Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Prag Barışı, 30 Mart 1635’te Saksonya’nın Otuz Yıl Savaşları’ndan barış ile çıkması için imzalandı. Daha sonra diğer Alman prensleri de bu antlaşmaya katıldı ve Otuz Yıl Savaşları devam etmesine rağmen Prag Barışı ile Kutsal Roma İmparatorluğu içindeki sona erdirdiği kabul edilir. Bu antlaşmadan sonra çatışma büyük ölçüde İspanya, İsveç ve Fransa dahil olmak üzere yabancı güçler üzerinde döndü.
 Prag Kalesi, müzakerelerin yapıldığı yer | |
| İmzalanma | 30 Mayıs 1635 |
|---|---|
| Yer | Prag Kalesi, Bohemya Krallığı |
| Ara bulucular | |
| Müzakereciler |  von Senftenau von Gebhardt  von Döring von Sebottendorf von Oppel |
| Özgün imzacılar | II. Ferdinand taraflar= II. Ferdinand onaylayanlar=Çok sayıda prenslik |
| Dil | Almanca |
Bazı akademisyenler antlaşmayı yalnızca 1648 Vestfalya Barışı’nın şartlarına doğru bir adım olarak görürken bazıları da iki tarihsel dönem arasındaki sınırları belirleyen başlı başına önemli bir antlaşma olarak kabul ediyor. Avrupalı tarihçiler genellikle Prag Barışı’na, Vestfalya’ya daha fazla odaklanan Avrupalı olmayan meslektaşlarından daha fazla önem arz ediyorlar.
Arka Plan
Otuz Yıl Savaşları, 1618’de Protestan hükümdarı Frederick’in Bohemya tacını kabul etmesiyle başladı. Birçok Alman prensliği başta tarafsız kaldı, bunu bir miras anlaşmazlığı olarak gördü ve Bavyera’nın da desteğiyle , Bohemya İsyanı’nı hızla bastırdı. Bavyera Elektörü I. Maximilian komutasındaki birlikler, 1622’de işgal etti ve Frederick’i sürgüne yolladılar. Bu hamlesi, kalıtsal bir prensi ata toprakların koparmak savaşın hem doğasını hem de boyutunu değiştirdi.
, 1626’da mağlup olana ve geri çekilmeye mecbur kalana kadar Protestan kardeşlerini desteklemek için Kuzey Almanya’yı işgal etti. İmparatorluk ordularının başarıları, Ferdinand’ın 1552’den beri devredilen herhangi bir mülkün orijinal sahibine (yani Katolik Kilisesine) iade edilmesini zorunlu kılan [[İade Fermanı (1629)|İade Fermanı’nı onaylamasına yol açtı. Bu, 1555 Augsburg Barışı’nı ciddi bir şekilde bozduğu için ve gibi ılımlı Protestanları da muhalefete zorladı. Bu muhalefet, 1627’den sonra topraklarına dadanan ve nadiren maaşları ödenen, istediklerini basitçe alan büyük bir İmparatorluk ordusunun varlığıyla arttı.
II. Ferdinand (Kutsal Roma İmparatoru)|İmparator II. Ferdinand, 1635.]]
17. yüzyıl Avrupa’sındaki çatışmalar, Fransa’nın Bourbon hanedanı ile İspanya’daki Habsburg rakipleri ve Kutsal Roma İmparatorluğu arasındaki rekabet nedeniyle genellikle yabancı katılımcıları da çekti. İspanya Hollandası, Franche-Comté ve Pireneler’deki Habsburg toprakları, Fransız genişlemesini engelliyordu ve Fransa’yı istilaya karşı savunmasız hale getiriyordu. Sonuç olarak Katolik Bourbonlar, Osmanlılar, Hollandalılar ve Danimarkalılar da dahil olmak üzere dine bakmaksızın Habsburg düşmanlarını desteklediler.
1630’da İsveç kralı Gustaf Adolf, Pomeranya’yı ve Saksonya ve Brandenburg-Prusya’nın desteğiyle işgal etti. 1632’de [[Lützen Muharebesi (1632)|Lützen’deki ölümünden sonra İsveç, Heilbronn Ligi’ni kurdu. Daha küçük Proestan devletlerden oluşan ve Fransa tarafından finanse edilen Lig, 1634’te Nördlingen’de yenilinceye kadar bir dizi zafer kazandı.
Nördlingen’deki mağlubiyet, Heilbronn üyeleri arasındaki farklılıkları göz önüne çıkarırken askeri bir dengeyi de yeniden kurdu. İsveç, karlı Baltık ticaretindeki hakimiyetini korumaya ve 1630’dan sonra elde etmeye sürdürmeye çalıştı. Fransa, Renanya ve Alçak Ülkelerdeki sınırlarını güçlendirmek için Hollanda, İsveç ve İsveç karşıtı Katolik Ligi’nin lideri Bavyera Elektörü Maximilian’ı destekledi. Alman müttefikleri, Fransız ve İsveç’in kazanımlarını tersine çevirmek anlamına gelen 1618’deki toprak dağılışını yeniden kurmak istiyordu.
I. John George (Saksonya Elektörü)|Saksonya Elektörü John George]], 1652]]
1632’den sonra Ferdinand, Katolikliğin zorla yeniden dayatılamayacağını kabul etti ve Nördlingen’den on sekiz ay önce, Şubat 1633’te İade Fermanı’nın değiştirilmesi konusunda fikir alışverişi başlattı. İmparatorluk komutanı Wallenstein’in Şubat 1634’te suikastle öldürülmesi, bağımsız bir çalışan olduğu için büyük bir engeli ortadan kaldırdı. Lüterci devletler olan Danimarka-Norveç ve arabulucu oldu ve iki taraf Kasım 1634’te ‘Pirnaer Noteln’ olarak bilinen bir öntaslak üzerinde anlaştılar. Pek çok düzeltme ve revizyon geçirmiş olsa da bu öntaslak, 1635’teki antlaşmanın temeliydi.
Koşulları
Antlaşma, Ferdinand ve John George arasında ve daha sonra diğer devletlerin de katılmasıyla ikili bir antlaşmaydı. Müzakereler, 1618’de savaşı başlatan ve sekiz gün süren defenestrasyonun yeri olan Prag Kalesi’nde yapıldı. Koşulları aşağıdakileri içeriyordu;
- İade Fermanı büyük ölçüde iptal edildi, mülklerin iade tarihi 12 Kasım 1627 olarak belirlendi. Bununla birlikte, ilkesi dolayısıyla resmi olarak Katolik ve Protestan yöneticileri çıkarıldı.
- İmparatorluk içindeki devletler arasında veya dış güçlerle resmi ittifaklar yapmak yasaklandı, bunun sonucunda Katolik ve Heilbronn Ligleri dağıldı.
- Prensipte, çeşitli devletlerin orduları Kutsal Roma İmparatorluğu’nun birleştirildi ancak bunun uygulanamsı neredeyse imkansızdı.
- “Kış Kralı” olarak bilinen V. Frederick’in torunları dışında İmparatorluk birliklerine karşı savaşanlara genel bir af verildi.
Sonrası
Katılanlar
Diğer birçok devlet ve hükümdar sonradan dahil olmak üzere antlaşmaya katıldı:
- 31 Ağustos 1635: - Dükü ve Prensi
- Brandenburg Elektörlüğü
- - Köln Elektörü, Prens-Piskoposu (Münster ayrı bir taraf olarak imzaladı) ve Prens-Piskoposu
- - Prens-Piskoposu
- -
- Mecklenburg-Schwerin Dükalığı
- Lippe-Detmold Kontesi Katharina
- Zweibrücken-Hanau Kontu
- Hansa Birliği (Hamburg ve Bremen gibi)
- Bazı
- Bavyera Elektörlüğü
Bazı istisnalar:
- Kalvinist da başlangıçta Prag Barışı’na katıldı ancak 1636’da Fransa ile bir ittifak antlaşması imzaladı ve bu ona getirdi.
- antlaşmaya katılmadı.
- Württemberg Dükalığı antlaşmadan çıkarıldı.
İmparatorluk Restorasyonu ve Toprak Değişiklikleri
Sonraları Prag Barışı’na katılan bazı devletlere küçük tavizler verildi. Brandenburg-Prusya, daha önce Pomeranya’nın son dükü ölmesiyle aldı.
1623’te Saksonya, Bohemya İsyanı sırasında destekleri karşılığında Aşağı ve Yukarı Lusatia topraklarını işgal etti. 1636 tarihli Traditionsrezess eki uyarınca Ferdinand her iki bölgeyi ve de ayrıca , (Dahme) ve Burg Querfurt kasabalarını kalıcı olarak Saksonya’ya verdi. John George, ve Başpsikoposluklarını laikleştirmeme sözü verdikten sonra bu bölgeleri aldı ancak bu topraklar 1648’de Brandenburg-Prusya’ya verildi.
Ferdinand, Karşı Reformasyon’u kendi topraklarında sürdürürken Prag Barışı’nın dini bir iç çatışmayı sona erdirdiğini ve cuius regio, eius religio ilkesini yeniden tesis ettiği genel olarak kabul edilir. İmparatorluk devletleri, ittifak oluşturma haklarından vazgeçerek ve silahlı kuvvetlerin kontrolünü devrederek İmparator’un üstünlüğünü kabul ettiler.
Savaşın Devamı
Bununla birlikte antlaşmadan çıkan ilkeler tüm devletler tarafından kabul edilmedi ve (1567-1648) Hesse-Darmstadt ve arasında şiddetli bir dini veraset savaşı ve dini müdahale de dahil olmak üzere düşmanlıklar devam etti. 19 Mayıs 1635’te Fransa, İspanya’ya savaş ilan etti. Kardeşi William Saxe-Weimar Dükü olarak bu antlaşmaya katılırken ve ordusu, Fransa tarafından Loren ve Renanya’daki İspanyol topraklarına karşı kullanıldı. 1642’de İsveç tekrar savaştı ve Saksonya’yı geride bırakarak kesin bir zafer kazandı. Bunun üzerine birçok Alman devleti tarafsızlığa doğru kaymaya ve İmparatordan bağımsız olarak müzakere etmeye başladı. Farklı savaş tarafları, konumlarını iyileştirme umuduyla savaştı ve barış ancak 1648’de Vestfalya Barışı ile sağlandı.
Notlar
- ^ 'Prag Barış Antlaşması, İmparator ve Alman prensleri arasındaki barış antlaşmaları durumunda yaygın bir uygulama olan Almanca olarak yazılmıştır. Sadece İmparator ve Alman olmayan güçler arasındaki sözleşmeler Latince yazılmıştır.'
Kaynakça
- ^ a b c d e Asbach, Olaf 2014, s. 288.
- ^ Espenhorst 2016, s. 510.
- ^ Onnekink, David 2019, s. 62.
- ^ a b Espenhorst 2016, s. 512.
- ^ Espenhorst 2016, s. 511–512.
- ^ Bireley 2003, s. 111.
- ^ Knox 2017, s. 182.
- ^ Wedgwood 1938, ss. 385–386.
- ^ Knox 2017, ss. 181.
- ^ Knox 2017, ss. 182–183.
- ^ Bireley 1976, s. 31.
- ^ Asbach, Olaf 2014, s. 287.
- ^ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Espenhorst 2016, s. 514.
- ^ Engel 1980, s. 167.
- ^ Asbach, Olaf 2014, s. 293.
- ^ Bireley 1976, s. 32.
- ^ Knox 2017, s. 187.
Kaynakça
- Asbach, Olaf, Schröder, Peter (2014). "22. The Peace of Prague – A Failed Settlement?". The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Ashgate. s. 347. ISBN .
- Espenhorst, Martin (2016). "22. The Peace of Prague – A Failed Settlement?". The Ashgate Research Companion to the Thirty Years' War. Ashgate. s. 362. ISBN .
- Bireley, Robert (2003). The Jesuits and the Thirty Years War: Kings, Courts, and Confessors. Cambridge University Press. ISBN .
- Bireley, Robert (1976). "The Peace of Prague (1635) and the Counterreformation in Germany". The Journal of Modern History. 48 (1). ss. 31-69. doi:10.1086/241519.
- Engel, Gustav (1980). Politische Geschichte Westfalens (Almanca). Grote. ISBN .
- Knox, Bill (2017). Tucker, Spencer (Ed.). Enduring Controversies in Military History Volume I: Critical Analyses and Context. Greenwood Press. ISBN .
- Onnekink, David, Rommelse, Gijs (2019). The Dutch in the Early Modern World: A History of a Global Power. Cambridge University Press. ISBN .
- Wedgwood, CV (1938). The Thirty Years War. 2005. New York Review of Books. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Prag Barisi 30 Mart 1635 te Saksonya nin Otuz Yil Savaslari ndan baris ile cikmasi icin imzalandi Daha sonra diger Alman prensleri de bu antlasmaya katildi ve Otuz Yil Savaslari devam etmesine ragmen Prag Barisi ile Kutsal Roma Imparatorlugu icindeki sona erdirdigi kabul edilir Bu antlasmadan sonra catisma buyuk olcude Ispanya Isvec ve Fransa dahil olmak uzere yabanci gucler uzerinde dondu Prag BarisiPrag Kalesi muzakerelerin yapildigi yerImzalanma30 Mayis 1635YerPrag Kalesi Bohemya KralligiAra bulucularMuzakerecilervon Senftenau von Gebhardt von Doring von Sebottendorf von OppelOzgun imzacilarII Ferdinand taraflar II Ferdinand onaylayanlar Cok sayida prenslikDilAlmanca Bazi akademisyenler antlasmayi yalnizca 1648 Vestfalya Barisi nin sartlarina dogru bir adim olarak gorurken bazilari da iki tarihsel donem arasindaki sinirlari belirleyen basli basina onemli bir antlasma olarak kabul ediyor Avrupali tarihciler genellikle Prag Barisi na Vestfalya ya daha fazla odaklanan Avrupali olmayan meslektaslarindan daha fazla onem arz ediyorlar Arka PlanOtuz Yil Savaslari 1618 de Protestan hukumdari Frederick in Bohemya tacini kabul etmesiyle basladi Bircok Alman prensligi basta tarafsiz kaldi bunu bir miras anlasmazligi olarak gordu ve Bavyera nin da destegiyle Bohemya Isyani ni hizla bastirdi Bavyera Elektoru I Maximilian komutasindaki birlikler 1622 de isgal etti ve Frederick i surgune yolladilar Bu hamlesi kalitsal bir prensi ata topraklarin koparmak savasin hem dogasini hem de boyutunu degistirdi 1626 da maglup olana ve geri cekilmeye mecbur kalana kadar Protestan kardeslerini desteklemek icin Kuzey Almanya yi isgal etti Imparatorluk ordularinin basarilari Ferdinand in 1552 den beri devredilen herhangi bir mulkun orijinal sahibine yani Katolik Kilisesine iade edilmesini zorunlu kilan Iade Fermani 1629 Iade Fermani ni onaylamasina yol acti Bu 1555 Augsburg Barisi ni ciddi bir sekilde bozdugu icin ve gibi ilimli Protestanlari da muhalefete zorladi Bu muhalefet 1627 den sonra topraklarina dadanan ve nadiren maaslari odenen istediklerini basitce alan buyuk bir Imparatorluk ordusunun varligiyla artti Imparator II Ferdinand 1635 II Ferdinand Kutsal Roma Imparatoru Imparator II Ferdinand 1635 17 yuzyil Avrupa sindaki catismalar Fransa nin Bourbon hanedani ile Ispanya daki Habsburg rakipleri ve Kutsal Roma Imparatorlugu arasindaki rekabet nedeniyle genellikle yabanci katilimcilari da cekti Ispanya Hollandasi Franche Comte ve Pireneler deki Habsburg topraklari Fransiz genislemesini engelliyordu ve Fransa yi istilaya karsi savunmasiz hale getiriyordu Sonuc olarak Katolik Bourbonlar Osmanlilar Hollandalilar ve Danimarkalilar da dahil olmak uzere dine bakmaksizin Habsburg dusmanlarini desteklediler 1630 da Isvec krali Gustaf Adolf Pomeranya yi ve Saksonya ve Brandenburg Prusya nin destegiyle isgal etti 1632 de Lutzen Muharebesi 1632 Lutzen deki olumunden sonra Isvec Heilbronn Ligi ni kurdu Daha kucuk Proestan devletlerden olusan ve Fransa tarafindan finanse edilen Lig 1634 te Nordlingen de yenilinceye kadar bir dizi zafer kazandi Nordlingen deki maglubiyet Heilbronn uyeleri arasindaki farkliliklari goz onune cikarirken askeri bir dengeyi de yeniden kurdu Isvec karli Baltik ticaretindeki hakimiyetini korumaya ve 1630 dan sonra elde etmeye surdurmeye calisti Fransa Renanya ve Alcak Ulkelerdeki sinirlarini guclendirmek icin Hollanda Isvec ve Isvec karsiti Katolik Ligi nin lideri Bavyera Elektoru Maximilian i destekledi Alman muttefikleri Fransiz ve Isvec in kazanimlarini tersine cevirmek anlamina gelen 1618 deki toprak dagilisini yeniden kurmak istiyordu Saksonya Elektoru 1632 I John George Saksonya Elektoru Saksonya Elektoru John George 1652 1632 den sonra Ferdinand Katolikligin zorla yeniden dayatilamayacagini kabul etti ve Nordlingen den on sekiz ay once Subat 1633 te Iade Fermani nin degistirilmesi konusunda fikir alisverisi baslatti Imparatorluk komutani Wallenstein in Subat 1634 te suikastle oldurulmesi bagimsiz bir calisan oldugu icin buyuk bir engeli ortadan kaldirdi Luterci devletler olan Danimarka Norvec ve arabulucu oldu ve iki taraf Kasim 1634 te Pirnaer Noteln olarak bilinen bir ontaslak uzerinde anlastilar Pek cok duzeltme ve revizyon gecirmis olsa da bu ontaslak 1635 teki antlasmanin temeliydi KosullariAntlasma Ferdinand ve John George arasinda ve daha sonra diger devletlerin de katilmasiyla ikili bir antlasmaydi Muzakereler 1618 de savasi baslatan ve sekiz gun suren defenestrasyonun yeri olan Prag Kalesi nde yapildi Kosullari asagidakileri iceriyordu Iade Fermani buyuk olcude iptal edildi mulklerin iade tarihi 12 Kasim 1627 olarak belirlendi Bununla birlikte ilkesi dolayisiyla resmi olarak Katolik ve Protestan yoneticileri cikarildi Imparatorluk icindeki devletler arasinda veya dis guclerle resmi ittifaklar yapmak yasaklandi bunun sonucunda Katolik ve Heilbronn Ligleri dagildi Prensipte cesitli devletlerin ordulari Kutsal Roma Imparatorlugu nun birlestirildi ancak bunun uygulanamsi neredeyse imkansizdi Kis Krali olarak bilinen V Frederick in torunlari disinda Imparatorluk birliklerine karsi savasanlara genel bir af verildi SonrasiKatilanlar Diger bircok devlet ve hukumdar sonradan dahil olmak uzere antlasmaya katildi 31 Agustos 1635 Duku ve Prensi Brandenburg Elektorlugu Koln Elektoru Prens Piskoposu Munster ayri bir taraf olarak imzaladi ve Prens Piskoposu Prens Piskoposu Mecklenburg Schwerin Dukaligi Lippe Detmold Kontesi Katharina Zweibrucken Hanau Kontu Hansa Birligi Hamburg ve Bremen gibi Bazi Erfurt Memmingen Bavyera Elektorlugu Bazi istisnalar Kalvinist da baslangicta Prag Barisi na katildi ancak 1636 da Fransa ile bir ittifak antlasmasi imzaladi ve bu ona getirdi antlasmaya katilmadi Wurttemberg Dukaligi antlasmadan cikarildi Imparatorluk Restorasyonu ve Toprak Degisiklikleri Sonralari Prag Barisi na katilan bazi devletlere kucuk tavizler verildi Brandenburg Prusya daha once Pomeranya nin son duku olmesiyle aldi Kutsal Roma Imparatorlugu 1648 karisikligi dis gucler icin firsatlar sunuyordu 1623 te Saksonya Bohemya Isyani sirasinda destekleri karsiliginda Asagi ve Yukari Lusatia topraklarini isgal etti 1636 tarihli Traditionsrezess eki uyarinca Ferdinand her iki bolgeyi ve de ayrica Dahme ve Burg Querfurt kasabalarini kalici olarak Saksonya ya verdi John George ve Baspsikoposluklarini laiklestirmeme sozu verdikten sonra bu bolgeleri aldi ancak bu topraklar 1648 de Brandenburg Prusya ya verildi Ferdinand Karsi Reformasyon u kendi topraklarinda surdururken Prag Barisi nin dini bir ic catismayi sona erdirdigini ve cuius regio eius religio ilkesini yeniden tesis ettigi genel olarak kabul edilir Imparatorluk devletleri ittifak olusturma haklarindan vazgecerek ve silahli kuvvetlerin kontrolunu devrederek Imparator un ustunlugunu kabul ettiler Savasin Devami Bununla birlikte antlasmadan cikan ilkeler tum devletler tarafindan kabul edilmedi ve 1567 1648 Hesse Darmstadt ve arasinda siddetli bir dini veraset savasi ve dini mudahale de dahil olmak uzere dusmanliklar devam etti 19 Mayis 1635 te Fransa Ispanya ya savas ilan etti Kardesi William Saxe Weimar Duku olarak bu antlasmaya katilirken ve ordusu Fransa tarafindan Loren ve Renanya daki Ispanyol topraklarina karsi kullanildi 1642 de Isvec tekrar savasti ve Saksonya yi geride birakarak kesin bir zafer kazandi Bunun uzerine bircok Alman devleti tarafsizliga dogru kaymaya ve Imparatordan bagimsiz olarak muzakere etmeye basladi Farkli savas taraflari konumlarini iyilestirme umuduyla savasti ve baris ancak 1648 de Vestfalya Barisi ile saglandi Notlar Prag Baris Antlasmasi Imparator ve Alman prensleri arasindaki baris antlasmalari durumunda yaygin bir uygulama olan Almanca olarak yazilmistir Sadece Imparator ve Alman olmayan gucler arasindaki sozlesmeler Latince yazilmistir Kaynakca a b c d e Asbach Olaf 2014 s 288 Espenhorst 2016 s 510 Onnekink David 2019 s 62 a b Espenhorst 2016 s 512 Espenhorst 2016 s 511 512 Bireley 2003 s 111 Knox 2017 s 182 Wedgwood 1938 ss 385 386 Knox 2017 ss 181 Knox 2017 ss 182 183 Bireley 1976 s 31 Asbach Olaf 2014 s 287 a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u Espenhorst 2016 s 514 Engel 1980 s 167 Asbach Olaf 2014 s 293 Bireley 1976 s 32 Knox 2017 s 187 KaynakcaAsbach Olaf Schroder Peter 2014 22 The Peace of Prague A Failed Settlement The Ashgate Research Companion to the Thirty Years War Ashgate s 347 ISBN 978 1409406297 Espenhorst Martin 2016 22 The Peace of Prague A Failed Settlement The Ashgate Research Companion to the Thirty Years War Ashgate s 362 ISBN 9781317041344 Bireley Robert 2003 The Jesuits and the Thirty Years War Kings Courts and Confessors Cambridge University Press ISBN 978 0521820172 Bireley Robert 1976 The Peace of Prague 1635 and the Counterreformation in Germany The Journal of Modern History 48 1 ss 31 69 doi 10 1086 241519 Engel Gustav 1980 Politische Geschichte Westfalens Almanca Grote ISBN 978 3774564428 Knox Bill 2017 Tucker Spencer Ed Enduring Controversies in Military History Volume I Critical Analyses and Context Greenwood Press ISBN 978 1440841194 Onnekink David Rommelse Gijs 2019 The Dutch in the Early Modern World A History of a Global Power Cambridge University Press ISBN 978 1107125810 Wedgwood CV 1938 The Thirty Years War 2005 New York Review of Books ISBN 978 1590171462