Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Erken Hanedanlık dönemi (kısaltılmış olarak ED dönemi veya ED) Mezopotamya'da (günümüz Irak) genellikle y. 2900 – y. 2350 MÖ yıllarına tarihlenen ve Uruk ve dönemlerinden önce gelen bir . Bu dönemde ve ilk şehirler ve kurulmuştur. ED'nin kendisi birden fazla varlığıyla karakterize edilmiştir: zaman içinde gelişen ve sağlamlaşan nispeten basit bir yapıya sahip küçük devletler. Bu gelişme nihayetinde Mezopotamya'nın büyük bir kısmının Akad İmparatorluğu'nun ilk hükümdarı Sargon'un yönetimi altında birleşmesine yol açmıştır. Bu siyasi parçalanmaya rağmen, ED şehir devletleri nispeten homojen bir maddi kültürü paylaşıyordu. Aşağı Mezopotamya'da bulunan Uruk, Ur, Lagaş, Umma ve Nippur gibi Sümer şehirleri çok güçlü ve etkiliydi. Kuzeyde ve batıda ise Kiş, , ve Ebla gibi şehirlerin merkez olduğu devletler uzanıyordu.
Orta ve Aşağı Mezopotamya'nın incelenmesine uzun zamandır komşu bölgelere göre öncelik verilmektedir. Orta ve Aşağı Mezopotamya'daki - başta Girsu olmak üzere Eshnunna, , Ur ve diğerleri - 19. yüzyıldan beri kazılmaktadır. Bu kazılarda çivi yazısı metinler ve diğer birçok önemli eser bulunmuştur. Sonuç olarak, bu bölge komşu bölgelere göre daha iyi biliniyordu, ancak Ebla arşivlerinin kazılması ve yayınlanması, Yukarı Mezopotamya, batı Suriye ve güneybatı İran gibi çevre bölgelere daha fazla ışık tutarak bu bakış açısını değiştirdi. Bu yeni bulgular, Aşağı Mezopotamya'nın komşu bölgelerle birçok sosyo-kültürel gelişmeyi paylaştığını ve 'nun tamamının maddi malların ve fikirlerin dolaştığı bir değişim ağına katıldığını ortaya koydu.
Araştırma tarihi
Hollandalı arkeolog Mezopotamya için Erken Hanedan (ED) dönemi terimini icat etmiştir; bu adlandırma kuralı Mısır için benzer şekilde adlandırılan Erken Hanedan (ED) dönemi'nden ödünç alınmıştır. 1930'larda Henri Frankfort tarafından adına arkeolojik alanlarında yürütülen kazılar sırasında geliştirilmiştir, Irak'ın Diyala Bölgesi'ndeki ve Tell Asmar.
ED, ED I, II ve III alt dönemlerine ayrılmıştır. Bu temel olarak, aynı noktada birçok kez yeniden inşa edilen Tell Asmar'daki Abu Tapınağı'nın planında zaman içinde meydana gelen değişikliklere dayanıyordu. 20. yüzyıl boyunca birçok arkeolog ED I-III şemasını hem Irak hem de Suriye'de başka yerlerde kazılan ve MÖ 3000-2000 yıllarına tarihlenen arkeolojik kalıntılara dayatmaya çalışmıştır. Ancak, Irak'ın başka yerlerindeki yerleşimlerden elde edilen kanıtlar, Diyala nehri vadisi bölgesi için yeniden yapılandırılan ED I-III dönemlendirmesinin diğer bölgelere doğrudan uygulanamayacağını göstermiştir.
Suriye'de yapılan araştırmalar, buradaki gelişmelerin Diyala nehri vadisi bölgesi veya güney Irak'takilerden oldukça farklı olduğunu göstermiş ve geleneksel Aşağı Mezopotamya kronolojisini kullanışsız hale getirmiştir. 1990'lar ve 2000'ler boyunca çeşitli bilim insanları tarafından yerel bir Yukarı Mezopotamya kronolojisine ulaşılmaya çalışılmış ve bunun sonucunda MÖ 3000'den 2000'e kadar olan dönemi kapsayan Erken Jezirah (EJ) 0-V kronolojisi ortaya çıkmıştır. ED I-III kronolojisinin kullanımı günümüzde genellikle Aşağı Mezopotamya ile sınırlıdır ve ED II bazen Diyala nehri vadisi bölgesiyle sınırlandırılmakta ya da tamamen gözden düşürülmektedir.
Dönemlendirme
ED'den önce ve ardından tarihte ilk kez Mezopotamya'nın büyük bölümünün tek bir hükümdar altında birleştiği Akad dönemi gelmiştir. ED'nin tamamı günümüzde yaygın olarak kabul gören orta kronoloji'ye göre yaklaşık olarak MÖ 2900-2350 yıllarına veya akademisyenler tarafından giderek daha az kabul gören 'ye göre MÖ 2800-2230 yıllarına tarihlenmektedir. ED, ED I, ED II, ED IIIa ve ED IIIb alt dönemlerine ayrılmıştır. ED I-III, Yukarı Mezopotamya'daki Erken Jezirah (EJ) I-III ile aşağı yukarı çağdaştır. ED alt dönemlerinin kesin tarihlendirmesi araştırmacılar arasında farklılık göstermektedir - bazıları ED II'yi terk edip bunun yerine sadece Erken ED ve Geç ED'yi kullanırken, diğerleri ED I'i uzatırken ED III'ün daha erken başlamasına izin verir, böylece ED III, ikisi arasında boşluk olmadan ED I'den hemen sonra başlayacaktı.
Yakın Doğu'daki birçok tarihi dönem, Akad veya Ur III dönemleri gibi, o dönemdeki baskın siyasi gücün adıyla anılır. ED dönemi için durum böyle değildir. Bu, siyasi gelişmeleri yansıtmayan arkeolojik bir ayrımdır ve çanak çömlek ve gliftik gibi arkeolojik kayıtlarda algılanan değişikliklere dayanmaktadır. Bunun nedeni, ED'nin siyasi tarihinin, süresinin büyük bir kısmı boyunca bilinmemesidir. Arkeolojik alt bölümde olduğu gibi, siyasi olayların yeniden inşası da araştırmacılar arasında hararetle tartışılmaktadır.
| Dönem | Orta Kronoloji Tüm tarihler (MÖ bazında) | Kısa Kronoloji Tüm tarihler (MÖ bazında) |
|---|---|---|
| ED I | 2900–2750/2700 | 2800–2600 |
| ED II | 2750/2700–2600 | 2600–2500 |
| ED IIIa | 2600–2500/2450 | 2500–2375 |
| ED IIIb | 2500/2450–2350 | 2375–2230 |
Kaynakça
- ^ a b c d e f Pruß, Alexander (2004). Lebeau, Marc; Sauvage (Ed.). Atlas of Preclassical Upper Mesopotamia. Subartu. 13. ISBN . Bilinmeyen parametre
|editör2- first=görmezden gelindi () - ^ a b c d Evans, Jean M. (2007). "The Square Temple at Tell Asmar and the Construction of Early Dynastic Mesopotamia, ca. 2900-2350 B.C.E." American Journal of Archaeology. 111 (4): 599-632. doi:10.3764/aja.111 .4.599
|doi=değerini kontrol edin (). JSTOR 40025265. - ^ Pollock, Susan (1999), Ancient Mesopotamia. The Eden that never was, Case Studies in Early Societies, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN
- ^ Postgate, J.N. (1992), Early Mesopotamia. Society and Economy at the Dawn of History, Londra: Routledge, ISBN
- ^ (2007), A History of the Ancient Near East, ca. 3000-323 BC, Malden: Blackwell, ISBN
 | Coğrafya ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Erken Hanedanlik donemi kisaltilmis olarak ED donemi veya ED Mezopotamya da gunumuz Irak genellikle y 2900 y 2350 MO yillarina tarihlenen ve Uruk ve donemlerinden once gelen bir Bu donemde ve ilk sehirler ve kurulmustur ED nin kendisi birden fazla varligiyla karakterize edilmistir zaman icinde gelisen ve saglamlasan nispeten basit bir yapiya sahip kucuk devletler Bu gelisme nihayetinde Mezopotamya nin buyuk bir kisminin Akad Imparatorlugu nun ilk hukumdari Sargon un yonetimi altinda birlesmesine yol acmistir Bu siyasi parcalanmaya ragmen ED sehir devletleri nispeten homojen bir maddi kulturu paylasiyordu Asagi Mezopotamya da bulunan Uruk Ur Lagas Umma ve Nippur gibi Sumer sehirleri cok guclu ve etkiliydi Kuzeyde ve batida ise Kis ve Ebla gibi sehirlerin merkez oldugu devletler uzaniyordu Erken Hanedanlar doneminde Asagi Mezopotamya nin baslica sehirlerinin haritasi Orta ve Asagi Mezopotamya nin incelenmesine uzun zamandir komsu bolgelere gore oncelik verilmektedir Orta ve Asagi Mezopotamya daki basta Girsu olmak uzere Eshnunna Ur ve digerleri 19 yuzyildan beri kazilmaktadir Bu kazilarda civi yazisi metinler ve diger bircok onemli eser bulunmustur Sonuc olarak bu bolge komsu bolgelere gore daha iyi biliniyordu ancak Ebla arsivlerinin kazilmasi ve yayinlanmasi Yukari Mezopotamya bati Suriye ve guneybati Iran gibi cevre bolgelere daha fazla isik tutarak bu bakis acisini degistirdi Bu yeni bulgular Asagi Mezopotamya nin komsu bolgelerle bircok sosyo kulturel gelismeyi paylastigini ve nun tamaminin maddi mallarin ve fikirlerin dolastigi bir degisim agina katildigini ortaya koydu Arastirma tarihiHollandali arkeolog Mezopotamya icin Erken Hanedan ED donemi terimini icat etmistir bu adlandirma kurali Misir icin benzer sekilde adlandirilan Erken Hanedan ED donemi nden odunc alinmistir 1930 larda Henri Frankfort tarafindan adina arkeolojik alanlarinda yurutulen kazilar sirasinda gelistirilmistir Irak in Diyala Bolgesi ndeki ve Tell Asmar Erken Hanedanlik Donemi terimini ortaya atan Hollandali arkeolog un 1930 lardan kalma bir fotografi ED ED I II ve III alt donemlerine ayrilmistir Bu temel olarak ayni noktada bircok kez yeniden insa edilen Tell Asmar daki Abu Tapinagi nin planinda zaman icinde meydana gelen degisikliklere dayaniyordu 20 yuzyil boyunca bircok arkeolog ED I III semasini hem Irak hem de Suriye de baska yerlerde kazilan ve MO 3000 2000 yillarina tarihlenen arkeolojik kalintilara dayatmaya calismistir Ancak Irak in baska yerlerindeki yerlesimlerden elde edilen kanitlar Diyala nehri vadisi bolgesi icin yeniden yapilandirilan ED I III donemlendirmesinin diger bolgelere dogrudan uygulanamayacagini gostermistir Suriye de yapilan arastirmalar buradaki gelismelerin Diyala nehri vadisi bolgesi veya guney Irak takilerden oldukca farkli oldugunu gostermis ve geleneksel Asagi Mezopotamya kronolojisini kullanissiz hale getirmistir 1990 lar ve 2000 ler boyunca cesitli bilim insanlari tarafindan yerel bir Yukari Mezopotamya kronolojisine ulasilmaya calisilmis ve bunun sonucunda MO 3000 den 2000 e kadar olan donemi kapsayan Erken Jezirah EJ 0 V kronolojisi ortaya cikmistir ED I III kronolojisinin kullanimi gunumuzde genellikle Asagi Mezopotamya ile sinirlidir ve ED II bazen Diyala nehri vadisi bolgesiyle sinirlandirilmakta ya da tamamen gozden dusurulmektedir DonemlendirmeED den once ve ardindan tarihte ilk kez Mezopotamya nin buyuk bolumunun tek bir hukumdar altinda birlestigi Akad donemi gelmistir ED nin tamami gunumuzde yaygin olarak kabul goren orta kronoloji ye gore yaklasik olarak MO 2900 2350 yillarina veya akademisyenler tarafindan giderek daha az kabul goren ye gore MO 2800 2230 yillarina tarihlenmektedir ED ED I ED II ED IIIa ve ED IIIb alt donemlerine ayrilmistir ED I III Yukari Mezopotamya daki Erken Jezirah EJ I III ile asagi yukari cagdastir ED alt donemlerinin kesin tarihlendirmesi arastirmacilar arasinda farklilik gostermektedir bazilari ED II yi terk edip bunun yerine sadece Erken ED ve Gec ED yi kullanirken digerleri ED I i uzatirken ED III un daha erken baslamasina izin verir boylece ED III ikisi arasinda bosluk olmadan ED I den hemen sonra baslayacakti Khafajah da kazilan Scarlet Ware Canak Comlekleri MO 2800 2600 Erken Hanedanlik II III Sumer British Museum Yakin Dogu daki bircok tarihi donem Akad veya Ur III donemleri gibi o donemdeki baskin siyasi gucun adiyla anilir ED donemi icin durum boyle degildir Bu siyasi gelismeleri yansitmayan arkeolojik bir ayrimdir ve canak comlek ve gliftik gibi arkeolojik kayitlarda algilanan degisikliklere dayanmaktadir Bunun nedeni ED nin siyasi tarihinin suresinin buyuk bir kismi boyunca bilinmemesidir Arkeolojik alt bolumde oldugu gibi siyasi olaylarin yeniden insasi da arastirmacilar arasinda hararetle tartisilmaktadir Donem Orta Kronoloji Tum tarihler MO bazinda Kisa Kronoloji Tum tarihler MO bazinda ED I 2900 2750 2700 2800 2600ED II 2750 2700 2600 2600 2500ED IIIa 2600 2500 2450 2500 2375ED IIIb 2500 2450 2350 2375 2230Kaynakca a b c d e f Pruss Alexander 2004 Lebeau Marc Sauvage Ed Atlas of Preclassical Upper Mesopotamia Subartu 13 ISBN 2503991203 Bilinmeyen parametre editor2 first gormezden gelindi yardim a b c d Evans Jean M 2007 The Square Temple at Tell Asmar and the Construction of Early Dynastic Mesopotamia ca 2900 2350 B C E American Journal of Archaeology 111 4 599 632 doi 10 3764 aja 111 4 599 doi degerini kontrol edin yardim JSTOR 40025265 Pollock Susan 1999 Ancient Mesopotamia The Eden that never was Case Studies in Early Societies Cambridge Cambridge University Press ISBN 9780521575683 Postgate J N 1992 Early Mesopotamia Society and Economy at the Dawn of History Londra Routledge ISBN 9780415110327 2007 A History of the Ancient Near East ca 3000 323 BC Malden Blackwell ISBN 978 0631225522 Cografya ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz