Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Henri-Louis Bergson (d. 18 Ekim 1859, Paris - ö. 4 Ocak 1941, Paris), Fransız filozoftur.
| Henri-Louis Bergson | |
|---|---|
 | |
| Tam adı | Henri-Louis Bergson |
| Doğumu | 18 Ekim 1859 (Paris, Fransa) |
| Ölümü | 4 Ocak 1941 (81 yaşında) (Paris, Fransa) |
| Evlilik | Louise Neuberger (e. 1891) |
| Alma mater | École Normale Supérieure Paris Üniversitesi |
| Çağı | 19. yüzyıl felsefesi |
| Bölgesi | Batı felsefesi |
| Okulu | Batı felsefesi Nobel Edebiyat Ödülü (1927) |
| İlgi alanları | Metafizik, Epistemoloji, , dil felsefesi, matematik felsefesi |
| Önemli fikirleri | , élan vital |
Etkilendikleri | |
Etkiledikleri | |
Özellikle 20. yüzyılın ilk yarısında etkili olmuştur. Yaşadığı zamanın aksine kendine özgü bir yaklaşımla, felsefe ile bilimi yakınlaştırmayı denemiş ve büyük ölçüde başarılı olmuştur. Bergson'a göre, bilime metafizik, metafiziğe bilim katmak gerekir. Bilime metafizik katmakla, bilimin bilgi bakımından bizi tamamen sınırlayan tutumunu genişletme, metafiziğe bilimi katmakla da metafiziği boş kuruntulardan, soyut kavramlardan kurtarma umudunu taşır. Birçok düşünürü, gerçekliği kavramak için sezgi süreçlerinin soyut rasyonalizm ve bilimden daha anlamlı olduğuna ikna etmiştir. Statik imge ve kavramların ötesinde, dinamik ve bütünsel kavrayışı sezgi sağlar.
1927 yılında "zengin ve hayat verici fikirleri ve bu fikirlerin sunulmasında kullandığı parlak yeteneği sebebiyle" Nobel Edebiyat Ödülüne layık görülmüştür. 1930 yılında Fransa tarafından Legion d'honneur ile ödüllendirilmiştir.
Eğitim ve Kariyeri
Bergson, 1868'den 1878'e kadar Paris'te Lycée Fontanes'e (1870–1874 ve 1883'ten bu yana Lycée Condorcet olarak bilinir) katıldı. Daha önce bir Yahudi dini eğitimi almıştı. Ancak 14-16 arasında inancını kaybetti. Hude'a (1990) göre, bu ahlaki kriz, insanlığın modern primatlarla ortak ataya sahip olduğu, bazen yaratıcı bir tanrıya ihtiyaç duymadığı şeklinde yorumlanan bir süreç olan evrim teorisini keşfetmesiyle bağlantılıdır.
Lisedeyken Bergson, bilimsel çalışması için bir ödül ve 1877'de on sekiz yaşındayken bir matematik probleminin çözümü için bir ödül kazandı. Çözümü ertesi yıl Nouvelles Annales de Mathématiques'te yayınlandı. Yayımlanan ilk eseriydi. Kariyerinin bilimler alanında mı yoksa beşeri bilimler alanında mı olması gerektiği konusunda biraz tereddüt ettikten sonra, öğretmenlerini dehşete düşürerek ikincisini tercih etmeye karar verdi. On dokuz yaşındayken École Normale Supérieure'e girdi. Bu dönemde Herbert Spencer'ı okudu. Orada lisans derecesi aldı ve bunu 1881'de Paris Üniversitesi'nden agrégation de philosophie izledi.
Aynı yıl, Anjou'nun eski başkenti Angers'deki lisede öğretmenlik randevusu aldı. İki yıl sonra, Puy-de-Dôme bölgesinin başkenti Clermont-Ferrand'daki Lycée Blaise-Pascal'a (Clermont-Ferrand) yerleşti.
Clermont-Ferrand Bergson'a gelişinden bir yıl sonra, Lucretius'tan alıntıların bir baskısını yayınlayarak, Extraits de Lucrèce olarak yayınlanan De Rerum Natura'nın ve şairin materyalist kozmolojisinin eleştirel bir incelemesiyle beşeri bilimlerdeki yeteneğini gösterdi. (1884), tekrarlanan basımları, Fransız gençliği arasında Klasikleri teşvik etmedeki değerini doğrular. Bergson, ülkesinin bu bölümünde (Auvergne bölgesi) öğretmenlik ve ders verirken, özel çalışma ve özgün çalışma için zaman buldu. Doktora derecesi için Aristoteles üzerine kısa bir Latince tezi (Quid Aristoteles de loco senserit, "Aristoteles'te Yer Kavramı Üzerine") ile birlikte sunduğu Zaman ve Özgür İrade tezini hazırladı. 1889'da Paris'te. Eser aynı yıl Félix Alcan tarafından yayınlandı. Ayrıca Clermont-Ferrand'da Pre-Sokratikler, özellikle Herakleitos üzerine dersler verdi.
Bergson, Zaman ve Özgür İrade'yi Jules Lachelier'e (1832–1918), dönemin halk eğitim bakanı, Félix Ravaisson'un (1813–1900) bir öğrencisi ve İndüksiyonun Kuruluşu Üzerine felsefi bir çalışmanın yazarı (Du fondement de l) adadı. 'indüksiyon, 1871). Lachelier, "her yerde eylemsizliğin yerine gücü, ölümün yerine yaşamı ve kaderciliğin yerine özgürlüğü koymaya" çalıştı. (Bergson, Ecole Normale Supérieure'nin bu öğretmenlerinin her ikisine de çok şey borçluydu. Onun anma konuşmasını 1900'de ölen Ravaisson'la karşılaştırın.)
Bergson, 1888'de yeniden Paris'e yerleşti ve College Rollin olarak bilinen belediye kolejinde birkaç ay öğretmenlik yaptıktan sonra, sekiz yıl kaldığı Lycée Henri-Quatre'da bir randevu aldı. Orada Darwin'i okudu ve teorileri üzerine bir ders verdi. Bergson daha önce Lamarckizm'i ve onun kazanılmış özelliklerin kalıtsallığı teorisini onaylamış olmasına rağmen, Darwin'in sürekli yaşam vizyonuyla daha uyumlu olan kademeli varyasyonlar hipotezini tercih etmeye başladı.
1896'da Matter and Memory adlı ikinci büyük eserini yayınladı. Bu oldukça zor çalışma, beynin işlevini araştırır ve beden ve zihin ilişkisi sorunlarının dikkatli bir şekilde ele alınmasına yol açan bir algı ve hafıza analizini üstlenir. Bergson, üç büyük eserinin her birine hazırlanmak için yıllarca araştırma yapmıştı. Bu, özellikle, o dönem boyunca gerçekleştirilen kapsamlı patolojik araştırmalara tam bir aşinalık gösterdiği Matter and Memory'de açıkça görülmektedir.
1898'de Bergson, mezun olduğu École Normale Supérieure'de konferans şefi oldu ve daha sonra aynı yıl Profesörlüğe terfi etti. 1900 yılında, Charles Lévêque'nin ardından Yunan ve Roma Felsefesi Kürsüsü'nü kabul ettiği Collège de France'da Profesör olarak görevlendirildi.
Ağustos 1900'ün ilk beş gününde Paris'te düzenlenen birinci Uluslararası Felsefe Kongresi'nde Bergson kısa ama önemli bir makale okudu: "Nedensellik Yasasına İnancın Psikolojik Kökenleri" (Sur les Origines psychologiques de notre croyance) à la loi de causalité). 1900'de Felix Alcan, daha önce Revue de Paris'te yer alan, Bergson'un minör yapımlarının en önemlilerinden biri olan Kahkaha (Le rire) başlıklı bir yapıt yayınladı. Komedinin anlamı üzerine olan bu deneme, Auvergne'deki ilk günlerinde verdiği bir konferanstan kaynaklandı. Bunun incelenmesi, Bergson'un yaşam görüşlerini anlamak için esastır ve sanatın yaşamdaki yerini ele alan pasajları değerlidir. Çalışmanın temel tezi, gülmenin insan için sosyal yaşamı mümkün kılmak için evrimleşmiş bir düzeltici olduğudur. Başarısızlıkları esnek olmayan bir mekanizmaya benziyorsa, toplumun taleplerine uyum sağlayamayan insanlara güleriz. Çizgi roman yazarları, gülmek için bu insani eğilimi çeşitli şekillerde sömürdüler ve onlar için ortak olan şey, çizgi romanın orada "yaşayanların üzerine mekanik bir şey kaplamış" olduğu fikridir.
1901'de Académie des sciences morales et politiques, Bergson'u üye olarak seçti ve o enstitüye üye oldu. 1903'te Revue de métaphysique et de morale'e Metafiziğe Giriş (Metafiziğe Giriş) başlıklı çok önemli bir makaleye katkıda bulundu ve bu makale, üç büyük kitabının incelenmesine bir önsöz olarak faydalı oldu. Bu makalede, Yaratıcı Evrim'de gerçekleştirilen felsefi programını detaylandırdı.
Sosyolog ve filozof Gabriel Tarde'nin 1904'te ölümü üzerine Bergson, Modern Felsefe Kürsüsü'nde onun yerine geçti. O yılın 4-8 Eylül tarihleri arasında Cenevre'yi ziyaret etti ve İkinci Uluslararası Felsefe Kongresi'ne katıldı ve Zihin ve Düşünce: Felsefi Bir Yanılsama (Le cerveau et la pensée: une illüzyon felsefesi) üzerine ders verdi. Bir hastalık ziyareti Almanya'yı Heidelberg'de düzenlenen Üçüncü Kongre'ye katılmaktan alıkoydu. Bu yıllarda Bergson, genç bir Jacques Maritain'i güçlü bir şekilde etkiledi, hatta belki Maritain ve karısı Raïssa'yı intihar düşüncelerinden kurtardı.
Kitapları arasında en çok bilinen ve en çok tartışılan üçüncü büyük eseri, Yaratıcı Evrim 1907'de yayınlandı. Pierre Imbart de la Tour, Yaratıcı Evrim'in düşüncede yeni bir yönün dönüm noktası olduğunu belirtti. 1918'de Alcan, yayıncı, on yıl boyunca yılda ortalama iki baskı yaparak yirmi bir baskı yapmıştı. Bu kitabın ortaya çıkışının ardından, Bergson'un popülaritesi, yalnızca akademik çevrelerde değil, aynı zamanda genel okuyucu kitlesi arasında da büyük ölçüde arttı.
O zamanlar, Bergson, henüz yakın zamanda ortaya çıkmış olan (Yaratıcı Evrim'in ilk bölümünde gösterildiği gibi) döllenme teorisi de dahil olmak üzere kapsamlı bir biyoloji çalışması yapmıştı, yaklaşık olarak. 1885 – felsefe tarihinde, özellikle Yunan ve Roma felsefesinde uzmanlaşmış bir filozof için küçük bir başarı değil.Darwin'den ayrı olarak, yaşamın birliği ve tüm canlılar arasındaki ekolojik dayanışma fikrini sürdürdüğü Haeckel'i ve mutasyonunu kendisinden alıntıladığı Hugo de Vries'i de kesinlikle okumuştu. evrim teorisi (Darwin'in tedriciliğini tercih ederek karşı çıktığı). Ayrıca, Collège de France'da Deneysel Tıp Kürsüsü'nde görev yapan Claude Bernard'ın halefi Charles-Édouard Brown-Séquard'dan da alıntı yaptı.
Bergson, 1919 ve 1954 yılları arasında ressamlara, heykeltıraşlara, dekoratörlere, oymacılara, yazarlara ve müzisyenlere verilen Prix Blumenthal'ın verilmesinde Florence Meyer Blumenthal ile jüri üyesi olarak görev yaptı.
Felsefesi
Temel İlkeler: Temel eserleri arasında Essais sur les Donnees immediates de la Conscience (Bilincin Dolayımsız Verileri Üzerine Denemeler), Matiere et Memoire (Madde ve Bellek), Les Deux Sources de la Morale et de la Religion (Ahlak ve Dinin İki Kaynağı) ve L'Evolution creatrice (Yaratıcı Evrim) gibi kitaplar bulunan Bergson, Almanya'da doğup gelişmiş olan idealist felsefenin Fransa'daki temsilcisi olarak tanınır. Aynı zamanda, adı verilen felsefe türünün de en önemli temsilcilerinden olan Bergson, pozitivizmin ya da oldukça dar bir çerçeve içinde kalan bilimsel yorumların iddialarına şiddetle karşı çıkarken, insani ve dinsel değerlerin önemini vurgulamıştır.
Bergson bir filozof olmasından ziyade, herşeyden önce hatırı sayılır bir matematik insanıdır. Onun sahip olduğu bu yatkınlık, bilim dalları arasında önemli düşünsel ilişkiler kurabilmesine olanak sağlamıştır. Bergson felsefesinde psikoloji, biyoloji, fizik, matematik ve hatta toplum bilim bir aradadır. Bunun yanında Bergson'un felsefeye yüklediği en büyük görev de, bilimin bağlı olduğu yöntemleriyle yapamadığı yaşamı kavrayabilmektir. O, işte bu çerçeve içinde, 20. yüzyılda gelişen akla karşı başkaldırının önemli öncülerinden biri olmak durumundadır. Bergson dinamik ve düalist bir felsefe akımının daha doğru olduğunu benimsemiştir. Düşüncelerinden dolayı Sezgicilik (entüisyonizm) akımının öncüsü sayılır.
Bergson bilimsel determinizme karşı özgür iradeye değer vermiş ve statik kavramlarla düşünen analizci aklın yerine nesnesini içeriden ve bütünsel olarak kavrayan sezgiyi savunmuştur. Doğrusal zaman anlayışının yerine koyduğu "süre" kavramı sayesinde geçmiş ile yaşadığımız anı birleştirerek gerçekliğin sürekli bir yaratım olduğunu öne sürmüştür. Bergson'un evrim anlayışında yaratma fikri de yer alır. Evrimin özünde bulunan akış ve devinim, ancak yaratma fikriyle ele alındığında bir bütünlük sağlamaktadır. Evrim sürecinin iki önemli unsuru yaşam ve maddedir. Yaşam yaratmayı, özgürlüğü, gerçek süreyi, devinimi ve akışı betimlerken, madde ise etkin olmamayı, zorunluluğu ve matematiksel zamanı anlatır.
Etkileri
Bergson'un 1907'de yayımlanan Yaratıcı Evrim adlı eseri hem felsefede hem de edebiyatta büyük etkiler yaptı. Zaman konusundaki fikirleri Proust sayesinde daha da fazla tanındı. Georges Sorel devrimci sendikalizmi Bergson'un düşüncesiyle birleştirmeye çalıştı.Deleuze'in bazı 1-2 eserinde Bergson'a övgüler vardır. George Bernard Shaw ise onun yaşamsalcılığı olarak gördüğü şeyden etkilendi. Kendisinden sonra gelen birçok düşünür onun kapalı ve mecazi bir anlatımı olduğunu söyledi.
Eserleri
- Essais sur les données immédiates de la conscience (Bilincin dolaysız verileri üzerine deneme) (1889)
- Matière et mémoire (Madde ve bellek) (1896)
- Le Rire: Essai sur la signification du comique (Gülme: Komiğin Anlamı Üzerine Deneme) (1899)
- Introduction à la métaphysique (Metafiziğe Giriş) (1903)
- Les Deux sources de la morale et de la religion (Ahlak ve dinin iki kaynağı) (1932)
- L'Évolution créatrice (Yaratıcı evrim) (1907)
- L'Énergie spirituelle (Ruhsal Enerji) (1919)
- La pensée et le mouvant (1934)
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
| Vikisöz'de Henri Bergson ile ilgili sözleri bulabilirsiniz. |
- https://www.youtube.com/watch?v=RT7lK0miU5Y 13 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Henri Bergson - Kimlik - Sat7 Türk
Kaynakça
- ^ Felsefe Sözlüğü. Sarp Erk Ulaş. Bilim ve Sanat Yayınları. 2003. ss. 205-207 .
- ^ Çevikbaş, Sebahattin. "Bergsoncu Manifesto: Düşüncenin Olağan Akışını Tersine Çevirmek". Özne Dergisi 39. Kitap - Güz 2023 (Aralık 2023) ss.18-19
- ^ "The Nobel prize in Literature". 9 Nisan 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 15 Kasım 2010.
- ^ Saraçoğlu, Ece. "Henri Bergson'un Felsefesinde Bilincin ve Zamanın 'Yapıcı ve Kurucu' Etkinliği". Özne Dergisi 39. Kitap - Güz 2023 (Aralık 2023) ss.18-19
- ^ Saraçoğlu, Ece. "Henri Bergson'un Felsefesinde Bilincin ve Zamanın 'Yapıcı ve Kurucu' Etkinliği". Özne Dergisi 39. Kitap - Güz 2023 (Aralık 2023) ss.68-69
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Henri Louis Bergson d 18 Ekim 1859 Paris o 4 Ocak 1941 Paris Fransiz filozoftur Henri Louis BergsonTam adiHenri Louis BergsonDogumu18 Ekim 1859 Paris Fransa Olumu4 Ocak 1941 81 yasinda Paris Fransa EvlilikLouise Neuberger e 1891 Alma materEcole Normale Superieure Paris UniversitesiCagi19 yuzyil felsefesiBolgesiBati felsefesiOkuluBati felsefesi Nobel Edebiyat Odulu 1927 Ilgi alanlariMetafizik Epistemoloji dil felsefesi matematik felsefesiOnemli fikirleri elan vitalEtkilendikleri Kant Kierkegaard Schopenhauer Frege SimmelEtkiledikleri Whitehead Deleuze Nikos Kazancakis Ozellikle 20 yuzyilin ilk yarisinda etkili olmustur Yasadigi zamanin aksine kendine ozgu bir yaklasimla felsefe ile bilimi yakinlastirmayi denemis ve buyuk olcude basarili olmustur Bergson a gore bilime metafizik metafizige bilim katmak gerekir Bilime metafizik katmakla bilimin bilgi bakimindan bizi tamamen sinirlayan tutumunu genisletme metafizige bilimi katmakla da metafizigi bos kuruntulardan soyut kavramlardan kurtarma umudunu tasir Bircok dusunuru gercekligi kavramak icin sezgi sureclerinin soyut rasyonalizm ve bilimden daha anlamli olduguna ikna etmistir Statik imge ve kavramlarin otesinde dinamik ve butunsel kavrayisi sezgi saglar 1927 yilinda zengin ve hayat verici fikirleri ve bu fikirlerin sunulmasinda kullandigi parlak yetenegi sebebiyle Nobel Edebiyat Odulune layik gorulmustur 1930 yilinda Fransa tarafindan Legion d honneur ile odullendirilmistir Egitim ve KariyeriBergson 1868 den 1878 e kadar Paris te Lycee Fontanes e 1870 1874 ve 1883 ten bu yana Lycee Condorcet olarak bilinir katildi Daha once bir Yahudi dini egitimi almisti Ancak 14 16 arasinda inancini kaybetti Hude a 1990 gore bu ahlaki kriz insanligin modern primatlarla ortak ataya sahip oldugu bazen yaratici bir tanriya ihtiyac duymadigi seklinde yorumlanan bir surec olan evrim teorisini kesfetmesiyle baglantilidir Lisedeyken Bergson bilimsel calismasi icin bir odul ve 1877 de on sekiz yasindayken bir matematik probleminin cozumu icin bir odul kazandi Cozumu ertesi yil Nouvelles Annales de Mathematiques te yayinlandi Yayimlanan ilk eseriydi Kariyerinin bilimler alaninda mi yoksa beseri bilimler alaninda mi olmasi gerektigi konusunda biraz tereddut ettikten sonra ogretmenlerini dehsete dusurerek ikincisini tercih etmeye karar verdi On dokuz yasindayken Ecole Normale Superieure e girdi Bu donemde Herbert Spencer i okudu Orada lisans derecesi aldi ve bunu 1881 de Paris Universitesi nden agregation de philosophie izledi Ayni yil Anjou nun eski baskenti Angers deki lisede ogretmenlik randevusu aldi Iki yil sonra Puy de Dome bolgesinin baskenti Clermont Ferrand daki Lycee Blaise Pascal a Clermont Ferrand yerlesti Clermont Ferrand Bergson a gelisinden bir yil sonra Lucretius tan alintilarin bir baskisini yayinlayarak Extraits de Lucrece olarak yayinlanan De Rerum Natura nin ve sairin materyalist kozmolojisinin elestirel bir incelemesiyle beseri bilimlerdeki yetenegini gosterdi 1884 tekrarlanan basimlari Fransiz gencligi arasinda Klasikleri tesvik etmedeki degerini dogrular Bergson ulkesinin bu bolumunde Auvergne bolgesi ogretmenlik ve ders verirken ozel calisma ve ozgun calisma icin zaman buldu Doktora derecesi icin Aristoteles uzerine kisa bir Latince tezi Quid Aristoteles de loco senserit Aristoteles te Yer Kavrami Uzerine ile birlikte sundugu Zaman ve Ozgur Irade tezini hazirladi 1889 da Paris te Eser ayni yil Felix Alcan tarafindan yayinlandi Ayrica Clermont Ferrand da Pre Sokratikler ozellikle Herakleitos uzerine dersler verdi Bergson Zaman ve Ozgur Irade yi Jules Lachelier e 1832 1918 donemin halk egitim bakani Felix Ravaisson un 1813 1900 bir ogrencisi ve Induksiyonun Kurulusu Uzerine felsefi bir calismanin yazari Du fondement de l adadi induksiyon 1871 Lachelier her yerde eylemsizligin yerine gucu olumun yerine yasami ve kaderciligin yerine ozgurlugu koymaya calisti Bergson Ecole Normale Superieure nin bu ogretmenlerinin her ikisine de cok sey borcluydu Onun anma konusmasini 1900 de olen Ravaisson la karsilastirin Bergson 1888 de yeniden Paris e yerlesti ve College Rollin olarak bilinen belediye kolejinde birkac ay ogretmenlik yaptiktan sonra sekiz yil kaldigi Lycee Henri Quatre da bir randevu aldi Orada Darwin i okudu ve teorileri uzerine bir ders verdi Bergson daha once Lamarckizm i ve onun kazanilmis ozelliklerin kalitsalligi teorisini onaylamis olmasina ragmen Darwin in surekli yasam vizyonuyla daha uyumlu olan kademeli varyasyonlar hipotezini tercih etmeye basladi 1896 da Matter and Memory adli ikinci buyuk eserini yayinladi Bu oldukca zor calisma beynin islevini arastirir ve beden ve zihin iliskisi sorunlarinin dikkatli bir sekilde ele alinmasina yol acan bir algi ve hafiza analizini ustlenir Bergson uc buyuk eserinin her birine hazirlanmak icin yillarca arastirma yapmisti Bu ozellikle o donem boyunca gerceklestirilen kapsamli patolojik arastirmalara tam bir asinalik gosterdigi Matter and Memory de acikca gorulmektedir 1898 de Bergson mezun oldugu Ecole Normale Superieure de konferans sefi oldu ve daha sonra ayni yil Profesorluge terfi etti 1900 yilinda Charles Leveque nin ardindan Yunan ve Roma Felsefesi Kursusu nu kabul ettigi College de France da Profesor olarak gorevlendirildi Agustos 1900 un ilk bes gununde Paris te duzenlenen birinci Uluslararasi Felsefe Kongresi nde Bergson kisa ama onemli bir makale okudu Nedensellik Yasasina Inancin Psikolojik Kokenleri Sur les Origines psychologiques de notre croyance a la loi de causalite 1900 de Felix Alcan daha once Revue de Paris te yer alan Bergson un minor yapimlarinin en onemlilerinden biri olan Kahkaha Le rire baslikli bir yapit yayinladi Komedinin anlami uzerine olan bu deneme Auvergne deki ilk gunlerinde verdigi bir konferanstan kaynaklandi Bunun incelenmesi Bergson un yasam goruslerini anlamak icin esastir ve sanatin yasamdaki yerini ele alan pasajlari degerlidir Calismanin temel tezi gulmenin insan icin sosyal yasami mumkun kilmak icin evrimlesmis bir duzeltici oldugudur Basarisizliklari esnek olmayan bir mekanizmaya benziyorsa toplumun taleplerine uyum saglayamayan insanlara guleriz Cizgi roman yazarlari gulmek icin bu insani egilimi cesitli sekillerde somurduler ve onlar icin ortak olan sey cizgi romanin orada yasayanlarin uzerine mekanik bir sey kaplamis oldugu fikridir 1901 de Academie des sciences morales et politiques Bergson u uye olarak secti ve o enstituye uye oldu 1903 te Revue de metaphysique et de morale e Metafizige Giris Metafizige Giris baslikli cok onemli bir makaleye katkida bulundu ve bu makale uc buyuk kitabinin incelenmesine bir onsoz olarak faydali oldu Bu makalede Yaratici Evrim de gerceklestirilen felsefi programini detaylandirdi Sosyolog ve filozof Gabriel Tarde nin 1904 te olumu uzerine Bergson Modern Felsefe Kursusu nde onun yerine gecti O yilin 4 8 Eylul tarihleri arasinda Cenevre yi ziyaret etti ve Ikinci Uluslararasi Felsefe Kongresi ne katildi ve Zihin ve Dusunce Felsefi Bir Yanilsama Le cerveau et la pensee une illuzyon felsefesi uzerine ders verdi Bir hastalik ziyareti Almanya yi Heidelberg de duzenlenen Ucuncu Kongre ye katilmaktan alikoydu Bu yillarda Bergson genc bir Jacques Maritain i guclu bir sekilde etkiledi hatta belki Maritain ve karisi Raissa yi intihar dusuncelerinden kurtardi Kitaplari arasinda en cok bilinen ve en cok tartisilan ucuncu buyuk eseri Yaratici Evrim 1907 de yayinlandi Pierre Imbart de la Tour Yaratici Evrim in dusuncede yeni bir yonun donum noktasi oldugunu belirtti 1918 de Alcan yayinci on yil boyunca yilda ortalama iki baski yaparak yirmi bir baski yapmisti Bu kitabin ortaya cikisinin ardindan Bergson un popularitesi yalnizca akademik cevrelerde degil ayni zamanda genel okuyucu kitlesi arasinda da buyuk olcude artti O zamanlar Bergson henuz yakin zamanda ortaya cikmis olan Yaratici Evrim in ilk bolumunde gosterildigi gibi dollenme teorisi de dahil olmak uzere kapsamli bir biyoloji calismasi yapmisti yaklasik olarak 1885 felsefe tarihinde ozellikle Yunan ve Roma felsefesinde uzmanlasmis bir filozof icin kucuk bir basari degil Darwin den ayri olarak yasamin birligi ve tum canlilar arasindaki ekolojik dayanisma fikrini surdurdugu Haeckel i ve mutasyonunu kendisinden alintiladigi Hugo de Vries i de kesinlikle okumustu evrim teorisi Darwin in tedriciligini tercih ederek karsi ciktigi Ayrica College de France da Deneysel Tip Kursusu nde gorev yapan Claude Bernard in halefi Charles Edouard Brown Sequard dan da alinti yapti Bergson 1919 ve 1954 yillari arasinda ressamlara heykeltiraslara dekoratorlere oymacilara yazarlara ve muzisyenlere verilen Prix Blumenthal in verilmesinde Florence Meyer Blumenthal ile juri uyesi olarak gorev yapti FelsefesiTemel Ilkeler Temel eserleri arasinda Essais sur les Donnees immediates de la Conscience Bilincin Dolayimsiz Verileri Uzerine Denemeler Matiere et Memoire Madde ve Bellek Les Deux Sources de la Morale et de la Religion Ahlak ve Dinin Iki Kaynagi ve L Evolution creatrice Yaratici Evrim gibi kitaplar bulunan Bergson Almanya da dogup gelismis olan idealist felsefenin Fransa daki temsilcisi olarak taninir Ayni zamanda adi verilen felsefe turunun de en onemli temsilcilerinden olan Bergson pozitivizmin ya da oldukca dar bir cerceve icinde kalan bilimsel yorumlarin iddialarina siddetle karsi cikarken insani ve dinsel degerlerin onemini vurgulamistir Bergson bir filozof olmasindan ziyade herseyden once hatiri sayilir bir matematik insanidir Onun sahip oldugu bu yatkinlik bilim dallari arasinda onemli dusunsel iliskiler kurabilmesine olanak saglamistir Bergson felsefesinde psikoloji biyoloji fizik matematik ve hatta toplum bilim bir aradadir Bunun yaninda Bergson un felsefeye yukledigi en buyuk gorev de bilimin bagli oldugu yontemleriyle yapamadigi yasami kavrayabilmektir O iste bu cerceve icinde 20 yuzyilda gelisen akla karsi baskaldirinin onemli onculerinden biri olmak durumundadir Bergson dinamik ve dualist bir felsefe akiminin daha dogru oldugunu benimsemistir Dusuncelerinden dolayi Sezgicilik entuisyonizm akiminin oncusu sayilir Bergson bilimsel determinizme karsi ozgur iradeye deger vermis ve statik kavramlarla dusunen analizci aklin yerine nesnesini iceriden ve butunsel olarak kavrayan sezgiyi savunmustur Dogrusal zaman anlayisinin yerine koydugu sure kavrami sayesinde gecmis ile yasadigimiz ani birlestirerek gercekligin surekli bir yaratim oldugunu one surmustur Bergson un evrim anlayisinda yaratma fikri de yer alir Evrimin ozunde bulunan akis ve devinim ancak yaratma fikriyle ele alindiginda bir butunluk saglamaktadir Evrim surecinin iki onemli unsuru yasam ve maddedir Yasam yaratmayi ozgurlugu gercek sureyi devinimi ve akisi betimlerken madde ise etkin olmamayi zorunlulugu ve matematiksel zamani anlatir EtkileriBergson un 1907 de yayimlanan Yaratici Evrim adli eseri hem felsefede hem de edebiyatta buyuk etkiler yapti Zaman konusundaki fikirleri Proust sayesinde daha da fazla tanindi Georges Sorel devrimci sendikalizmi Bergson un dusuncesiyle birlestirmeye calisti Deleuze in bazi 1 2 eserinde Bergson a ovguler vardir George Bernard Shaw ise onun yasamsalciligi olarak gordugu seyden etkilendi Kendisinden sonra gelen bircok dusunur onun kapali ve mecazi bir anlatimi oldugunu soyledi EserleriEssais sur les donnees immediates de la conscience Bilincin dolaysiz verileri uzerine deneme 1889 Matiere et memoire Madde ve bellek 1896 Le Rire Essai sur la signification du comique Gulme Komigin Anlami Uzerine Deneme 1899 Introduction a la metaphysique Metafizige Giris 1903 Les Deux sources de la morale et de la religion Ahlak ve dinin iki kaynagi 1932 L Evolution creatrice Yaratici evrim 1907 L Energie spirituelle Ruhsal Enerji 1919 La pensee et le mouvant 1934 Ayrica bakinizOzgur irade Sezgicilik Sezgici matematik Imam GazaliDis baglantilarVikisoz de Henri Bergson ile ilgili sozleri bulabilirsiniz https www youtube com watch v RT7lK0miU5Y 13 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde Henri Bergson Kimlik Sat7 TurkKaynakca Felsefe Sozlugu Sarp Erk Ulas Bilim ve Sanat Yayinlari 2003 ss 205 207 ISBN 975 7298 45 X Cevikbas Sebahattin Bergsoncu Manifesto Dusuncenin Olagan Akisini Tersine Cevirmek Ozne Dergisi 39 Kitap Guz 2023 Aralik 2023 ss 18 19 The Nobel prize in Literature 9 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 15 Kasim 2010 Saracoglu Ece Henri Bergson un Felsefesinde Bilincin ve Zamanin Yapici ve Kurucu Etkinligi Ozne Dergisi 39 Kitap Guz 2023 Aralik 2023 ss 18 19 Saracoglu Ece Henri Bergson un Felsefesinde Bilincin ve Zamanin Yapici ve Kurucu Etkinligi Ozne Dergisi 39 Kitap Guz 2023 Aralik 2023 ss 68 69