Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Epik tiyatro, siyasal amaçlı bir tiyatro düşüncesidir. Bertolt Brecht’in doğrudan Marksizm-Leninizm etkilenimiyle oluşturduğu ve seslendiği seyirci kitlesini de emekçi sınıf olarak belirlemiş bir kuramdır. Epik kelime anlamıyla halk arasında söylenen destansılık anlamıyla epik kelimesi kullanılmamaktadır.
Asıl amacı tiyatronun; yalnızca lüks olarak toplumun elit kısımlarına hitap ediyor oluşu değil, aynı zamanda sıradan halkın sorunlarını da konu edinebilen bir anlayış üzerine kurulu olabileceğini göstermektir.
Teoride ve pratikte Marksizmin felsefi, siyasal ve ekonomik tahlillerini tiyatro sahnesine yansıtmaya çalışır. Brecht tarafından bilim çağının tiyatrosu olarak değerlendirilen epik tiyatro, kapitalizm ve sınıflı toplum eleştirisi yapar; oyunlar bir devrimin gerekliliğini çoğu kez doğrudan işaret etmese bile, var olan sistemin olumsuzlanması yoluyla, seyircisini başka alternatifler üzerine düşünmeye çağırma iddiasındadır.
İşte yazarın seyircisini sokmayı arzuladığı bu aktif eleştirel tutum, Brecht tarafından ilk kez 1927 yılında kullanılan epik tiyatro nitelemesinde karşılığını bulur. Brecht canlandıran, taklit eden, seyirciyi yanılsamaya sokan gerçekçi tiyatro düşüncesinin karşısına koyduğu epik tiyatronun, yanılsamacı yönü yok edilmiş, anlatımcı bir tiyatro olmasını hedefler. Brecht’e göre, görünenin ardındaki gerçeği göstermek, burjuva gerçekçiliğiyle ve bütünlüklü bir tiyatro algısıyla mümkün değildir. Tam tersine bu algıyı kıracak, seyirciyi determinist neden-sonuç ilişkisinin cenderesinden kurtaracak ve böylece yanılsamayı kıracak bir tiyatroya ihtiyaç vardır.
Yazarın siyasal amaçlı tiyatrosunu Piscator’unkinden ayıran, seyirciyi üstlenmeye çağırdığı bu aktif tutumdur. Epik tiyatro seyirciyi bir gözlemci yapar, ondan yargıya varmasını ister. Yazar bunu sağlamak için çeşitli araçlar kullanır. Oyunlar episodik olarak bölümlenmiştir ve bu episodlar arasındaki neden sonuç bağı olabildiğince gevşek tutulur. Hatta Brecht episodların başına açıklayıcı şarkılar ve notlar koyar; bu yolla merak öğesi olabildiğince yok edilir. Seyircinin oyuna olan mesafesini koruyabilmesi için tarihselleştirme kullanmak da yazarın bir diğer yöntemidir. Tarihselleştirme kullanarak, oyunlarının geçmiş bir zamanda ve/ya da başka bir toplumda geçirir. Bunu yaparken Brecht’in endişesi, şimdiki zamanda ve şimdiki toplumda geçen bir oyunun seyircinin özdeşlik kurmasına yol açarak, aktif eleştirel tutumunu kaybetmesine yol açacağıdır.
Brecht’in kullandığı araçlar arasında en bilineni yabancılaştırma efektidir ve en genel anlamıyla, sahnedekinin bir oyun olduğunun seyirciye hatırlatılması amacını taşır. Böylece seyircinin oyuna kapılması, akla dayanan eleştirel tutumunu bırakarak duygularına kapılması engellenecektir. Episodik anlatım ve tarihselleştirme gibi araçların yöneldiği amaca hizmet eden yabancılaştırma, oyunun tüm yapısından bağımsız olarak düşünülemez. Althusser’e göre Brecht’in yabancılaştırması, diyalektik materyalizm felsefesiyle doğrudan ilişkilidir. İnsanı, olayları ve toplumu bitmiş, tamamlanmış olarak almaz. Somut durumların irdelenmesine yardımcı olur. Brecht, “hiç düşünmeden öylece zaten anlaşılıyor sanılan bir şey, [yabancılaştırmayla] özellikle anlaşılmaz duruma bile getirilebilir. Ama bir koşulla: Böylece sonunda gerçekten anlaşılmasını sağlamak adına” der. Bu Althusser’e göre diyalektik bir bakıştır: Bildiğini sanan seyircinin yabancılaştırmayla gerçek bilgiye ulaşmasını sağlamak.
Walter Benjamin yazılarında Brecht'in kavramından söz eder. Bu kavram oyun metinlerine ilişkin olmaktan çok, gösterimsel anlam taşır. Daha çok altında incelenebilecek bu kavramın temel mantığı, sahnedeki oyun kişisinin sınıfsal konumunu belli edecek bir yüz ya da beden tavrıdır. Örneğin oyun kişisinin yerleri nasıl süpürdüğü bir gestus olabilir. Yerleri her zaman süpürmeye alışkın olan bir hizmetçinin tavrıyla bir prensesin yerleri süpürmek zorunda kaldığında göstereceği tavır, onların sınıfsal farklılıklarını ortaya koymak için bir araç olacaktır.
Brecht Küçük Organon’unda, tiyatronun eğlendirici yönünü ne kadar önemli bulduğunu da anlatır. Ancak bunu burjuva tiyatrosunun eğlence anlayışını eleştirerek yapar. Epik Tiyatro'nun ulaşmaya çalıştığı seyircinin kandırmacadan değil, öğrenmekten, bilmekten ve çözümlemekten zevk alan bir seyirci olduğunu söyler.
Epik tiyatro örnekleri
Brecht'in oyunlarından
- Cesaret Ana ve Çocukları
- Kafkas Tebeşir Dairesi
- Sezuan'ın İyi İnsanı
- Puntila Ağa ve Uşağı Matti
- Galilei'nin Yaşamı
- Lukullus'un sorgulanması
- Ova
- Üç kuruşluk opera
- Balıkçı
Türk Tiyatrosundan örnekler
- Zengin Mutfağı, (Asiye Nasıl Kurtulur?), (Vasıf Öngören)
- , (Oktay Arayıcı)
- Ayak Bacak Fabrikası, (Sermet Çağan)
- Keşanlı Ali Destanı, (Haldun Taner)
- Sanatçının Ölümü (oyun), (Yılmaz Onay)
- Kadınlık bizde kalsın (oyun), (Yılmaz Erdoğan)
Kaynakça
- Bertolt Brecht, , Çev: Ahmet Cemal. Mitos Boyut Yayınları.
- Marianne Kesting, Epik Tiyatro, Çev: Yılmaz Onay. Adam Yayınları
- Sevda Şener, Dünden Bugüne Tiyatro Düşüncesi. Dost Yayınları
- Derleme: Estetik ve Politika, Derleyen, Çeviren: Ünsal Oskay. Eleştiri Yayınevi.
- Elizabeth Wright, Postmodern Brecht, Çev: Ayşegül Bahcıvan. Dost Kitabevi
- Louis Althusser, Notes on a Materialist Theatre.
- Walter Benjamin, Brecht'i Anlamak, Çev: Haluk Barışcan, Güven Işısağ. Metis Yayınları
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Epik tiyatro siyasal amacli bir tiyatro dusuncesidir Bertolt Brecht in dogrudan Marksizm Leninizm etkilenimiyle olusturdugu ve seslendigi seyirci kitlesini de emekci sinif olarak belirlemis bir kuramdir Epik kelime anlamiyla halk arasinda soylenen destansilik anlamiyla epik kelimesi kullanilmamaktadir Asil amaci tiyatronun yalnizca luks olarak toplumun elit kisimlarina hitap ediyor olusu degil ayni zamanda siradan halkin sorunlarini da konu edinebilen bir anlayis uzerine kurulu olabilecegini gostermektir Bertolt Brecht Teoride ve pratikte Marksizmin felsefi siyasal ve ekonomik tahlillerini tiyatro sahnesine yansitmaya calisir Brecht tarafindan bilim caginin tiyatrosu olarak degerlendirilen epik tiyatro kapitalizm ve sinifli toplum elestirisi yapar oyunlar bir devrimin gerekliligini cogu kez dogrudan isaret etmese bile var olan sistemin olumsuzlanmasi yoluyla seyircisini baska alternatifler uzerine dusunmeye cagirma iddiasindadir Iste yazarin seyircisini sokmayi arzuladigi bu aktif elestirel tutum Brecht tarafindan ilk kez 1927 yilinda kullanilan epik tiyatro nitelemesinde karsiligini bulur Brecht canlandiran taklit eden seyirciyi yanilsamaya sokan gercekci tiyatro dusuncesinin karsisina koydugu epik tiyatronun yanilsamaci yonu yok edilmis anlatimci bir tiyatro olmasini hedefler Brecht e gore gorunenin ardindaki gercegi gostermek burjuva gercekciligiyle ve butunluklu bir tiyatro algisiyla mumkun degildir Tam tersine bu algiyi kiracak seyirciyi determinist neden sonuc iliskisinin cenderesinden kurtaracak ve boylece yanilsamayi kiracak bir tiyatroya ihtiyac vardir Yazarin siyasal amacli tiyatrosunu Piscator unkinden ayiran seyirciyi ustlenmeye cagirdigi bu aktif tutumdur Epik tiyatro seyirciyi bir gozlemci yapar ondan yargiya varmasini ister Yazar bunu saglamak icin cesitli araclar kullanir Oyunlar episodik olarak bolumlenmistir ve bu episodlar arasindaki neden sonuc bagi olabildigince gevsek tutulur Hatta Brecht episodlarin basina aciklayici sarkilar ve notlar koyar bu yolla merak ogesi olabildigince yok edilir Seyircinin oyuna olan mesafesini koruyabilmesi icin tarihsellestirme kullanmak da yazarin bir diger yontemidir Tarihsellestirme kullanarak oyunlarinin gecmis bir zamanda ve ya da baska bir toplumda gecirir Bunu yaparken Brecht in endisesi simdiki zamanda ve simdiki toplumda gecen bir oyunun seyircinin ozdeslik kurmasina yol acarak aktif elestirel tutumunu kaybetmesine yol acacagidir Brecht in kullandigi araclar arasinda en bilineni yabancilastirma efektidir ve en genel anlamiyla sahnedekinin bir oyun oldugunun seyirciye hatirlatilmasi amacini tasir Boylece seyircinin oyuna kapilmasi akla dayanan elestirel tutumunu birakarak duygularina kapilmasi engellenecektir Episodik anlatim ve tarihsellestirme gibi araclarin yoneldigi amaca hizmet eden yabancilastirma oyunun tum yapisindan bagimsiz olarak dusunulemez Althusser e gore Brecht in yabancilastirmasi diyalektik materyalizm felsefesiyle dogrudan iliskilidir Insani olaylari ve toplumu bitmis tamamlanmis olarak almaz Somut durumlarin irdelenmesine yardimci olur Brecht hic dusunmeden oylece zaten anlasiliyor sanilan bir sey yabancilastirmayla ozellikle anlasilmaz duruma bile getirilebilir Ama bir kosulla Boylece sonunda gercekten anlasilmasini saglamak adina der Bu Althusser e gore diyalektik bir bakistir Bildigini sanan seyircinin yabancilastirmayla gercek bilgiye ulasmasini saglamak Walter Benjamin yazilarinda Brecht in kavramindan soz eder Bu kavram oyun metinlerine iliskin olmaktan cok gosterimsel anlam tasir Daha cok altinda incelenebilecek bu kavramin temel mantigi sahnedeki oyun kisisinin sinifsal konumunu belli edecek bir yuz ya da beden tavridir Ornegin oyun kisisinin yerleri nasil supurdugu bir gestus olabilir Yerleri her zaman supurmeye aliskin olan bir hizmetcinin tavriyla bir prensesin yerleri supurmek zorunda kaldiginda gosterecegi tavir onlarin sinifsal farkliliklarini ortaya koymak icin bir arac olacaktir Brecht Kucuk Organon unda tiyatronun eglendirici yonunu ne kadar onemli buldugunu da anlatir Ancak bunu burjuva tiyatrosunun eglence anlayisini elestirerek yapar Epik Tiyatro nun ulasmaya calistigi seyircinin kandirmacadan degil ogrenmekten bilmekten ve cozumlemekten zevk alan bir seyirci oldugunu soyler Epik tiyatro ornekleriBrecht in oyunlarindan Cesaret Ana ve Cocuklari Kafkas Tebesir Dairesi Sezuan in Iyi Insani Puntila Aga ve Usagi Matti Galilei nin Yasami Lukullus un sorgulanmasi Ova Uc kurusluk opera BalikciTurk Tiyatrosundan ornekler Zengin Mutfagi Asiye Nasil Kurtulur Vasif Ongoren Oktay Arayici Ayak Bacak Fabrikasi Sermet Cagan Kesanli Ali Destani Haldun Taner Sanatcinin Olumu oyun Yilmaz Onay Kadinlik bizde kalsin oyun Yilmaz Erdogan KaynakcaBertolt Brecht Cev Ahmet Cemal Mitos Boyut Yayinlari Marianne Kesting Epik Tiyatro Cev Yilmaz Onay Adam Yayinlari Sevda Sener Dunden Bugune Tiyatro Dusuncesi Dost Yayinlari Derleme Estetik ve Politika Derleyen Ceviren Unsal Oskay Elestiri Yayinevi Elizabeth Wright Postmodern Brecht Cev Aysegul Bahcivan Dost Kitabevi Louis Althusser Notes on a Materialist Theatre Walter Benjamin Brecht i Anlamak Cev Haluk Bariscan Guven Isisag Metis Yayinlari