Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Doğu Göktürk Kağanlığı (Çince: 東突厥汗國), 582-630 yılları arası varlığını sürdüren tarihi Türk devleti. 582 yılında bölünen Göktürk Kağanlığı'nın doğu kısmıdır.
Doğu Göktürk Kağanlığı | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 581-630 | |||||||||
 Bayrak | |||||||||
 Doğu Göktürk Kağanlığı (626) | |||||||||
| Başkent | Ötüken | ||||||||
| Yaygın dil(ler) | Göktürkçe | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Kağan | |||||||||
| |||||||||
| Yasama organı | Kurultay | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 4.000.000 km2 | ||||||||
| |||||||||
Tarihi
Göktürklerin bölünmesi ve Doğu Göktürkler
576 yılında İstemi Yabgu ölünce yerine oğlu Tardu geçerek yabgu olmuş ve babası gibi devletin batısını yönetmeye başlamıştır. Devletin batısını yöneten Tardu, doğu kısmın yönetimini de ele alıp Göktürk Kağanlığı'nın başına geçmek isteyince Tapo Kağan ile arası açılmıştır. Tapo Kağan 581 yılında ölünce yerine yeğeni İşbara Kağan geçmiştir. Böylece Tardu ile İşbara Kağan arasında tüm devletin başının kim olduğuna yönelik iç çatışma çıkmıştır. Geleneklere göre doğu tarafının baş kağan olması gerekmektedir. Bu karışıklıktan yararlanmak isteyen Çin, Göktürk Kağanlığı'ndaki mevcut anlaşmazlığı daha da körüklemiştir. Çin İmparatoru, batının yabgusu Tardu'ya elçi, hediyeler ve kurt figürü bulunan bir sancak göndererek Tardu'nun hükümdarlığını tanıdığını belirtmiştir. Çin'in kışkırtmaları sonucu Tardu, İşbara'nın kağanlığını tanımadığını bildirmiştir. Çıkan çatışmalar sonucu Göktürk Kağanlığı ikiye ayrılmış, Tardu batının yönetimini tamamen ele almıştır. Bu olaydan sonra İşbara Kağan'ın elinde sadece doğu bölge yönetimi kalmıştır.
İşbara Dönemi
Göktürk Kağanlığı'nın ikiye ayrılmasından sonra, Doğu Göktürk devleti gücünü kaybetmeye başlamıştır. İşbara Kağan'ın Çine düzenlediği seferler başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Çin ipek ticaretini engelleyip Göktürklerin onbin kadar tüccarını sınırdışı etmiştir. Bu durum Doğu Göktürkler arasında açlık ve yoksulluğun doğmasına yol açmıştır. Doğu Göktürklere bağlı birçok Türk boyu kıtlık sebebiyle Batı Göktürklere sığınmıştır. Kendine bağlı boyların Batı Göktürk Kağanlığı'na sığınması İşbara Kağan'ı zor durumda bırakmıştır. 585 yılında giderek artan iç isyanlar ve dış baskılar sonucu İşbara Kağan, Çin hâkimiyetini kabul etmiş ve Çin'den yardım istemiştir.
Doğu Göktürk Kağanlığı'nı hâkimiyeti altına alan Çin'in asıl amacı, Türkler de dahil tüm Orta Asya halklarını Çinlileştirerek, Çin için tehdit olmaktan çıkarmaktır. Bu nedenle Çin, Doğu Göktürkleri Çince konuşmaya, Çinliler gibi giyinmeye ve Çin adetlerini kabul etmeye zorlamıştır. Bunun üzerine İşbara Kağan bu konu hakkında 585 yılında Çin İmparatoru'na mektup yazmıştır. İşbara Kağan Çin imparatoruna yazdığı mektupta şöyle demiştir;
| “ | "Size bağlı kalacak, haraç verecek kıymetli atlar hediye edeceğim. Fakat dilimizi değiştiremem. Halkıma Çin giysileri giydiremem. Adetlerinizi, kanunlarınızı alamam. İmkân yoktur. Çünkü bu yönlerden bütün milletim, hassasiyetle çarpan tek bir kalptir. | „ |
Çin esaretine daha fazla dayanamayan İşbara Kağan 587 yılında ölmüştür. İşbara Kağan'dan sonra başa geçen Baga ve Tulan zamanlarında Çin baskısı artmıştır. Daha sonra başa Kimin Kağan geçmiştir. Kimin Kağan'dan sonra başa Şi-pi Kağan geçmiştir.
Şi-Pi Kağan Dönemi ve tekrar güçlenme
Şi-pi Kağan döneminde Doğu Göktürkler, kısa bir süre için eski güçlerine kavuşmuşturlar. Şi-Pi Kağan, ülkesindeki karışıklıkları önlemiştir. Batıda Tibet'e, doğuda Amur Irmağı'na kadar uzanan topraklar üzerinde egemenlik kurmuştur. Çin'e (Suy Hanedanı) her yıl verilmekte olan haraç kesilince Çin ile savaş yapılmıştır. Doğu Göktürk Kağanlığı bu savaşı kazanmıştır. Çin imparatoru, Doğu Göktürklere yıllık vergi vermek şartıyla canını kurtarabilmiştir. Göktürklere eski gücünü yaşatan Şi-Pi Kağan 619 yılında ölmüştür.
Şi-Pi Kağan'dan sonra başa geçen Çula Kağan, Çin'e yönelik akınlara devam etmiştir. Ancak bir süre sonra Çula Kağan, Çinli eşi Yicheng tarafından zehirlenerek öldürülmüştür. Çu-Lo Kağan'dan sonra yerine kardeşi Kie-Li (Hieli) geçmiştir.
Doğu Göktürk Kağanlığı'nın Yıkılışı
Kie-Li Kağan zamanında, Çin'e akınlar devam etmiştir. Kie-Li Kağan'ın Çin üzerine çıktığı son seferinde esir düşmesi sonucu Doğu Göktürk Kağanlığı Çin'in egemenliği altına girmiştir.
Doğu Göktürk Kağanları
- İşbara Kağan (582-587)
- Baga Kağan (587-589)
- Tulan Kağan (589-600)
- Kimin Kağan (600-609)
- Şipi Kağan (609-619)
- Çula Kağan (619-621)
- İl Kağan (621-630)
Göktürklerin soyağacı
| Göktürk Kağanlığı (Aşina) Doğu Kanadı (Bumin Kağan) Batı kanadı (İstemi Yabgu) (552 - 582) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Batı Göktürk (Tarduş Kağan) (582 - 657/739) | Doğu Göktürk (İşbara Kağan) (582 - 630) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| İkinci Doğu Göktürk İlteriş Kağan (Kutluk) (682 - 745) | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Hazar Kağanlığı (tartışmalı) | Beş Hanedan Şatuo (Göktürk) (907 - 960) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Taagepera, Rein (1979). "Size and Duration of Empires: Growth-Decline Curves, 600 B.C. to 600 A.D.". Social Science History. 3 (3/4): 129. doi:10.2307/1170959. JSTOR 1170959.
- ^ a b c d e f Kemal Kara "Liseler için Genel Türk Tarihi" sf. 48,50, Serhat Yayınları Yayınları.
- ^ Gömeç, Sadettin. TÜRK TARİHİNDEN KAHRAMANLARI.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Dogu Gokturk Kaganligi Cince 東突厥汗國 582 630 yillari arasi varligini surduren tarihi Turk devleti 582 yilinda bolunen Gokturk Kaganligi nin dogu kismidir Dogu Gokturk Kaganligi581 630BayrakDogu GokturkDogu Gokturk Kaganligi 626 BaskentOtukenYaygin dil ler GokturkceHukumetMonarsiKagan 603 609Yami Kagan 620 630Il Kagan 645 650Cebi KaganYasama organiKurultayTarihce Kurulusu581 Dagilisi630Yuzolcumu Toplam4 000 000 km2Onculler ArdillarGokturk Kaganligi Ikinci Dogu Gokturk KaganligiTarihiGokturklerin bolunmesi ve Dogu Gokturkler 576 yilinda Istemi Yabgu olunce yerine oglu Tardu gecerek yabgu olmus ve babasi gibi devletin batisini yonetmeye baslamistir Devletin batisini yoneten Tardu dogu kismin yonetimini de ele alip Gokturk Kaganligi nin basina gecmek isteyince Tapo Kagan ile arasi acilmistir Tapo Kagan 581 yilinda olunce yerine yegeni Isbara Kagan gecmistir Boylece Tardu ile Isbara Kagan arasinda tum devletin basinin kim olduguna yonelik ic catisma cikmistir Geleneklere gore dogu tarafinin bas kagan olmasi gerekmektedir Bu karisikliktan yararlanmak isteyen Cin Gokturk Kaganligi ndaki mevcut anlasmazligi daha da koruklemistir Cin Imparatoru batinin yabgusu Tardu ya elci hediyeler ve kurt figuru bulunan bir sancak gondererek Tardu nun hukumdarligini tanidigini belirtmistir Cin in kiskirtmalari sonucu Tardu Isbara nin kaganligini tanimadigini bildirmistir Cikan catismalar sonucu Gokturk Kaganligi ikiye ayrilmis Tardu batinin yonetimini tamamen ele almistir Bu olaydan sonra Isbara Kagan in elinde sadece dogu bolge yonetimi kalmistir Isbara Donemi Gokturk Kaganligi nin ikiye ayrilmasindan sonra Dogu Gokturk devleti gucunu kaybetmeye baslamistir Isbara Kagan in Cine duzenledigi seferler basarisizlikla sonuclanmistir Cin ipek ticaretini engelleyip Gokturklerin onbin kadar tuccarini sinirdisi etmistir Bu durum Dogu Gokturkler arasinda aclik ve yoksullugun dogmasina yol acmistir Dogu Gokturklere bagli bircok Turk boyu kitlik sebebiyle Bati Gokturklere siginmistir Kendine bagli boylarin Bati Gokturk Kaganligi na siginmasi Isbara Kagan i zor durumda birakmistir 585 yilinda giderek artan ic isyanlar ve dis baskilar sonucu Isbara Kagan Cin hakimiyetini kabul etmis ve Cin den yardim istemistir Dogu Gokturk Kaganligi ni hakimiyeti altina alan Cin in asil amaci Turkler de dahil tum Orta Asya halklarini Cinlilestirerek Cin icin tehdit olmaktan cikarmaktir Bu nedenle Cin Dogu Gokturkleri Cince konusmaya Cinliler gibi giyinmeye ve Cin adetlerini kabul etmeye zorlamistir Bunun uzerine Isbara Kagan bu konu hakkinda 585 yilinda Cin Imparatoru na mektup yazmistir Isbara Kagan Cin imparatoruna yazdigi mektupta soyle demistir Size bagli kalacak harac verecek kiymetli atlar hediye edecegim Fakat dilimizi degistiremem Halkima Cin giysileri giydiremem Adetlerinizi kanunlarinizi alamam Imkan yoktur Cunku bu yonlerden butun milletim hassasiyetle carpan tek bir kalptir Cin esaretine daha fazla dayanamayan Isbara Kagan 587 yilinda olmustur Isbara Kagan dan sonra basa gecen Baga ve Tulan zamanlarinda Cin baskisi artmistir Daha sonra basa Kimin Kagan gecmistir Kimin Kagan dan sonra basa Si pi Kagan gecmistir Si Pi Kagan Donemi ve tekrar guclenme Si pi Kagan doneminde Dogu Gokturkler kisa bir sure icin eski guclerine kavusmusturlar Si Pi Kagan ulkesindeki karisikliklari onlemistir Batida Tibet e doguda Amur Irmagi na kadar uzanan topraklar uzerinde egemenlik kurmustur Cin e Suy Hanedani her yil verilmekte olan harac kesilince Cin ile savas yapilmistir Dogu Gokturk Kaganligi bu savasi kazanmistir Cin imparatoru Dogu Gokturklere yillik vergi vermek sartiyla canini kurtarabilmistir Gokturklere eski gucunu yasatan Si Pi Kagan 619 yilinda olmustur Si Pi Kagan dan sonra basa gecen Cula Kagan Cin e yonelik akinlara devam etmistir Ancak bir sure sonra Cula Kagan Cinli esi Yicheng tarafindan zehirlenerek oldurulmustur Cu Lo Kagan dan sonra yerine kardesi Kie Li Hieli gecmistir Dogu Gokturk Kaganligi nin Yikilisi Kie Li Kagan zamaninda Cin e akinlar devam etmistir Kie Li Kagan in Cin uzerine ciktigi son seferinde esir dusmesi sonucu Dogu Gokturk Kaganligi Cin in egemenligi altina girmistir Dogu Gokturk KaganlariIsbara Kagan 582 587 Baga Kagan 587 589 Tulan Kagan 589 600 Kimin Kagan 600 609 Sipi Kagan 609 619 Cula Kagan 619 621 Il Kagan 621 630 Gokturklerin soyagaci Gokturk Kaganligi Asina Dogu Kanadi Bumin Kagan Bati kanadi Istemi Yabgu 552 582 Bati Gokturk Tardus Kagan 582 657 739 Dogu Gokturk Isbara Kagan 582 630 Ikinci Dogu Gokturk Ilteris Kagan Kutluk 682 745 Hazar Kaganligi tartismali Bes Hanedan Satuo Gokturk 907 960 Ayrica bakinizGokturk Kaganligi Bati Gokturk Kaganligi Ikinci Dogu Gokturk Kaganligi SatuoKaynakca Taagepera Rein 1979 Size and Duration of Empires Growth Decline Curves 600 B C to 600 A D Social Science History 3 3 4 129 doi 10 2307 1170959 JSTOR 1170959 a b c d e f Kemal Kara Liseler icin Genel Turk Tarihi sf 48 50 Serhat Yayinlari Yayinlari Gomec Sadettin TURK TARIHINDEN KAHRAMANLARI