Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Adli bilimler veya kriminalistik, maddi gerçeğin ortaya çıkarılmasıyla suçların ve hukuki uyuşmazlıkların çözümüne çalışılan bilimler demeti. Kimi kaynaklarda "bilimsel polislik" olarak da nitelenmektedir.Ceza hukuku ve medeni hukuk konularında hukuki karar almayı destekler.
Özellikle ceza soruşturması sırasında, kabul edilebilir delillere ve ceza muhakemesine ilişkin yasal standartlara tabidir. DNA analizi, parmak izi, modelleri, ateşli silahlar, balistik, toksikoloji ve yangın enkazı analizi gibi çok sayıda uygulamanın kullanıldığı geniş bir alandır.
Kriminalistik adı, "suç" (Fransızca: la crime) sözcüğünden türetilmiştir ve her ne kadar kriminoloji ile karıştırılsa da bu iki saha, amaç ve nitelik bakımından birbirinden ayrılır. Ne var ki adli bilimler, kriminolojiyi geniş kapsamlı olarak ele alan bazı kaynaklarca "uygulamalı kriminoloji" alanına da dahil edilir. Adli bilimler kendi başına bir bilim dalı değil, adli amaçlar doğrultusunda pek çok farklı disiplinin bir araya geldiği bir çatı yapıdır. Bunlar tıp, fizik, kimya, biyoloji, jeoloji gibi fen bilimleri ya da psikoloji, dilbilim gibi sosyal bilim alanlarından olabilirler.
Adli bilimler; suçlunun ortaya çıkarılması kadar, masumların hatalı biçimde suçlanmasını veya cezalandırılmasını önlemeye de yarar. Suç ve uyuşmazlık konuları, adli bilimler çerçevesinde bir "olay" olarak ele alınır ve yalnızca gerçeğin ne olduğu araştırılır. Bu gerçeğin hukuki yorum ve değerlendirmesi ise yargı faaliyeti çerçevesinde soruşturma ve kovuşturma makamlarının görev ve yetkisidir. Bu çerçevede çalışmalar yürüterek gerçeğin ortaya çıkarılmasına çalışan kimselere ise "bilirkişi" veya "uzman" denilir.
Tarihçe
Adli bilimler, hukuk ile çeşitli başka bilim dallarının ilişkisinden doğar ve ilk olarak Milattan Önce 3000 civarında, Antik Mısır'da adli tıp ile ortaya çıkmıştır. Bugün adli bilimlerle ilgili olarak akla gelen ilk kavramın adli tıp olması da bu çok eski ve yaygın ilişki olarak ifade edilir. Yeni yöntem, yaklaşım ve bilim dallarının adli bilimler çatısı altında kullanılması; geçen 5000 yıllık süreçte adli bilim uzmanlarının karşı karşıya kaldıkları olayların karmaşıklığının sonucudur. Ne var ki bu ilerleme, doğrudan ve sadece adli bilimler yapısıyla ilgili değildir. Bu çerçevede başvurulan, yöntemlerinden faydalanılan alanlardaki her bir gelişme, adli bağlamlarda da etkili olmaktadır.
Bugüne dek bilinen ilk otopsi, 1374 yılında Fransa'da yapıldı. 17. yüzyıl sonları itibarıyla adli tıp alanında gelişmeler kaydedildi ve 1785 yılında Prag Üniversitesi'nde "adli tıp ve polis tıbbı"na dair bir araştırma ve öğretim yapısı oluşturuldu. Yine bu süreçte adli toksikoloji sahası ortaya çıktı.
Hindistan'da memur olarak çalışan , insanların parmak izlerinin birbirlerine benzemediğini ve bu izlerin zamanla değişmediğini tespit etti. Bu süreçte Henry Faulds da Herschel'den ayrı olarak aynı tespiti yaptı ve keşfi, 1880 yılında Nature dergisinde yayımlandı. Parmak izi çalışmalarının kurucularından biri olarak kabul edilen Francis Galton, mumyaların parmak izlerinin, ölümden sonra dahi değişmediğini keşfetti.
Avusturyalı avukat , tanık beyanlarının güvenilmezliği dolayısıyla gerçeğin bilimsel olarak ispatlanması gerektiğini savunarak; 1891 yılında delillerin değerlendirilmesiyle ilgili bilgiler içeren kılavuz niteliğindeki "Adli Bilimlerin El Kitabı" (Almanca: Handbuch der Kriminalistik) kitabını yayımladı.
Fransız polis Alphonse Bertillon ise insanların fiziksel özelliklerini esas alarak yarayan antropometrik ölçüm sistemini ve sabıka fotoğrafı sistemini geliştirdi. "Bertillonaj" olarak bilinen bu sistem, Avrupa'nın büyük bölümünde ve Amerika Birleşik Devletleri'nde yaygın biçimde kullanılmaya başlandı.
Edmond Locard, kendi adıyla anılan değişim prensibi gibi, 20. yüzyılın başlarında olay yeri inceleme ve kriminalistik konularında ilk sistemli çalışmaları yaptı.
Ayrıca bakınız
- Adli antropoloji
- DNA profillemesi
- Adli entomoloji
- Adli tıp
- Adli palinoloji
- Adli toksikoloji
- Adli psikoloji
- Adli kimya
- Adli kontrol
- Adli sicil
- Adli bilişim
- Adli bilgisayar bilimi
- Ağ adli bilişimi
- Adli mühendislik
- Adli dilbilim
- Adli bilişim araçlarının listesi
- Adli bilişim terimleri sözlüğü
- Adli Tıp Kurumu
- Otopsi
- CSI etkisi
Kaynakça
- Özel
- ^ a b c Tanrıvere 2017, s. 105.
- ^ a b Tuğ, Doğan & Hancı 2002, s. 176.
- ^ Tuğ, Doğan & Hancı 2002, s. 177.
- ^ Tuğ, Doğan & Hancı 2002, s. 175.
- ^ a b Tanrıvere 2017, s. 105-106.
- ^ a b Tanrıvere 2017, s. 106.
- ^ Tanrıvere 2017, s. 110-111.
- ^ Toroslu & Feyzioğlu 2016, s. 201.
- ^ a b c d Karakuş 2011, s. 1.
- ^ Tuğ, Doğan & Hancı 2002, s. 178-179.
- ^ Tuğ, Doğan & Hancı 2002, s. 179.
- ^ a b c Tuğ, Doğan & Hancı 2002, s. 178.
- Genel
| Wikimedia Commons'ta adli bilimler ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Karakuş, Oğuz (2011). "Giriş". Oğuz Karakuş (Ed.). Adli Bilimler. Ankara: Adalet. ss. 1-3. ISBN .
- Tanrıvere, Utku (2017). "Adli Bilimler ve Suç Bilimi Bağlamlarında Mekân: Olay Yeri ve Suç Yeri". Erkan Zengin vd. (Ed.). Mekân: Toplumbilim, Mimarlık ve Yazınbilimde Mekân Araştırmaları. Ankara: Detay. ss. 105-130. ISBN .
- Toroslu, Nevzat; Feyzioğlu, Metin (2016). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Savaş Yayınevi. ISBN .
- Tuğ, Ayşim; Doğan, Yeşim; Hancı, Hamit (2002). "Kriminalistik Kriminoloji Değildir" (PDF). Ankara Barosu Dergisi, 2002-2. ss. 175-181. 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 3 Mayıs 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Adli bilimler veya kriminalistik maddi gercegin ortaya cikarilmasiyla suclarin ve hukuki uyusmazliklarin cozumune calisilan bilimler demeti Kimi kaynaklarda bilimsel polislik olarak da nitelenmektedir Ceza hukuku ve medeni hukuk konularinda hukuki karar almayi destekler Entomoloji balistik palinoloji antropoloji fonetik bilisim gibi pek cok farkli bilim dali adli bilimler catisi altinda maddi gercegin anlasilmasina calisir Ozellikle ceza sorusturmasi sirasinda kabul edilebilir delillere ve ceza muhakemesine iliskin yasal standartlara tabidir DNA analizi parmak izi modelleri atesli silahlar balistik toksikoloji ve yangin enkazi analizi gibi cok sayida uygulamanin kullanildigi genis bir alandir Kriminalistik adi suc Fransizca la crime sozcugunden turetilmistir ve her ne kadar kriminoloji ile karistirilsa da bu iki saha amac ve nitelik bakimindan birbirinden ayrilir Ne var ki adli bilimler kriminolojiyi genis kapsamli olarak ele alan bazi kaynaklarca uygulamali kriminoloji alanina da dahil edilir Adli bilimler kendi basina bir bilim dali degil adli amaclar dogrultusunda pek cok farkli disiplinin bir araya geldigi bir cati yapidir Bunlar tip fizik kimya biyoloji jeoloji gibi fen bilimleri ya da psikoloji dilbilim gibi sosyal bilim alanlarindan olabilirler Adli bilimler suclunun ortaya cikarilmasi kadar masumlarin hatali bicimde suclanmasini veya cezalandirilmasini onlemeye de yarar Suc ve uyusmazlik konulari adli bilimler cercevesinde bir olay olarak ele alinir ve yalnizca gercegin ne oldugu arastirilir Bu gercegin hukuki yorum ve degerlendirmesi ise yargi faaliyeti cercevesinde sorusturma ve kovusturma makamlarinin gorev ve yetkisidir Bu cercevede calismalar yuruterek gercegin ortaya cikarilmasina calisan kimselere ise bilirkisi veya uzman denilir TarihceAdli bilimler hukuk ile cesitli baska bilim dallarinin iliskisinden dogar ve ilk olarak Milattan Once 3000 civarinda Antik Misir da adli tip ile ortaya cikmistir Bugun adli bilimlerle ilgili olarak akla gelen ilk kavramin adli tip olmasi da bu cok eski ve yaygin iliski olarak ifade edilir Yeni yontem yaklasim ve bilim dallarinin adli bilimler catisi altinda kullanilmasi gecen 5000 yillik surecte adli bilim uzmanlarinin karsi karsiya kaldiklari olaylarin karmasikliginin sonucudur Ne var ki bu ilerleme dogrudan ve sadece adli bilimler yapisiyla ilgili degildir Bu cercevede basvurulan yontemlerinden faydalanilan alanlardaki her bir gelisme adli baglamlarda da etkili olmaktadir Bugune dek bilinen ilk otopsi 1374 yilinda Fransa da yapildi 17 yuzyil sonlari itibariyla adli tip alaninda gelismeler kaydedildi ve 1785 yilinda Prag Universitesi nde adli tip ve polis tibbi na dair bir arastirma ve ogretim yapisi olusturuldu Yine bu surecte adli toksikoloji sahasi ortaya cikti Herschel in 1859 1860 ta aldigi parmak izleri Hindistan da memur olarak calisan insanlarin parmak izlerinin birbirlerine benzemedigini ve bu izlerin zamanla degismedigini tespit etti Bu surecte Henry Faulds da Herschel den ayri olarak ayni tespiti yapti ve kesfi 1880 yilinda Nature dergisinde yayimlandi Parmak izi calismalarinin kurucularindan biri olarak kabul edilen Francis Galton mumyalarin parmak izlerinin olumden sonra dahi degismedigini kesfetti Avusturyali avukat tanik beyanlarinin guvenilmezligi dolayisiyla gercegin bilimsel olarak ispatlanmasi gerektigini savunarak 1891 yilinda delillerin degerlendirilmesiyle ilgili bilgiler iceren kilavuz niteligindeki Adli Bilimlerin El Kitabi Almanca Handbuch der Kriminalistik kitabini yayimladi Fransiz polis Alphonse Bertillon ise insanlarin fiziksel ozelliklerini esas alarak yarayan antropometrik olcum sistemini ve sabika fotografi sistemini gelistirdi Bertillonaj olarak bilinen bu sistem Avrupa nin buyuk bolumunde ve Amerika Birlesik Devletleri nde yaygin bicimde kullanilmaya baslandi Edmond Locard kendi adiyla anilan degisim prensibi gibi 20 yuzyilin baslarinda olay yeri inceleme ve kriminalistik konularinda ilk sistemli calismalari yapti Ayrica bakinizAdli antropoloji DNA profillemesi Adli entomoloji Adli tip Adli palinoloji Adli toksikoloji Adli psikoloji Adli kimya Adli kontrol Adli sicil Adli bilisim Adli bilgisayar bilimi Ag adli bilisimi Adli muhendislik Adli dilbilim Adli bilisim araclarinin listesi Adli bilisim terimleri sozlugu Adli Tip Kurumu Otopsi CSI etkisiKaynakcaOzel a b c Tanrivere 2017 s 105 a b Tug Dogan amp Hanci 2002 s 176 Tug Dogan amp Hanci 2002 s 177 Tug Dogan amp Hanci 2002 s 175 a b Tanrivere 2017 s 105 106 a b Tanrivere 2017 s 106 Tanrivere 2017 s 110 111 Toroslu amp Feyzioglu 2016 s 201 a b c d Karakus 2011 s 1 Tug Dogan amp Hanci 2002 s 178 179 Tug Dogan amp Hanci 2002 s 179 a b c Tug Dogan amp Hanci 2002 s 178 GenelWikimedia Commons ta adli bilimler ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Karakus Oguz 2011 Giris Oguz Karakus Ed Adli Bilimler Ankara Adalet ss 1 3 ISBN 978 605 5473 58 7 Tanrivere Utku 2017 Adli Bilimler ve Suc Bilimi Baglamlarinda Mekan Olay Yeri ve Suc Yeri Erkan Zengin vd Ed Mekan Toplumbilim Mimarlik ve Yazinbilimde Mekan Arastirmalari Ankara Detay ss 105 130 ISBN 978 605 2323 44 1 Toroslu Nevzat Feyzioglu Metin 2016 Ceza Muhakemesi Hukuku Ankara Savas Yayinevi ISBN 978 605 9414 70 8 Tug Aysim Dogan Yesim Hanci Hamit 2002 Kriminalistik Kriminoloji Degildir PDF Ankara Barosu Dergisi 2002 2 ss 175 181 28 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 3 Mayis 2020