Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hücre bir canlının yapısal ve işlevsel özellikler gösterebilen en küçük birimidir.Hücre kelimesi, (İng. Cell); Latince küçük odacık anlamına gelen "cellula" kelimesinden Robert Hooke tarafından türetilmiştir. Hücrenin içerisinde "Solunum, Boşaltım, Beslenme, Sindirim" gibi yaşamsal faaliyetler gerçekleşir.
Tarihçe
Robert Hooke, mikroskopla incelemekte olduğu şişe mantar parçasının yan yana dizili bitişik bölümlerden oluştuğunu görmüş. Etrafları çevrili ve içleri boş olan yapılarına uygun olarak bu yapı birimlerine "Hücre" ("Cellula") adını vermiş. Bu ismi 1665 yılında yayınladığı Micrographia adlı kitapta da kullanmıştır.
Daha sonra 1671 yılında ve 1672 yılında , bitkilerde de aynı yapı birimlerinin olduğunu bulmuşlardır. 19. yüzyılın ortalarında "Hücre Kuramı" ortaya atılmıştır. Günümüze dek geliştirilen hücre kuramı (hücrelerin yapısını, özelliklerini, oluşumlarını vb. tanımlayan kuram) biyolojiye büyük ilerlemeler sağlamıştır.
Yapısı
Hücreler, Atomların molekülleri, moleküllerin makromolekülleri, makromoleküllerin makromoleküler kompleksleri oluşturmasıyla meydana gelir. Hücreler, çok hücreli organizmalarda (canlılarda) dokuların en küçük yapı taşlarıdır ve yaşamın tüm özelliklerini sergilerler. Genel olarak tüm hücreler temelde aynı yapıya sahiptirler. Fakat bulundukları dokuya ve dolayısıyla fonksiyonlara bağlı olarak bazı özelleşmeler gösterirler. Bitkisel ve hayvansal her organizma, bu temel yapı taşlarından oluşur.
Hücreler, basit bir tanımla zar içerisindeki sitoplazma ve genetik bilgiyi çevreleyen bir çekirdekten meydana gelir ve ancak mikroskop yardımı ile görülebilirler.
Hücre çeşitleri
Prokaryot (Prokaryotik) hücreler
Bakteriler, arkebakteriler ve mavi-yeşil alglerdeki hücre tipleri bu gruba girer. Bunların çekirdek zarı ile çevrili bir çekirdekleri yoktur. Sitoplazmalarında mitokondri, Golgi, Endoplazmik Retikulum gibi zarlı organeller de yoktur. Kalıtım maddesi olan DNA Sitoplazma içerisine dağılmış durumdadır. Organel olduğu bilinen ancak yine de zar taşımayan Ribozomları vardır. Bu tip hücrelerin hayati faaliyetleri Sitoplazmada ve hücre zarında Enzim'ler yardımıyla gerçekleşir.
Ökaryot (ökaryotik) hücreler
Ökaryotlar (Lat. Eukaryota), "organel zarı" bulunduran organizmaları, dolayısıyla çekirdek materyali hücrenin sitoplazmasına dağılmamış olduğundan da gerçek çekirdeğe sahip organizmaları kapsayan canlı âlemidir. Karyon Latince'de "çekirdek" anlamını verir -eu ön takısı da "gerçek" demektir.
Kalıtsal materyal, hücre içerisinde belirli bir zarla çevrilmiş çekirdeğin içinde bulunur. Kromozomlar DNA'dan ve proteinden oluşmuş olup, mitozla bölünürler. Ökaryotlar, sitoplazmalarında karmaşık organeller bulundururlar. Ökaryotik hücreler, Prokaryotlara göre çok gelişmişlerdir, hayvanlar, bitkiler, mantarlar ve protistler âlemlerini kapsar.
Hücre zarı
"Plazma zarı" da denir. Hücreyi dış ortamdan ayıran, seçici geçirgen canlı yapıdır. Hücreyi çevreleyen birim zar ortalama olarak 75 Angström (75x10-7 mm) kalınlığındadır. Birim zar içte ve dışta birer protein tabakası ile ortada bir lipid katından yapılmıştır. Elektron mikroskobu çalışmaları, zarların lipoproteinlerden yapılmış mozaik şeklindeki fonksiyonel birimler olarak incelenmesinin daha uygun olacağını göstermektedir. Hücre zarı hücreye şekil vermekle kalmaz, besin maddelerinin ve artık maddelerin hücreye giriş çıkışını da ayarlar. Zar aynı zamanda hücrenin koruyucusudur.
İlk bilimsel model 1935 yılında Danielli ve Dawson tarafından ortaya atılmıştır. Bu model uzunca bir süre benimsendi ancak bu model hücre zarının işleyişini açıklayamadı. 1972 yılında Singer ve Nicolson'ın akıcı-mozaik zar modeli ortaya kondu. Bu modele göre zarın yapısında %65 protein, %33 lipit, %2 karbonhidrat bulunmaktaydı.
Hücre zarı, gözenekli ve yarı geçirgen yapıya sahiptir. Esas yapı taşları lipid ve proteinlerdir. Her hücrenin protein, yağ ve karbonhidrat oranları birbirlerinden farklı olduğu için her hücre zarı, o hücreye özgüdür. Hücreye gelen bütün kimyasal maddeler ve elektriksel iletiler hücre zarı ile alınır.Hücre zarının yapısında protein, yağ ve karbonhidrat bulunur. Hücre zarının görevleri;
- Sitoplazmayı çevreleyerek hücreye şekil verir ve dağılmasını engeller.
- Madde alışverişini düzenler.
- Ozmotik dengenin düzenlenmesinde görev alır.
- Salgı görevi vardır.
- Enzimleri taşıyıcı görevi vardır.
- Uyarı iletimi yapar.
- Hücrelerin birbirlerini tanımalarını sağlar.
- Hücre zarında bulunan periferal ve integral proteinler hücre içine madde alınmasında ve hücrelerin birbirini tanımasında yardımcı olur.
- İntegral proteinler zar boyunca uzanır periferal proteinler ise zarın dış kısmında uzantı şeklindedir.
- Seçici geçirgendir.
Sitoplazma
Hücre zarı ile çekirdek zarı arasında kalan hücre bölümünü kaplayan, homojen nitelikte, kolloidal ve devamlı değişim halinde bulunan bir eriyiktir. Sitoplazma inorganik maddeler (çeşitli iyonlar metal tuzları, asit ve bazlar), organik maddeler, (protein, yağ, karbonhidrat, nükleik asitler, hormonlar) ve %60-95 arasında değişen sudan ibarettir. Sitoplazmanın içerisinde çeşitli canlı yapılar (organeller) ve cansız yapılar (inklüzyon cisimcikleri) bulunur. Canlı hücre maddesine “protoplazma” denir. Protoplazma, yapı bakımından sitoplazma ve çekirdekten oluşur.
Büyük oranda sudan ibaret olduğu halde ne sıvı ne de katı özellik gösterir yani kolloidal yapıdadır. Sitoplazma çözünmüş ve dağılmış tanecikler içerir. Bu çözünen taneciklerin miktarı hücre türüne göre değişiklik gösterir. İçinde bulunan genel organeller şunlardır:
Çekirdek
Hücre çekirdeği yani Nükleus, tanecikli ve lifli bir yapıya sahiptir. Hücreyi yönetir. Çekirdek zarı, nükleoplazma, kromozom ve çekirdekçikten oluşmaktadır. Çekirdek zarı iki tabaka halinde ve çok gözenekli bir yapıya sahiptir. Nükleoplazma ise çekirdeğin özü olup özellikle protein ve tuzlar içerir. İşlevi hücrenin yaşamını sürdürmek ve çalışmasını düzenlemektir. Çekirdek ölecek olursa, hücre de ölür. Çekirdek ayrıca hücre ana maddesi içindeki birçok küçük organelin birbirleriyle uyumlu olarak çalışmasını sağlar. Çekirdeğin hücre bölünmesinde rolü vardır. Rolü görevi hücre bölmesi olduğu için çekirdek çok önemlidir.
Organeller
Vücut için organ ne ise hücre için de organel odur. Organelle sözcüğünden dilimize girmiştir. "-elle" son eki küçültme eki olup Türkçedeki "-cık" ekinin karşılığıdır. Türkçedeki tam karşılığıyla organcık(küçük organ)
Özellikle karmaşık yapıdaki ökaryot hücrelerde birçok organel çeşidi bulunur. Organeller mikroskobun bulunuşundan sonra gözlemlenmeye ve tanımlanmaya başlanmıştır. Bazı hücre bilimcilerin savlarına göre birçok büyük organelin endosimbiyoz bakterisinden köklendiği öne sürülür.
Mitokondri
2-3 mikron uzunluğunda 0,5 mikron çapında elektron mikroskobuyla kolayca görülebilen elips biçiminde parçalardır. Sosis veya çomak biçimindedir. Mitokondrinin yapısında 2 zar bulunur. Hücrenin enerji meydana getirici üniteleridir. Hücre solunumunun sitrik asit devri (Krebs döngüsü) burada gerçekleşir. Organik moleküllerden kimyasal bağların kopmasıyla açığa çıkan enerji burada ATP şekline çevrilir.
Lizozom
Hücrede makromoleküllerin ve maddelerin lizozomal yıkılması yaşam için önemli bir prosestir; sfingomiyelin ve karbonhidrat içeren bazı sfingolipidler hücrede az miktarda bulundukları halde bunları yıkan lizozomal enzimler kalıtsal olarak eksik olursa hücrede birikirler ve lizozomal depo hastalıkları denen çeşitli hastalık tabloları ortaya çıkar. Birçok genetik hastalıkta lizozomal enzimlerin yokluğu gösterilmiştir; etkilenmiş hücrelerde sindirilemeyen materyal hücrenin genişlemesine ve normal hücresel işlevlerin bozulmasına neden olur.
Golgi cisimciği
Golgi cisimciği, aygıtı ya da kompleksi, zarımsı tüp ve keseciklerin bir araya gelmesiyle meydana gelir. Genellikle çekirdeğe yakındır. Bilhassa aktif salgı yapan bez hücrelerinde göze çarpar. Asıl görevinin, hücrenin salgıladığı proteinleri depolamak olduğuna inanılmaktadır. Paketleme ve salgı görevi yapar. Salgı bezlerinin hücrelerinde sayıları daha fazladır. Örnegin; ter bezleri, gibi salgı bezleri bunlara örnektir. Golgi aygıtı büyük çalışmalar sonucu bulunmuştur. Açığa çıkan enerji burada ATP şekline çevrilir. Enerji üretir oksijenli solunum yapar. Enerji üretmekte kullanılır. Hücre dışında salgı yapar.
Endoplazmik retikulum
Sitoplazmada besin dolaşımını, yağ ve hormon sentezini sağlayan, hücre zarı ve çekirdek zarı arasında yer almış bir sıra karışık kanallar sistemidir. Üzerinde ribozom bulunmayanlarına "taneciksiz(granülsüz) endoplazmik retikulum" denir ki, burası steroid hormon salgılayan hücrelerde steroid yapımının, diğer hücrelerde ise zehirsizleştirme olayının gerçekleştiği yerdir.Granüllü E.R üzerinde küçük tanecikli ribozomlar bulunduğu için protein sentezi,granülsüz E.R ise yağ sentezi yapar.Ayrıca besin depo etmez
Koful (Vakuol)
Kofullar, içleri kendilerine has bir özsu ile dolu yapılar olup hayvan hücrelerinde bitki hücrelerinden daha fazla bulunur. Genç hücrelerde küçük, yaşlı hücrelerde ise tek tek ve büyüktür. Kofullar plazmoliz ve deplazmoliz olaylarında rol oynarlar. Bir hücreli hayvanlarda, besinlerin sindirildiği besin kofulları ile fazla su ve zararlı maddelerin atıldığı, boşaltım kofullarının hücre canlılığını koruma da önemli rolleri vardır.
Ribozom
Ribozomlar hücre içi protein sentezler. Hücre içindeki en küçük organeldir. Hücrenin demirbaş organelidir çünkü hem prokaryot hücrede hem de ökaryot hücrede bulunur.
Hücrelerdeki farklı ve benzer yapılar
| Yapı | Prokaryot Hücre | Bitki Hücresi | Hayvan Hücresi | Kısaca Görevi |
|---|---|---|---|---|
| Hücre zarı | Var | Var | Var | Madde alışverişi, salgılama (ekzositoz) ve sitoplazmanın ortamdan ayrılması. |
| Hücre çeperi | Var | Var | Yok | Koruma, destek ve turgor basıncına dayanıklılık. |
| Ribozom | Var | Var | Var | Transkripsiyon yardımı ile Protein sentezi. |
| Mitokondri | Yok | Var | Var | Enerji (ATP) üretim merkezi |
| Plastitler (kloroplast, lökoplast,kromoplast) | Yok | Var | Yok | Çeşitli pigmentlerin taşınması, nişasta, yağ ve protein vb. besinlerin depo edilmesi. |
| Klorofil | Var (bazılarında) | Var (çoğunda) | Yok | Işığın absorblanması ve Fotosentez yapılması. |
| Peroksizom | Yok | Var (çoğunda) | Var (çoğunda) | Hücreye zarar verecek maddeler üretmeden organik bazı maddelerin oksidasyonu. |
| Sentrozom | Yok | Yok (ilkel bitkilerde var) | Var | Hücre bölünmesinde iğ iplikçiklerinin sentezi. |
| Lizozom | Yok | Var (bazılarında) | Var (çoğunda) | Hücre içi sindirim ve yapmak. |
| Golgi aygıtı | Yok | Var | Var | Salgı maddelerini paketlemek. hücre zarının yapısını oluşturan glikolipit, glikoprotein gibi maddelerin sentezi. |
| Endoplazmik retikulum | Yok | Var | Var | Madde taşınması ve depolanması, lipid sentezi. Hücre zarı ile çekirdek arasındaki köprü |
| Koful (Vakuol) | Yok | Var (az sayıda ve büyük) | Var (çok sayıda ve küçük) | Hücre içindeki atık maddeleri depolama. |
| Çekirdek | Yok | Var | Var | Hücrenin kalıtım ve yönetim merkezi |
| Çekirdekçik | Yok | Var | Var | DNA ve ribozom sentezi |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Büyük Türkçe Sözlük, Hücre.
- ^ a b "cell." Oxford Dictionary of English 2e, Oxford University Press, 2003.
- ^ "... I could exceedingly plainly perceive it to be all perforated and porous, much like a Honey-comb, but that the pores of it were not regular [..] these pores, or cells, [..] were indeed the first microscopical pores I ever saw, and perhaps, that were ever seen, for I had not met with any Writer or Person, that had made any mention of them before this. . ." – Hooke describing his observations on a thin slice of cork. Robert Hooke 4 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Hücre ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Vikisözlük'te hücre ile ilgili tanım bulabilirsiniz. |
- Hücre animasyonu 4 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hucre bir canlinin yapisal ve islevsel ozellikler gosterebilen en kucuk birimidir Hucre kelimesi Ing Cell Latince kucuk odacik anlamina gelen cellula kelimesinden Robert Hooke tarafindan turetilmistir Hucrenin icerisinde Solunum Bosaltim Beslenme Sindirim gibi yasamsal faaliyetler gerceklesir TarihceOkaryotlar solda ve prokaryotesin hucreleri sagda Robert Hooke mikroskopla incelemekte oldugu sise mantar parcasinin yan yana dizili bitisik bolumlerden olustugunu gormus Etraflari cevrili ve icleri bos olan yapilarina uygun olarak bu yapi birimlerine Hucre Cellula adini vermis Bu ismi 1665 yilinda yayinladigi Micrographia adli kitapta da kullanmistir Daha sonra 1671 yilinda ve 1672 yilinda bitkilerde de ayni yapi birimlerinin oldugunu bulmuslardir 19 yuzyilin ortalarinda Hucre Kurami ortaya atilmistir Gunumuze dek gelistirilen hucre kurami hucrelerin yapisini ozelliklerini olusumlarini vb tanimlayan kuram biyolojiye buyuk ilerlemeler saglamistir YapisiOkaryotik bir hucrenin yapisi 1 Cekirdekcik 2 Cekirdek 3 Ribozom 4 Vezikul 5 Granullu Tanecikli Endoplazmik Retikulum 6 Golgi Aygiti 7 Sitoiskelet 8 Granulsuz Duz Endoplazmik Retikulum 9 Mitokondriler 10 Koful 11 Sitoplazma 12 Lizozom 13 Sentriyoller Sentrozom Hucreler Atomlarin molekulleri molekullerin makromolekulleri makromolekullerin makromolekuler kompleksleri olusturmasiyla meydana gelir Hucreler cok hucreli organizmalarda canlilarda dokularin en kucuk yapi taslaridir ve yasamin tum ozelliklerini sergilerler Genel olarak tum hucreler temelde ayni yapiya sahiptirler Fakat bulunduklari dokuya ve dolayisiyla fonksiyonlara bagli olarak bazi ozellesmeler gosterirler Bitkisel ve hayvansal her organizma bu temel yapi taslarindan olusur Hucreler basit bir tanimla zar icerisindeki sitoplazma ve genetik bilgiyi cevreleyen bir cekirdekten meydana gelir ve ancak mikroskop yardimi ile gorulebilirler Hucre cesitleriProkaryot Prokaryotik hucreler Bakteriler arkebakteriler ve mavi yesil alglerdeki hucre tipleri bu gruba girer Bunlarin cekirdek zari ile cevrili bir cekirdekleri yoktur Sitoplazmalarinda mitokondri Golgi Endoplazmik Retikulum gibi zarli organeller de yoktur Kalitim maddesi olan DNA Sitoplazma icerisine dagilmis durumdadir Organel oldugu bilinen ancak yine de zar tasimayan Ribozomlari vardir Bu tip hucrelerin hayati faaliyetleri Sitoplazmada ve hucre zarinda Enzim ler yardimiyla gerceklesir Okaryot okaryotik hucreler Okaryotlar Lat Eukaryota organel zari bulunduran organizmalari dolayisiyla cekirdek materyali hucrenin sitoplazmasina dagilmamis oldugundan da gercek cekirdege sahip organizmalari kapsayan canli alemidir Karyon Latince de cekirdek anlamini verir eu on takisi da gercek demektir Kalitsal materyal hucre icerisinde belirli bir zarla cevrilmis cekirdegin icinde bulunur Kromozomlar DNA dan ve proteinden olusmus olup mitozla bolunurler Okaryotlar sitoplazmalarinda karmasik organeller bulundururlar Okaryotik hucreler Prokaryotlara gore cok gelismislerdir hayvanlar bitkiler mantarlar ve protistler alemlerini kapsar Hucre zariHucre zarinin Yapisi Plazma zari da denir Hucreyi dis ortamdan ayiran secici gecirgen canli yapidir Hucreyi cevreleyen birim zar ortalama olarak 75 Angstrom 75x10 7 mm kalinligindadir Birim zar icte ve dista birer protein tabakasi ile ortada bir lipid katindan yapilmistir Elektron mikroskobu calismalari zarlarin lipoproteinlerden yapilmis mozaik seklindeki fonksiyonel birimler olarak incelenmesinin daha uygun olacagini gostermektedir Hucre zari hucreye sekil vermekle kalmaz besin maddelerinin ve artik maddelerin hucreye giris cikisini da ayarlar Zar ayni zamanda hucrenin koruyucusudur Ilk bilimsel model 1935 yilinda Danielli ve Dawson tarafindan ortaya atilmistir Bu model uzunca bir sure benimsendi ancak bu model hucre zarinin isleyisini aciklayamadi 1972 yilinda Singer ve Nicolson in akici mozaik zar modeli ortaya kondu Bu modele gore zarin yapisinda 65 protein 33 lipit 2 karbonhidrat bulunmaktaydi Hucre zari gozenekli ve yari gecirgen yapiya sahiptir Esas yapi taslari lipid ve proteinlerdir Her hucrenin protein yag ve karbonhidrat oranlari birbirlerinden farkli oldugu icin her hucre zari o hucreye ozgudur Hucreye gelen butun kimyasal maddeler ve elektriksel iletiler hucre zari ile alinir Hucre zarinin yapisinda protein yag ve karbonhidrat bulunur Hucre zarinin gorevleri Sitoplazmayi cevreleyerek hucreye sekil verir ve dagilmasini engeller Madde alisverisini duzenler Ozmotik dengenin duzenlenmesinde gorev alir Salgi gorevi vardir Enzimleri tasiyici gorevi vardir Uyari iletimi yapar Hucrelerin birbirlerini tanimalarini saglar Hucre zarinda bulunan periferal ve integral proteinler hucre icine madde alinmasinda ve hucrelerin birbirini tanimasinda yardimci olur Integral proteinler zar boyunca uzanir periferal proteinler ise zarin dis kisminda uzanti seklindedir Secici gecirgendir SitoplazmaMikroskopla bakildiginda hucrenin yapisi keratin kirmizi ve DNA yesil Hucre zari ile cekirdek zari arasinda kalan hucre bolumunu kaplayan homojen nitelikte kolloidal ve devamli degisim halinde bulunan bir eriyiktir Sitoplazma inorganik maddeler cesitli iyonlar metal tuzlari asit ve bazlar organik maddeler protein yag karbonhidrat nukleik asitler hormonlar ve 60 95 arasinda degisen sudan ibarettir Sitoplazmanin icerisinde cesitli canli yapilar organeller ve cansiz yapilar inkluzyon cisimcikleri bulunur Canli hucre maddesine protoplazma denir Protoplazma yapi bakimindan sitoplazma ve cekirdekten olusur Buyuk oranda sudan ibaret oldugu halde ne sivi ne de kati ozellik gosterir yani kolloidal yapidadir Sitoplazma cozunmus ve dagilmis tanecikler icerir Bu cozunen taneciklerin miktari hucre turune gore degisiklik gosterir Icinde bulunan genel organeller sunlardir endoplazmik retikulum mitokondri lizozom ribozom golgi aygiti plastitler kloroplast koful sentrozomCekirdekHucre cekirdegi yani Nukleus tanecikli ve lifli bir yapiya sahiptir Hucreyi yonetir Cekirdek zari nukleoplazma kromozom ve cekirdekcikten olusmaktadir Cekirdek zari iki tabaka halinde ve cok gozenekli bir yapiya sahiptir Nukleoplazma ise cekirdegin ozu olup ozellikle protein ve tuzlar icerir Islevi hucrenin yasamini surdurmek ve calismasini duzenlemektir Cekirdek olecek olursa hucre de olur Cekirdek ayrica hucre ana maddesi icindeki bircok kucuk organelin birbirleriyle uyumlu olarak calismasini saglar Cekirdegin hucre bolunmesinde rolu vardir Rolu gorevi hucre bolmesi oldugu icin cekirdek cok onemlidir OrganellerVucut icin organ ne ise hucre icin de organel odur Organelle sozcugunden dilimize girmistir elle son eki kucultme eki olup Turkcedeki cik ekinin karsiligidir Turkcedeki tam karsiligiyla organcik kucuk organ Ozellikle karmasik yapidaki okaryot hucrelerde bircok organel cesidi bulunur Organeller mikroskobun bulunusundan sonra gozlemlenmeye ve tanimlanmaya baslanmistir Bazi hucre bilimcilerin savlarina gore bircok buyuk organelin endosimbiyoz bakterisinden koklendigi one surulur Mitokondri 2 3 mikron uzunlugunda 0 5 mikron capinda elektron mikroskobuyla kolayca gorulebilen elips biciminde parcalardir Sosis veya comak bicimindedir Mitokondrinin yapisinda 2 zar bulunur Hucrenin enerji meydana getirici uniteleridir Hucre solunumunun sitrik asit devri Krebs dongusu burada gerceklesir Organik molekullerden kimyasal baglarin kopmasiyla aciga cikan enerji burada ATP sekline cevrilir Lizozom Hucrede makromolekullerin ve maddelerin lizozomal yikilmasi yasam icin onemli bir prosestir sfingomiyelin ve karbonhidrat iceren bazi sfingolipidler hucrede az miktarda bulunduklari halde bunlari yikan lizozomal enzimler kalitsal olarak eksik olursa hucrede birikirler ve lizozomal depo hastaliklari denen cesitli hastalik tablolari ortaya cikar Bircok genetik hastalikta lizozomal enzimlerin yoklugu gosterilmistir etkilenmis hucrelerde sindirilemeyen materyal hucrenin genislemesine ve normal hucresel islevlerin bozulmasina neden olur Golgi cisimcigi Golgi cisimcigi aygiti ya da kompleksi zarimsi tup ve keseciklerin bir araya gelmesiyle meydana gelir Genellikle cekirdege yakindir Bilhassa aktif salgi yapan bez hucrelerinde goze carpar Asil gorevinin hucrenin salgiladigi proteinleri depolamak olduguna inanilmaktadir Paketleme ve salgi gorevi yapar Salgi bezlerinin hucrelerinde sayilari daha fazladir Ornegin ter bezleri gibi salgi bezleri bunlara ornektir Golgi aygiti buyuk calismalar sonucu bulunmustur Aciga cikan enerji burada ATP sekline cevrilir Enerji uretir oksijenli solunum yapar Enerji uretmekte kullanilir Hucre disinda salgi yapar Endoplazmik retikulum Sitoplazmada besin dolasimini yag ve hormon sentezini saglayan hucre zari ve cekirdek zari arasinda yer almis bir sira karisik kanallar sistemidir Uzerinde ribozom bulunmayanlarina taneciksiz granulsuz endoplazmik retikulum denir ki burasi steroid hormon salgilayan hucrelerde steroid yapiminin diger hucrelerde ise zehirsizlestirme olayinin gerceklestigi yerdir Granullu E R uzerinde kucuk tanecikli ribozomlar bulundugu icin protein sentezi granulsuz E R ise yag sentezi yapar Ayrica besin depo etmez Koful Vakuol Kofullar icleri kendilerine has bir ozsu ile dolu yapilar olup hayvan hucrelerinde bitki hucrelerinden daha fazla bulunur Genc hucrelerde kucuk yasli hucrelerde ise tek tek ve buyuktur Kofullar plazmoliz ve deplazmoliz olaylarinda rol oynarlar Bir hucreli hayvanlarda besinlerin sindirildigi besin kofullari ile fazla su ve zararli maddelerin atildigi bosaltim kofullarinin hucre canliligini koruma da onemli rolleri vardir Ribozom Ribozomlar hucre ici protein sentezler Hucre icindeki en kucuk organeldir Hucrenin demirbas organelidir cunku hem prokaryot hucrede hem de okaryot hucrede bulunur Hucrelerdeki farkli ve benzer yapilarYapi Prokaryot Hucre Bitki Hucresi Hayvan Hucresi Kisaca GoreviHucre zari Var Var Var Madde alisverisi salgilama ekzositoz ve sitoplazmanin ortamdan ayrilmasi Hucre ceperi Var Var Yok Koruma destek ve turgor basincina dayaniklilik Ribozom Var Var Var Transkripsiyon yardimi ile Protein sentezi Mitokondri Yok Var Var Enerji ATP uretim merkeziPlastitler kloroplast lokoplast kromoplast Yok Var Yok Cesitli pigmentlerin tasinmasi nisasta yag ve protein vb besinlerin depo edilmesi Klorofil Var bazilarinda Var cogunda Yok Isigin absorblanmasi ve Fotosentez yapilmasi Peroksizom Yok Var cogunda Var cogunda Hucreye zarar verecek maddeler uretmeden organik bazi maddelerin oksidasyonu Sentrozom Yok Yok ilkel bitkilerde var Var Hucre bolunmesinde ig iplikciklerinin sentezi Lizozom Yok Var bazilarinda Var cogunda Hucre ici sindirim ve yapmak Golgi aygiti Yok Var Var Salgi maddelerini paketlemek hucre zarinin yapisini olusturan glikolipit glikoprotein gibi maddelerin sentezi Endoplazmik retikulum Yok Var Var Madde tasinmasi ve depolanmasi lipid sentezi Hucre zari ile cekirdek arasindaki kopruKoful Vakuol Yok Var az sayida ve buyuk Var cok sayida ve kucuk Hucre icindeki atik maddeleri depolama Cekirdek Yok Var Var Hucrenin kalitim ve yonetim merkeziCekirdekcik Yok Var Var DNA ve ribozom senteziAyrica bakinizHucrelerin evrimiKaynakca Buyuk Turkce Sozluk Hucre a b cell Oxford Dictionary of English 2e Oxford University Press 2003 I could exceedingly plainly perceive it to be all perforated and porous much like a Honey comb but that the pores of it were not regular these pores or cells were indeed the first microscopical pores I ever saw and perhaps that were ever seen for I had not met with any Writer or Person that had made any mention of them before this Hooke describing his observations on a thin slice of cork Robert Hooke 4 Subat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dis baglantilarWikimedia Commons ta Hucre ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikisozluk te hucre ile ilgili tanim bulabilirsiniz Hucre animasyonu 4 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde