Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I. Elizabeth (7 Eylül 1533 - 24 Mart 1603), 17 Kasım 1558'den 1603'teki ölümüne kadar İngiltere ve İrlanda Kraliçesi idi. Bazen Bakire Kraliçe olarak da anılan Elizabeth, Tudor Hanedanı'nın beş hükümdarının sonuncusudur.
| I. Elizabeth | |
|---|---|
 I. Elizabeth (y. 1575) | |
| İngiltere ve İrlanda Kraliçesi | |
| Hüküm süresi | 17 Kasım 1558 – 24 Mart 1603 (44 yıl, 4 ay ve 7 gün) |
| Taç giymesi | 15 Ocak 1559 |
| Önce gelen | I. Mary ve Philip |
| Sonra gelen | I. James |
| Doğum | 7 Eylül 1533 Greenwich, İngiltere |
| Ölüm | 24 Mart 1603 (69 yaşında) Surrey, İngiltere |
| Defin | 28 Nisan 1603 Westminster Abbey |
| Hanedan | Tudor |
| Babası | İngiltere Kralı VIII. Henry |
| Annesi | Anne Boleyn |
| Dini | İngiltere Kilisesi |
| İmza |  |
Elizabeth, Kral VIII. Henry ve idam edilen ikinci eşi Anne Boleyn'in kızıdır. Anne'in Henry ile olan evliliği feshedilmiş, Elizabeth ise gayrimeşru ilan edilmiştir. Üvey kardeşi VI. Edward, 1553'teki ölümüne kadar hüküm sürmüş, tahtı Leydi Jane Gray'e bırakarak iki üvey kız kardeşin, Katolik Mary ve genç Elizabeth'in taht üzerindeki iddialarını, kanunlara rağmen görmezden gelmiştir. Edward'ın vasiyeti görmezden gelinmiş ve yalnızca 9 gün sonra tahttan indirilen Leydi Jane Grey yerine Mary kraliçe ilan edilmiştir. Mary'nin saltanatı sırasında Elizabeth, Protestan isyancıları desteklediği şüphesiyle yaklaşık bir yıl hapsedilmiştir.
Üvey kız kardeşi Mary'nin 1558'deki ölümünün ardından Elizabeth tahta geçmiştir. Elizabeth, sonraları 1. ilan ettiği liderliğindeki bir grup kraliyet danışmanına büyük ölçüde güveniyordur. Elizabeth'in kraliçe olarak yaptığı ilk işlerinden biri, yöneticisi olduğu bir İngiliz Protestan Kilisesi kurmak olmuştur. Bu kilise zaman içinde günümüzdeki İngiltere Kilisesi'ne evrilmiştir. Elizabeth'in evlenip bir varis doğurması beklense de, çok sayıda taliplisi bulunmasına rağmen hiç evlenmemiştir. Ölümünün ardından tahtını uzaktan akrabası İskoçya Kralı VI. James devralarak Birleşik Krallık'ın temellerini atmıştır.
Elizabeth devlet işlerinde babasından ve üvey kardeşlerinden daha ölçülü ve ılımlıdır. Sloganlarından biri "video et taceo" idir ("Görüyorum ve sessiz kalıyorum"). Dini konularda nispeten hoşgörülü davranmış ve sistematik zulümden kaçınmıştır. Papa 1570'de onu gayrimeşru ilan ettikten ve Katolik halkının ona itaatten serbest bıraktıktan sonra, çeşitli komplolar ile canına kast edilmeye çalışılmışsa da, tüm bu planlar Francis Walsingham tarafından yönetilen, bakanlarının oluşturduğu gizli servisinin yardımıyla suya düşürülmüştür. Elizabeth her zaman dış ilişkilerde ihtiyatlı davranmıştır, Fransa ve İspanya gibi büyük güçlerle ittifaklar kurmuştur. Hollanda, Fransa ve İrlanda'daki bir dizi etkisiz, yetersiz kaynaklara sahip askerî harekâtı gönülsüzce desteklemiştir. 1580'lerin ortalarına gelindiğinde, İngiltere artık İspanya ile savaştan kaçınamamıştır.
Yaşlandıkça bekaretiyle ünlenmiştir. Etrafında günün portrelerinde, törenlerinde ve edebiyatında kutlanan bir kişilik kültü oluşmuştur. Elizabeth'in saltanatı Elizabeth devri olarak tanınmıştır. Bu dönem İngiliz tiyatrosu, William Shakespeare ve Christopher Marlowe başta olmak üzere birçok oyun yazarının, tiyatroyu geliştirmesiyle bilinir. Ayrıca bu dönem etkili olan Francis Drake ve Walter Raleigh gibi kaşiflerin kahramanlıkları efsaneleşmiştir. Saltanatının sonlarına doğru, bir dizi ekonomik ve askeri sorun popülerliğini zayıflatmıştır. Elizabeth, hükûmetin harap ve sınırlı olduğu ve komşu ülkelerdeki hükümdarların tahtlarını tehlikeye atan iç sorunlarla karşı karşıya kaldığı bir çağda etkileyici bir artist ("Gloriana") ve inatla ayaklarının üzerinde duran ("İyi Kraliçe Bess") biri olarak kabul edilmiştir. Üvey kardeşlerinin kısa saltanatlarından sonra, tahttaki 44 yılı krallık için istikrar sağlamış ve bir ulusal kimlik duygusunun oluşmasına yardımcı olmuştur.
İlk yılları
Elizabeth, 7 Eylül 1533 tarihinde Greenwich Sarayı'nda doğmuş ve babaannesi York'lu Elizabeth ile anneannesi Leydi Elizabeth Howard'ın adını almıştır. İngiltere Kralı VIII. Henry’nin hayatta kalan ikinci çocuğuydu. Annesi, VIII. Henry’nin ikinci eşi Anne Boleyn idi. Doğduğu sırada Elizabeth, İngiltere tahtının varisiydi. Üvey ablası Mary, bir erkek varis sahibi olmak ve Tudor halefiyetini sağlamak amacıyla, Henry, Mary'nin annesi Aragonlu Catherine ile evliliğini Anne ile evlenebilmek için feshettiğinde meşru bir varis olarak konumunu kaybetmişti. Elizabeth, 10 Eylül 1533 tarihinde vaftiz edildi ve vaftiz babaları Canterbury Başpiskoposu Thomas Cranmer ile Henry Courtenay, 1. Exeter Markisi; vaftiz anneleri ise Elizabeth Stafford, Norfolk Düşesi ile Margaret Wotton, Dorset Markizi idi.
Elizabeth, Aragonlu Catherine'in eceliyle ölümünden dört ay sonra, annesi 19 Mayıs 1536 tarihinde idam edildiğinde iki yıl sekiz aylıktı. Annesinin idamını takiben Elizabeth gayri meşru ilan edilerek taht sırasından çıkarılmıştı. Anne Boleyn’in idamından on bir gün sonra VIII. Henry Jane Seymour ile evlendi. Kraliçe Jane, tahtın tartışmasız varisi olan oğlu Edward'ın doğumundan kısa bir süre sonra ertesi yıl öldü. Elizabeth, üvey erkek kardeşinin sarayına yerleştirildi ve vaftiz töreninde vaftiz giysilerini taşıdı.
Elizabeth’in ilk mürebbiyesi Margaret Ryan, genç prenses hakkında “hayatımda gördüğüm en nazik çocuk” demiştir. Daha sonraları Catherine Champernowne, evlendikten sonraki adı Catherine "Kat" Ashley, 1537'de Elizabeth'in mürebbiyesi olarak atanmış ve 1565'teki ölümüne kadar Elizabeth'in dostu olarak kalmıştır. Champernowne, Elizabeth'e dört dil öğretmiştir: Fransızca, Felemenkçe, İtalyanca ve İspanyolca. William Grindal 1544'te mürebbisi olduğunda, Elizabeth İngilizce, Latince ve İtalyanca yazabiliyordu. Yetenekli ve becerikli bir eğitmen olan Grindal sayesinde Elizabeth Fransızca ve Yunanca da ilerledi. 12 yaşına geldiğinde, üvey annesi Catherine Parr'ın dini eserini İngilizceden İtalyanca, Latince ve Fransızcaya çevirmiş ve bu çalışmasını babasına Yeni Yıl hediyesi olarak vermiştir. Gençlik yıllarında ve yaşamı boyunca, Cicero'nun Pro Marcello'su, Boethius'un 'si (Felsefenin Tesellisi), Plutarhos'un bir incelemesi ve Tacitus'un Annales'i (Yıllıklar) da dahil olmak üzere çok sayıda klasik yazarın Latince ve Yunanca eserlerini çevirmiştir.
Grindal 1548'de öldükten sonra, Elizabeth eğitimine kardeşi Edward'ın mürebbisi, öğrenmenin ilgi çekici olması gerektiğine inanan sempatik bir öğretmen olan Roger Ascham ile devam etmiştir. Elizabeth'in eğitim hayatı ve gençlik yılları hakkındaki mevcut bilgiler büyük ölçüde Ascham'ın anılarından gelmektedir. Hayatının son dönemlerinde, yukarıda belirtilenlere ek olarak Galce, Keltçe, İskoçça ve İrlandaca da konuşabildiği düşünülmektedir. Venedik büyükelçisi 1603'te "[bu] dillere o kadar hakim ki her birini kendi ana dili gibi konuşabiliyor" demiştir. Tarihçi Mark Stoyle, ona muhtemelen Maliye Bakanı William Killigrew tarafından Keltçe öğretildiğini öne sürmektedir.
Thomas Seymour
Kral VIII. Henry 1547'de ölmüş ve Elizabeth'in üvey kardeşi VI. Edward, dokuz yaşında kral olmuştur. Henry'nin dul eşi Catherine Parr kısa süre sonra VI. Edward'ın amcası ve 1. Somerset Dükü Lord Protector Edward Seymour'un kardeşi Thomas Seymour, Sudeley'in 1. Baron Seymour'u ile evlenmiş; çift, genç Elizabeth'i Chelsea'deki evlerine almıştır. Orada Elizabeth, bazı tarihçilerin hayatının geri kalanında onu etkilediğine inandığı duygusal bir kriz yaşamıştır. Thomas Seymour, 14 yaşındaki Elizabeth'in geceleri odasına girerek genç prensese "dokunmuş", onu birçok şekilde taciz etmiştir. Elizabeth sabahları erkenden kalkarak ve Seymour'un rahatsız edici sabah ziyaretlerinden kaçınmak için etrafını hizmetçilerle kuşatmıştır. Parr, uygunsuz faaliyetleri yüzünden kocasıyla yüzleşmek yerine ona katılmış ve hatta bir keresinde Seymour genç prensesin siyah bir elbisesini "binlerce parçaya ayırırken" Elizabeth'i etkisiz hale getirmek için onu kollarından tutmuştur. Ancak Parr, eşini üvey kızını kucaklarken gördükten sonra bu duruma bir son vermiş, Elizabeth Mayıs 1548'de evlerinden yollanmıştır.
Thomas Seymour yine de kraliyet ailesini kontrol edebilmek için çeşitli oyunlar oynamaya devam etti ve kendisini Kral'ın şahsının mürebbisi olarak atamaya çalıştı. Parr, 5 Eylül 1548'de doğumdan sonra öldüğünde, Elizabeth'e olan ilgisi arttı; onunla evlenmek niyetindeydi. Elizabeth'in Seymour'a düşkün olan mürebbiyesi , Elizabeth'i onu kocası olarak almaya ikna etmeye çalışmış, Elizabeth'i Seymour'a yazmaya ve "karısının ölümü için onu teselli etmeye" ikna etmeye çabalamış olsa da Elizabeth, Thomas'ın eşinin ölümüne teselliye ihtiyaç duyacak kadar üzülmediğini iddia etmiştir.
Ocak 1549'da Seymour, kardeşi Somerset'i Lord Protector olarak görevden almak, Leydi Jane Gray'i Kral VI. Edward ile evlendirmek ve Elizabeth'i karısı olarak almak için komplo kurmak şüphesiyle tutuklanarak ve Londra Kalesi'ne hapsedilmiştir. Hatfield Evi'nde yaşayan Elizabeth hiçbir suçlamayı kabul etmemiş; prensesin inatçılığı, sorgucusu 'i çileden çıkarmıştır. Tyrwhitt "Yüzünden onun suçlu olduğunu görüyorum" demiştir. Seymour 20 Mart 1549’da idam edilmiştir.
Kraliçe Mary
Edward 6 Temmuz 1553 tarihinde öldüğünde ölümü gizli tutuldu ve 4 gün sonra yerine Jane Grey geçti. Aslında VIII. Henry'nin vasiyetine göre kraliçenin Mary olması gerekirken Edward veliahdı Jane Grey olarak seçti. İngiliz orduları Mary ve Elizabeth'in üstüne yürüdü. 9 gün sonra İngiliz orduları Mary'nin tarafına geçti. Mary tahta geçtiğinde Jane Grey, Guilford Dudley, Robert Dudley ve John Dudley kuleye kapatıldı. John Dudley vatan hainliği suçundan yargılandı ve idam edildi. Bundan birkaç ay sonra Protestan Lord Thomas Wyatt Elizabeth'in tahta geçmesini öngören bir anlaşmayı Kuleye kapatılan Jane Grey'in babası 'e sundu; fakat Henry Grey'in kızına bir şans daha verilmesini istemesi ve bu konuda ısrarcı olmasıyla yeniden Jane Grey'i tahta geçirmeyi amaçlayan bir ayaklanma başlatıldı. İsyanın bastırılmasının ardından kraliçe, Jane Grey'e Katolik olursa affedileceğini söyledi ama adanmış bir Protestan olan Jane Grey bu teklifi kabul etmedi. Babasının iktidar hırsı yüzünden kocası Guilford Dudley ile birlikte idam edildi. Bunun yanında Thomas Wyatt'ın Elizabeth'e yakınlığının bilinmesi isyanda Elizabeth'inde parmağı olduğu dedikodularına yol açtı, Prenses yargılandı ve ev hapsine mahkûm oldu. Bu isyandan sonra Mary'nin Protestan nefreti körüklendi ve ülke çapında Protestan avı başladı. Mary en yakınındakileri bile yargılatmaktan çekinmedi. Bu şekilde Mary ve Elizabeth'in arası iyice açıldı aralarında daha önce görülmemiş bir rekabet ve kıskançlık başladı. Mary aylar sonra İspanya Prensi Felipe ile evlendi. Birkaç ay içinde kraliçe hamilelik belirtileri göstermeye başladı. Halka kraliçenin hamile olduğu duyuruldu. Nisan 1555'te beklenen bebek bir türlü gelmiyordu. Daha sonradan gebeliğin yalancı gebelik veya yumurtalık kanseri olduğu anlaşıldı. Bu durum iki defa tekrarlandı. Kraliçe ile aralarındaki uçurumun artması ile sarayda daha fazla hor görülmeye başlanan Elizabeth çareyi İngiltere kral vekili ve Mary'nin kocası II. Felipe ile yakınlaşmakta buldu, bu şekilde sarayda ayrıcalıklarını yeniden kazandığı gibi II. Felipe'nin kraliçeden soğumasına da sebep oldu. Mary krallığa bir veliaht veremedi. Kendisinden sonra tahta Protestan bir prenses geçmesi olasılığı, yalancı hamilelikleri, kocasının kendinden uzaklaşmasının verdiği üzüntü ile o dönemde İngiltere'nin Büyük Britanya dışında bulunan kolonisi Calais'in Fransızlar ile yapılan savaş sonucu kaybedilmesi Mary'i yatağa düşürdü.
Kraliçelik dönemi
Kraliçe Mary 17 Kasım'da öldü ve yerine Protestan Prenses Elizabeth tahta geçti. Mary'nin kocası II. Felipe Elizabeth ile evlenmek istedi fakat Elizabeth'in çocukluk aşkı 'e olan zaafı yüzünden evlilik gerçekleşmedi. Elizabeth ilk olarak kiliselerde Mass ayininin uygulanmasını yasakladı, daha sonra kendini İngiltere kilisesinin yöneticisi seçtirdi ve ülkeyi yeniden Protestan döneme döndürdü. Bunun sonucu olarak birçok suikastla burun buruna geldi. Yakın koruması ve kraliyet muhafızları şefi Sir Francis Walsingham'ın uyguladığı politikalar sayesinde bu suikastlardan kurtuldu. Katolik İskoçya'ya karşı Protestan lordları destekledi, verdiği desteğin deşifre olmasının ardından İskoçya ile savaşa girdi. Bu dönemde İskoçya'nın başında Elizabeth'in babası VIII. Henry'nin kız kardeşi Margaret Tudor'un küçük torunu Mary Stuart vardı. Fransa'nın ölen kralının ardından Mary Stuart'ın annesi 'in hanedanın başına geçmesinin ardından Fransa, İngiltere'yi işgal planlarına girişti. Fransa gibi büyük bir güçle savaşa girmenin hata olacağını düşünen Elizabeth baş danışmanı 'i Fransızlar ile müzakere için İskoçya'ya gönderdi. Müzakerelerden sonuç ancak Sir Francis Walsingham'ın suikastının ardından alındı. Fransızlar işgal planlarından vazgeçerek İskoçya'yı terk ettiler ve Mary Stuart İskoç tahtından indirilerek kuleye kapatıldı, ardından burada planladığı suikast yüzünden vatan hainliği suçundan idam edildi. Böylece Elizabeth taht için alternatif bir Katolik Tudor kanını ortadan kaldırdı. Büyük rakiplerine karşı büyük müttefiklere ihtiyaç duysa da istemediği bir erkekle evlenmeyi reddetti ve bu yönde kendisine baskı yapan baş danışmanı William Cecil'in görevine son verdi ölümüne kadar bekar olması onun bekar kraliçe unvanının almasını sağladı. Çoğu tarihçiye göre o Anglikan kilisesinin annesiydi. Din konusunda her zaman nötr bir siyaset izledi o zamana kadar ülke birçok dini görüşten dolayı çalkantılı bir dönem geçirmişti. Elizabeth çözümü hem Anglikanları hem de Katolikleri mutlu edecek yeni dini yasalarda aradı tabii ki bu girişim pek de başarılı sonuçlanmadı. 1588 yılında II. Felipe'nin İngiltere seferinde Dönemin en büyük ve en güçlü deniz filosu olan İspanyol Armada'nın İngilizler tarafından yakılması Elizabeth'in isminin günümüze kadar unutulmadan gelmesini sağlamıştır. Kraliçe 1603 yılında ülkeyi uzun yıllar tek başına yönettikten sonra öldü, ölüm döşeğinde elinde Robert Dudley'in kendisine yazmış olduğu mektubun bulunduğu rivayet edilir.
İlgili filmler
| Wikimedia Commons'ta I. Elizabeth ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Elizabeth (1998)
- Elizabeth: Altın Çağ (2007)
- The Tudors (2007)
- Boleyn Kızı (2008)
- Reign (2017)
- Mary Queen of Scots (2018)
- Becoming Elizabeth (2022)
I. Elizabeth Doğumu: 7 Eylül 1533 Ölümü: 24 Mart 1603 | ||
| Resmî unvanlar | ||
|---|---|---|
| Önce gelen I. Mary | İngiltere ve İrlanda kraliçesi 17 Kasım 1558 -24 Mart 1603 | Sonra gelen I. James |
Kaynakça
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
I Elizabeth 7 Eylul 1533 24 Mart 1603 17 Kasim 1558 den 1603 teki olumune kadar Ingiltere ve Irlanda Kralicesi idi Bazen Bakire Kralice olarak da anilan Elizabeth Tudor Hanedani nin bes hukumdarinin sonuncusudur I ElizabethI Elizabeth y 1575 Ingiltere ve Irlanda KralicesiHukum suresi17 Kasim 1558 24 Mart 1603 44 yil 4 ay ve 7 gun Tac giymesi15 Ocak 1559Once gelenI Mary ve PhilipSonra gelenI JamesDogum7 Eylul 1533 Greenwich IngiltereOlum24 Mart 1603 69 yasinda Surrey IngiltereDefin28 Nisan 1603 Westminster AbbeyHanedanTudorBabasiIngiltere Krali VIII HenryAnnesiAnne BoleynDiniIngiltere KilisesiImza Elizabeth Kral VIII Henry ve idam edilen ikinci esi Anne Boleyn in kizidir Anne in Henry ile olan evliligi feshedilmis Elizabeth ise gayrimesru ilan edilmistir Uvey kardesi VI Edward 1553 teki olumune kadar hukum surmus tahti Leydi Jane Gray e birakarak iki uvey kiz kardesin Katolik Mary ve genc Elizabeth in taht uzerindeki iddialarini kanunlara ragmen gormezden gelmistir Edward in vasiyeti gormezden gelinmis ve yalnizca 9 gun sonra tahttan indirilen Leydi Jane Grey yerine Mary kralice ilan edilmistir Mary nin saltanati sirasinda Elizabeth Protestan isyancilari destekledigi suphesiyle yaklasik bir yil hapsedilmistir Uvey kiz kardesi Mary nin 1558 deki olumunun ardindan Elizabeth tahta gecmistir Elizabeth sonralari 1 ilan ettigi liderligindeki bir grup kraliyet danismanina buyuk olcude guveniyordur Elizabeth in kralice olarak yaptigi ilk islerinden biri yoneticisi oldugu bir Ingiliz Protestan Kilisesi kurmak olmustur Bu kilise zaman icinde gunumuzdeki Ingiltere Kilisesi ne evrilmistir Elizabeth in evlenip bir varis dogurmasi beklense de cok sayida taliplisi bulunmasina ragmen hic evlenmemistir Olumunun ardindan tahtini uzaktan akrabasi Iskocya Krali VI James devralarak Birlesik Krallik in temellerini atmistir Elizabeth devlet islerinde babasindan ve uvey kardeslerinden daha olculu ve ilimlidir Sloganlarindan biri video et taceo idir Goruyorum ve sessiz kaliyorum Dini konularda nispeten hosgorulu davranmis ve sistematik zulumden kacinmistir Papa 1570 de onu gayrimesru ilan ettikten ve Katolik halkinin ona itaatten serbest biraktiktan sonra cesitli komplolar ile canina kast edilmeye calisilmissa da tum bu planlar Francis Walsingham tarafindan yonetilen bakanlarinin olusturdugu gizli servisinin yardimiyla suya dusurulmustur Elizabeth her zaman dis iliskilerde ihtiyatli davranmistir Fransa ve Ispanya gibi buyuk guclerle ittifaklar kurmustur Hollanda Fransa ve Irlanda daki bir dizi etkisiz yetersiz kaynaklara sahip askeri harekati gonulsuzce desteklemistir 1580 lerin ortalarina gelindiginde Ingiltere artik Ispanya ile savastan kacinamamistir Yaslandikca bekaretiyle unlenmistir Etrafinda gunun portrelerinde torenlerinde ve edebiyatinda kutlanan bir kisilik kultu olusmustur Elizabeth in saltanati Elizabeth devri olarak taninmistir Bu donem Ingiliz tiyatrosu William Shakespeare ve Christopher Marlowe basta olmak uzere bircok oyun yazarinin tiyatroyu gelistirmesiyle bilinir Ayrica bu donem etkili olan Francis Drake ve Walter Raleigh gibi kasiflerin kahramanliklari efsanelesmistir Saltanatinin sonlarina dogru bir dizi ekonomik ve askeri sorun populerligini zayiflatmistir Elizabeth hukumetin harap ve sinirli oldugu ve komsu ulkelerdeki hukumdarlarin tahtlarini tehlikeye atan ic sorunlarla karsi karsiya kaldigi bir cagda etkileyici bir artist Gloriana ve inatla ayaklarinin uzerinde duran Iyi Kralice Bess biri olarak kabul edilmistir Uvey kardeslerinin kisa saltanatlarindan sonra tahttaki 44 yili krallik icin istikrar saglamis ve bir ulusal kimlik duygusunun olusmasina yardimci olmustur Ilk yillariElizabeth in babasi ve annesi VIII Henry ile Anne Boleyn Anne Elizabeth in dogumundan yaklasik uc yil sonra idam edildi Elizabeth 7 Eylul 1533 tarihinde Greenwich Sarayi nda dogmus ve babaannesi York lu Elizabeth ile anneannesi Leydi Elizabeth Howard in adini almistir Ingiltere Krali VIII Henry nin hayatta kalan ikinci cocuguydu Annesi VIII Henry nin ikinci esi Anne Boleyn idi Dogdugu sirada Elizabeth Ingiltere tahtinin varisiydi Uvey ablasi Mary bir erkek varis sahibi olmak ve Tudor halefiyetini saglamak amaciyla Henry Mary nin annesi Aragonlu Catherine ile evliligini Anne ile evlenebilmek icin feshettiginde mesru bir varis olarak konumunu kaybetmisti Elizabeth 10 Eylul 1533 tarihinde vaftiz edildi ve vaftiz babalari Canterbury Baspiskoposu Thomas Cranmer ile Henry Courtenay 1 Exeter Markisi vaftiz anneleri ise Elizabeth Stafford Norfolk Dusesi ile Margaret Wotton Dorset Markizi idi Elizabeth Aragonlu Catherine in eceliyle olumunden dort ay sonra annesi 19 Mayis 1536 tarihinde idam edildiginde iki yil sekiz aylikti Annesinin idamini takiben Elizabeth gayri mesru ilan edilerek taht sirasindan cikarilmisti Anne Boleyn in idamindan on bir gun sonra VIII Henry Jane Seymour ile evlendi Kralice Jane tahtin tartismasiz varisi olan oglu Edward in dogumundan kisa bir sure sonra ertesi yil oldu Elizabeth uvey erkek kardesinin sarayina yerlestirildi ve vaftiz toreninde vaftiz giysilerini tasidi Elizabeth in tahta cikmadan onceki nadir bir portresi William Scrots a atfedilmistir 1546 yilinda babasi icin resmedilmistir Elizabeth in ilk murebbiyesi Margaret Ryan genc prenses hakkinda hayatimda gordugum en nazik cocuk demistir Daha sonralari Catherine Champernowne evlendikten sonraki adi Catherine Kat Ashley 1537 de Elizabeth in murebbiyesi olarak atanmis ve 1565 teki olumune kadar Elizabeth in dostu olarak kalmistir Champernowne Elizabeth e dort dil ogretmistir Fransizca Felemenkce Italyanca ve Ispanyolca William Grindal 1544 te murebbisi oldugunda Elizabeth Ingilizce Latince ve Italyanca yazabiliyordu Yetenekli ve becerikli bir egitmen olan Grindal sayesinde Elizabeth Fransizca ve Yunanca da ilerledi 12 yasina geldiginde uvey annesi Catherine Parr in dini eserini Ingilizceden Italyanca Latince ve Fransizcaya cevirmis ve bu calismasini babasina Yeni Yil hediyesi olarak vermistir Genclik yillarinda ve yasami boyunca Cicero nun Pro Marcello su Boethius un si Felsefenin Tesellisi Plutarhos un bir incelemesi ve Tacitus un Annales i Yilliklar da dahil olmak uzere cok sayida klasik yazarin Latince ve Yunanca eserlerini cevirmistir Grindal 1548 de oldukten sonra Elizabeth egitimine kardesi Edward in murebbisi ogrenmenin ilgi cekici olmasi gerektigine inanan sempatik bir ogretmen olan Roger Ascham ile devam etmistir Elizabeth in egitim hayati ve genclik yillari hakkindaki mevcut bilgiler buyuk olcude Ascham in anilarindan gelmektedir Hayatinin son donemlerinde yukarida belirtilenlere ek olarak Galce Keltce Iskocca ve Irlandaca da konusabildigi dusunulmektedir Venedik buyukelcisi 1603 te bu dillere o kadar hakim ki her birini kendi ana dili gibi konusabiliyor demistir Tarihci Mark Stoyle ona muhtemelen Maliye Bakani William Killigrew tarafindan Keltce ogretildigini one surmektedir Thomas SeymourElizabeth in vasisi Thomas Seymour Sudeley in 1 Baron Seymour u ona cinsel tacizde bulunmus olabilecegi dusunuluyor Kral VIII Henry 1547 de olmus ve Elizabeth in uvey kardesi VI Edward dokuz yasinda kral olmustur Henry nin dul esi Catherine Parr kisa sure sonra VI Edward in amcasi ve 1 Somerset Duku Lord Protector Edward Seymour un kardesi Thomas Seymour Sudeley in 1 Baron Seymour u ile evlenmis cift genc Elizabeth i Chelsea deki evlerine almistir Orada Elizabeth bazi tarihcilerin hayatinin geri kalaninda onu etkiledigine inandigi duygusal bir kriz yasamistir Thomas Seymour 14 yasindaki Elizabeth in geceleri odasina girerek genc prensese dokunmus onu bircok sekilde taciz etmistir Elizabeth sabahlari erkenden kalkarak ve Seymour un rahatsiz edici sabah ziyaretlerinden kacinmak icin etrafini hizmetcilerle kusatmistir Parr uygunsuz faaliyetleri yuzunden kocasiyla yuzlesmek yerine ona katilmis ve hatta bir keresinde Seymour genc prensesin siyah bir elbisesini binlerce parcaya ayirirken Elizabeth i etkisiz hale getirmek icin onu kollarindan tutmustur Ancak Parr esini uvey kizini kucaklarken gordukten sonra bu duruma bir son vermis Elizabeth Mayis 1548 de evlerinden yollanmistir Thomas Seymour yine de kraliyet ailesini kontrol edebilmek icin cesitli oyunlar oynamaya devam etti ve kendisini Kral in sahsinin murebbisi olarak atamaya calisti Parr 5 Eylul 1548 de dogumdan sonra oldugunde Elizabeth e olan ilgisi artti onunla evlenmek niyetindeydi Elizabeth in Seymour a duskun olan murebbiyesi Elizabeth i onu kocasi olarak almaya ikna etmeye calismis Elizabeth i Seymour a yazmaya ve karisinin olumu icin onu teselli etmeye ikna etmeye cabalamis olsa da Elizabeth Thomas in esinin olumune teselliye ihtiyac duyacak kadar uzulmedigini iddia etmistir Ocak 1549 da Seymour kardesi Somerset i Lord Protector olarak gorevden almak Leydi Jane Gray i Kral VI Edward ile evlendirmek ve Elizabeth i karisi olarak almak icin komplo kurmak suphesiyle tutuklanarak ve Londra Kalesi ne hapsedilmistir Hatfield Evi nde yasayan Elizabeth hicbir suclamayi kabul etmemis prensesin inatciligi sorgucusu i cileden cikarmistir Tyrwhitt Yuzunden onun suclu oldugunu goruyorum demistir Seymour 20 Mart 1549 da idam edilmistir Kralice MaryEdward 6 Temmuz 1553 tarihinde oldugunde olumu gizli tutuldu ve 4 gun sonra yerine Jane Grey gecti Aslinda VIII Henry nin vasiyetine gore kralicenin Mary olmasi gerekirken Edward veliahdi Jane Grey olarak secti Ingiliz ordulari Mary ve Elizabeth in ustune yurudu 9 gun sonra Ingiliz ordulari Mary nin tarafina gecti Mary tahta gectiginde Jane Grey Guilford Dudley Robert Dudley ve John Dudley kuleye kapatildi John Dudley vatan hainligi sucundan yargilandi ve idam edildi Bundan birkac ay sonra Protestan Lord Thomas Wyatt Elizabeth in tahta gecmesini ongoren bir anlasmayi Kuleye kapatilan Jane Grey in babasi e sundu fakat Henry Grey in kizina bir sans daha verilmesini istemesi ve bu konuda israrci olmasiyla yeniden Jane Grey i tahta gecirmeyi amaclayan bir ayaklanma baslatildi Isyanin bastirilmasinin ardindan kralice Jane Grey e Katolik olursa affedilecegini soyledi ama adanmis bir Protestan olan Jane Grey bu teklifi kabul etmedi Babasinin iktidar hirsi yuzunden kocasi Guilford Dudley ile birlikte idam edildi Bunun yaninda Thomas Wyatt in Elizabeth e yakinliginin bilinmesi isyanda Elizabeth inde parmagi oldugu dedikodularina yol acti Prenses yargilandi ve ev hapsine mahkum oldu Bu isyandan sonra Mary nin Protestan nefreti koruklendi ve ulke capinda Protestan avi basladi Mary en yakinindakileri bile yargilatmaktan cekinmedi Bu sekilde Mary ve Elizabeth in arasi iyice acildi aralarinda daha once gorulmemis bir rekabet ve kiskanclik basladi Mary aylar sonra Ispanya Prensi Felipe ile evlendi Birkac ay icinde kralice hamilelik belirtileri gostermeye basladi Halka kralicenin hamile oldugu duyuruldu Nisan 1555 te beklenen bebek bir turlu gelmiyordu Daha sonradan gebeligin yalanci gebelik veya yumurtalik kanseri oldugu anlasildi Bu durum iki defa tekrarlandi Kralice ile aralarindaki ucurumun artmasi ile sarayda daha fazla hor gorulmeye baslanan Elizabeth careyi Ingiltere kral vekili ve Mary nin kocasi II Felipe ile yakinlasmakta buldu bu sekilde sarayda ayricaliklarini yeniden kazandigi gibi II Felipe nin kraliceden sogumasina da sebep oldu Mary kralliga bir veliaht veremedi Kendisinden sonra tahta Protestan bir prenses gecmesi olasiligi yalanci hamilelikleri kocasinin kendinden uzaklasmasinin verdigi uzuntu ile o donemde Ingiltere nin Buyuk Britanya disinda bulunan kolonisi Calais in Fransizlar ile yapilan savas sonucu kaybedilmesi Mary i yataga dusurdu Kralicelik donemiI Elizabeth tac giyme elbiseleri icindeElizabeth donemi bir paranin on ve arka yuzu Kralice Mary 17 Kasim da oldu ve yerine Protestan Prenses Elizabeth tahta gecti Mary nin kocasi II Felipe Elizabeth ile evlenmek istedi fakat Elizabeth in cocukluk aski e olan zaafi yuzunden evlilik gerceklesmedi Elizabeth ilk olarak kiliselerde Mass ayininin uygulanmasini yasakladi daha sonra kendini Ingiltere kilisesinin yoneticisi sectirdi ve ulkeyi yeniden Protestan doneme dondurdu Bunun sonucu olarak bircok suikastla burun buruna geldi Yakin korumasi ve kraliyet muhafizlari sefi Sir Francis Walsingham in uyguladigi politikalar sayesinde bu suikastlardan kurtuldu Katolik Iskocya ya karsi Protestan lordlari destekledi verdigi destegin desifre olmasinin ardindan Iskocya ile savasa girdi Bu donemde Iskocya nin basinda Elizabeth in babasi VIII Henry nin kiz kardesi Margaret Tudor un kucuk torunu Mary Stuart vardi Fransa nin olen kralinin ardindan Mary Stuart in annesi in hanedanin basina gecmesinin ardindan Fransa Ingiltere yi isgal planlarina giristi Fransa gibi buyuk bir gucle savasa girmenin hata olacagini dusunen Elizabeth bas danismani i Fransizlar ile muzakere icin Iskocya ya gonderdi Muzakerelerden sonuc ancak Sir Francis Walsingham in suikastinin ardindan alindi Fransizlar isgal planlarindan vazgecerek Iskocya yi terk ettiler ve Mary Stuart Iskoc tahtindan indirilerek kuleye kapatildi ardindan burada planladigi suikast yuzunden vatan hainligi sucundan idam edildi Boylece Elizabeth taht icin alternatif bir Katolik Tudor kanini ortadan kaldirdi Buyuk rakiplerine karsi buyuk muttefiklere ihtiyac duysa da istemedigi bir erkekle evlenmeyi reddetti ve bu yonde kendisine baski yapan bas danismani William Cecil in gorevine son verdi olumune kadar bekar olmasi onun bekar kralice unvaninin almasini sagladi Cogu tarihciye gore o Anglikan kilisesinin annesiydi Din konusunda her zaman notr bir siyaset izledi o zamana kadar ulke bircok dini gorusten dolayi calkantili bir donem gecirmisti Elizabeth cozumu hem Anglikanlari hem de Katolikleri mutlu edecek yeni dini yasalarda aradi tabii ki bu girisim pek de basarili sonuclanmadi 1588 yilinda II Felipe nin Ingiltere seferinde Donemin en buyuk ve en guclu deniz filosu olan Ispanyol Armada nin Ingilizler tarafindan yakilmasi Elizabeth in isminin gunumuze kadar unutulmadan gelmesini saglamistir Kralice 1603 yilinda ulkeyi uzun yillar tek basina yonettikten sonra oldu olum doseginde elinde Robert Dudley in kendisine yazmis oldugu mektubun bulundugu rivayet edilir Ilgili filmlerWikimedia Commons ta I Elizabeth ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Elizabeth 1998 Elizabeth Altin Cag 2007 The Tudors 2007 Boleyn Kizi 2008 Reign 2017 Mary Queen of Scots 2018 Becoming Elizabeth 2022 I ElizabethTudor HanedaniDogumu 7 Eylul 1533 Olumu 24 Mart 1603Resmi unvanlarOnce gelen I Mary Ingiltere ve Irlanda kralicesi 17 Kasim 1558 24 Mart 1603 Sonra gelen I JamesKaynakca