan Sincan in Ili bolgesinden o donemde Sovyetler Birligi ne ait Kazakistan a kacti Bu insanlar Buyuk Ileri Atilim in getirdigi zorluklardan kactilar 1966 da tum Cin capinda yer alan Kultur Devrimi kampanyasi kapsaminda Cin de tum dinlere ait eski gelenekler yasaklandi bu konuda Sincan bolgesine de istisna yapilmadi Kur an nushalari ve Islami icerigi olan kitaplar yakildi camiler imha edildi ve kapatildi ve dini liderler Kizil Muhafizlar in zulumlerine ugradi Bu tedbirler Muslumanlari fena cilelere ugratti Bu donem boyunca binlerce Musluman Orta Asya Ortadogu ve Hint altkitasindaki Musluman ulkelere surgun edildi Deng Siaoping in 1970 li yillarin sonunda uyguladigi reform ve acilma politikalarinin sayesinde esi gorulmemis sayida Uygur Sincan i terk etme sansini elde etti 1980 lerden beri binlerce Uygur bazilari Birlesmis Milletler Multeciler Yuksek Komiserligi nin yardimiyla Dunya nin bircok farkli yerlerine yerlesmistir Cok sayida Uygur multeci Suudi Arabistan a yerlesti 1989 yili itibariyla Tayvan Cemmu ve Kesmir bolgesine bagli Srinagar sehri ABD ve Pakistan a yerlesmis Uygur multeci gruplari da vardir 1990 larin basinda somurgecilik karsiti kesimler de yurtdisina goc etmeye basladi Bu zaman boyunca Uygurlar gelismis Bati ulkelerine goc etmeye basladi En etkin sekuler milliyetci aktivistler ya Cin de tutuklandi ya da diasporaya kacti Diasporanin esasen sekuler milliyetci bir karakteri vardi ve bu donemde diasporadaki Islamci milliyetci akimlar marjinaldi Bu dis gocu dalgasinin cesitli Uygur diaspora topluluklarinda aktivist akimlarin ortaya cikmasi veya yeni hayat kazanmasina sebep oldugu dusunulmektedir 2019 yili itibariyla bile Avrupa daki Uygur diasporasi birkac bin multeciden olusmak uzere halen nispeten kucuk bir grup teskil etmektedir Birkac bin diger Uygur da 1960 lardan beri Turkiye ye gelip yerlesmistir Bazi Uygurlar ise ogrenci vizesiyle Fransa Macaristan ve Nordik ulkelere gitmis ve bu ulkelerde kalmis ve digerleri de insan kacakcilari kullanarak Avrupa ya yolculuk etmistir Politik orgutlenmeDunya Uygur Kurultayi baskanlariEski DUK baskani Rabia KadirSu anki DUK baskani Dolkun Isa Cin devletinin Uygur sorunu konusundaki mudahaleleri 21 yuzyilin ilk yillari boyunca 1990 lardan daha sessiz sekilde yer alsa da Uygur diasporasi uyeleri yine kendi aralarindaki uyumsuzluklarin ustesinden gecmeyi cabalayip 2004 te Munih sehrinde Dunya Uygur Kurultayi ni DUK kurdular Uygur diasporasi 21 yuzyilda Bati daki kendi etkisini yaydirmaya cabalamaya basladi Rabia Kadir ve Dolkun Isa gibi yurtdisinda yasayan liderler Bati daki politik sartlara gitgide uyum sagladi ve yurtdisindaki vatandaslar ve hukumetlerden destek kazanmak uzere kendi yuruttukleri siyasi faaliyetleri Tibet diasporasinin siddetsiz lobicilik calismalarindan ornek alarak sekillendirdiler Bu strateji DUK nin on plana cikmasini sagladi DUK Islami olmaktan cok sekuler bir orguttur Sozde Cin Hukumeti ne yonelik yikici faaliyetlerde bulunmak gerekcesiyle 1997 de hapsedilmis serbest birakildiktan sonra da Washington DC ye kacmis basarili is insani Kadir 2006 da DUK nin baskani oldu ve uzun bir donem boyunca DUK yi temsil etti Rabia Kadir sorunu tum Dunya capindaki Uygurlari bir araya getiren bir sorun haline geldi Uygurlar etnik azinliklarin kendi kimliklerini ve kulturlerini kuresellesmenin ve kultur emperyalizminin etkilerinden koruma isteginin net bir sekilde politiklestirilebildiginin ve uluslararasilastirilabildiginin bir ornegini teskil ederler Bu durum ozellikle Cin deki iyi orgutlenmis diaspora topluluklarina sahip olan etnik azinliklar icin gecerlidir Uluslararasi alanda Tibet kulturu bunlarin arasindaki en fazla taninan ornek olsa da Uygurlar 21 yuzyilda kendi uluslararasi profillerini de on plana getirmeye becermis durumdalar Cin Hukumeti bu surgundeki Uygur temsilcileriyle ciddi muzakerelerde bulunmadi bunun aksine bu temsilcilere kisisel ve karalayici sekilde saldirdi Cinli yetkililer kisa zaman icerisinde Rabia Kadir i Tibetli Dalai Lama ile karsilastirdi ve Kadir i Temmuz 2009 Urumci baskaldirilarini koruklemekle sucladilar DUK Baskani Kadir i terorist olmakla sucladilar fakat bu suclama Batili yorumcularin cogu tarafindan reddedildi Yurtdisinda yasayan Uygurlar kendi toplumsal kulturel ve tarihi miraslarini korumakta etkin cabalar surdurmektedirler Bircok Uygur isletme sahibi olmanin yani sira bilim teknoloji tip ekonomi ve hukuk gibi bircok farkli dalda nitelikler kazanmistir Diaspora Uygurlarinin bulunduklari toplumlardaki kuvvet ve gorunurlukleri bu Uygurlarin kurduklari orgut ve derneklerde gorulebilir Bu orgutlerin vasitasiyla memleketlerindeki ve Dunya capindaki Uygurlarla ailevi ve sosyoekonomik aglari muhafaza edebilmektedirler Bolgelerine gore Uygur diasporasiTayvan Kayda deger Tayvan UygurlariSincan Eyaleti Valisi Yulbars HanYasama Yuani temsilcisi ve Ulusal Chengchi Universitesi Siyaset Bilimi Bolumu ogretim gorevlisi zh Pekin dogumlu Orkes Dolet 1989 Tiananmen Meydani protestolarinin liderlerinden biridir Komunistler Cin Ic Savasi ni kazandiktan sonra 1949 yilinda Cin Halk Cumhuriyeti devletini kurdular ve bundan once Cin i yoneten Milliyetci Cin Cumhuriyeti Hukumeti ve Milliyetci kesiminin bircok destekcisi Tayvan adasina geri cekilmeye zorunda kaldilar Komunistlerin Cin anakarasinda iktidara gelmesinden sonra bazi Uygur ailelerinin Tayvan a goc ettikleri bilinmektedir Yulbars Han ile zh gibi Milliyetci Cin Cumhuriyeti Hukumeti icin calismis ya da bu hukumete taraftar olmus sahislar Tayvan a yerlesmis bu Uygurlarin arasindadir 2010 yili itibariyla Tayvan da 200 civarinda Uygurun bulundugu tahmin edilmistir ancak gunumuz Tayvan daki Uygurlara dair ne kesin ne de resmi nufus rakamlari mevcuttur Buna ragmen Tayvan halen Cin Komunist Partisi karsiti ve elestirmeni Uygurlar icin guvenli bir bolge teskil etmektedir 1989 yilinda Pekin de demokrasi ve insan haklari adina surdurulmus Tiananmen Meydani protestolarinin liderlerinden biri olan Orkes Dolet Wu erkaixi Cin den kactiktan sonra Tayvan a yerlesti Tayvan da iki kere Yasama Yuani milletvekilligi icin secilme tesebbuslerinde bulunmanin yani sira demokrasi ve insan haklari aktivizminde etkin bir rol oynamaya devam etmektedir Bunun disinda Tayvanli pop yildizi Angela Zhang kismen Uygur kokenlidir Ayrica bakinizKazakistan daki Uygurlar Uygurlar listesi Dunya Uygur KurultayiKaynakca a b c d e f g h i j k l Tian Guang Mahesh Ranjan Debata 2010 Identity and Mobilization in Transnational Societies A Case Study of Uyghur Diasporic Nationalism China and Eurasia Forum Quarterly Ingilizce 8 4 ss 59 78 ISSN 1653 4212 C E Bosworth 2002 Yarkand P J Bearman Th Bianquis C E Bosworth E van Donzel amp W P Heinrichs Ed The Encyclopaedia of Islam New Edition Ingilizce 11 W Z Leiden Brill ss 286 288 ISBN 90 04 12756 9 KB1 bakim Birden fazla ad editor listesi link a b Larry W Moses 1984 Richard V Weekes Ed Uygur Muslim Peoples A World Ethnographic Survey Ingilizce 2 Maba Yoruk 2 bas Westport Connecticut Greenwood Press ss 830 833 ISBN 0 313 24640 8 a b Chang Kuan Lin P Bearman Th Bianquis C E Bosworth E van Donzel W P Heinrichs Ed Sinkiang Encyclopaedia of Islam Second Edition Ingilizce 3 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Mayis 2020 KB1 bakim Birden fazla ad editor listesi link Ilk online yayini 2012 ilk basim yayini ISBN 978 90 04 16121 4 1960 2007 DOI 10 1163 1573 3912 islam SIM 7052 a b Chang Kuan Lin 1997 Sinkiang C E Bosworth E van Donzel W P Heinrichs amp the late G Lecomte Ed The Encyclopaedia of Islam New Edition Ingilizce 9 SAN SZE Leiden Brill ss 648 650 ISBN 90 04 10422 4 KB1 bakim Birden fazla ad editor listesi link Ingvar Svanberg 2002 Peter Alford Andrews Rudiger Benninghaus in isbirligi ile Ed Turkestani Refugees Beihefte zum Tubinger Atlas des Vorderen Orients Ethnic Groups in the Republic of Turkey Ingilizce Wiesbaden Reichert ss 591 601 ISBN 3 89500 297 6 a b Remi Castets 2016 Les racines du probleme ouighour et ses derniers developpements fr Areion Group Paris Fransizca 80 ss 32 37 ISSN 1761 0559 5 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Agustos 2020 Basim versiyonu No 80 Mayis Haziran 2016 ss 32 37 a b c d Remi Castets Sylvain Antichan in isbirligi ile 4 Temmuz 2018 theconversation com Ed Ouighours des oasis du Xinjiang aux champs de guerre d Afghanistan et de Syrie Fransizca 5 Temmuz 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Haziran 2020 a b c Ellen Halliday 20 Agustos 2019 Uighurs Can t Escape Chinese Repression Even in Europe theatlantic com Ingilizce 20 Agustos 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Haziran 2020 Murad Sezer 27 Mart 2019 Without papers Uighurs fear for their future in Turkey reuters com Ingilizce 27 Mart 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Haziran 2020 a b Colin Mackerras 2017 Czeslaw Tubilewicz Ed Ethnic minorities Critical Issues in Contemporary China Unity Stability and Development Ingilizce 2 bas Londra amp New York Routledge Taylor amp Francis ss 237 255 ISBN 978 1 138 91734 7 a b c d e Colin Mackerras 2016 Chapter 10 Xiaowei Zang Ed Ethnic minority languages and cultures Handbook on Ethnic Minorities in China Ingilizce Cheltenham amp Northampton Edward Elgar Publishing ss 214 239 doi 10 4337 9781784717360 00017 ISBN 978 1 78471 735 3 a b Bjorn Alpermann 2016 Tibeter und Uiguren in China Minderheitenpolitik und Widerstand PDF China heute Almanca 35 2 190 ss 87 97 ISSN 0932 6855 18 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 19 Agustos 2020 蘇禾芳 1 Aralik 2014 民運人士吾爾開希宣布參選台中市立委補選 自由時報 6 Temmuz 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Agustos 2020 嚴思祺 26 Aralik 2014 六四學運領袖吾爾開希宣佈退出台灣立委補選 BBC中文網 29 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Ocak 2015 zh Cince 28 Aralik 2003 12 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2020