Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bozoklu (Bıyıklı) Mustafa Paşa, (1638 Bozok - Kasım 1698 Edirne) II. Ahmed saltanatında, 27 Mart 1693 - 14 Mart 1694 tarihleri arasında on bir ay on sekiz gün sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamıdır.
| Bozoklu (Bıyıklı) Mustafa Paşa | |
|---|---|
| Osmanlı Sadrazamı | |
| Görev süresi 27 Mart 1693 - 14 Mart 1694 | |
| Hükümdar | II. Ahmed |
| Yerine geldiği | Merzifonlu Çalık Hacı Ali Paşa |
| Yerine gelen | Sürmeli Ali Paşa |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 1638 Bozok |
| Ölüm | Kasım 1698 Edirne |
Yaşamı
Bozok, Yozgat taraflarındandır. Babasının adı Derviş Mehmed'dir. "Küçük Sipahi" lakabı ile de anılır.
Yozgat bölgesinde görev yapan paşalar onu gayet usta bir binici (cundi) olarak tanıdılar. O zaman "Küçük Sipahi" lakabı verilmişti. Bu üstün mahareti dolayısıyla paşaların hizmetine girdi. IV. Mehmed zamanında cundi olarak kazandığı şöhretten dolayı Enderun’a alındı. Has Oda’da hizmet gördü. Çıkma yaptıktan sonra silâhdarlığa getirildi
Uzun süre silâhdarlık yaptıktan sonra 14 Ocak 1681'de yedinci vezirlik pâyesiyle kaptan-ı deryâ olarak atandı. Bu görevde iken Fransa ile bir kriz yasandı. Trablus eyaletine ait olan 9 kalyon bir buyuk Fransa donanma filosu tarafından korsanlık yaptıkları nedeni ile kovalanmışlardı ve Sakız limanına sığınmışlardı. Bunları takip eden bir Fransa donanması filosu bunları ve Sakız limanını topa tuttu (23 Temmuz 1681). Bu top atışları dolayısıyla Sakız şehri hasar görüp sivil halktan 110 kişi öldü. Bozoklu Mustafa Pasa Kaptan-ı Derya olarak Osmanlı donanması ile Sakız'a geldi ve Fransız gemilerini ele geçirerek bunları müsadere etti. Fransa'nın İstanbul elçisi Fransa kralından Osmanlı hükûmetine çeşitli hediyeler ve bir özür mektubunu iletti ve Fransa'nın resmen Fransız gemilerinin yaptığı hasar için tazminat vermeyi kabul ettiğini bildirdi. Kaptan-ı Derya Bozoklu Mustafa Paşa bu tazminatının ödenmesini tamamlanmasına kadar yaklaşık 5 ay Sakız'da kaldı ve eline geçen Fransız gemilerini rehin tuttu.
Bu krizden sonra Kaptan-ı Derya Bozoklu Mustafa Pasa İstanbul'a döndü. Burada Venedik'e karşı yapılması muhtemel olan bir sefer için donanmanın hazırlanması çalışmalarına nezaret. Bu hazırlıklar için padişahtan 4 tanesi üç-ambarlı buyuk ve 6 tanesi iki-ambarlı 10 kalyonun Tersane-i Amire'de inşa edilmesi için izin aldı. 1683 Aralık ayında Kaptan-ı Derya görevinden azledildi.
Özi Valisi ve Lehistan cephesi serdarı tayin edildi. Kırım Hanlığı kuvvetleriyle beraber Kamaniçe'yi Lehistan taarruzundan kurtardı. 1690'da Şam valisi oldu. Şam valisi iken Sultan İbrahim'in kızı olan Beyhan Sultan ile evlenerek saraya damat oldu. 1691'de Trablusşam valiliğine tayin edildi. 1692'de ikinci vezir unvanı verilerek rikab-ı humayun kaymakamlığına atandı.
Mart 1693'te ikinci vezir iken Merzifonlu Çalık Hacı Ali Paşa'nın yerine 27 Mart 1693'te sadrazam oldu. Sadrazam iken serdar-ı ekrem olarak Avusturya seferine çıktı. (1690 yılında işgalden kurtarılan) Belgrad'ı yeniden kuşatan komutasındaki Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu ordusunu, yüksek sayıda esir de almak suretiyle, çekilmeye mecbur bıraktı. Bu kaleyi tamir ettirerek Edirne'ye döndü.
Avlanmaya meraklıydı ve II. Ahmet onun avla uğraşmaktan devlet işlerine zamanı kalmadığı ve işlere bakmadığını görüp 14 Mart 1694'te onu azletti. Yerine Sürmeli Ali Paşa sadrazam oldu.
Bozoklu Mustafa Paşa'nın önce ikinci kez Trablusşam valisi tayin edildi ise de oraya harekete geçmeden tutuklandı. Karısı Beyhan Sultan'ın araya girmesi ile padişah tarafından af edildi ve Sayda valisi olarak tayin edildi. 1696'da ikinci defa Şam valisi oldu. Temmuz 1697'de sadrazam Elmas Mehmet Paşa'nın Avusturya seferine çıkıp 11 Eylül 1697 tarihinde Zenta Muharebesi'nde şehit olması döneminde İstanbul'da sadaret kaymakamı görevini yaptı. Yeni sadrazam olarak Köprülü Amcazade Hacı Hüseyin Paşa tayin edilince Boğaz Hisarı muhafızı yapıldı. Haziran 1698';de üçüncü defa Sadaret kaymakamı olarak görevlendirildi.
Bu görevde iken 7 ay sonra bir nuzül inmesi dolayısıyla hayat gözlerini yumdu. Cenazesi Edirne Üç Şerefeli Camii kabristanında gömülüdür.
Değerlendirme
Yaşam yapıtlarıyla Osmanlılar adlı biyografya eserinde şöyle değerlendirmektedir:
Çok değerli, dürüst, medeni cesaret sahibi bir asker ve idareci (idi).
Hakkında TDV İslam Ansiklopedisi'nde yazılan makalede şunlar bildirmektedir:
Kaynaklar onu hak ve hukuka riayet eden, edepli, hizmetkârlarına karşı daima iyi muamelede bulunan, devlet işlerini bilmekle beraber “umûr-ı hâriciyye”si zayıf bir devlet adamı olarak tavsif eder. Ayrıca cömert olduğu, 1692’de Belgrad Seferi’ne giden orduya masraflarını kendisinin karşıladığı 500 süvari ve 200 piyade yazdığı belirtilir.
Kaynakça
- ^ a b c d Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları C.IV s.410-411 [1]
- ^ a b c d e f Yılmaz, Mehmed, "Mustafa Paşa (Bozoklu, Bıyıklı)", (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.308
- ^ a b c d İlgürel, Mücteba, "Mustafa Paşa, Bozoklu" (2006) Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:31 Sayfa:341-344 İstanbul:TDV Yayınları. Online:[2] 13 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış kaynaklar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954 6.bas.:2011) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım, XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları say.440-441
- Buz, Ayhan, (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN978-975-254-278-5,
- Yılmaz, Mehmed, "Mustafa Paşa (Bozoklu, Bıyıklı)", (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.2 s.308
- Danışmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul: Türkiye Yayınevi.
Dış bağlantılar
- İlgürel, Mücteba, "Mustafa Paşa, Bozoklu" (2006) Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:31 Sayfa:341-344 İstanbul:TDV Yayınları. Online:[3] 13 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Siyasi görevi | ||
|---|---|---|
| Önce gelen: Merzifonlu Çalık Hacı Ali Paşa |  Osmanlı Sadrazamı 27 Mart 1693 - 14 Mart 1694 | Sonra gelen: Sürmeli Ali Paşa |
| Askerî görevi | ||
| Önce gelen: Kaplan Mustafa Paşa | Kaptan-ı Derya 1680 - 1683 | Sonra gelen: Musahip Mustafa Paşa |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bozoklu Biyikli Mustafa Pasa 1638 Bozok Kasim 1698 Edirne II Ahmed saltanatinda 27 Mart 1693 14 Mart 1694 tarihleri arasinda on bir ay on sekiz gun sadrazamlik yapmis Osmanli devlet adamidir Bozoklu Biyikli Mustafa PasaOsmanli SadrazamiGorev suresi 27 Mart 1693 14 Mart 1694Hukumdar II AhmedYerine geldigi Merzifonlu Calik Haci Ali PasaYerine gelen Surmeli Ali PasaKisisel bilgilerDogum 1638 BozokOlum Kasim 1698 EdirneYasamiBozok Yozgat taraflarindandir Babasinin adi Dervis Mehmed dir Kucuk Sipahi lakabi ile de anilir Yozgat bolgesinde gorev yapan pasalar onu gayet usta bir binici cundi olarak tanidilar O zaman Kucuk Sipahi lakabi verilmisti Bu ustun mahareti dolayisiyla pasalarin hizmetine girdi IV Mehmed zamaninda cundi olarak kazandigi sohretten dolayi Enderun a alindi Has Oda da hizmet gordu Cikma yaptiktan sonra silahdarliga getirildi Uzun sure silahdarlik yaptiktan sonra 14 Ocak 1681 de yedinci vezirlik payesiyle kaptan i derya olarak atandi Bu gorevde iken Fransa ile bir kriz yasandi Trablus eyaletine ait olan 9 kalyon bir buyuk Fransa donanma filosu tarafindan korsanlik yaptiklari nedeni ile kovalanmislardi ve Sakiz limanina siginmislardi Bunlari takip eden bir Fransa donanmasi filosu bunlari ve Sakiz limanini topa tuttu 23 Temmuz 1681 Bu top atislari dolayisiyla Sakiz sehri hasar gorup sivil halktan 110 kisi oldu Bozoklu Mustafa Pasa Kaptan i Derya olarak Osmanli donanmasi ile Sakiz a geldi ve Fransiz gemilerini ele gecirerek bunlari musadere etti Fransa nin Istanbul elcisi Fransa kralindan Osmanli hukumetine cesitli hediyeler ve bir ozur mektubunu iletti ve Fransa nin resmen Fransiz gemilerinin yaptigi hasar icin tazminat vermeyi kabul ettigini bildirdi Kaptan i Derya Bozoklu Mustafa Pasa bu tazminatinin odenmesini tamamlanmasina kadar yaklasik 5 ay Sakiz da kaldi ve eline gecen Fransiz gemilerini rehin tuttu Bu krizden sonra Kaptan i Derya Bozoklu Mustafa Pasa Istanbul a dondu Burada Venedik e karsi yapilmasi muhtemel olan bir sefer icin donanmanin hazirlanmasi calismalarina nezaret Bu hazirliklar icin padisahtan 4 tanesi uc ambarli buyuk ve 6 tanesi iki ambarli 10 kalyonun Tersane i Amire de insa edilmesi icin izin aldi 1683 Aralik ayinda Kaptan i Derya gorevinden azledildi Ozi Valisi ve Lehistan cephesi serdari tayin edildi Kirim Hanligi kuvvetleriyle beraber Kamanice yi Lehistan taarruzundan kurtardi 1690 da Sam valisi oldu Sam valisi iken Sultan Ibrahim in kizi olan Beyhan Sultan ile evlenerek saraya damat oldu 1691 de Trablussam valiligine tayin edildi 1692 de ikinci vezir unvani verilerek rikab i humayun kaymakamligina atandi Mart 1693 te ikinci vezir iken Merzifonlu Calik Haci Ali Pasa nin yerine 27 Mart 1693 te sadrazam oldu Sadrazam iken serdar i ekrem olarak Avusturya seferine cikti 1690 yilinda isgalden kurtarilan Belgrad i yeniden kusatan komutasindaki Kutsal Roma Cermen Imparatorlugu ordusunu yuksek sayida esir de almak suretiyle cekilmeye mecbur birakti Bu kaleyi tamir ettirerek Edirne ye dondu Avlanmaya merakliydi ve II Ahmet onun avla ugrasmaktan devlet islerine zamani kalmadigi ve islere bakmadigini gorup 14 Mart 1694 te onu azletti Yerine Surmeli Ali Pasa sadrazam oldu Bozoklu Mustafa Pasa nin once ikinci kez Trablussam valisi tayin edildi ise de oraya harekete gecmeden tutuklandi Karisi Beyhan Sultan in araya girmesi ile padisah tarafindan af edildi ve Sayda valisi olarak tayin edildi 1696 da ikinci defa Sam valisi oldu Temmuz 1697 de sadrazam Elmas Mehmet Pasa nin Avusturya seferine cikip 11 Eylul 1697 tarihinde Zenta Muharebesi nde sehit olmasi doneminde Istanbul da sadaret kaymakami gorevini yapti Yeni sadrazam olarak Koprulu Amcazade Haci Huseyin Pasa tayin edilince Bogaz Hisari muhafizi yapildi Haziran 1698 de ucuncu defa Sadaret kaymakami olarak gorevlendirildi Bu gorevde iken 7 ay sonra bir nuzul inmesi dolayisiyla hayat gozlerini yumdu Cenazesi Edirne Uc Serefeli Camii kabristaninda gomuludur DegerlendirmeYasam yapitlariyla Osmanlilar adli biyografya eserinde soyle degerlendirmektedir Cok degerli durust medeni cesaret sahibi bir asker ve idareci idi Hakkinda TDV Islam Ansiklopedisi nde yazilan makalede sunlar bildirmektedir Kaynaklar onu hak ve hukuka riayet eden edepli hizmetkarlarina karsi daima iyi muamelede bulunan devlet islerini bilmekle beraber umur i hariciyye si zayif bir devlet adami olarak tavsif eder Ayrica comert oldugu 1692 de Belgrad Seferi ne giden orduya masraflarini kendisinin karsiladigi 500 suvari ve 200 piyade yazdigi belirtilir Kaynakca a b c d Mehmed Sureyya haz Nuri Akbayar 1996 Sicill i Osmani Istanbul Tarih Vakfi Yurt Yayinlari ISBN 975 333 0383 C IV s 410 411 1 a b c d e f Yilmaz Mehmed Mustafa Pasa Bozoklu Biyikli 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 308 ISBN 975 08 0072 9 a b c d Ilgurel Mucteba Mustafa Pasa Bozoklu 2006 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 31 Sayfa 341 344 Istanbul TDV Yayinlari Online 2 13 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis kaynaklarUzuncarsili Ismail Hakki 1954 6 bas 2011 Osmanli Tarihi III Cilt 2 Kisim XVI Yuzyil Ortalarindan XVII Yuzyil Sonuna kadar Ankara Turk Tarih Kurumu Yayinlari say 440 441 Buz Ayhan 2009 Osmanli Sadrazamlari Istanbul Neden Kitap ISBN978 975 254 278 5 Yilmaz Mehmed Mustafa Pasa Bozoklu Biyikli 1999 Yasamlari ve Yapitlariyla Osmanlilar Ansiklopedisi Istanbul Yapi Kredi Kultur Sanat Yayincilik A S C 2 s 308 ISBN 975 08 0072 9 Danismend Ismail Hami 1971 Osmanli Devlet Erkani Istanbul Turkiye Yayinevi Dis baglantilarIlgurel Mucteba Mustafa Pasa Bozoklu 2006 Turkiye Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 31 Sayfa 341 344 Istanbul TDV Yayinlari Online 3 13 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Siyasi goreviOnce gelen Merzifonlu Calik Haci Ali Pasa Osmanli Sadrazami 27 Mart 1693 14 Mart 1694 Sonra gelen Surmeli Ali PasaAskeri goreviOnce gelen Kaplan Mustafa Pasa Kaptan i Derya 1680 1683 Sonra gelen Musahip Mustafa Pasa