Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cenova Cumhuriyeti (İtalyanca: Repubblica di Genova, Liguryaca: Repúbrica de Zêna, Latince: Res Publica Ianuensis) veya kısaca Cenevizliler, 1005 yılından 1797 yılına kadar İtalya Yarımadası'nın kuzey batısında, Ligurya olarak bilinen bölgede, bugünkü Cenova merkezli olarak hüküm sürmüş bir denizci cumhuriyeti. 1100 yılına kadar bir şehir devleti olarak varlığını sürdürmüş devlet, büyüyerek ve güçlenerek Avrupa'da önemli bir konuma gelmiş, Venedik Cumhuriyeti'nin büyük bir rakibi olmuştur.
Ceneviz Cumhuriyeti | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1099-1815 | |||||||||||||||
 Bayrak  Arma | |||||||||||||||
Slogan Respublica superiorem non recognoscens ("Cumhuriyet hiçbir üstünlüğü tanımaz.") | |||||||||||||||
 Koyu kırmızı 12. ve 13. yüzyıllarda Cenevizlilerin elinde bulunan toprakları temsil ederken, açık kırmızı bugünkü sınırlara sahip geçici topraklardır. | |||||||||||||||
| Başkent | Cenova | ||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | |||||||||||||||
| Resmî din | Katolik Kilisesi | ||||||||||||||
| Hükûmet | Oligarşik denizci cumhuriyeti | ||||||||||||||
| Doge | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Capitano del popolo | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Podestà | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Tarihî dönem | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Nüfus | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Para birimi |
| ||||||||||||||
| |||||||||||||||
Devlet 14. yüzyılda Korsika Adası'nı topraklarına katmış, ilerleyen zamanlarda Akdeniz ve Karadeniz'de kurduğu pek çok koloni ile bu bölgelerdeki en kuvvetli Avrupa devletlerinden biri haline gelmiştir. 16. ve 17. yüzyıllarda Avrupa'nın finans merkezi haline gelen devlet, 18. yüzyılın sonlarında Napolyon'un kontrolü altındaki Birinci Fransız Cumhuriyeti tarafından fethedilmiş, yerine Ligurya Cumhuriyeti adlı Fransız uydu devleti kurulmuştur. Daha önce Korsika'yı da Fransa'ya vermek zorunda kalmış Cenevizliler ve Ligurya Cumhuriyeti, 1805'te Fransa tarafından tamamen ilhak edilmiştir. Napolyon'un 1814'te yenilmesi üzerine tekrar kurulan devletin 1815'te Sardinya Krallığı tarafından varlığına son verilmiştir.
Etimoloji ve isimlendirme
Ceneviz, esasında Genoese sözcüğünün Anadolu genelindeki telaffuzudur ve 1815 senesine kadar hüküm süren Cenova Cumhuriyeti uyrukluları tanımlamak için kullanılır. Ancak yakın dönemlerde hatalı olarak Cenova ile eş anlamlı bir yer adı gibi algılanıp öyle kullanılması yazılı dil üzerinden bilinçsizce yaygınlaştırılmıştır. Oysa aynı terim Anadolu’da özellikle sahil bölgelerinin halk dilinde doğru anlamıyla bilinmekte ve kullanılmaktadır.[]
Tarihçe
İlk dönemler
Aslen bir şehir devleti olarak 1005 yılında kurulmuş Cenevizliler, denizcilik yoluyla gelişmiş, Doğu’da birçok ayrıcalık elde etmiş, deniz kuvvetlerinin güçlü olması sebebiyle de birçok devleti hakimiyetleri altına almıştır. Akdeniz’de tarih boyunca en büyük rakipleri olan Venedik Cumhuriyeti ile devamlı savaş halinde bulunmuş devlet,Bizans İmparatoru VII. Mihail’e yaptıkları yardımlar karşılığında Konstantinopolis’in Galata semtinde koloni kurma ve İzmir limanından faydalanma konusunda ayrıcalıklar elde etmiştir. Cenevizliler, ayrıca Boğazlar üzerinde bazı haklarla birlikte Karadeniz’de Amasra, Samsun ve Kefe gibi bazı önemli limanları kontrolleri altına almıştır.
Osmanlı ile ilişkiler
Osmanlı Devleti sınırları içerisinde ticaret özgürlüğü elde etmek için kuruluş devrinde harekete geçen Cenovalılara ilk Kapitülasyonlar 1387'de Sultan I. Murad tarafından verilmiştir. 1396 yılında Fransa hakimiyeti altına giren Cenevizliler, Fransız baskısıyla Osmanlılara karşı aleyhte hareketlerde bulunmuşlardır. Daha sonra tekrar Osmanlılarla diplomatik ilişki kuran Cenevizliler, I. Mehmed ile Foça şap madenlerinin işletme hakkı karşılığında yıllık 2000 düka altın ödemeyi taahhüt eden anlaşmayı 1416'da imzalamıştır.
Cenevizlilerin Doğu Akdeniz ve Yakın Doğu'da yer alan toprakları, Osmanlı Devleti'nin genişlemesiyle birlikte Ceneviz kontrolünden çıkmıştır. İstanbul’un Fatih Sultan Mehmed tarafından fethi esnasında Galatalı Cenevizliler tarafsızlık sözü vermelerine rağmen, sözlerinde durmamaları üzerine ellerindeki kapitülasyonlardan bazıları alınmıştır.[]Zağanos Paşa ile Osmanlı Devleti arasında 3 Haziran 1453’te imzalanan ve Galata'da Osmanlı hakimiyetini kabul eden anlaşmaya göre, Cenevizlilerin yıllık vergi ödemesi kararlaştırılmış, eskiden sahip oldukları kilise kurma ve gayrimenkul hakları ise ellerinden alınmıştır.
Limni, Amasra ve Feodosya’daki Ceneviz kolonileri birkaç sene daha varlıklarını sürdürse de, Fatih Sultan Mehmed tarafından bu yerleşimler ele geçirilmiştir. Sakız Adası 1566’ya kadar Giustiniani ailesinin kontrolündeki bir Maona'nın idaresi altında bağımsızlığını sürdürmüş, bu tarihten sonra ise Piyale Paşa'nın fethi sonucunda ada Osmanlı'ya bağlanmıştır. Doğu Akdeniz’de ticaretlerine devam eden Cenevizlilere Sultan III. Mehmed bazı ticari ayrıcalıklar tanımış, 1665’te ise diğer Avrupa devletlerine tanınan ekonomik ayrıcalıklar Cenevizlilere de verilmiştir.
15. ve 16. yüzyılda her ne kadar toprak açısından küçülse ve bazı zamanlarda İspanya ve Fransa gibi devletlerin uydu devleti konumuna gelse de, Cenevizli bankacılar büyük bir refah ve zenginliğe kavuşmuştur. Ceneviz hakimiyeti altındaki bölgeler zenginleşmiş ve pek çok sanatçı ile bilim insanını çekmiştir. Aynı zamanda Amerika'nın keşfi ile pek çok bilimsel ilerlemenin finanse edilmesi, San Giorgio Bankası gibi Cenevizliler tarafından açılmış kuruluşlar ile gerçekleştirilebilmiştir.Kristof Kolomb da bir Ceneviz yerlisi olup, İspanyol İmparatorluğu adına yaptığı seferler Cenevizli bankacılar tarafından finanse edilmiştir.
Gerileme ve yıkılış
17. yüzyılda Ceneviz Cumhuriyeti politik gücünü kaybetmeye başlamıştır. Kara Ölüm ile ilişkili bir veba sonucunda Cenova şehri nüfusunun yaklaşık yarısı 1656-57 yılları arasında ölmüştür. Devletin 1745'te Avusturya Veraset Savaşı'na katılması ve savaşı kaybedecek Fransa Krallığı tarafında yer alması da devleti büyük zarar uğratmıştır. Cumhuriyet, Tabarka'nın Tunus Beyliği tarafından ele geçirilmesi üzerine son Akdeniz kolonisini 1742'de kaybetmiştir. Ülkenin en eski topraklarından biri olan Korsika'da bağımsızlığını 1755'te ilan etmiş, kısa bir süre sonra da Fransa topraklarına katılmıştır.
Tüm bunlara rağmen Ceneviz Cumhuriyeti'nin bağımsızlığı, Birinci Fransız Cumhuriyeti'nin Napolyon kontrolü altında bulunan ordularının Cenova’yı işgaline kadar sürmüştür. 1797’de Ligurya Cumhuriyeti Napolyon tarafından kurulmuş, ancak bu uydu devlet 1805’te Fransa topraklarına katılmıştır. 1815’te Sardinya Krallığı tarafından ilhak edilen Ligurya, 1849’dan sonra İtalya'nın bir parçası haline gelmiştir.
Günümüzde Cenova şehri İtalya'nın en önemli ve yoğun limanı olan 'nı barındırır ve Ligurya İtalya'nın ekonomik açıdan en güçlü bölgelerinden biridir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Ceneviz Cumhuriyeti ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ Aleksandr Vasilyev (1958). History of the Byzantine Empire, 324–1453. University of Wisconsin Press. ss. 537-38. ISBN .
- ^ Philip P. Argenti, Chius Vincta or the Occupation of Chios by the Turks (1566) and Their Administration of the Island (1566–1912), Described in Contemporary Diplomatic Reports and Official Dispatches (Cambridge, 1941), Part I.
- ^ Before Columbus: Exploration and Colonization from the Mediterranean to the Atlantic, 1229-1492.
- ^ Early modern Italy (16th to 18th centuries) » The 17th-century crisis 8 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Encyclopædia Britannica.
- ^ Alberti Russell, Janice. The Italian community in Tunisia, 1861-1961: a viable minority. pag. 142.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cenova Cumhuriyeti Italyanca Repubblica di Genova Liguryaca Repubrica de Zena Latince Res Publica Ianuensis veya kisaca Cenevizliler 1005 yilindan 1797 yilina kadar Italya Yarimadasi nin kuzey batisinda Ligurya olarak bilinen bolgede bugunku Cenova merkezli olarak hukum surmus bir denizci cumhuriyeti 1100 yilina kadar bir sehir devleti olarak varligini surdurmus devlet buyuyerek ve guclenerek Avrupa da onemli bir konuma gelmis Venedik Cumhuriyeti nin buyuk bir rakibi olmustur Ceneviz CumhuriyetiRepubrica de Zena Liguryaca Res Publica Ianuensis Latince Repubblica di Genova Italyanca 1099 1815Bayrak ArmaSlogan Respublica superiorem non recognoscens Cumhuriyet hicbir ustunlugu tanimaz Koyu kirmizi 12 ve 13 yuzyillarda Cenevizlilerin elinde bulunan topraklari temsil ederken acik kirmizi bugunku sinirlara sahip gecici topraklardir BaskentCenovaResmi dil ler Liguryaca Latince ItalyancaResmi dinKatolik KilisesiHukumetOligarsik denizci cumhuriyetiDoge 1339 1345Simone Boccanegra ilk 1795 1797Giacomo Maria Brignole son Capitano del popolo 1257 1262Guglielmo Boccanegra ilk 1335 1339Galeotto Spinola son Podesta 1191 1191Manegoldo del Tettuccio ilk 1256 1256Filippo della Torre son Tarihi donemOrta CagYeni Cag Kurulusu1099 Birinci Hacli Seferi1096 1099 Nymphaeum Antlasmasi 1261 1261 Meloria Deniz Muharebesi1284 Ligurya Cumhuriyeti14 Haziran 1797 Yeniden kurulus1814 Dagilisi1815Nufus 17 yuzyil baslari650 000Para birimiCeneviz Lirasi 1138 1797 Genovino 1252 1415 ArdillarLigurya CumhuriyetiSavoy DukaligiSardinya KralligiMonako Devlet 14 yuzyilda Korsika Adasi ni topraklarina katmis ilerleyen zamanlarda Akdeniz ve Karadeniz de kurdugu pek cok koloni ile bu bolgelerdeki en kuvvetli Avrupa devletlerinden biri haline gelmistir 16 ve 17 yuzyillarda Avrupa nin finans merkezi haline gelen devlet 18 yuzyilin sonlarinda Napolyon un kontrolu altindaki Birinci Fransiz Cumhuriyeti tarafindan fethedilmis yerine Ligurya Cumhuriyeti adli Fransiz uydu devleti kurulmustur Daha once Korsika yi da Fransa ya vermek zorunda kalmis Cenevizliler ve Ligurya Cumhuriyeti 1805 te Fransa tarafindan tamamen ilhak edilmistir Napolyon un 1814 te yenilmesi uzerine tekrar kurulan devletin 1815 te Sardinya Kralligi tarafindan varligina son verilmistir Etimoloji ve isimlendirmeCeneviz esasinda Genoese sozcugunun Anadolu genelindeki telaffuzudur ve 1815 senesine kadar hukum suren Cenova Cumhuriyeti uyruklulari tanimlamak icin kullanilir Ancak yakin donemlerde hatali olarak Cenova ile es anlamli bir yer adi gibi algilanip oyle kullanilmasi yazili dil uzerinden bilincsizce yayginlastirilmistir Oysa ayni terim Anadolu da ozellikle sahil bolgelerinin halk dilinde dogru anlamiyla bilinmekte ve kullanilmaktadir kaynak belirtilmeli TarihceIlk donemler Aslen bir sehir devleti olarak 1005 yilinda kurulmus Cenevizliler denizcilik yoluyla gelismis Dogu da bircok ayricalik elde etmis deniz kuvvetlerinin guclu olmasi sebebiyle de bircok devleti hakimiyetleri altina almistir Akdeniz de tarih boyunca en buyuk rakipleri olan Venedik Cumhuriyeti ile devamli savas halinde bulunmus devlet Bizans Imparatoru VII Mihail e yaptiklari yardimlar karsiliginda Konstantinopolis in Galata semtinde koloni kurma ve Izmir limanindan faydalanma konusunda ayricaliklar elde etmistir Cenevizliler ayrica Bogazlar uzerinde bazi haklarla birlikte Karadeniz de Amasra Samsun ve Kefe gibi bazi onemli limanlari kontrolleri altina almistir Osmanli ile iliskiler Osmanli Devleti sinirlari icerisinde ticaret ozgurlugu elde etmek icin kurulus devrinde harekete gecen Cenovalilara ilk Kapitulasyonlar 1387 de Sultan I Murad tarafindan verilmistir 1396 yilinda Fransa hakimiyeti altina giren Cenevizliler Fransiz baskisiyla Osmanlilara karsi aleyhte hareketlerde bulunmuslardir Daha sonra tekrar Osmanlilarla diplomatik iliski kuran Cenevizliler I Mehmed ile Foca sap madenlerinin isletme hakki karsiliginda yillik 2000 duka altin odemeyi taahhut eden anlasmayi 1416 da imzalamistir Cenevizlilerin Dogu Akdeniz ve Yakin Dogu da yer alan topraklari Osmanli Devleti nin genislemesiyle birlikte Ceneviz kontrolunden cikmistir Istanbul un Fatih Sultan Mehmed tarafindan fethi esnasinda Galatali Cenevizliler tarafsizlik sozu vermelerine ragmen sozlerinde durmamalari uzerine ellerindeki kapitulasyonlardan bazilari alinmistir kaynak belirtilmeli Zaganos Pasa ile Osmanli Devleti arasinda 3 Haziran 1453 te imzalanan ve Galata da Osmanli hakimiyetini kabul eden anlasmaya gore Cenevizlilerin yillik vergi odemesi kararlastirilmis eskiden sahip olduklari kilise kurma ve gayrimenkul haklari ise ellerinden alinmistir Limni Amasra ve Feodosya daki Ceneviz kolonileri birkac sene daha varliklarini surdurse de Fatih Sultan Mehmed tarafindan bu yerlesimler ele gecirilmistir Sakiz Adasi 1566 ya kadar Giustiniani ailesinin kontrolundeki bir Maona nin idaresi altinda bagimsizligini surdurmus bu tarihten sonra ise Piyale Pasa nin fethi sonucunda ada Osmanli ya baglanmistir Dogu Akdeniz de ticaretlerine devam eden Cenevizlilere Sultan III Mehmed bazi ticari ayricaliklar tanimis 1665 te ise diger Avrupa devletlerine taninan ekonomik ayricaliklar Cenevizlilere de verilmistir 15 ve 16 yuzyilda her ne kadar toprak acisindan kuculse ve bazi zamanlarda Ispanya ve Fransa gibi devletlerin uydu devleti konumuna gelse de Cenevizli bankacilar buyuk bir refah ve zenginlige kavusmustur Ceneviz hakimiyeti altindaki bolgeler zenginlesmis ve pek cok sanatci ile bilim insanini cekmistir Ayni zamanda Amerika nin kesfi ile pek cok bilimsel ilerlemenin finanse edilmesi San Giorgio Bankasi gibi Cenevizliler tarafindan acilmis kuruluslar ile gerceklestirilebilmistir Kristof Kolomb da bir Ceneviz yerlisi olup Ispanyol Imparatorlugu adina yaptigi seferler Cenevizli bankacilar tarafindan finanse edilmistir Gerileme ve yikilis 17 yuzyilda Ceneviz Cumhuriyeti politik gucunu kaybetmeye baslamistir Kara Olum ile iliskili bir veba sonucunda Cenova sehri nufusunun yaklasik yarisi 1656 57 yillari arasinda olmustur Devletin 1745 te Avusturya Veraset Savasi na katilmasi ve savasi kaybedecek Fransa Kralligi tarafinda yer almasi da devleti buyuk zarar ugratmistir Cumhuriyet Tabarka nin Tunus Beyligi tarafindan ele gecirilmesi uzerine son Akdeniz kolonisini 1742 de kaybetmistir Ulkenin en eski topraklarindan biri olan Korsika da bagimsizligini 1755 te ilan etmis kisa bir sure sonra da Fransa topraklarina katilmistir Tum bunlara ragmen Ceneviz Cumhuriyeti nin bagimsizligi Birinci Fransiz Cumhuriyeti nin Napolyon kontrolu altinda bulunan ordularinin Cenova yi isgaline kadar surmustur 1797 de Ligurya Cumhuriyeti Napolyon tarafindan kurulmus ancak bu uydu devlet 1805 te Fransa topraklarina katilmistir 1815 te Sardinya Kralligi tarafindan ilhak edilen Ligurya 1849 dan sonra Italya nin bir parcasi haline gelmistir Gunumuzde Cenova sehri Italya nin en onemli ve yogun limani olan ni barindirir ve Ligurya Italya nin ekonomik acidan en guclu bolgelerinden biridir Ayrica bakinizDenizci cumhuriyetler Venedik Cumhuriyeti Italyan sehir devletleri Ceneviz Venedik savaslariKaynakcaWikimedia Commons ta Ceneviz Cumhuriyeti ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Aleksandr Vasilyev 1958 History of the Byzantine Empire 324 1453 University of Wisconsin Press ss 537 38 ISBN 0 299 80926 9 Philip P Argenti Chius Vincta or the Occupation of Chios by the Turks 1566 and Their Administration of the Island 1566 1912 Described in Contemporary Diplomatic Reports and Official Dispatches Cambridge 1941 Part I Before Columbus Exploration and Colonization from the Mediterranean to the Atlantic 1229 1492 Early modern Italy 16th to 18th centuries The 17th century crisis 8 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Encyclopaedia Britannica Alberti Russell Janice The Italian community in Tunisia 1861 1961 a viable minority pag 142