Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Türkiye'nin zekâ seviyesi, Türkiye'de yaşayan kişilerin IQ değerlerinin ölçülmesi ve ortalanması ile elde edilen, üzerine çeşitli çalışmalar yürütülmüş bir konudur. Richard Lynn ve Tatu Vanhanen'ın Türkiye'den elde edilmiş çeşitli zekâ testi verilerini inceleyen araştırmalarında 86 ile 90 arasında değişen farklı değerler bulunmuştur. 2015 tarihli bir çalışma Türkiye'nin IQ değerini zekâ testleriyle yüksek korelasyonlu Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı testlerini baz alarak hesaplamış ve Birleşik Krallık'ın değeriyle kıyaslayarak zeka seviyesini 94 olarak belirlemiştir.
Buna karşın IQ değerleri ülke içerisinde ekonomik, coğrafi, sosyal ve demografik faktörlere göre büyük değişiklik göstermektedir. Türkiye'nin ortalama IQ'sunu 94 belirlemiş çalışma baz alındığı takdirde en yüksek zekâ seviyesine ait bölgeyi y. 98 puanla Batı Marmara, en düşük seviyeye sahip bölgeyi ise y. 86 puanla Güneydoğu Anadolu oluşturmaktadır. Bu bölgesel farkları açıklamak için çeşitli teoriler öne sürülmüştür.
Yürütülmüş bazı çalışmalar genel Türk toplumunda Flynn etkisinin görüldüğüne işaret etmekte olup, ülkenin IQ seviyesinde artış meydana gelmektedir. Bu artış özellikle önceden düşük IQ seviyesine sahip olduğu kaydedilmiş düşük gelirli topluluklarda gözlemlenmektedir. Kağıtçıbaşı ve Biricik, 1977 ve 2010 yılları arasında Bursa'nın zekâ seviyesinde onyıl başına 1.59 puanlık bir artış kaydetmişlerdir. Türkiye'nin şehirleşmesi hesaba katıldığında onyıl başına 3.52 puanlık bir zekâ artışı görülmektedir. WÇZÖ-R ile WÇZÖ-IV testlerinden elde edilen puan farklılıkları da Flynn etkisine kanıt oluşturmaktadır.
Ulusal IQ
Lynn, 2006 basımı eserinde Kağıtçıbaşı'nın 1972 tarihli çalışmasındaki domino taşlarının mantığa dayalı dizimini kapsayan verilerini kullanarak dönemin Birleşik Krallık verileriyle kıyaslamış ve Türkiye'nin IQ'sunun bu bağlamda 84 olduğu sonucuna ulaşmıştır. Aynı sene yayımlanmış Uçman'ın Goodenough-Harris testinin (Bir İnsan Çiz testi) karşılaştırmalı verileri ise 96 IQ sonucunu vermektedir.
Lynn ve Vanhanen'ın 2002'de yayımlanan IQ and the Wealth of Nations kitabına göre Türkiye'nin IQ değeri 90'dır. Lynn ve Vanhanen ülkenin IQ değerini hesaplamak için Savaş ve Şahin tarafından 1994'te yayımlanan bir çalışmayı kullanmıştır. Bu çalışma "Raven testi" olarak da bilinen 'nin (SPM) Türkiye'nin farklı bölgelerinden yaşları 6 ile 15 arasında değişen 2,277 çocuğa uygulanması ile elde edilen verileri içermiştir. Bu verilerin Birleşik Krallık'ın norm değerine uyarlanmasıyla 93 IQ değeri elde edilmiştir. Buna karşın Savaş ve Şahin'in verileri 1992 yılına, Birleşik Krallık'ın verileri ise 1979 yılına ait olduğu için zaman farkı göz önünde bulundurularak 93 değerinin 90 olması uygun görülmüştür. Türkiye'nin komşularından Yunanistan 92, Bulgaristan 93, Gürcistan 93, Ermenistan 93, Azerbaycan 87,İran 84, Irak 87 ve Suriye 87 değerlerine sahiptir. Türkiye, İsrail'den sonra Orta Doğu'da en yüksek skora sahiptir.
Lynn, Türkiye'deki bölgesel farklılıkları incelediği 2015 tarihli çalışmasında Türkiye'nin Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) sonuçlarını baz alan bir zeka seviyesi ölçütü kullanmış ve Birleşik Krallık'ın sonuçlarını temel alan bir puanlama geliştirmiştir. Bu çalışmaya göre Birleşik Krallık'ın ortalama zeka seviyesi 100 olarak belirlendiği takdirde Türkiye'nin IQ'su 94 olmaktadır.
2019'da yayımlanan 'da Düzen'in 2008 SPM verileri kullanılarak Türkiye'nin IQ'su 89,6 (BK'nin değeri 100 olarak alındığında) olarak belirlenmiştir. Bu değer iki veri havuzunun farklı tarihleri esas almasından doğan Flynn etkisi hesaba katılarak düzeltildiğinde 86,66 olmaktadır. Bu değere ek olarak ülkenin PISA (2003-2015), TIMSS (1999, 2007-2015) ve (2001) skor ortalamalarının karşılaştırılmalı değerlendirilmesiyle oluşturulmuş "SAS-IQ" (School Assessment Data) 86,94 olarak açıklanmıştır. İki değerin ortalaması olan 86,8 Türkiye'nin IQ değeri olarak verilmiştir.
Bölgesel IQ değerleri
Richard Lynn, Caner Sakar ve Helen Cheng adlı akademisyenler tarafından 2015 senesinde yayımlanmış bir çalışma Türkiye'deki bölgesel zekâ seviyesi, gelir ve sosyal farklılıkları incelemiştir. Çalışma, 12 adet olan birinci derece Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri'ne göre zekâ seviyesinin ülkedeki dağılımını analiz etmiştir. Zekâ seviyesi göstergesi olarak IQ testleri ile yüksek oranda korelasyon içeren (r= .91) 2012 Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) sınavı sonuçları kullanılmıştır. Bu sonuçlar Birleşik Krallık'ın PISA sonucunu temel alan bir sisteme göre puanlandırılmıştır. Bu sistemde Birleşik Krallık'ın ortalama 502 olan PISA değeri 100 IQ olarak ele alınmış, Türkiye'nin bölgeleri de bu değer ile karşılaştırılmış ve puanlandırılmıştır.
Araştırmaya göre Batı Türkiye en yüksek zekâ seviyesine sahip olup, doğu bölgelere doğru gidildiği takdirde zekâ seviyesinde genellikle bir düşüş trendi gözlemlenmektedir. Bölgelerin zekâ seviyesi değerleri y. 98 ile 86 arasında değişmektedir. Batı Marmara (97.7), Doğu Marmara (97.4) ve Orta Anadolu (97.3) bölgeleri en yüksek IQ değerlerine sahip olmaktadır. Bu bölgeleri sırasıyla Ege (96.3), Batı Anadolu (95.9), İstanbul (95.2), Doğu Karadeniz (94), Akdeniz (93.7), Batı Karadeniz (91.9) ve Kuzeydoğu Anadolu (91.9) takip etmektedir. Ortadoğu Anadolu (87.3) ve Güneydoğu Anadolu (86.3) IQ seviyesi açısından en düşük bölgeleri oluşturmaktadır. Zekâ seviyesi ve enlem arasında istatistiksel açıdan anlamlı (r= .81) bir ilişki söz konusudur. Kuzey-güney aksını kapsayan boylam ve zekâ seviyesi arasında da bir ilişki (r= .35) vardır, ancak bu korelasyon istastistiksel olarak anlamlı değildir. En düşük ve en yüksek bölgesi arasında 11.4 puan farkı olan Türkiye, bölgesel zekâ seviyesi farkı açısından İtalya (11 puan) ve Amerika Birleşik Devletleri (10.1 puan) ile benzer bulunmuştur.
Bu bölgesel farklar çeşitli korelasyonlara sahiptir. Bölgenin doğurganlık hızı (r= .89), Kürt nüfus oranı (r= .87) ve bebek ölüm hızı (r= .80) zekâ seviyesi hususunda istatistiksel açıdan anlamlı negatif korelasyona sahip faktörleri oluşturmaktadır. Yükseköğretime Geçiş Sınavı başarısı (r= .87) ve kişi başına düşen gelir (r= .81) ile daha düşük oranda yüksek öğretim mezunu olmak (r= .61) istatistiksel açıdan anlamlı pozitif korelasyona sahip faktörlerdir. Doğurganlık ve zekâ seviyesinin arasındaki bu ilişki yol açmaktadır. Dünyanın pek çok ülkesinde disjenik doğruganlık trendi gözlemlenmektedir.
Bölgesel farklılıkların nedeni üzerine teoriler
Göç
Batı Anadolu'nun genel yüksek IQ seviyesinde iç göçün önemli bir faktör olduğu öne sürülmüş ve bu iki değişkenin ilişkili olduğu (r= .66) tespit edilmiştir. Lynn et al., daha fakir orta ve doğu bölgelerinden zengin Batı'daki liman şehirlerine tarihî bir göç trendi olduğuna değinmiştir. Bazı göçmen gruplarının (Güney ABD'deki siyahiler, İskoçlar), göç ettikleri anayurtlarındaki ortalama zekâ seviyesinden daha yüksek sonuçlara sahip oldukları bulunmuştur. Bu, göç eden kişinin göç etmesinin getireceği avantajları görmesi ve göç etmek için yeterli kaynaklara sahip olması için yüksek bir IQ'ya sahip olması gerekliliğine bağlanmıştır.
Lynn et al., Orta Anadolu'daki görece yüksekte yer alan değerleri başkentlerin yüksek IQ değerine sahip bireyleri çektiğini savunarak Türkiye'nin başkenti Ankara'nın varlığı ile bağdaşlaştırmıştır. Fransa ile Birleşik Krallık'ta da en yüksek IQ ortalamaları başkent bölgesinde bulunmaktadır.
Ekonomik faktörler
Çalışmada Doğu'daki bölgelerin genellikle daha düşük çıkmasının nedenleri arasında birkaç teori öne sürülmüştür. Bunlardan biri, dağlık olan arazi yapısının bölgeye erişimi zorlaştırdığını ve bunun sonucunda zekâ seviyesi ile ilişkili ekonomik ve eğitimsel faktörlerin olumsuz yönde etkilendiğidir.
Göçmen toplulukları
Bu alt başlığın genişletilmesi gerekiyor. Sayfayı düzenleyerek yardımcı olabilirsiniz. |
Günümüzde Avrupa başta olmak üzere pek çok ülkede Türkiye'den gelen göçmenler tarafından Türk ve Kürt diasporaları oluşturulmuştur. 2001 tarihli Hollanda'da yürütülmüş bir çalışma zekâ seviyeleri ile Hollandalılarınkini karşılaştırmıştır. Temel değer olarak ortalama Hollandalı IQ değeri alınmış ve bu değer 100 olarak belirlenmiş, Türkiye ve Fas kökenli ortalama bir göçmenin IQ değerinin 78'e (2004'teki çalışmaya göre 81'e) tekabül ettiği bulunmuştur. Bu değer bu iki ülkenin 90 ve 85 olan ulusal zekâ seviyelerinin altında yer almakta olup, Türkiye kökenli göçmen topluluklarında zekâ seviyesi açısından bir negatif seçiciliğe işaret etmektedir.
J. te Nijenhuis et al., 1960 ve 1970'lerde Avrupa'ya göç etmiş Türk göçmen topluluklarının Anadolu'daki az gelişmiş yerlerden vasıfsız işçi olarak geldiğini ve bu yüzden anayurtlarının ortalama zekâ seviyelerinden düşük performans sergilediklerini öne sürmüştür. İkinci nesil göçmenler birinci nesil olanları ile karşılaştırıldıklarında yaklaşık 12.6 (dilsel testlerde 9.8) puanlık bir IQ artışı gözlemlenmiştir.
Flynn etkisi
Bir İnsan Çiz testi
Kağıtçıbaşı ve Biricik'in 2011 yılında Türkiye'de 1977 ve 2010 yılları arasındaki zekâ seviyesi gelişimini irdeleyen bir çalışma yayımlamıştır. Bu araştırma Goodenough Bir İnsan Çiz testini (Draw-a-Person test, DAP) kullanmıştır. Bu test, testi alan kişiden bir insan resmi çizmesi ve bu çizimin puanlanarak kişiye bir IQ skoru tayin edilmesi ile gerçekleştirilmektedir. İki çalışma da Bursa şehrindeki 258 5. sınıf öğrencisini kullanmış olup, köy (en düşük sosyoekonomik gelişme), düşük sınıf mahalle (orta düzey SEG) ve orta sınıf mahalle (en yüksek SEG) olmak üzere üç farklı grup incelenmiştir. Çalışma, 1977 ile 2010 yılları arasında IQ değerlerinde toplamda 5.24'lük (onyıl başına 1.59) bir artışın yaşandığını ortaya koymaktadır. IQ artışı özellikle de 1977 sonuçlarına göre düşük IQ seviyeli grupların bulunduğu köy ve düşük sınıf şehiriçi mahallelerde gözlemlenmiştir.
Rindermann, Schott ve Baumeister Kağıtçıbaşı ve Biricik'in çalışmalarını Türkiye'nin şehirleşmesini hesaba katarak revize etmişler ve IQ artışının onyıl başına 3.52 puan olduğunu bulmuşlardır. Lynn, Sakar ve Cheng'e göre PISA testleri göz önüne alındığında Türkiye'de 2003 ve 2012 yılları arasında yaklaşık 5 puanlık bir IQ artışı yaşanmıştır.
Wechsler Çocuklar için Zekâ Ölçeği
2014'te 'nde yayımlanmış bir çalışma yaşları 6 ile 16 arasında değişen 87 Ankaralı çocuğun Wechsler Çocuklar için Zekâ Ölçeği (WÇZÖ-R ile WÇZÖ-IV) puanlarını incelemiştir. Çalışmada Türkiye'de norm değeri 1984'te oluşturulmuş WÇZÖ-R testi ile norm değeri 2012 verileriyle oluşturulmuş WÇZÖ-IV testleri kullanılmıştır. Denekler iki ay ara ile iki teste de tabi tutulmuştur. Deneklerin WÇZÖ-R değerlerinin, 1984 norm grubunun birinci standart sapmasının pozitif ucunda yer alarak norm değerinden yüksek bir puan olduğu, ancak WÇZÖ-IV norm değerleriyle karşılaştırıldığında güven aralığı içerisinde yer aldığı tespit edilmiştir. Çalışma örnekleminde IQ puanı artışının 29 yıllık zaman dilimi için yaklaşık 10 puan olduğu belirlenmiştir. Çalışmanın sonuçları Flynn’in Amerika ve Avrupa örneklemlerinde elde ettiği bulgularla örtüşmektedir. Bir diğer önemli bulgu ise ve puanlarındaki yükselmenin farklı olmasıdır. WÇZÖ testlerinde akıcı zekâyı temsil eden "Performans Puan Zeka Bölümü"nde kristal zekâyı temsil eden "Sözel Puan Zekâ Bölümü"ndeki artışa kıyasla iki kat artış yaşanmıştır. Bu veriler de Flynn tarafından ortaya konan çalışmalarla örtüşmektedir.
Daha önce WÇZÖ-R testinin 1984'te 100 olarak belirlenmiş normuna karşı 120 üzeri puan alarak "üstün yetenekli" olarak sınıflandırılmış 50 çocuğa WÇZÖ-IV testinin uygulanmasını kapsayan 2017 tarihli bir çalışma bu çocukların WÇZÖ-IV'den WÇZÖ-R'ye kıyasla ortalama olarak yaklaşık 6 puan daha az aldığını ortaya koymuştur. Bu fark özellikle performans bölümü ile WÇZÖ-IV muadili algısal akıl yürütme bölümü arasında 15 puanı aşmıştır. Farkın nedeni olarak Flynn etkisinin yol açtığı doğal IQ artışı sonucunda normu 1984 verilerine dayanan bir testten, normu 2012 verilerine dayanan teste kıyasla daha yüksek bir puan almanın daha kolay olması verilmiştir. WÇZÖ-R testi yerine WÇZÖ-IV testi kullanıldığı takdirde önceden "üstün yetenekli" olarak sınıflandırılmış bazı çocukların bu kategoride sınıflandırılamayacağını tespit eden çalışma "üstün yetenekli" bireylerin tespiti için WÇZÖ-R'nin güncel bir test olamayacağı savunmuş ve WÇZÖ-IV’ün kullanılmasının daha sağlıklı ve yararlı olduğunu belirtmiştir.Muş'ta dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu tanısı konmuş bireylerin WÇZÖ-R ve WÇZÖ-IV skorlarındaki farklılığı inceleyen başka bir çalışma da Türkiye'deki Flynn etkisine kanıt olarak sunulmaktadır.
Ayrıca bakınız
Notlar
Kaynakça
- ^ a b Lynn, Richard; Vanhanen, Tatu; Stuart, M. (2002). IQ and the Wealth of Nations (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ISBN . 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
- ^ Kagitcibasi, C. (1972). Application of the D-48 test in Turkey. In L. J. Cronbach and P. J. D. Drenth (Eds.), Mental Tests and Cultural Adaptation. The Hague: Mouton.
- ^ Ucman, P. (1972). A normative study of the Goodenough-Harris test on a Turkish sample. In L. J. Cronbach and P. J. D. Drenth (Eds.), Mental Tests and Cultural Adaptation. The Hague: Mouton.
- ^ Richard., Lynn, (2006). IQ and global inequality. Washington Summit Publishers. ISBN . OCLC 261200394.
- ^ Sahin, N. and Duzen, E. (1994) Turkish standardisation of Raven's SPM. Proceedings of the 23rd International Congress of Applied Psychology, Madrid.
- ^ a b c d e f g h Lynn, Richard; Sakar, Caner; Cheng, Helen (2015). "Regional differences in intelligence, income and other socio-economic variables in Turkey". Intelligence. 50: 144-149. doi:10.1016/j.intell.2015.03.006. ISSN 0160-2896.
- ^ malumatfurusorg (22 Ocak 2023). . Malumatfuruş. 22 Ocak 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.
- ^ . www.ulsterinstitute.org. 19 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.
- ^ TE NIJENHUIS, JAN; VAN DER FLIER, HENK (2001). "GROUP DIFFERENCES IN MEAN INTELLIGENCE FOR THE DUTCH AND THIRD WORLD IMMIGRANTS". Journal of Biosocial Science. 33 (3): 469-475. doi:10.1017/s0021932001004692. ISSN 0021-9320.
- ^ te Nijenhuis, Jan; de Jong, Mart-Jan; Evers, Arne; van der Flier, Henk (2004). "Are cognitive differences between immigrant and majority groups diminishing?". European Journal of Personality. 18 (5): 405-434. doi:10.1002/per.511. ISSN 0890-2070.
- ^ Kagitcibasi, Cigdem; Biricik, Duygu (2011). "Generational gains on the Draw-a-Person IQ scores: A three-decade comparison from Turkey". Intelligence. 39 (5): 351-356. doi:10.1016/j.intell.2011.06.001. ISSN 0160-2896.
- ^ Rindermann, Heiner; Schott, Tobias; Baumeister, Antonia E.E. (2013). "FLynn effect in Turkey: A comment on Kagitcibasi and Biricik (2011)". Intelligence. 41 (3): 178-180. doi:10.1016/j.intell.2013.02.003. ISSN 0160-2896.
- ^ a b Uluç, Sait; Korkmaz, Burcu; Şahin, Özge (2014). "Reconsideration of Flynn Effect in a Turkish Sample: A Comparison between WISC-R and WISC-IV IQ Scores". TURK PSIKOLOJI DERGISI. 29 (73). ISSN 1300-4433. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.
- ^ Erden, Hatice Gülsen; Çelik, Cihat; Yiğit, İbrahim (2017). "Üstün Yetenekli Çocuklarda WÇZÖ-R ve WÇZÖ-IV* Zekâ Puanlarının Karşılaştırılması" (PDF). Türk Psikoloji Dergisi. 32 (79): 80-94. ISSN 1300-4433.
- ^ CELIK, Cihat; ERDEN, Gulsen; OZMEN, Sevim; TURAL HESAPCIOGLU, Selma (2016). "The Comparison of Two Edition of Wechsler Intelligence Scales for Children and Assessment of Reading Skills in Attention Deficit and Hyperactivity Disorder: A Preliminary Study" (PDF). Turkish Journal of Psychiatry. doi:10.5080/u13637. ISSN 1300-2163. 5 Şubat 2023 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 5 Şubat 2023.
Konuyla ilgili yayınlar
- . W. Peters. 1943. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Wood, M. M. (1929). Mental test findings with Armenian, Turkish, Greek and Bulgarian subjects. Journal of Applied Psychology, 13(3), 266–273.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Turkiye nin zeka seviyesi Turkiye de yasayan kisilerin IQ degerlerinin olculmesi ve ortalanmasi ile elde edilen uzerine cesitli calismalar yurutulmus bir konudur Richard Lynn ve Tatu Vanhanen in Turkiye den elde edilmis cesitli zeka testi verilerini inceleyen arastirmalarinda 86 ile 90 arasinda degisen farkli degerler bulunmustur 2015 tarihli bir calisma Turkiye nin IQ degerini zeka testleriyle yuksek korelasyonlu Uluslararasi Ogrenci Degerlendirme Programi testlerini baz alarak hesaplamis ve Birlesik Krallik in degeriyle kiyaslayarak zeka seviyesini 94 olarak belirlemistir Lynn Saker ve Cheng e gore Turkiye nin NUTS 1 bolgelerindeki IQ dagilimi 100 puan Birlesik Krallik in ortalamasini temsil eder Buna karsin IQ degerleri ulke icerisinde ekonomik cografi sosyal ve demografik faktorlere gore buyuk degisiklik gostermektedir Turkiye nin ortalama IQ sunu 94 belirlemis calisma baz alindigi takdirde en yuksek zeka seviyesine ait bolgeyi y 98 puanla Bati Marmara en dusuk seviyeye sahip bolgeyi ise y 86 puanla Guneydogu Anadolu olusturmaktadir Bu bolgesel farklari aciklamak icin cesitli teoriler one surulmustur Yurutulmus bazi calismalar genel Turk toplumunda Flynn etkisinin goruldugune isaret etmekte olup ulkenin IQ seviyesinde artis meydana gelmektedir Bu artis ozellikle onceden dusuk IQ seviyesine sahip oldugu kaydedilmis dusuk gelirli topluluklarda gozlemlenmektedir Kagitcibasi ve Biricik 1977 ve 2010 yillari arasinda Bursa nin zeka seviyesinde onyil basina 1 59 puanlik bir artis kaydetmislerdir Turkiye nin sehirlesmesi hesaba katildiginda onyil basina 3 52 puanlik bir zeka artisi gorulmektedir WCZO R ile WCZO IV testlerinden elde edilen puan farkliliklari da Flynn etkisine kanit olusturmaktadir Ulusal IQUlkelerin ortalama IQ lari Lynn amp Vanhanen 2006 Lynn 2006 basimi eserinde Kagitcibasi nin 1972 tarihli calismasindaki domino taslarinin mantiga dayali dizimini kapsayan verilerini kullanarak donemin Birlesik Krallik verileriyle kiyaslamis ve Turkiye nin IQ sunun bu baglamda 84 oldugu sonucuna ulasmistir Ayni sene yayimlanmis Ucman in Goodenough Harris testinin Bir Insan Ciz testi karsilastirmali verileri ise 96 IQ sonucunu vermektedir Lynn ve Vanhanen in 2002 de yayimlanan IQ and the Wealth of Nations kitabina gore Turkiye nin IQ degeri 90 dir Lynn ve Vanhanen ulkenin IQ degerini hesaplamak icin Savas ve Sahin tarafindan 1994 te yayimlanan bir calismayi kullanmistir Bu calisma Raven testi olarak da bilinen nin SPM Turkiye nin farkli bolgelerinden yaslari 6 ile 15 arasinda degisen 2 277 cocuga uygulanmasi ile elde edilen verileri icermistir Bu verilerin Birlesik Krallik in norm degerine uyarlanmasiyla 93 IQ degeri elde edilmistir Buna karsin Savas ve Sahin in verileri 1992 yilina Birlesik Krallik in verileri ise 1979 yilina ait oldugu icin zaman farki goz onunde bulundurularak 93 degerinin 90 olmasi uygun gorulmustur Turkiye nin komsularindan Yunanistan 92 Bulgaristan 93 Gurcistan 93 Ermenistan 93 Azerbaycan 87 Iran 84 Irak 87 ve Suriye 87 degerlerine sahiptir Turkiye Israil den sonra Orta Dogu da en yuksek skora sahiptir Lynn Turkiye deki bolgesel farkliliklari inceledigi 2015 tarihli calismasinda Turkiye nin Uluslararasi Ogrenci Degerlendirme Programi PISA sonuclarini baz alan bir zeka seviyesi olcutu kullanmis ve Birlesik Krallik in sonuclarini temel alan bir puanlama gelistirmistir Bu calismaya gore Birlesik Krallik in ortalama zeka seviyesi 100 olarak belirlendigi takdirde Turkiye nin IQ su 94 olmaktadir 2019 da yayimlanan da Duzen in 2008 SPM verileri kullanilarak Turkiye nin IQ su 89 6 BK nin degeri 100 olarak alindiginda olarak belirlenmistir Bu deger iki veri havuzunun farkli tarihleri esas almasindan dogan Flynn etkisi hesaba katilarak duzeltildiginde 86 66 olmaktadir Bu degere ek olarak ulkenin PISA 2003 2015 TIMSS 1999 2007 2015 ve 2001 skor ortalamalarinin karsilastirilmali degerlendirilmesiyle olusturulmus SAS IQ School Assessment Data 86 94 olarak aciklanmistir Iki degerin ortalamasi olan 86 8 Turkiye nin IQ degeri olarak verilmistir Bolgesel IQ degerleriRichard Lynn Caner Sakar ve Helen Cheng adli akademisyenler tarafindan 2015 senesinde yayimlanmis bir calisma Turkiye deki bolgesel zeka seviyesi gelir ve sosyal farkliliklari incelemistir Calisma 12 adet olan birinci derece Turkiye Istatistiki Bolge Birimleri ne gore zeka seviyesinin ulkedeki dagilimini analiz etmistir Zeka seviyesi gostergesi olarak IQ testleri ile yuksek oranda korelasyon iceren r 91 2012 Uluslararasi Ogrenci Degerlendirme Programi PISA sinavi sonuclari kullanilmistir Bu sonuclar Birlesik Krallik in PISA sonucunu temel alan bir sisteme gore puanlandirilmistir Bu sistemde Birlesik Krallik in ortalama 502 olan PISA degeri 100 IQ olarak ele alinmis Turkiye nin bolgeleri de bu deger ile karsilastirilmis ve puanlandirilmistir Arastirmaya gore Bati Turkiye en yuksek zeka seviyesine sahip olup dogu bolgelere dogru gidildigi takdirde zeka seviyesinde genellikle bir dusus trendi gozlemlenmektedir Bolgelerin zeka seviyesi degerleri y 98 ile 86 arasinda degismektedir Bati Marmara 97 7 Dogu Marmara 97 4 ve Orta Anadolu 97 3 bolgeleri en yuksek IQ degerlerine sahip olmaktadir Bu bolgeleri sirasiyla Ege 96 3 Bati Anadolu 95 9 Istanbul 95 2 Dogu Karadeniz 94 Akdeniz 93 7 Bati Karadeniz 91 9 ve Kuzeydogu Anadolu 91 9 takip etmektedir Ortadogu Anadolu 87 3 ve Guneydogu Anadolu 86 3 IQ seviyesi acisindan en dusuk bolgeleri olusturmaktadir Zeka seviyesi ve enlem arasinda istatistiksel acidan anlamli r 81 bir iliski soz konusudur Kuzey guney aksini kapsayan boylam ve zeka seviyesi arasinda da bir iliski r 35 vardir ancak bu korelasyon istastistiksel olarak anlamli degildir En dusuk ve en yuksek bolgesi arasinda 11 4 puan farki olan Turkiye bolgesel zeka seviyesi farki acisindan Italya 11 puan ve Amerika Birlesik Devletleri 10 1 puan ile benzer bulunmustur Bu bolgesel farklar cesitli korelasyonlara sahiptir Bolgenin dogurganlik hizi r 89 Kurt nufus orani r 87 ve bebek olum hizi r 80 zeka seviyesi hususunda istatistiksel acidan anlamli negatif korelasyona sahip faktorleri olusturmaktadir Yuksekogretime Gecis Sinavi basarisi r 87 ve kisi basina dusen gelir r 81 ile daha dusuk oranda yuksek ogretim mezunu olmak r 61 istatistiksel acidan anlamli pozitif korelasyona sahip faktorlerdir Dogurganlik ve zeka seviyesinin arasindaki bu iliski yol acmaktadir Dunyanin pek cok ulkesinde disjenik dogruganlik trendi gozlemlenmektedir Bolgesel farkliliklarin nedeni uzerine teoriler Goc Bati Anadolu nun genel yuksek IQ seviyesinde ic gocun onemli bir faktor oldugu one surulmus ve bu iki degiskenin iliskili oldugu r 66 tespit edilmistir Lynn et al daha fakir orta ve dogu bolgelerinden zengin Bati daki liman sehirlerine tarihi bir goc trendi olduguna deginmistir Bazi gocmen gruplarinin Guney ABD deki siyahiler Iskoclar goc ettikleri anayurtlarindaki ortalama zeka seviyesinden daha yuksek sonuclara sahip olduklari bulunmustur Bu goc eden kisinin goc etmesinin getirecegi avantajlari gormesi ve goc etmek icin yeterli kaynaklara sahip olmasi icin yuksek bir IQ ya sahip olmasi gerekliligine baglanmistir Lynn et al Orta Anadolu daki gorece yuksekte yer alan degerleri baskentlerin yuksek IQ degerine sahip bireyleri cektigini savunarak Turkiye nin baskenti Ankara nin varligi ile bagdaslastirmistir Fransa ile Birlesik Krallik ta da en yuksek IQ ortalamalari baskent bolgesinde bulunmaktadir Ekonomik faktorler Calismada Dogu daki bolgelerin genellikle daha dusuk cikmasinin nedenleri arasinda birkac teori one surulmustur Bunlardan biri daglik olan arazi yapisinin bolgeye erisimi zorlastirdigini ve bunun sonucunda zeka seviyesi ile iliskili ekonomik ve egitimsel faktorlerin olumsuz yonde etkilendigidir Gocmen topluluklariBu alt basligin genisletilmesi gerekiyor Sayfayi duzenleyerek yardimci olabilirsiniz Gunumuzde Avrupa basta olmak uzere pek cok ulkede Turkiye den gelen gocmenler tarafindan Turk ve Kurt diasporalari olusturulmustur 2001 tarihli Hollanda da yurutulmus bir calisma zeka seviyeleri ile Hollandalilarinkini karsilastirmistir Temel deger olarak ortalama Hollandali IQ degeri alinmis ve bu deger 100 olarak belirlenmis Turkiye ve Fas kokenli ortalama bir gocmenin IQ degerinin 78 e 2004 teki calismaya gore 81 e tekabul ettigi bulunmustur Bu deger bu iki ulkenin 90 ve 85 olan ulusal zeka seviyelerinin altinda yer almakta olup Turkiye kokenli gocmen topluluklarinda zeka seviyesi acisindan bir negatif secicilige isaret etmektedir J te Nijenhuis et al 1960 ve 1970 lerde Avrupa ya goc etmis Turk gocmen topluluklarinin Anadolu daki az gelismis yerlerden vasifsiz isci olarak geldigini ve bu yuzden anayurtlarinin ortalama zeka seviyelerinden dusuk performans sergilediklerini one surmustur Ikinci nesil gocmenler birinci nesil olanlari ile karsilastirildiklarinda yaklasik 12 6 dilsel testlerde 9 8 puanlik bir IQ artisi gozlemlenmistir Flynn etkisiBir Insan Ciz testi Kagitcibasi ve Biricik in 2011 yilinda Turkiye de 1977 ve 2010 yillari arasindaki zeka seviyesi gelisimini irdeleyen bir calisma yayimlamistir Bu arastirma Goodenough Bir Insan Ciz testini Draw a Person test DAP kullanmistir Bu test testi alan kisiden bir insan resmi cizmesi ve bu cizimin puanlanarak kisiye bir IQ skoru tayin edilmesi ile gerceklestirilmektedir Iki calisma da Bursa sehrindeki 258 5 sinif ogrencisini kullanmis olup koy en dusuk sosyoekonomik gelisme dusuk sinif mahalle orta duzey SEG ve orta sinif mahalle en yuksek SEG olmak uzere uc farkli grup incelenmistir Calisma 1977 ile 2010 yillari arasinda IQ degerlerinde toplamda 5 24 luk onyil basina 1 59 bir artisin yasandigini ortaya koymaktadir IQ artisi ozellikle de 1977 sonuclarina gore dusuk IQ seviyeli gruplarin bulundugu koy ve dusuk sinif sehirici mahallelerde gozlemlenmistir Rindermann Schott ve Baumeister Kagitcibasi ve Biricik in calismalarini Turkiye nin sehirlesmesini hesaba katarak revize etmisler ve IQ artisinin onyil basina 3 52 puan oldugunu bulmuslardir Lynn Sakar ve Cheng e gore PISA testleri goz onune alindiginda Turkiye de 2003 ve 2012 yillari arasinda yaklasik 5 puanlik bir IQ artisi yasanmistir Wechsler Cocuklar icin Zeka Olcegi 2014 te nde yayimlanmis bir calisma yaslari 6 ile 16 arasinda degisen 87 Ankarali cocugun Wechsler Cocuklar icin Zeka Olcegi WCZO R ile WCZO IV puanlarini incelemistir Calismada Turkiye de norm degeri 1984 te olusturulmus WCZO R testi ile norm degeri 2012 verileriyle olusturulmus WCZO IV testleri kullanilmistir Denekler iki ay ara ile iki teste de tabi tutulmustur Deneklerin WCZO R degerlerinin 1984 norm grubunun birinci standart sapmasinin pozitif ucunda yer alarak norm degerinden yuksek bir puan oldugu ancak WCZO IV norm degerleriyle karsilastirildiginda guven araligi icerisinde yer aldigi tespit edilmistir Calisma ornekleminde IQ puani artisinin 29 yillik zaman dilimi icin yaklasik 10 puan oldugu belirlenmistir Calismanin sonuclari Flynn in Amerika ve Avrupa orneklemlerinde elde ettigi bulgularla ortusmektedir Bir diger onemli bulgu ise ve puanlarindaki yukselmenin farkli olmasidir WCZO testlerinde akici zekayi temsil eden Performans Puan Zeka Bolumu nde kristal zekayi temsil eden Sozel Puan Zeka Bolumu ndeki artisa kiyasla iki kat artis yasanmistir Bu veriler de Flynn tarafindan ortaya konan calismalarla ortusmektedir Daha once WCZO R testinin 1984 te 100 olarak belirlenmis normuna karsi 120 uzeri puan alarak ustun yetenekli olarak siniflandirilmis 50 cocuga WCZO IV testinin uygulanmasini kapsayan 2017 tarihli bir calisma bu cocuklarin WCZO IV den WCZO R ye kiyasla ortalama olarak yaklasik 6 puan daha az aldigini ortaya koymustur Bu fark ozellikle performans bolumu ile WCZO IV muadili algisal akil yurutme bolumu arasinda 15 puani asmistir Farkin nedeni olarak Flynn etkisinin yol actigi dogal IQ artisi sonucunda normu 1984 verilerine dayanan bir testten normu 2012 verilerine dayanan teste kiyasla daha yuksek bir puan almanin daha kolay olmasi verilmistir WCZO R testi yerine WCZO IV testi kullanildigi takdirde onceden ustun yetenekli olarak siniflandirilmis bazi cocuklarin bu kategoride siniflandirilamayacagini tespit eden calisma ustun yetenekli bireylerin tespiti icin WCZO R nin guncel bir test olamayacagi savunmus ve WCZO IV un kullanilmasinin daha saglikli ve yararli oldugunu belirtmistir Mus ta dikkat eksikligi ve hiperaktivite bozuklugu tanisi konmus bireylerin WCZO R ve WCZO IV skorlarindaki farkliligi inceleyen baska bir calisma da Turkiye deki Flynn etkisine kanit olarak sunulmaktadir Ayrica bakinizUlkelere gore IQNotlar Turkiye ve Iran in ortalamasi alinarak bulunmustur Irak ve Lubnan in ortalamasi alinarak bulunmustur Kaynakca a b Lynn Richard Vanhanen Tatu Stuart M 2002 IQ and the Wealth of Nations Ingilizce Greenwood Publishing Group ISBN 978 0 275 97510 4 21 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Ekim 2020 Kagitcibasi C 1972 Application of the D 48 test in Turkey In L J Cronbach and P J D Drenth Eds Mental Tests and Cultural Adaptation The Hague Mouton Ucman P 1972 A normative study of the Goodenough Harris test on a Turkish sample In L J Cronbach and P J D Drenth Eds Mental Tests and Cultural Adaptation The Hague Mouton Richard Lynn 2006 IQ and global inequality Washington Summit Publishers ISBN 978 1 59368 025 1 OCLC 261200394 Sahin N and Duzen E 1994 Turkish standardisation of Raven s SPM Proceedings of the 23rd International Congress of Applied Psychology Madrid a b c d e f g h Lynn Richard Sakar Caner Cheng Helen 2015 Regional differences in intelligence income and other socio economic variables in Turkey Intelligence 50 144 149 doi 10 1016 j intell 2015 03 006 ISSN 0160 2896 malumatfurusorg 22 Ocak 2023 Malumatfurus 22 Ocak 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Subat 2023 www ulsterinstitute org 19 Mayis 2019 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Subat 2023 TE NIJENHUIS JAN VAN DER FLIER HENK 2001 GROUP DIFFERENCES IN MEAN INTELLIGENCE FOR THE DUTCH AND THIRD WORLD IMMIGRANTS Journal of Biosocial Science 33 3 469 475 doi 10 1017 s0021932001004692 ISSN 0021 9320 te Nijenhuis Jan de Jong Mart Jan Evers Arne van der Flier Henk 2004 Are cognitive differences between immigrant and majority groups diminishing European Journal of Personality 18 5 405 434 doi 10 1002 per 511 ISSN 0890 2070 Kagitcibasi Cigdem Biricik Duygu 2011 Generational gains on the Draw a Person IQ scores A three decade comparison from Turkey Intelligence 39 5 351 356 doi 10 1016 j intell 2011 06 001 ISSN 0160 2896 Rindermann Heiner Schott Tobias Baumeister Antonia E E 2013 FLynn effect in Turkey A comment on Kagitcibasi and Biricik 2011 Intelligence 41 3 178 180 doi 10 1016 j intell 2013 02 003 ISSN 0160 2896 a b Uluc Sait Korkmaz Burcu Sahin Ozge 2014 Reconsideration of Flynn Effect in a Turkish Sample A Comparison between WISC R and WISC IV IQ Scores TURK PSIKOLOJI DERGISI 29 73 ISSN 1300 4433 5 Subat 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Subat 2023 Erden Hatice Gulsen Celik Cihat Yigit Ibrahim 2017 Ustun Yetenekli Cocuklarda WCZO R ve WCZO IV Zeka Puanlarinin Karsilastirilmasi PDF Turk Psikoloji Dergisi 32 79 80 94 ISSN 1300 4433 CELIK Cihat ERDEN Gulsen OZMEN Sevim TURAL HESAPCIOGLU Selma 2016 The Comparison of Two Edition of Wechsler Intelligence Scales for Children and Assessment of Reading Skills in Attention Deficit and Hyperactivity Disorder A Preliminary Study PDF Turkish Journal of Psychiatry doi 10 5080 u13637 ISSN 1300 2163 5 Subat 2023 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 5 Subat 2023 Konuyla ilgili yayinlar W Peters 1943 18 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Wood M M 1929 Mental test findings with Armenian Turkish Greek and Bulgarian subjects Journal of Applied Psychology 13 3 266 273