Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
V. Frederick (26 Ağustos 1596 - 29 Kasım 1632) 1610'dan 1623'e kadar Kutsal Roma İmparatorluğu'nda Ren'in . 1619'dan 1620'ye kadar Bohemya Kralı olarak hüküm sürdü. Her iki unvandan da feragat etmek zorunda kaldı. Bohemya'daki saltanatı ona " Kış Kralı " lakabını kazandırdı (Çekçe : Zimní král ; Almanca: Winterkönig).
| V. Frederick | |
|---|---|
 tarafından çizilen portresi, 1630 | |
| Hüküm süresi | 19 Eylül 1610 – 23 Şubat 1623 |
| Önce gelen | |
| Sonra gelen | I. Maximilian |
| Bohemya kralı (I. Frederick olarak) | |
| Hüküm süresi | 26 Ağustos 1619 – 8 Kasım 1620 |
| Taç giymesi | 4 Kasım1619 |
| Önce gelen | II. Ferdinand |
| Sonra gelen | II. Ferdinand |
| Doğum | 26 Ağustos 1596 Deinschwang, , Kutsal Roma İmparatorluğu |
| Ölüm | 29 Kasım 1632 (36 yaşında) Mainz |
| Eş(ler)i | Elizabeth Stuart |
| Çocuk(lar)ı | Prens Rupert Prens Louis Sophia |
| Hanedan | |
| Babası | |
| Annesi | |
| Dini | Kalvinizm |
| İmza |  |
Friedrich, ve Sessiz William ile kızı oğluydu. Bir entelektüel, bir mistik ve bir Kalvinistti, 1610'da Elektörü olarak babasının yerini aldı ve 17 yaşında Protestan prenses Elizabeth Stuart ile evlendi.
1618'de Bohemya'nın büyük ölçüde Protestan olan , Katolik kralları II. Ferdinand'a isyan ederek Otuz Yıl Savaşları'nı başlattı. Frederick'ten Bohemya tacını devralması istendi. Teklifi kabul etti ve 4 Kasım 1619'da I.Frederick olarak taç giydi. Soylular, Friedrick'i babası tarafından kurulan bir askeri ittifak olan lideri olduğu için seçti ve Friedrick'in kayınpederi I. James'in desteğini umdu. Ancak James, damadının Bohemya'yı Habsburg'lardan almasına karşı çıktı ve Friedrick'in Protestan Birliği'ndeki müttefikleri imzalayarak ona askeri olarak destek vermekte başarısız oldu. Bohemya kralı olarak kısa saltanatı 8 Kasım 1620'de yenilgisiyle sona erdi.
Savaştan sonra imparatorluk güçleri ve onu 1622'de Hollanda Cumhuriyeti'nin Stadtholder'ı olan amcası Prens Maurits'e kaçmaya zorladı. Hayatının geri kalanını eşi ve ailesiyle birlikte çoğunlukla Lahey'de sürgünde yaşadı ve 1632'de Mainz'da öldü.
Hayatta kalan en büyük oğlu 'e, 1648'de Vestfalya Antlaşması uyarınca toprakları iade edildi. Diğer oğlu ise Prens Rupert'tı. Kızı Prenses Sophia İngiliz tahtının varisi olarak seçildi ve Hannover kralları soyunun kurucusu oldu.
Gençlik, 1596–1610
Frederick 26 Ağustos 1596'da doğdu Frederick, Kutsal Roma İmparatorluğu'nun neredeyse tüm yönetici aileleriyle akrabaydı. Wittelsbach Hanesi'nin en yaşlı kolu olan , Kalvinizm'e olan bağlılıklarıyla tanınıyordu; bu Bavyera Elektörü Maximilian'ın başkanlığını yaptığı ve Roma Katolik Kilisesi'ne derinden bağlı olan diğer belirgin bir zıtlık oluşturuyordu.
Pfalz'ın başkenti Heidelberg'de o sırada hıyarcıklı veba salgını vardı. Bu yüzden Frederick 1598'de Heidelberg'e getirilmeden önce ilk iki yılını geçirdi. 1604 yılında annesinin ısrarı üzerine amcası sarayında yaşamak üzere Sedan'a gönderildi . Frederick, Sedan'da bulunduğu süre boyunca Fransa kralı IV. Henri'nin sarayını sık sık ziyaret ediyordu. Hocası, teoloji profesörü olan .
Velayet konusundaki tartışma, 1610–1614
19 Eylül 1610'da, Frederick'in babası IV. Frederick öldü, oğlu o sırada 14 yaşındaydı. şartlarına göre, Frederick'in en yakın erkek akrabası, Frederick reşit olana kadar onun koruyucusu ve Pfalz'ın naibi olarak hizmet edecekti. En yakın erkek akrabası, bir Katolikti, bu nedenle IV. Frederick, oğlunun koruyucusu olarak Wittelsbach hanedanından olan atadı.
1613'te Kutsal Roma İmparatoru Matthias anlaşmazlığa müdahale etti ve sonuç olarak V. Frederick, henüz reşit olmasa da Pfalz'da kişisel yönetimine başlayabildi. Anlaşmazlık, Frederick'in on sekiz yaşına girdiği 1614'te sona erdi.
Bohemya Kralı, 1619–20
Arka plan
Bohemya Krallığı seçmeli bir monarşiydi ve Kutsal Roma İmparatorluğu'nun bir parçasıydı. 1526'dan beri Bohemya krallarının tümü Habsburg Hanedanı'nın üyesiydi; 1555'ten beri bu krallar aynı zamanda imparatordu. Ancak 17. yüzyılın başlarında Bohemya siyasi bir krizle karşı karşıya kaldı. Bohemya krallığının zümreleri, Habsburg'ların Bohemya'yı mutlak bir monarşiye dönüştürmeyi planladıklarından endişe etmeye başladı. Çok sayıda Bohemyalı soylu Protestandı ve Katolik bir imparatorun Bohemya'ya Katolikliği dayatmaya çalışacağından korkuyorlardı. Bu yüzden İmparator II. Rudolf'un yönetimine karşı önemli bir muhalefet hareketi gelişti. Rudolf, 1593'ten 1606'ya kadar Osmanlı İmparatorluğu'na karşı 1593-1606 Osmanlı-Avusturya savaşını komuta etmişti. Bohemya'nın desteğini kazanmak için Rudolf, 1609'da yayınlayarak Bohemya'nın dini özgürlüğünü garanti etmeyi kabul etti. Yine de Bohemyalı soylular Rudolf'tan şüphelenmeye devam etti.
Soylular, Habsburg hanedanından Matthias'ı Rudolf'un vârisi olarak seçti ve Matthias, 1611'de Bohemya kralı ve 1612'de imparator oldu. Ancak son yılda Protestan Birliği içinde Matthias'ın yerine Bohemya kralı olarak bir Protestan adayın çıkarılması konusunda tartışmalar vardı ve bu bağlamda Frederick'in adı tartışıldı.
23 Mayıs 1618'de, Jindřich Matyáš Thurn liderliğindeki Protestan soylulardan oluşan bir meclis Prag Kalesi'ne baskın düzenledi ve iki İmparatorluk valisi ve Jaroslav Borzita'yı ele geçirdi. Prag Defenestrasyonu olarak bilinen bu olay, Bohemya İsyanı'nın ve onunla birlikte Otuz Yıl Savaşlarının başlangıcı oldu.
Kutsal Roma İmparatoru Matthias 20 Mart 1619'da öldü. Halefi, geleceğin İmparatoru II. Ferdinand, daha önce Bohemya Kralı olarak taç giymiş olmasına rağmen, Bohemya Zümreleri artık onu kralları olarak tanımayı reddetti. İmparatorluk güçlerinin istilasından korkan Zümreler, diğer üyeleriyle (Silezya, Lausitz, Moravya ) bir ittifak arayışına girdi ve 31 Temmuz 1619'da Prag'da bu eyaletler, Habsburg'lara karşı çıkmaya adanmış Bohemya Konfederasyonunu kurdular. ; Bu anlaşmanın şartlarına göre Protestanlık, Bohemya topraklarının neredeyse devlet dini haline geldi.
Frederick Prag'da
26 Ağustos 1619'da Bohemya Konfederasyonu eyaletleri Frederick'i Bohemya'nın yeni Kralı olarak seçti.
İki gün sonra II. Ferdinand Kutsal Roma İmparatoru . Frederick, Ferdinand'a karşı oy kullanan tek elektördü. Protestan prens seçmenleri Saksonyalı I. John George ve bile Habsburg adayını desteklediler.
12 Eylül 1619'da Protestan Birliği Rothenburg ob der Tauber'de toplandı ve Frederick'i Bohemya işlerine karışmamaya çağırdı. Hollanda Cumhuriyeti, ve Venedik Cumhuriyeti, Bohemya teklifini kabul etmesi halinde Frederick'e yardım teklif edemeyeceklerini belirten mektuplar gönderdiler. Yalnızca Bethlen Gabor destekledi.
24 Eylül ile 28 Eylül tarihleri arasında Frederick Bohemya tacını kabul etmeye karar verdi. Hollanda Cumhuriyeti, Venedik Cumhuriyeti, Danimarka ve İsveç, Frederick'i Bohemya Kralı olarak tanıdı.
29 Eylül 1619'da Frederick, Prag'a gitmek üzere Heidelberg'den ayrıldı. Ansbach, Amberg, Neumarkt ve Waldsassen'i gezdi ve burada Bohemya Zümrelerinin temsilcileri tarafından karşılandı. Daha sonra birlikte Cheb, Sokolov, Žatec, Louny ve Slaný'yı gezdiler. Nihayet 31 Ekim 1619'da Frederick Prag'a girdi.
Saltanat
Frederick iç bölünmelerle parçalanmış bir devlet üstlendi. Devletin mali durumu yıllardır kesintiye uğramıştı ve Bohemya krallarının para toplama yeteneği çok sınırlıydı; aslen soyluların iyi niyetine ve diyetlerin vergi tahsisine bağımlıydılar. Protestan soylular, Alman Katolik Birliği'ne karşı savaşmak için daha yüksek vergilerin gerekli olduğunu düşünüyorlardı.
Frederick çok geçmeden soyluların ve din adamlarının bir kısmına yabancılaşmaya başladı. Frederick ve karısı Çekçe konuşmuyordu, bu nedenle mahkeme bürolarında çoğunlukla yabancılar görev alırken, yerelliklerin idaresi yerel soylulara bırakılmıştı.
Yeni görevini Bohemya'daki Kalvinizm davasını ilerletmek için kullanmaya kararlı olan Frederick'in saray vaizi daha fazla yabancılaşmaya neden oldu. kiliseleri kilisede kutsal emanetlerin ve resimlerin kullanımını sürdürdü, ancak Scultetus resimlere karşı ikonoklastik bir yaklaşım gösterdi: 21 Aralık 1619'dan itibaren resimler St. Vitus Katedrali'nden ve 27-28 Aralık'ta kaldırıldı. Meryem'i tasvir eden Yaşlı Lucas Cranach'ın tablosu yıkıldı. Hatta I. Wenceslaus'un mezarına saygısızlık edileceğine dair bir söylenti bile vardı.
Bu arada II. Ferdinand, kuvvetlerini Frederick'e karşı topladı. 21 Ekim 1619'da Katolik Birliği lideri Bavyera Dükü I. Maximilian ile bir anlaşma imzaladı. Bu antlaşma, Maximilian'ın Frederick'e karşı kuvvetlerin komutanı olmasını sağlıyordu, Maximilian'ın Bohemya topraklarının tamamını kendisine ait tutacağına ve kendisine Frederick'in elektör unvanını vereceğine söz veriyordu. İmparator ayrıca Saksonya Seçmeni I. John George'un desteğini de alabildi.
Frederick'in şansölyesi Anhaltlı Christian, Frederick'i Aralık 1619'da Nürnberg'de Protestan prensleri bir toplantıya çağırmaya teşvik etti. Bu konferansa çok az prens temsilci gönderdi. Saksonyalı John George temsilci göndermeyi reddetti. Katılanlar Frederick'in Bohemya'da olmadığı süre boyunca Frederick'in Renanya topraklarını güvence altına alma sözü verdiler.
Frederick, yaklaşmakta olan İmparatorluk tehdidiyle mücadele etmek için zorunlu askerlik çağrısında bulundu. Frederick, Bohemya kuvvetlerine para toplamak için özel fonlarını kullandı ve Mayıs 1620'de iki ton altını Bohemya'ya taşımaya karar verdiğinde Pfalz'ı iflasa sürükledi. Frederick'e kötü haberler gelmeye devam etti. I. James, damadını askeri açıdan desteklemeyi reddetti. Hollanda yalnızca küçük bir birlik gönderdi ve Frederick'e ayda yalnızca 50.000 florin sözü verdi. Frederick için en kötüsü, 3 Temmuz 1620'de Ulm Antlaşması'nı imzalaması ve böylece Frederick'e olan desteğin geri çekilmesiydi.
Beyaz Dağ Muharebesi, 8 Kasım 1620
Ağustos 1620'nin başlarında Spinola komutasındaki 25.000 asker Bohemya'ya yürüdü. Ağustos ayının üçüncü haftasında odak noktalarını değiştirdiler ve neredeyse korumasız olan Pfalz Elektörlüğüne doğru yürüdüler ve Mainz'ı işgal ettiler. Pfalz'ı yalnızca 2.000 İngiliz gönüllü tarafından savundu ve ülke kolayca ele geçirildi. Spinola, 5 Eylül 1620'de Ren Nehri'ni geçti ve 10 Eylül'de Bad Kreuznach'ı ve 14 Eylül'de Oppenheim'ı ele geçirmeye başladı. Frederick, atalarının vatanının işgalini durdurma konusunda başarısızdı.
Bir dizi çatışmanın ardından 5 Kasım 1620'de Frederick güçlerini Prag'a doğru çekti ve İmparatorluk birlikleri onları takip etti. 7 Kasım'da Bohemya kuvvetleri Prag'ın hemen dışındaki Beyaz Dağ'da direnmeye karar verdi. 8 Kasım 1620'de Frederick birliklerin yanına geri dönmek istediğinde, Prag kapılarında ordusunun kaçan askerleri ve ona felaketi bildiren şansölyesi Anhalt tarafından karşılandı: Bohemya ordusu yenilgiye uğramıştı.
Kaçış
Anhalt, Frederick'e yalnızca tek bir seçenek önerebilirdi: Derhal kaçış. Böylelikle, 9 Kasım'da Frederick, karısı ve çocuğu, bazı danışmanlarla birlikte Silezya'nın başkenti Wroclow'a kaçtı.
21 Ocak 1621'de Ferdinand, Frederick ve Anhalt'a karşı onları isyancıları desteklemek ve ihanetle suçlayan bir kararname yayınladı. Ferdinand, Frederick'in Kutsal Roma İmparatorluğu'ndaki topraklarının ve unvanlarının artık kaybedildiğine karar verdi.
9 Nisan 1621'de sona erdi. Hollanda Cumhuriyeti ve Frederick, egemenliklerinin yeniden fethi için Hollanda'nın desteğini kabul ettiği bir sözleşme imzaladı.
21 Haziran 1621'de yirmi yedi Bohemyalı soylu öldürüldü. Daha sonra on iki soylunun başları, eliyle birlikte, on yıl boyunca orada kaldıkları Karl Köprüsü'nün Eski Şehir Kulesi'ne çivilendi. Seçimli monarşi kaldırıldı ve Zümrelerin rolü büyük ölçüde kısıtlandı. Bohemya'da yalnızca Lütercilik hoşgörüyle karşılandı ve önümüzdeki yıllarda nüfusun geri kalanı aktif olarak yeniden Katolikleştirilecekti. Bohemya 1918'e kadar Habsburg monarşisinin bir parçası olarak kalacaktı.
Frederick'in ata topraklarının düşüşü, 1621–22
1621 yazında, Frederick'in Prag'a gittiğinde Pfalz Elektörlüğü'nün naibi olarak görev yapan istifa etti. Frederick aynı zamanda, topraklarının kaybedilmesine izin veren ve onu kanun kaçağı haline getiren altındaydı.
Ancak Ernst von Mansfeld, bir bölümünü işgal etmeye devam etti ve Tilly Kontu Johann Tserclaes'in onu yerinden etme çabalarına başarıyla direndi. Mansfeld, 1622'nin başlarında Palatina'ya geçti. Frederick, diğer Protestan prenslerini Protestan Birliğini yeniden kurmaya ikna etmeye çalıştı. Frederick'in davası, 27 Nisan 1622'de Tilly'nin güçlerine karşı kazanılan zaferle güçlendi, ancak bu destek kısa sürdü. Frederick'in komutasındaki güçleri 6 Mayıs 1622'de yenilgiye uğratıldı. 20 Haziran 1622'de komutasındaki kuvvetler büyük bir yenilgiye uğratıldı.
Frederick, kendisine miras kalan toprakları yeniden alamayacağına ikna olduktan sonra Mansfeld'i görevden aldı. Frederick, yazı Sedan'da amcası ile geçirdi.
Kısa bir süre sonra Tilly ve komutasındaki birlikler, İspanyolların Pfalz Elektörlüğünü fethetmesini tamamladı. ardından Heidelberg 19 Eylül 1622'de düştü. Artık yalnızca Frankenthal'daki İngiliz garnizonu dayanabildi. Heidelberg'in fethinden sonra Protestan kiliseleri kapatılmış ve büyük kütüphane , Papa XV. Gregorius'un takdirine sunulmuştur.
Sürgün, 1622–1632
1622'nin sonlarında ve 1623'ün başlarında Frederick, Lahey'de sürgündeki Pfalz hükümetini kurdu.1624-25 ve 1627'de Frederick'i imparatorla uzlaştırma girişimleri oldu, ancak bunlar boşa çıktı. Frederick imparatorla uzlaşmaya istekliydi, ancak topraklarının ve elektör unvanının iadesini istiyordu ve imparator bunları Frederick'e iade etmek istemiyordu. Frederick, topraklarının askeri olarak geri alınabileceğini düşünüyordu, ancak 27 Ağustos 1626'da Danimarka Kralı IV. Christian'ın kuvvetlerinin yenilmesiyle bu düşünceler sona erdi. Frederick, 17 Ocak 1629'da, Hollanda Batı Hindistan Şirketi tarafından ele geçirilen İspanyol hazine filosunu görmek için Amsterdam'a seyahat ederken, Haarlem yakınlarındakiHaarlemmermeer'i geçerken teknesi alabora oldu. Frederick kazadan sağ kurtuldu, ancak en büyük oğlu, on beş yaşındaki öldü. Frederick kazada ciddi fiziksel yaralanmalara maruz kaldı ve 15 ay boyunca tamamen iyileşemedi.
1630'da Frederick, Bohemya tacını kabul ettiği için affedilmesi için resmi olarak dilekçe verdi ve suçunu kabul etti. Ama bundan sonuç çıkmadı. Mart 1631'de Frederick, diplomat İmparatorluk başkanı ile Frederick'in topraklarının geri verilmesi konusunda görüşmelerde bulunması için gönderdi. Ancak Frederick, bunlar bir sonuç veremeden öldü.
Ölüm, 1632
1630'da İsveç Kralı II. Gustaf Adolf, Protestanlar tarafında Otuz Yıl Savaşlarına müdahale etti. İmparatorluk ordusuna karşı Breitenfeld Savaşı'nı kazandı ve güney Almanya'ya yürüdü. İsveçliler, 1631'de Oppenheim'ı ele geçirdiğinde Frederick, Pfalz'daki toprakları almak için Heidelberg'e doğru yola çıktı. Frederick, II. Gustaf Adolf'un Bavyera Dükalığı'na yürüyüşüne katıldı ve sonrasında 17 Mayıs 1632'de Münih yürüyüşüne de katıldı. Davasını II. Gustaf Adolf'a iletti ve o da Frederick'e, Frederick'in Hollanda / İngiliz desteği olmadan restorasyonunu ancak Frederick'in Pfalz'ı İsveç Kralı'nın tımarı olarak tutmayı kabul etmesi durumunda kabul edeceğini söyledi. Pfalz toprakları, II. Gustaf Adolf'un onları Frederick'e teslim edemeyeceği kadar stratejik açıdan önemliydi. Gustaf ayrıca Frederick'in kendi topraklarında Lutherciler için eşit haklar sağlaması gerektiğinde ısrar etti. Frederick, Gustaf'ın şartlarını reddetti ve ayrıldılar.
Bu sıralarda İngiltere Almanya'ya bir ordu göndermeye karar verdi. Ama Frederick için artık çok geçti. II. Gustaf Adolf, 16 Kasım'da Lützen Muharebesi'nde öldürüldü. Frederick, 29 Kasım 1632 sabahı "vebalı ateşten" öldü.
Ailesi
14 Şubat 1613'te I. James ve Danimarkalı Anne'nin kızı Elizabeth Stuart ile evlendi ve 13 çocuğu oldu.
- (1614–1629) —(boğuldu)
- (1617–1680), 1648'de Palatine Elektörü oldu
- (1618–1680)
- Rupert (1619–1682) , İngiliz İç Savaşına katıldı.
- (1620–1652) aynı zamanda İngiliz İç Savaşı'nda da görev yapmıştı.
- (1622–1709)
- Louis (1623–1624), bebekken öldü.
- (1625–1663)
- (1626–1651)
- (1627–1650)
- (1628–1631)
- Sophia (1630–1714), 1701 tarihli Yerleşim Yasasına göre İngiltere ve İrlanda tahtlarının olası varisi. ile evlendi. Oğlu, 1714'te Büyük Britanya Kralı I. George oldu.
- (1632–1641), genç yaşta epilepsiden öldü.
Kaynakça
- ^ a b c Parker, Geoffery. "Frederick V (elector Palatine of the Rhine)". Encyclopædia Britannica. 21 Haziran 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ağustos 2014.
- ^ a b Brown, Gregory. "Friedrich V". Leibnitiana. The Houston Circle for the Study of Early Modern Philosophy. 26 Haziran 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Ağustos 2014.
- ^ s. hierzu s. unter Literaturangabe: Berning ... S. 134
- ^ Zitiert nach Peter Bilhöfer in Der Winterkönig. Friedrich von der Pfalz. Bayern und Europa im Zeitalter des Dreißigjährigen Krieges, S. 24 24
- ^ Quoted by Wedgwood, p. 94
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
V Frederick 26 Agustos 1596 29 Kasim 1632 1610 dan 1623 e kadar Kutsal Roma Imparatorlugu nda Ren in 1619 dan 1620 ye kadar Bohemya Krali olarak hukum surdu Her iki unvandan da feragat etmek zorunda kaldi Bohemya daki saltanati ona Kis Krali lakabini kazandirdi Cekce Zimni kral Almanca Winterkonig V Fredericktarafindan cizilen portresi 1630Hukum suresi19 Eylul 1610 23 Subat 1623Once gelenSonra gelenI MaximilianBohemya krali I Frederick olarak Hukum suresi26 Agustos 1619 8 Kasim 1620Tac giymesi4 Kasim1619Once gelenII FerdinandSonra gelenII FerdinandDogum26 Agustos 1596 Deinschwang Kutsal Roma ImparatorluguOlum29 Kasim 1632 36 yasinda MainzEs ler iElizabeth StuartCocuk lar iPrens Rupert Prens Louis SophiaHanedanBabasiAnnesiDiniKalvinizmImza Friedrich ve Sessiz William ile kizi ogluydu Bir entelektuel bir mistik ve bir Kalvinistti 1610 da Elektoru olarak babasinin yerini aldi ve 17 yasinda Protestan prenses Elizabeth Stuart ile evlendi 1618 de Bohemya nin buyuk olcude Protestan olan Katolik krallari II Ferdinand a isyan ederek Otuz Yil Savaslari ni baslatti Frederick ten Bohemya tacini devralmasi istendi Teklifi kabul etti ve 4 Kasim 1619 da I Frederick olarak tac giydi Soylular Friedrick i babasi tarafindan kurulan bir askeri ittifak olan lideri oldugu icin secti ve Friedrick in kayinpederi I James in destegini umdu Ancak James damadinin Bohemya yi Habsburg lardan almasina karsi cikti ve Friedrick in Protestan Birligi ndeki muttefikleri imzalayarak ona askeri olarak destek vermekte basarisiz oldu Bohemya krali olarak kisa saltanati 8 Kasim 1620 de yenilgisiyle sona erdi Savastan sonra imparatorluk gucleri ve onu 1622 de Hollanda Cumhuriyeti nin Stadtholder i olan amcasi Prens Maurits e kacmaya zorladi Hayatinin geri kalanini esi ve ailesiyle birlikte cogunlukla Lahey de surgunde yasadi ve 1632 de Mainz da oldu Hayatta kalan en buyuk oglu e 1648 de Vestfalya Antlasmasi uyarinca topraklari iade edildi Diger oglu ise Prens Rupert ti Kizi Prenses Sophia Ingiliz tahtinin varisi olarak secildi ve Hannover krallari soyunun kurucusu oldu Genclik 1596 1610Kutsal Roma Imparatorlugu ndaki gosteren harita Frederick 26 Agustos 1596 da dogdu Frederick Kutsal Roma Imparatorlugu nun neredeyse tum yonetici aileleriyle akrabaydi Wittelsbach Hanesi nin en yasli kolu olan Kalvinizm e olan bagliliklariyla taniniyordu bu Bavyera Elektoru Maximilian in baskanligini yaptigi ve Roma Katolik Kilisesi ne derinden bagli olan diger belirgin bir zitlik olusturuyordu Pfalz in baskenti Heidelberg de o sirada hiyarcikli veba salgini vardi Bu yuzden Frederick 1598 de Heidelberg e getirilmeden once ilk iki yilini gecirdi 1604 yilinda annesinin israri uzerine amcasi sarayinda yasamak uzere Sedan a gonderildi Frederick Sedan da bulundugu sure boyunca Fransa krali IV Henri nin sarayini sik sik ziyaret ediyordu Hocasi teoloji profesoru olan Velayet konusundaki tartisma 1610 161419 Eylul 1610 da Frederick in babasi IV Frederick oldu oglu o sirada 14 yasindaydi sartlarina gore Frederick in en yakin erkek akrabasi Frederick resit olana kadar onun koruyucusu ve Pfalz in naibi olarak hizmet edecekti En yakin erkek akrabasi bir Katolikti bu nedenle IV Frederick oglunun koruyucusu olarak Wittelsbach hanedanindan olan atadi 1613 te Kutsal Roma Imparatoru Matthias anlasmazliga mudahale etti ve sonuc olarak V Frederick henuz resit olmasa da Pfalz da kisisel yonetimine baslayabildi Anlasmazlik Frederick in on sekiz yasina girdigi 1614 te sona erdi Bohemya Krali 1619 20Arka plan Bohemya Kralligi secmeli bir monarsiydi ve Kutsal Roma Imparatorlugu nun bir parcasiydi 1526 dan beri Bohemya krallarinin tumu Habsburg Hanedani nin uyesiydi 1555 ten beri bu krallar ayni zamanda imparatordu Ancak 17 yuzyilin baslarinda Bohemya siyasi bir krizle karsi karsiya kaldi Bohemya kralliginin zumreleri Habsburg larin Bohemya yi mutlak bir monarsiye donusturmeyi planladiklarindan endise etmeye basladi Cok sayida Bohemyali soylu Protestandi ve Katolik bir imparatorun Bohemya ya Katolikligi dayatmaya calisacagindan korkuyorlardi Bu yuzden Imparator II Rudolf un yonetimine karsi onemli bir muhalefet hareketi gelisti Rudolf 1593 ten 1606 ya kadar Osmanli Imparatorlugu na karsi 1593 1606 Osmanli Avusturya savasini komuta etmisti Bohemya nin destegini kazanmak icin Rudolf 1609 da yayinlayarak Bohemya nin dini ozgurlugunu garanti etmeyi kabul etti Yine de Bohemyali soylular Rudolf tan suphelenmeye devam etti Soylular Habsburg hanedanindan Matthias i Rudolf un varisi olarak secti ve Matthias 1611 de Bohemya krali ve 1612 de imparator oldu Ancak son yilda Protestan Birligi icinde Matthias in yerine Bohemya krali olarak bir Protestan adayin cikarilmasi konusunda tartismalar vardi ve bu baglamda Frederick in adi tartisildi 23 Mayis 1618 de Jindrich Matyas Thurn liderligindeki Protestan soylulardan olusan bir meclis Prag Kalesi ne baskin duzenledi ve iki Imparatorluk valisi ve Jaroslav Borzita yi ele gecirdi Prag Defenestrasyonu olarak bilinen bu olay Bohemya Isyani nin ve onunla birlikte Otuz Yil Savaslarinin baslangici oldu Kutsal Roma Imparatoru Matthias 20 Mart 1619 da oldu Halefi gelecegin Imparatoru II Ferdinand daha once Bohemya Krali olarak tac giymis olmasina ragmen Bohemya Zumreleri artik onu krallari olarak tanimayi reddetti Imparatorluk guclerinin istilasindan korkan Zumreler diger uyeleriyle Silezya Lausitz Moravya bir ittifak arayisina girdi ve 31 Temmuz 1619 da Prag da bu eyaletler Habsburg lara karsi cikmaya adanmis Bohemya Konfederasyonunu kurdular Bu anlasmanin sartlarina gore Protestanlik Bohemya topraklarinin neredeyse devlet dini haline geldi Frederick Prag da 26 Agustos 1619 da Bohemya Konfederasyonu eyaletleri Frederick i Bohemya nin yeni Krali olarak secti Iki gun sonra II Ferdinand Kutsal Roma Imparatoru Frederick Ferdinand a karsi oy kullanan tek elektordu Protestan prens secmenleri Saksonyali I John George ve bile Habsburg adayini desteklediler Frederick V in Aziz Vitus Katedrali ndeki tac giyme toreni 4 Kasim 1619 12 Eylul 1619 da Protestan Birligi Rothenburg ob der Tauber de toplandi ve Frederick i Bohemya islerine karismamaya cagirdi Hollanda Cumhuriyeti ve Venedik Cumhuriyeti Bohemya teklifini kabul etmesi halinde Frederick e yardim teklif edemeyeceklerini belirten mektuplar gonderdiler Yalnizca Bethlen Gabor destekledi 24 Eylul ile 28 Eylul tarihleri arasinda Frederick Bohemya tacini kabul etmeye karar verdi Hollanda Cumhuriyeti Venedik Cumhuriyeti Danimarka ve Isvec Frederick i Bohemya Krali olarak tanidi 29 Eylul 1619 da Frederick Prag a gitmek uzere Heidelberg den ayrildi Ansbach Amberg Neumarkt ve Waldsassen i gezdi ve burada Bohemya Zumrelerinin temsilcileri tarafindan karsilandi Daha sonra birlikte Cheb Sokolov Zatec Louny ve Slany yi gezdiler Nihayet 31 Ekim 1619 da Frederick Prag a girdi Saltanat Frederick ic bolunmelerle parcalanmis bir devlet ustlendi Devletin mali durumu yillardir kesintiye ugramisti ve Bohemya krallarinin para toplama yetenegi cok sinirliydi aslen soylularin iyi niyetine ve diyetlerin vergi tahsisine bagimliydilar Protestan soylular Alman Katolik Birligi ne karsi savasmak icin daha yuksek vergilerin gerekli oldugunu dusunuyorlardi Frederick cok gecmeden soylularin ve din adamlarinin bir kismina yabancilasmaya basladi Frederick ve karisi Cekce konusmuyordu bu nedenle mahkeme burolarinda cogunlukla yabancilar gorev alirken yerelliklerin idaresi yerel soylulara birakilmisti Yeni gorevini Bohemya daki Kalvinizm davasini ilerletmek icin kullanmaya kararli olan Frederick in saray vaizi daha fazla yabancilasmaya neden oldu kiliseleri kilisede kutsal emanetlerin ve resimlerin kullanimini surdurdu ancak Scultetus resimlere karsi ikonoklastik bir yaklasim gosterdi 21 Aralik 1619 dan itibaren resimler St Vitus Katedrali nden ve 27 28 Aralik ta kaldirildi Meryem i tasvir eden Yasli Lucas Cranach in tablosu yikildi Hatta I Wenceslaus un mezarina saygisizlik edilecegine dair bir soylenti bile vardi Bu arada II Ferdinand kuvvetlerini Frederick e karsi topladi 21 Ekim 1619 da Katolik Birligi lideri Bavyera Duku I Maximilian ile bir anlasma imzaladi Bu antlasma Maximilian in Frederick e karsi kuvvetlerin komutani olmasini sagliyordu Maximilian in Bohemya topraklarinin tamamini kendisine ait tutacagina ve kendisine Frederick in elektor unvanini verecegine soz veriyordu Imparator ayrica Saksonya Secmeni I John George un destegini de alabildi Frederick in sansolyesi Anhaltli Christian Frederick i Aralik 1619 da Nurnberg de Protestan prensleri bir toplantiya cagirmaya tesvik etti Bu konferansa cok az prens temsilci gonderdi Saksonyali John George temsilci gondermeyi reddetti Katilanlar Frederick in Bohemya da olmadigi sure boyunca Frederick in Renanya topraklarini guvence altina alma sozu verdiler Frederick yaklasmakta olan Imparatorluk tehdidiyle mucadele etmek icin zorunlu askerlik cagrisinda bulundu Frederick Bohemya kuvvetlerine para toplamak icin ozel fonlarini kullandi ve Mayis 1620 de iki ton altini Bohemya ya tasimaya karar verdiginde Pfalz i iflasa surukledi Frederick e kotu haberler gelmeye devam etti I James damadini askeri acidan desteklemeyi reddetti Hollanda yalnizca kucuk bir birlik gonderdi ve Frederick e ayda yalnizca 50 000 florin sozu verdi Frederick icin en kotusu 3 Temmuz 1620 de Ulm Antlasmasi ni imzalamasi ve boylece Frederick e olan destegin geri cekilmesiydi Beyaz Dag Muharebesi 8 Kasim 1620 Agustos 1620 nin baslarinda Spinola komutasindaki 25 000 asker Bohemya ya yurudu Agustos ayinin ucuncu haftasinda odak noktalarini degistirdiler ve neredeyse korumasiz olan Pfalz Elektorlugune dogru yuruduler ve Mainz i isgal ettiler Pfalz i yalnizca 2 000 Ingiliz gonullu tarafindan savundu ve ulke kolayca ele gecirildi Spinola 5 Eylul 1620 de Ren Nehri ni gecti ve 10 Eylul de Bad Kreuznach i ve 14 Eylul de Oppenheim i ele gecirmeye basladi Frederick atalarinin vataninin isgalini durdurma konusunda basarisizdi tasviri 1592 1667 1620 Bir dizi catismanin ardindan 5 Kasim 1620 de Frederick guclerini Prag a dogru cekti ve Imparatorluk birlikleri onlari takip etti 7 Kasim da Bohemya kuvvetleri Prag in hemen disindaki Beyaz Dag da direnmeye karar verdi 8 Kasim 1620 de Frederick birliklerin yanina geri donmek istediginde Prag kapilarinda ordusunun kacan askerleri ve ona felaketi bildiren sansolyesi Anhalt tarafindan karsilandi Bohemya ordusu yenilgiye ugramisti Kacis Anhalt Frederick e yalnizca tek bir secenek onerebilirdi Derhal kacis Boylelikle 9 Kasim da Frederick karisi ve cocugu bazi danismanlarla birlikte Silezya nin baskenti Wroclow a kacti 21 Ocak 1621 de Ferdinand Frederick ve Anhalt a karsi onlari isyancilari desteklemek ve ihanetle suclayan bir kararname yayinladi Ferdinand Frederick in Kutsal Roma Imparatorlugu ndaki topraklarinin ve unvanlarinin artik kaybedildigine karar verdi 9 Nisan 1621 de sona erdi Hollanda Cumhuriyeti ve Frederick egemenliklerinin yeniden fethi icin Hollanda nin destegini kabul ettigi bir sozlesme imzaladi 21 Haziran 1621 de yirmi yedi Bohemyali soylu olduruldu Daha sonra on iki soylunun baslari eliyle birlikte on yil boyunca orada kaldiklari Karl Koprusu nun Eski Sehir Kulesi ne civilendi Secimli monarsi kaldirildi ve Zumrelerin rolu buyuk olcude kisitlandi Bohemya da yalnizca Lutercilik hosgoruyle karsilandi ve onumuzdeki yillarda nufusun geri kalani aktif olarak yeniden Katoliklestirilecekti Bohemya 1918 e kadar Habsburg monarsisinin bir parcasi olarak kalacakti Frederick in ata topraklarinin dususu 1621 221621 yazinda Frederick in Prag a gittiginde Pfalz Elektorlugu nun naibi olarak gorev yapan istifa etti Frederick ayni zamanda topraklarinin kaybedilmesine izin veren ve onu kanun kacagi haline getiren altindaydi Ancak Ernst von Mansfeld bir bolumunu isgal etmeye devam etti ve Tilly Kontu Johann Tserclaes in onu yerinden etme cabalarina basariyla direndi Mansfeld 1622 nin baslarinda Palatina ya gecti Frederick diger Protestan prenslerini Protestan Birligini yeniden kurmaya ikna etmeye calisti Frederick in davasi 27 Nisan 1622 de Tilly nin guclerine karsi kazanilan zaferle guclendi ancak bu destek kisa surdu Frederick in komutasindaki gucleri 6 Mayis 1622 de yenilgiye ugratildi 20 Haziran 1622 de komutasindaki kuvvetler buyuk bir yenilgiye ugratildi Frederick kendisine miras kalan topraklari yeniden alamayacagina ikna olduktan sonra Mansfeld i gorevden aldi Frederick yazi Sedan da amcasi ile gecirdi Kisa bir sure sonra Tilly ve komutasindaki birlikler Ispanyollarin Pfalz Elektorlugunu fethetmesini tamamladi ardindan Heidelberg 19 Eylul 1622 de dustu Artik yalnizca Frankenthal daki Ingiliz garnizonu dayanabildi Heidelberg in fethinden sonra Protestan kiliseleri kapatilmis ve buyuk kutuphane Papa XV Gregorius un takdirine sunulmustur Surgun 1622 16321622 nin sonlarinda ve 1623 un baslarinda Frederick Lahey de surgundeki Pfalz hukumetini kurdu 1624 25 ve 1627 de Frederick i imparatorla uzlastirma girisimleri oldu ancak bunlar bosa cikti Frederick imparatorla uzlasmaya istekliydi ancak topraklarinin ve elektor unvaninin iadesini istiyordu ve imparator bunlari Frederick e iade etmek istemiyordu Frederick topraklarinin askeri olarak geri alinabilecegini dusunuyordu ancak 27 Agustos 1626 da Danimarka Krali IV Christian in kuvvetlerinin yenilmesiyle bu dusunceler sona erdi Frederick 17 Ocak 1629 da Hollanda Bati Hindistan Sirketi tarafindan ele gecirilen Ispanyol hazine filosunu gormek icin Amsterdam a seyahat ederken Haarlem yakinlarindakiHaarlemmermeer i gecerken teknesi alabora oldu Frederick kazadan sag kurtuldu ancak en buyuk oglu on bes yasindaki oldu Frederick kazada ciddi fiziksel yaralanmalara maruz kaldi ve 15 ay boyunca tamamen iyilesemedi 1630 da Frederick Bohemya tacini kabul ettigi icin affedilmesi icin resmi olarak dilekce verdi ve sucunu kabul etti Ama bundan sonuc cikmadi Mart 1631 de Frederick diplomat Imparatorluk baskani ile Frederick in topraklarinin geri verilmesi konusunda gorusmelerde bulunmasi icin gonderdi Ancak Frederick bunlar bir sonuc veremeden oldu Olum 16321630 da Isvec Krali II Gustaf Adolf Protestanlar tarafinda Otuz Yil Savaslarina mudahale etti Imparatorluk ordusuna karsi Breitenfeld Savasi ni kazandi ve guney Almanya ya yurudu Isvecliler 1631 de Oppenheim i ele gecirdiginde Frederick Pfalz daki topraklari almak icin Heidelberg e dogru yola cikti Frederick II Gustaf Adolf un Bavyera Dukaligi na yuruyusune katildi ve sonrasinda 17 Mayis 1632 de Munih yuruyusune de katildi Davasini II Gustaf Adolf a iletti ve o da Frederick e Frederick in Hollanda Ingiliz destegi olmadan restorasyonunu ancak Frederick in Pfalz i Isvec Krali nin timari olarak tutmayi kabul etmesi durumunda kabul edecegini soyledi Pfalz topraklari II Gustaf Adolf un onlari Frederick e teslim edemeyecegi kadar stratejik acidan onemliydi Gustaf ayrica Frederick in kendi topraklarinda Lutherciler icin esit haklar saglamasi gerektiginde israr etti Frederick Gustaf in sartlarini reddetti ve ayrildilar Bu siralarda Ingiltere Almanya ya bir ordu gondermeye karar verdi Ama Frederick icin artik cok gecti II Gustaf Adolf 16 Kasim da Lutzen Muharebesi nde olduruldu Frederick 29 Kasim 1632 sabahi vebali atesten oldu Ailesi14 Subat 1613 te I James ve Danimarkali Anne nin kizi Elizabeth Stuart ile evlendi ve 13 cocugu oldu 1614 1629 boguldu 1617 1680 1648 de Palatine Elektoru oldu 1618 1680 Rupert 1619 1682 Ingiliz Ic Savasina katildi 1620 1652 ayni zamanda Ingiliz Ic Savasi nda da gorev yapmisti 1622 1709 Louis 1623 1624 bebekken oldu 1625 1663 1626 1651 1627 1650 1628 1631 Sophia 1630 1714 1701 tarihli Yerlesim Yasasina gore Ingiltere ve Irlanda tahtlarinin olasi varisi ile evlendi Oglu 1714 te Buyuk Britanya Krali I George oldu 1632 1641 genc yasta epilepsiden oldu Kaynakca a b c Parker Geoffery Frederick V elector Palatine of the Rhine Encyclopaedia Britannica 21 Haziran 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Agustos 2014 a b Brown Gregory Friedrich V Leibnitiana The Houston Circle for the Study of Early Modern Philosophy 26 Haziran 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Agustos 2014 s hierzu s unter Literaturangabe Berning S 134 Zitiert nach Peter Bilhofer in Der Winterkonig Friedrich von der Pfalz Bayern und Europa im Zeitalter des Dreissigjahrigen Krieges S 24 24 Quoted by Wedgwood p 94