Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cumhuriyetçi Güven Partisi (CGP), Millî Güven Partisi (MGP) ile Cumhuriyetçi Parti'nin birleşmesinden doğmuş (Mart 1973) ve 12 Eylül Darbesi'ne (1980) kadar faaliyetini sürdürmüş siyasi parti.
Cumhuriyetçi Güven Partisi | |
|---|---|
 | |
| Kısaltma | CGP |
| Genel başkan | Turhan Feyzioğlu |
| Kurucu | Turhan Feyzioğlu |
| Kuruluş tarihi | 12 Mayıs 1967 (Güven Partisi) 4 Mart 1973 (Cumhuriyetçi Güven Partisi) |
| Kapanış tarihi | 16 Ekim 1981 |
| Bölünme | Cumhuriyet Halk Partisi |
| İdeoloji | Kemalizm Antikomünizm |
| Siyasi pozisyon | Merkez sağ |
 Türkiye Cumhuriyeti | |
Tarih
Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) içinde Ortanın Solu akımıyla ilgili sağlanan bir uzlaşı ortamı henüz mevcut değilken parti içi ilk etkili muhalefet grubu Turhan Feyzioğlu tarafından Sekizler Hareketi ile vücut bulmuştur. CHP içerisinde “Sekizler Hareketi” adı verilen grup 1966 senato seçimleri sonrasında ortaya çıkmış ve Turhan Feyzioğlu’nun liderliğini üstlendiği ekiptir. PM içerisindeki sekiz azadan oluşan muhalif grubun, TBMM’de 63 üyeli destekçi bir grubu vardı. Hareketin parti içerisinde bir muhalif grup olarak doğmasından evvel özellikle ekibin liderliğini üstlenen Turhan Feyzioğlu 1965 seçimleri boyunca Ortanın Solu akımını savunurken Devletçiliğin yeni teşekkülü şeklinde olarak yorumlamış ve Genel Başkan İsmet İnönü'nün çizgisinde bir yol izlemiştir. Feyzioğlu, CHP Ortanın Solu akımıyla yalnızca Türkiye’deki azınlık bir grubu değil, milyonlarca işçiyi, emekliyi, tüm milleti ve ülkeyi refaha eriştirmeyi gaye edinmiş, bunun için de Toprak Reformu’nun gerekli olduğunu belirtmiştir. Sağ-Kemalizm olarak nitelendirilebilecek görüşe sahip olan Feyzioğlu’nun Ortanın Solunu savunurken Sol fraksiyona antipatisinden kaynaklı olarak özellikle “Ortanın Solu” ifadesini kullanmadığı göze çarpmaktadır. Sekizler Hareketi’nin ya da 76’ların Ortanın Solu’na karşı açıktan ilk muhalefeti 18. Kurultay’da (18 Ekim 1966) başladı. Turhan Feyzioğlu, Turan Şahin, Ferit Melen, Süreyya Koç, Orhan Öztrak, Emin Paksüt, Fehmi Alparslan ve Coşkun Kırca gibi isimlerin başını çektiği hareket, ılımlı muhafazakârlığa, liberal sağcılığa dönük orta demokrasi çizgisine yakın bir siyasi görüşe sahipti. Sekizler Hareketi, Ortanın Solu akımına karşı eleştirilerini çeşitli şekillerde sürdürürken ilk olarak CHP Parti Meclisi bildirisine karşı çıkmış ve “İlk Açıklama ve İthamlara Cevap” adlı bir broşür ile tutumlarını ortaya koymuşlardır. Sekizler Hareketi Ortanın Solu’na karşı açıktan ilk muhalefeti yaptıkları 18. Kurultay’da istediklerini alamasalar da, Kurultay sonunda yayınlanan bildiriye “CHP sosyalist değildir ve olmayacaktır.” ifadesini yazdırmışlardır.
28 Nisan 1967'de, 18. Kurultay'da partinin resmi görüşü olarak benimsenen "Ortanın Solu" hareketinin, partide çeşitli tartışmalara ve anlaşmazlıklara neden olması üzerine 4. Olağanüstü Kurultay'a gidildi. Kurultay'da Sekizler'in azınlıkta kalması üzerine 47 milletvekili ve senatörden oluşan bir grup 30 Nisan 1967'de CHP'den ayrılarak 12 Mayıs 1967'de Güven Partisi'ni kurdu. Parti genel başkanlığına Feyzioğlu getirildi; Parti başkanı Turhan Feyzioğlu; yöneticileri A.Turgut Turhan Arun, Ferit Melen, , Orhan Öztrak, , Alper Akarca, , Emin Paksüt, Hayri Başar, Vefa Tanır, Şevket Raşit Hatipoğlu, Hilmi İncesulu, Coşkun Kırca, Kemal Demir ve Ali İhsan Göğüş idi.
Parti bildirisinde "Yolumuz Atatürk'ün gösterdiği yoldur" deniyordu. Partinin 19. yy liberalizmi ve sosyalizme karşı olduğunu belirten programında; devletin, ülkesi ve milletiyle bütünlüğünün ve bağımsızlığının korunacağı, sosyal adalet ve sosyal güvenliğin gerçekleştirileceği, Türkiye'nin totaliter rejimlerin ve Atatürkçülüğe aykırı akımların tehdidinden kurtarılacağı gibi ilkeler benimsenmişti.
Güven Partisi, 1969 genel seçimlerinde oyların yüzde 6.58'ini aldı; 15 milletvekili çıkararak üçüncü büyük parti oldu ve TBMM'de grup oluşturdu. Daha sonra Millet Partisi ve Yeni Türkiye Partisi gibi gücünü yitiren partilerden milletvekillerinin toplu katılmalarıyla daha da güçlendi, partinin adı 29 Ocak 1971'de Millî Güven Partisi olarak değiştirildi. 12 Mart döneminde (1971-73) kurulan I. ve II. Nihat Erim hükûmetlerinde MGP genel başkan yardımcısı Ferit Melen millî savunma bakanı olarak görev aldı. 16 Mayıs 1972'de de başbakanlığa atanarak yeni hükûmeti kurdu (22 Mayıs 1972).
Bülent Ecevit'in 14 Mayıs 1972'de CHP genel başkanı seçilmesinden sonra, Kemal Satır önderliğinde 58 milletvekili ve senatörden oluşan bir grup (Bağımsız Halkçılar), CHP'den ayrılarak 4 Eylül 1972'de Cumhuriyetçi Parti'yi (CP) kurdu. Partinin genel başkanlığına Kemal Satır getirildi. Kısa süre sonra MGP ile CP, Cumhuriyetçi Güven Partisi adı altında birleşti (3 Mart 1973). Feyzioğlu partinin genel başkanlığına seçilirken, Kemal Satır da genel başkan yardımcısı oldu. 15 Nisan 1973'te kurulan Naim Talu hükûmetine altı bakan vererek katılan CGP, 12 Mart döneminin olağanüstü koşulları altında kurulan partiler-üstü hükûmet formülü ile meclisteki üye sayısıyla kıyaslanamayacak siyasi bir ağırlık kazandı.
14 Ekim 1973 genel seçimlerinde yüzde 5.3 oranında oy alarak 13 milletvekili çıkaran CGP, Mart 1975'te Süleyman Demirel'in başkanlığında kurulan I. Milliyetçi Cephe hükûmeti içinde yer aldı. Parti başkanı Feyzioğlu başbakan yardımcılığını üstlendi (1975-1977). 1975 Senato üçte bir yenileme ve milletvekili ara seçimlerine katılmayan parti, bu seçimlerde Adalet Partisi'ni (AP) destekledi. AP de buna karşılık, TBMM'de milletvekili sayısı 9'a düşerek grup kurma hakkını yitiren partiye bir milletvekili ödünç verdi ve grup kurmasını sağladı (Kasım 1975). Bu seçimlerde iki partili, AP listesinden seçime katılarak Senatoya girdiler.
5 Haziran 1977'de yapılan erken genel seçimlerde büyük bir oy kaybına uğradı ve aldığı yüzde 1.9 oranındaki oyla ancak üç milletvekili çıkarabildi. Aynı yıl Ağrı milletvekili Mikail Aydemir'in partiden istifa edip AP'ye katılması üzerine TBMM'deki üye sayısı ikiye düştü. CGP, Demirel'in II. Milliyetçi Cephe hükûmetine katılmadı.
CGP 5 Ocak 1978'de Ecevit başkanlığında kurulan koalisyon hükûmetine katıldı. Turhan Feyzioğlu başbakan yardımcısı, Salih Yıldız da devlet bakanı oldu. Feyzioğlu Eylül 1978'de hükûmetten çekildi. 1970'lerin sonlarına gelindiğinde toplumsal tabanını tümüyle kaybetmiş olan CGP, 10 Ekim 1979 milletvekili ara ve senato üçte bir yenileme seçimlerinde hiçbir varlık gösteremedi. 19 Kasım 1979'da kurulan Demirel başkanlığındaki azınlık hükûmetini dışarıdan destekledi. CGP, 1980'de "Atatürkçülüğe Çağrı" olağanüstü kongresini topladı.
12 Eylül Darbesi'nden sonra öteki siyasi partilerle birlikte CGP'nin de faaliyetleri durduruldu, 16 Ekim 1981'de de, yine öteki siyasi partilerle birlikte, Millî Güvenlik Konseyi'nin kararıyla feshedildi.
İdeoloji
CGP, ortanın soluna kayan CHP'yi Atatürkçülükten uzaklaşmakla suçladı ve kendisinin sağda bir merkez partisi olduğunu açıklayarak Atatürk'ün sol yorumuna karşı sağ bir Atatürkçülük anlayışı geliştirmeye çalıştı. Partinin, Atayolu adlı bir aylık dergisi de vardı.
Cumhuriyetçi Güven Partisi ve seçimler
Genel seçimler
| Türkiye Büyük Millet Meclisi | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Seçim | Genel Seçim | Oy | Oran | Sandalye | ± | Meclis | Sıra | Kurulan Hükûmetler | Harita |
| 1969 | Turhan Feyzioğlu | 598.013 | %6,58 | 15 / 450 |  15 | Muhalefet | 3. | 33. Türkiye Hükûmeti (Koalisyon) 34. Türkiye Hükûmeti (Koalisyon) 35. Türkiye Hükûmeti (Koalisyon) |  |
| 1973 | 564.343 | %5,26 | 13 / 450 |  2 | Muhalefet | 5. | 36. Türkiye Hükûmeti (Koalisyon) 39. Türkiye Hükûmeti (Koalisyon) |  | |
| 1977 | 277.713 | %1,87 | 3 / 450 | 10 | Muhalefet | 5. | 42. Türkiye Hükûmeti (Koalisyon) | Hiçbir ilde birinci olamadı | |
Yerel seçimler
| Seçim | Genel Seçim | İl Genel Meclisi | Belediye | Harita | |
|---|---|---|---|---|---|
| Oy | % | ||||
| 1968 | Turhan Feyzioğlu | 603.268 | %6,62 | 24 |  |
| 1973 | 289.683 | %2,90 | 36 | Hiçbir ilde birinci olamadı | |
| 1977 | 78.047 | %0,63 | 8 | ||
Kaynakça
- Özel
- ^ "Cumhuriyet Döneminde Kurulan ve Kapanan Siyasi Partiler 20 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", tesav.org.tr
- ^ a b . Tunay Şendal. 22 Haziran 2020. 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Temmuz 2020.
- ^ "CHP'nin Kurultaylar tarihi..." cnnturk.com. 22 Mayıs 2020. 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Aralık 2020.
- ^ "Güven Partisi Kuruldu", Milliyet Gazetesi, 13.05.1967, sf. 1 ve 7
- Genel
- Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi, c.8, İst.1983
- AnaBritannica c.8, 1994
Dış bağlantılar
- Gürcan Bozkır - Türk Siyasal Hayatında Cumhuriyetçi Güven Partisi 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cumhuriyetci Guven Partisi CGP Milli Guven Partisi MGP ile Cumhuriyetci Parti nin birlesmesinden dogmus Mart 1973 ve 12 Eylul Darbesi ne 1980 kadar faaliyetini surdurmus siyasi parti Cumhuriyetci Guven PartisiKisaltmaCGPGenel baskanTurhan FeyziogluKurucuTurhan FeyziogluKurulus tarihi12 Mayis 1967 Guven Partisi 4 Mart 1973 Cumhuriyetci Guven Partisi Kapanis tarihi16 Ekim 1981BolunmeCumhuriyet Halk PartisiIdeolojiKemalizm AntikomunizmSiyasi pozisyonMerkez sagTurkiye CumhuriyetiCGP nin bir afisiTarihCumhuriyet Halk Partisi CHP icinde Ortanin Solu akimiyla ilgili saglanan bir uzlasi ortami henuz mevcut degilken parti ici ilk etkili muhalefet grubu Turhan Feyzioglu tarafindan Sekizler Hareketi ile vucut bulmustur CHP icerisinde Sekizler Hareketi adi verilen grup 1966 senato secimleri sonrasinda ortaya cikmis ve Turhan Feyzioglu nun liderligini ustlendigi ekiptir PM icerisindeki sekiz azadan olusan muhalif grubun TBMM de 63 uyeli destekci bir grubu vardi Hareketin parti icerisinde bir muhalif grup olarak dogmasindan evvel ozellikle ekibin liderligini ustlenen Turhan Feyzioglu 1965 secimleri boyunca Ortanin Solu akimini savunurken Devletciligin yeni tesekkulu seklinde olarak yorumlamis ve Genel Baskan Ismet Inonu nun cizgisinde bir yol izlemistir Feyzioglu CHP Ortanin Solu akimiyla yalnizca Turkiye deki azinlik bir grubu degil milyonlarca isciyi emekliyi tum milleti ve ulkeyi refaha eristirmeyi gaye edinmis bunun icin de Toprak Reformu nun gerekli oldugunu belirtmistir Sag Kemalizm olarak nitelendirilebilecek goruse sahip olan Feyzioglu nun Ortanin Solunu savunurken Sol fraksiyona antipatisinden kaynakli olarak ozellikle Ortanin Solu ifadesini kullanmadigi goze carpmaktadir Sekizler Hareketi nin ya da 76 larin Ortanin Solu na karsi aciktan ilk muhalefeti 18 Kurultay da 18 Ekim 1966 basladi Turhan Feyzioglu Turan Sahin Ferit Melen Sureyya Koc Orhan Oztrak Emin Paksut Fehmi Alparslan ve Coskun Kirca gibi isimlerin basini cektigi hareket ilimli muhafazakarliga liberal sagciliga donuk orta demokrasi cizgisine yakin bir siyasi goruse sahipti Sekizler Hareketi Ortanin Solu akimina karsi elestirilerini cesitli sekillerde surdururken ilk olarak CHP Parti Meclisi bildirisine karsi cikmis ve Ilk Aciklama ve Ithamlara Cevap adli bir brosur ile tutumlarini ortaya koymuslardir Sekizler Hareketi Ortanin Solu na karsi aciktan ilk muhalefeti yaptiklari 18 Kurultay da istediklerini alamasalar da Kurultay sonunda yayinlanan bildiriye CHP sosyalist degildir ve olmayacaktir ifadesini yazdirmislardir 28 Nisan 1967 de 18 Kurultay da partinin resmi gorusu olarak benimsenen Ortanin Solu hareketinin partide cesitli tartismalara ve anlasmazliklara neden olmasi uzerine 4 Olaganustu Kurultay a gidildi Kurultay da Sekizler in azinlikta kalmasi uzerine 47 milletvekili ve senatorden olusan bir grup 30 Nisan 1967 de CHP den ayrilarak 12 Mayis 1967 de Guven Partisi ni kurdu Parti genel baskanligina Feyzioglu getirildi Parti baskani Turhan Feyzioglu yoneticileri A Turgut Turhan Arun Ferit Melen Orhan Oztrak Alper Akarca Emin Paksut Hayri Basar Vefa Tanir Sevket Rasit Hatipoglu Hilmi Incesulu Coskun Kirca Kemal Demir ve Ali Ihsan Gogus idi Parti bildirisinde Yolumuz Ataturk un gosterdigi yoldur deniyordu Partinin 19 yy liberalizmi ve sosyalizme karsi oldugunu belirten programinda devletin ulkesi ve milletiyle butunlugunun ve bagimsizliginin korunacagi sosyal adalet ve sosyal guvenligin gerceklestirilecegi Turkiye nin totaliter rejimlerin ve Ataturkculuge aykiri akimlarin tehdidinden kurtarilacagi gibi ilkeler benimsenmisti Guven Partisi 1969 genel secimlerinde oylarin yuzde 6 58 ini aldi 15 milletvekili cikararak ucuncu buyuk parti oldu ve TBMM de grup olusturdu Daha sonra Millet Partisi ve Yeni Turkiye Partisi gibi gucunu yitiren partilerden milletvekillerinin toplu katilmalariyla daha da guclendi partinin adi 29 Ocak 1971 de Milli Guven Partisi olarak degistirildi 12 Mart doneminde 1971 73 kurulan I ve II Nihat Erim hukumetlerinde MGP genel baskan yardimcisi Ferit Melen milli savunma bakani olarak gorev aldi 16 Mayis 1972 de de basbakanliga atanarak yeni hukumeti kurdu 22 Mayis 1972 Bulent Ecevit in 14 Mayis 1972 de CHP genel baskani secilmesinden sonra Kemal Satir onderliginde 58 milletvekili ve senatorden olusan bir grup Bagimsiz Halkcilar CHP den ayrilarak 4 Eylul 1972 de Cumhuriyetci Parti yi CP kurdu Partinin genel baskanligina Kemal Satir getirildi Kisa sure sonra MGP ile CP Cumhuriyetci Guven Partisi adi altinda birlesti 3 Mart 1973 Feyzioglu partinin genel baskanligina secilirken Kemal Satir da genel baskan yardimcisi oldu 15 Nisan 1973 te kurulan Naim Talu hukumetine alti bakan vererek katilan CGP 12 Mart doneminin olaganustu kosullari altinda kurulan partiler ustu hukumet formulu ile meclisteki uye sayisiyla kiyaslanamayacak siyasi bir agirlik kazandi 14 Ekim 1973 genel secimlerinde yuzde 5 3 oraninda oy alarak 13 milletvekili cikaran CGP Mart 1975 te Suleyman Demirel in baskanliginda kurulan I Milliyetci Cephe hukumeti icinde yer aldi Parti baskani Feyzioglu basbakan yardimciligini ustlendi 1975 1977 1975 Senato ucte bir yenileme ve milletvekili ara secimlerine katilmayan parti bu secimlerde Adalet Partisi ni AP destekledi AP de buna karsilik TBMM de milletvekili sayisi 9 a duserek grup kurma hakkini yitiren partiye bir milletvekili odunc verdi ve grup kurmasini sagladi Kasim 1975 Bu secimlerde iki partili AP listesinden secime katilarak Senatoya girdiler 5 Haziran 1977 de yapilan erken genel secimlerde buyuk bir oy kaybina ugradi ve aldigi yuzde 1 9 oranindaki oyla ancak uc milletvekili cikarabildi Ayni yil Agri milletvekili Mikail Aydemir in partiden istifa edip AP ye katilmasi uzerine TBMM deki uye sayisi ikiye dustu CGP Demirel in II Milliyetci Cephe hukumetine katilmadi CGP 5 Ocak 1978 de Ecevit baskanliginda kurulan koalisyon hukumetine katildi Turhan Feyzioglu basbakan yardimcisi Salih Yildiz da devlet bakani oldu Feyzioglu Eylul 1978 de hukumetten cekildi 1970 lerin sonlarina gelindiginde toplumsal tabanini tumuyle kaybetmis olan CGP 10 Ekim 1979 milletvekili ara ve senato ucte bir yenileme secimlerinde hicbir varlik gosteremedi 19 Kasim 1979 da kurulan Demirel baskanligindaki azinlik hukumetini disaridan destekledi CGP 1980 de Ataturkculuge Cagri olaganustu kongresini topladi 12 Eylul Darbesi nden sonra oteki siyasi partilerle birlikte CGP nin de faaliyetleri durduruldu 16 Ekim 1981 de de yine oteki siyasi partilerle birlikte Milli Guvenlik Konseyi nin karariyla feshedildi IdeolojiCGP ortanin soluna kayan CHP yi Ataturkculukten uzaklasmakla sucladi ve kendisinin sagda bir merkez partisi oldugunu aciklayarak Ataturk un sol yorumuna karsi sag bir Ataturkculuk anlayisi gelistirmeye calisti Partinin Atayolu adli bir aylik dergisi de vardi Cumhuriyetci Guven Partisi ve secimlerGenel secimler Turkiye Buyuk Millet MeclisiSecim Genel Secim Oy Oran Sandalye Meclis Sira Kurulan Hukumetler Harita1969 Turhan Feyzioglu 598 013 6 58 15 450 15 Muhalefet 3 33 Turkiye Hukumeti Koalisyon 34 Turkiye Hukumeti Koalisyon 35 Turkiye Hukumeti Koalisyon 1973 564 343 5 26 13 450 2 Muhalefet 5 36 Turkiye Hukumeti Koalisyon 39 Turkiye Hukumeti Koalisyon 1977 277 713 1 87 3 450 10 Muhalefet 5 42 Turkiye Hukumeti Koalisyon Hicbir ilde birinci olamadiYerel secimler Secim Genel Secim Il Genel Meclisi Belediye HaritaOy 1968 Turhan Feyzioglu 603 268 6 62 241973 289 683 2 90 36 Hicbir ilde birinci olamadi1977 78 047 0 63 8KaynakcaOzel Cumhuriyet Doneminde Kurulan ve Kapanan Siyasi Partiler 20 Ekim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde tesav org tr a b Tunay Sendal 22 Haziran 2020 11 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 11 Temmuz 2020 CHP nin Kurultaylar tarihi cnnturk com 22 Mayis 2020 19 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Aralik 2020 Guven Partisi Kuruldu Milliyet Gazetesi 13 05 1967 sf 1 ve 7 GenelCumhuriyet Donemi Turkiye Ansiklopedisi c 8 Ist 1983 AnaBritannica c 8 1994Dis baglantilarGurcan Bozkir Turk Siyasal Hayatinda Cumhuriyetci Guven Partisi 25 Mart 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde