Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yükseltgen madde (diğer bir adla oksitleyici madde, oksitleyen veya oksidan) bir yükseltgenme-indirgenme (redoks) reaksiyonunda başka bir türden bir elektron alan element ya da bileşiktir. Yükseltgen maddelerin elektron kazandıklarından dolayı indirgendikleri söylenebilir.
Yükseltgen madde elektron alırken kendisi de indirgenir. Ancak, kimyasal tepkimeye katılan maddenin de elektronları oksitleyici madde tarafından alındığından dolayı yükseltgenmiş olur. Oksijen çeşitli yükseltgen maddelerin arasında ilk (ve isim babası) örnektir.
Genel açıklama
- Yükseltgen madde başka bir türden elektron aldığından dolayı kendisi indirgenir.
- İndirgen madde başka bir türe elektron verdiğinden dolayı, kendisi yükseltgenir.
- Bir moleküldeki bütün atomlar bir yükseltgenme sayısına atanabilir. Bir yükseltgen alt katmanı etkilediğinde bu sayı değişir.
- Reaksiyona giren maddenin yükseltgenme basamağı değiştiğinde, redoks reaksiyonları meydana gelir.
Yükseltgenme örneği
Demirin yükseltgenmesiyle (pas) oluşumu;
- 4Fe + 3O2 → 2Fe2O3
Yukarıdaki denklemde, demir (Fe) reaksiyondan önce 0 reaksiyondan sonra ise +3 yükseltgenme sayısına sahiptir. Oksijen (O) ise yükseltgenme sayısı reaksiyondan önce 0 iken reaksiyondan sonra −2’ye inmiştir. Bu değişiklikler aynı anda oluşan iki (dengeli) "" olarak görülebilir:
- Yükseltgenme yarı reaksiyonu: 4Fe → 4Fe3+ + 12e−
- İndirgenme yarı reaksiyonu: 3O2 + 12e− → 6O2−
Demir’in (Fe)’in yükseltgenme sayısı arttığından dolayı yükseltgenmiş ve elektronlarını oksijen (O)’e verdiği için de indirgen madde olmuştur. Oksijen (O)’in yükseltgenme sayısı azaldığından dolayı indirgenmiş ve elektronlarını demir (Fe)’den aldığı için de yükseltgen madde olmuştur.
Genel yükseltgen maddeler
- Oksijen (O2)
- Ozon (O3)
- Hidrojen peroksit (H2O2) ve diğer inorganik peroksitler
- Flor (F2), klor (Cl2) ve diğer halojenler
- Nitrik asit (HNO3) ve nitrat bileşikleri
- Metil etil keton peroksit (C4H8O)
- Sülfürik asit (H2SO4)
- Peroksidisülfürik asit (H2S2O8)
- (H2SO5)
- Klorit, klorat, perklorat ve diğer benzer halojen bileşikler
- Hipoklorit ve diğer hipo bileşikleri, çamaşır suyu (NaClO) içerir
- Kromik, dikromik asit ve krom trioksit, (PCC) ve kromat veya dikromat bileşikleri gibi altı değerlilikli krom bileşikleri
- Potasyum permanganat gibi permanganat bileşikleri
- Nitröz oksit (N2O)
- Gümüş oksit (Ag2O)
- Osmiyum tetraoksit (OsO4)
- Karabarutta yükseltgen madde olan potasyum nitrat (KNO3)
- (DPS)
Genel yükseltgen maddeler ve ürünleri
| Madde | ürün(ler) |
|---|---|
| O2oksijen | Değişik, içerikli oksitler H2O ve CO2 |
| O3ozon | Değişik, içerikli ketonlar, aldehitler ve H2O; bkz. |
| F2flor | F− |
| Cl2klor | Cl− |
| Br2brom | Br− |
| I2iyot | I−, I3− |
| ClO−hipoklorit | Cl−, H2O |
| ClO3−klorat | Cl−, H2O |
| HNO3nitrik asit | NO azot monoksit NO2azot dioksit |
| Altı değerlikli krom CrO3 CrO42−kromat Cr2O72−dikromat | Cr3+, H2O |
| MnO4−permanganat MnO42− | Mn2+ (asidik) veya MnO2 (bazik) |
| H2O2, diğer peroksitler | Değişik, içerikli oksitler ve H2O |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yukseltgen madde diger bir adla oksitleyici madde oksitleyen veya oksidan bir yukseltgenme indirgenme redoks reaksiyonunda baska bir turden bir elektron alan element ya da bilesiktir Yukseltgen maddelerin elektron kazandiklarindan dolayi indirgendikleri soylenebilir Yukseltgen maddeler icin Avrupa Birligi kimyasal tehlike semboluYukseltgen maddeler icin tehlikeli madde etiketi Yukseltgen madde elektron alirken kendisi de indirgenir Ancak kimyasal tepkimeye katilan maddenin de elektronlari oksitleyici madde tarafindan alindigindan dolayi yukseltgenmis olur Oksijen cesitli yukseltgen maddelerin arasinda ilk ve isim babasi ornektir Genel aciklamaYukseltgen madde baska bir turden elektron aldigindan dolayi kendisi indirgenir Indirgen madde baska bir ture elektron verdiginden dolayi kendisi yukseltgenir Bir molekuldeki butun atomlar bir yukseltgenme sayisina atanabilir Bir yukseltgen alt katmani etkilediginde bu sayi degisir Reaksiyona giren maddenin yukseltgenme basamagi degistiginde redoks reaksiyonlari meydana gelir Yukseltgenme ornegiDemirin yukseltgenmesiyle pas olusumu 4Fe 3O2 2Fe2O3 Yukaridaki denklemde demir Fe reaksiyondan once 0 reaksiyondan sonra ise 3 yukseltgenme sayisina sahiptir Oksijen O ise yukseltgenme sayisi reaksiyondan once 0 iken reaksiyondan sonra 2 ye inmistir Bu degisiklikler ayni anda olusan iki dengeli olarak gorulebilir Yukseltgenme yari reaksiyonu 4Fe 4Fe3 12e Indirgenme yari reaksiyonu 3O2 12e 6O2 Demir in Fe in yukseltgenme sayisi arttigindan dolayi yukseltgenmis ve elektronlarini oksijen O e verdigi icin de indirgen madde olmustur Oksijen O in yukseltgenme sayisi azaldigindan dolayi indirgenmis ve elektronlarini demir Fe den aldigi icin de yukseltgen madde olmustur Genel yukseltgen maddelerOksijen O2 Ozon O3 Hidrojen peroksit H2O2 ve diger inorganik peroksitler Flor F2 klor Cl2 ve diger halojenler Nitrik asit HNO3 ve nitrat bilesikleri Metil etil keton peroksit C4H8O Sulfurik asit H2SO4 Peroksidisulfurik asit H2S2O8 H2SO5 Klorit klorat perklorat ve diger benzer halojen bilesikler Hipoklorit ve diger hipo bilesikleri camasir suyu NaClO icerir Kromik dikromik asit ve krom trioksit PCC ve kromat veya dikromat bilesikleri gibi alti degerlilikli krom bilesikleri Potasyum permanganat gibi permanganat bilesikleri Nitroz oksit N2O Gumus oksit Ag2O Osmiyum tetraoksit OsO4 Karabarutta yukseltgen madde olan potasyum nitrat KNO3 DPS Genel yukseltgen maddeler ve urunleriMadde urun ler O2oksijen Degisik icerikli oksitler H2O ve CO2O3ozon Degisik icerikli ketonlar aldehitler ve H2O bkz F2flor F Cl2klor Cl Br2brom Br I2iyot I I3 ClO hipoklorit Cl H2OClO3 klorat Cl H2OHNO3nitrik asit NO azot monoksit NO2azot dioksitAlti degerlikli krom CrO3 CrO42 kromat Cr2O72 dikromat Cr3 H2OMnO4 permanganat MnO42 Mn2 asidik veya MnO2 bazik H2O2 diger peroksitler Degisik icerikli oksitler ve H2OAyrica bakinizKaynakca