Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ahmed Yesevî ya da Ata Yesevî (Kazakistan Türkçesi: Қожа Ахмед Яссауи; Özbekistan Türkçesi: Xoja Ahmad Yassaviy; 1093, Sayram - 1166, Türkistan (Yesi), kendi gibi Türk asıllı olan Arslan Baba'nın talebesidir Alevi erenlerinden olan ve "Pîr-i Türkistan" lakabıyla bilinen bir mutasavvıf ve şairdir.
| Hoca Ahmed Yesevî | |
|---|---|
 | |
| Doğum | Ahmed bin İbrâhim bin İlyâs Yesevî 1093 Sayram, Kazakistan |
| Ölüm | 1166 (72-73 yaşlarında) Türkistan, Kazakistan |
| Takma ad | Pîr-i Türkistan (Türkistan Pîri) |
| Meslek | Mutasavvıf |
| İkamet | Orta Asya (Türkistan) |
| Edebî akım | Tasavvuf (İslam-Tasavvuf Alevi), Yesevîlik |
Hakkında
Tarihte bilinen ilk büyük Türk mutasavvıfı ünvanını taşır. Tam adı: Ahmed bin İbrâhim bin İlyâs Yesevî idi. Yesevîlik adı verilen tasavvufî akımının mimârı olan "Hazret-i Türkistan" nâmıyla da meşhur "Hâce Ahmed Yesevî" bir İslâm âlimidir.
Şahsiyeti
Kuvvetli bir medrese tahsili görmüş olup din ilimleri yanında tasavvufu da öğrenmiştir. Babası, Alevîler'in atası olan On İki İmamlardan ilk İmam Ali el-Mûrtezâ'nın soyundan olan "Şeyh İbrâhim Velî", Alevi Hanedan'ın tasavvufi silsilesinde yer alan mürşidi Şeyhî Hâce Ebû Yakûb Yûsuf el-Hemedânî'dir. Ahmed Yesevî, Anadolu'ya hiç gelmemiş olmasına rağmen Anadolu'da da tanınan ve sevilen "Hoca Ahmed Yesevî", yaygın olan kanaate göre, Mevlânâ Celâleddîn-i Rûmî, Hacı Bektaş Velî (Seyyid Muhammed bin Seyyid İbrâhim Ata) gibi Anadolu ekolleriyle Anadolu'daki tasavvufi akımlar üzerinde büyük tesirler meydana getirmiştir. Diğer bâzı âlimlerin yaptığı gibi kendini belli bir alana hapsetmeyip inandıklarını ve öğrendiklerini yerli halka ve göçebe köylülere onların kendi anlayabilecekleri bir lisan ve alıştıkları yöntemlerle anlatmaya çalışmıştır.
Hayatı
Karahanlılar'ın ilk olarak Ehli Beyt soyundan gelenlerle Türklerin soyu erimesiyle Alevi Müslüman Türk devleti oldukları ve Alevi ocakları şeklinde hüküm sürdüğü çağlarda Orta Asya'nın (Türkistan) iktisadî, sosyal, siyasi ve medeni hayatında önemli bir yer tutan, Türkistan şehri yakınlarında Sayram kentinde doğan Ahmed Yesevî, Yesi'de Arslan Baba'ya intisab eder. Menkıbeye göre Arslan Baba'nın Yesi'ye gelerek Ahmed Yesevî ile buluşması ve İslâm Peygamberi Muhammed'in kendine teslim ettiği emanetleri vermesi, terbiyesi ile ilgilenerek onu irşat etmesi hep İslâm Peygamberi Muhammed'in mânevî bir işaretine dayanmaktaydı. Babası Hace İbrâhim Şeyh ve mânevi babası Arslan Baba'nın vefatlarını müteakib Buhara ve Semerkant'ta Melâmetiyye-Vefaîyye-Kalenderiyye şeyhi olduğu iddia edilen Hâce Yûsuf el-Hemedânî'nin yanında eğitimini tamamlar. Zaten, Yesevi'nin Fakrname adlı eserinde isimleri geçen Şakik-i Belhi, Ahmed-i Cami-i Namıki ve Kutb'ûd-Dîn Haydar gibi önemli şahsiyetlerin hepsinin Melâmetîyye-Kalenderiyye çevrelere mensup oldukları da kaynakların verdiği bilgiler arasında yer almaktadır. Hatta bu müridlerden Kutb'ûd-dîn Haydar, 12. yüzyıldan itibaren Kalenderîliğin en yaygın ve faal kolunu oluşturan Haydarîliğin kurucusudur.Sayram'da İmâm Muhammed Bakır bin Ali Zeyn el-Âb’ı-Dîn soyundan gelenlerin hepsine Hâce unvanı verildiği gibi onlara bağlanan kişiler de aynı isimle anılmaktaydı. İşte bu nedenledir ki Hâce Ahmed-i Yesevî, Kul Hâce Ahmed olarak anılır olur.
İrşat postuna geçişi
Hâce Yûsuf el-Hemedânî'nin vefatı üzerine mevkiine önce Abdullah-ı Berkî daha sonra da Şeyh Hasan-ı Endâkî geçer. 1160 yılında Endâkî'nin ölümü üzerine de Ahmed-i Yesevî irşad postuna oturur. Bir süre sonra da vaktiyle mürşidi Hâce Yûsuf el-Hemedânî'nin vermiş olduğu talimat üzerine irşat makamını Abdulhâlık Gucdevanî'ye devrederek Türkistan'da İslâmiyeti yaymak maksadıyla Yesi'ye geri döner.
En büyük eseri "Divan-ı Hikmet"
Ahmed Yesevî, Divan-ı Hikmet adıyla yüzyıllar sonra derlenecek olan Hikmetleri aracılığıyla Türklere İslam'ı kolaylaştırarak benimsetmiştir. Bunun için İslam inancını, Türk gelenek, inanç ve yaşam tarzı ile uygun biçimde sentezleme yolunu seçmiştir. Ahmed Yesevî, Yesevîlik tarikatını kurucusu olarak kabul edilir. İslâm'ı yeni kabul etmiş Türk topluluklarına dinin irfan yönünü tanıtmıştır.
Türk toplulukları üzerindeki tesirleri
Türkistan Türkleri'nin İslam’ı kitleler halinde kabul etmeye başladığı 10. yüzyıl, Türk dünyası için tarihi bir dönüm noktası olmuştur. Ahmed Yesevî, bir yandan tasavvuf esaslarını, tarikat adap ve erkânını öğretmeye çalışırken bir yandan da İslâmiyet'i Türklere sevdirmeyi, Kur'an ve Ehl-i Beyt sevgisini yaymayı kendine görev edinmiştir. Bu eğitmenlik vasıflarından ötürü hikmetleri lirizmden uzak ve sanat endişesi taşımadan söylenmiş şiirler olarak kabul edilmektedir.
Yesevî, Arapça ve Farsçayı çok iyi bilmesine rağmen eserlerini anadili olan Türkçede vermiştir. Edebiyatçı Yahya Kemal Beyatlı'nın Ahmed Yesevî hakkındaki yorumu şöyledir.
| “ | Şu Ahmet Yesevi kim? Bir araştırın göreceksiniz. Bizim milliyetimizi asıl O'nda bulacaksınız | „ |
İslam'ın kabulü ile Türk illeri kitleler halinde tercih yaparken bir yanda da tasavvuf kültürü oluşuyordu. Oluşum aşamasında batıdaki Türklerin de etkilenmemesi imkânsız değildi. Herbert Adams Gibbons'ın tezine göre, Yunus Emre ile Ahmet Yesevî'nin benzerlik gösteriyor olmasına karşın, yapılan araştırmalarda Yunus Emre'nin Ahmed Yesevî'nin devamı olduğu ifade edilmiştir.
Türbesi
Türbesi, Kazakistan'ın güneyindeki Türkistan kentinde 1389 ile 1405 yılları arasında Timur tarafından yapıldı. 2002 yılında UNESCO tarafından dünya tarih eseri olarak kabul gördü. Ahmed Yesevî'nin türbesi Türkiye Cumhuriyeti tarafından TİKA marifetiyle yeniden tamir edilmiştir.
Eserleri
- Divan-ı Hikmet şiirleri, Türk tasavvuf edebiyatının çok önemli ve bilinen en eski örneklerini içeren kitaptır.
- , İslam'ın esaslarının yer aldığı temel eseridir.
- öğrencileri tarafından yazılmış ve kendine mal edilmiştir.
Ahmed Yesevî'nin vefatından sonra Anadolu'ya gelenler
Ahmed Yesevî'nin müridleri ve takipçileri ölümünden önce ve ölümünün sonrasında, 12. yüzyılın ortalarından itibaren diğer bölgeler gibi Anadolu'ya da gelerek görüşlerini yaymaya devam ettiler.
Zakiroğulları ve Beyderoğulları'nın, bunların en büyük temsilcileri oldukları bilinir. Türkmenistan'da hâlen 70 bin civarında bulunan Zakiroğulları'nın Türkiye'de de temsilcileri bulunmaktadır. Diğer önemli halifeleri arasında Baba Mansur Ata, Abdülmelik Ata, Süleyman Hakim Ata, Tac Hoca ve Zengi Ata sayılabilir.
Yesevi, kendi Anadolu’ya gelmemişse de oğullarını ve öğrencilerini Anadolu’ya irşat hizmetleri vermek üzere görevlendirildiği bilinir. Kırıkkale Keskin Berek Dağı eteklerinde Ahmet Yesevi’nin oğlu olduğu belirtilen Haydar Sultan’ın çilehanesi ve ona atfedilen bir kuyu bulunmaktadır. Bu türbe ve kuyuyu, akıl hastaları ve çocuğu olmayanlar ziyaret ederler.
Evliyâ Çelebi'ye göre bazı meşhur muhtemel Yesevîyye târikatı mensupları ve dervişleri
Evliyâ Çelebi’nin Seyahatname'sinde tespit ettiği Yesevî-Bektâşî dervişlerinden bazıları şöyledir: Rumeli'de Sarı Saltuk, Deliorman'da Demirci Baba, Niyazabad'da Avşar Baba, Merzifon’da Pir Mehmet Dede, Bulgaristan Varna-Batova'da Akyazılı, Bursa'da Geyikli Baba, Abdal Musa, İstanbul Unkapanı'nda Horos Dede, Yozgat'ta Emir Çin Osman, Tokat’ta Gaj-Gaj Dede, Zile’de Şeyh Nusret, Nevşehir'de Hacı Bektaş-ı Veli, Amasya’da Baba İlyas.
İslâm şeriatına ve peygamberin sünnetine titizlikle bağlı olduğu bilinen Ahmed-i Yesevî'nin şeriat ile tarikâtı kolaylıkla bağdaştırabilme yeteneği, Yesevîlik tarikâtının Türk toplulukları arasında hızla yayılıp yerleşmesinin ve daha sonra ortaya çıkan Vefa’îyye, Bâbâ’îyye, Haydâr’îyye ve Bektâşî Tarikâtı gibi kökende Alevî unsurlardan oluşan tarikât ve topluluklar üzerine şiddetli tesirlerinin olduğu kabul edilecek olursa, yukarıda zikredilen şahsiyetlerin doğrudan Yesevîlik mensupları olduklarını söylemek pek mümkün gözükmemektedir. Ancak, bu dervişlerin dolaylı olarak Hâce Ahmed-i Yesevî'den etkilenmiş oldukları da yadsınamaz.
Popüler kültürdeki yeri
2021 yıllında yayınlanan ve Ahmet Yesevi döneminin anlatıldığı Mavera adlı Türk dizisinde kendini Korel Cezayirli canlandırmıştır.
Ayrıca bakınız
- Ahmet Yesevi Üniversitesi (Türkiye ve Kazakistan'ın ortaklaşa kurdukları üniversite)
- Koçkar Ata
| Wikimedia Commons'ta Ahmed Yesevî ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Kaynakça
- ^ "Islam in the Soviet Union: From the Second World War to Perestroika (googlebooks)". 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Mart 2008.
- ^ a b c "Türk mutasavvufu olan Alevi erenlerinden Pîr-i Türkistan Hoca Ahmed Yesevi ve Etnik Kökeni". 5 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ocak 2022.
- ^ a b "Alevi Türkmen Devletleri" Muharrem Uçan (Can Yayınları) 2. Baskı -
- ^ a b c Uçan, Muharrem (2010). Alevi devletleri. Ümit Atlı. İstanbul: Can Yayınları. ISBN . OCLC 949591493.
- ^ "YÛSUF el-HEMEDÂNÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 17 Ocak 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ocak 2023.
- ^ Ahmet Yaşar Ocak - Türk Sufiliğine Bakışlar.pdf 28 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Sayfalar 40-44.
- ^ Uluslararası Ahmed Yesevî Sempozyumu Bülteni, Bağcılar Belediyesi 20-21 Şubat 2010
- ^ [[Ahmet Yaşar Ocak, Anadolu Sufiliğinde Ahmed-i Yesevi ve Yesevilik, Yesevilik Bilgisi, Ankara 1998, Ahmet Yesevi Vakfı Yayınları, s.328-330
- ^ Yesevi’nin Fakrnamesi, Kemal Eraslan.TDED.S.;XXII İstanbul 1997, s. 45-120
- ^ Ocak, Ahmet Yaşar, Anadolu Türk Sufiliğinde Ahmed-î Yesevi Geleneğinin Teşekkülü Milletlerarası Ahmed Yesevi Sempozyumu Bildirileri (26-27 Eylül 1991), Ankara 1992, Kültür Bakanlığı Yayınları, s.79-80
- ^ a b c d "Arşivlenmiş kopya". 26 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 25 Kasım 2016.
- ^ "DÎVÂN-ı HİKMET". TDV İslâm Ansiklopedisi. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ekim 2022.
- ^ Gzt (11 Kasım 2021). "Aşk yolcusunun hikmetleri: Hoca Ahmet Yesevî ve Divan-ı Hikmet". Gzt. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ekim 2022.
- ^ "Divan-ı Hikmet - Yeni Akit". www.yeniakit.com.tr. 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Ekim 2022.
- ^ Divan-ı Hikmet. Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları. 1993. s. 139-141.
- ^ "Ahmet Kabaklı, Türk Edebiyatı, 1985". 22 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
- ^ "Ahmet Yesevi Üniversitesi". 13 Aralık 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Ağustos 2010.
- ^ Hoca Ahmed Yesevi, Çağatay ve Osmanlı Edebiyatları Üzerindeki Tesiri, Bilgi Mecmuası, nu. 6, s. 611-645.
- ^ "Kazakhstan Atatürk Uluslararası Kongresi 4th Turkistan, Azmi Süslü, Uygur Tazebay, Atatürk Araştırma Merkezi, Q. A. I︠a︡ssaui atyndaghy Khalyqaralyq Qazaq-Tu̇rīk Universitetī., Atatürk 4. Uluslararası Kongresi, 2000." 22 Eylül 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Temmuz 2009.
Vikikaynak'ta Kişi:Ahmed Yesevi ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ahmed Yesevi ya da Ata Yesevi Kazakistan Turkcesi Қozha Ahmed Yassaui Ozbekistan Turkcesi Xoja Ahmad Yassaviy 1093 Sayram 1166 Turkistan Yesi kendi gibi Turk asilli olan Arslan Baba nin talebesidir Alevi erenlerinden olan ve Pir i Turkistan lakabiyla bilinen bir mutasavvif ve sairdir Hoca Ahmed YeseviDogumAhmed bin Ibrahim bin Ilyas Yesevi 1093 Sayram KazakistanOlum1166 72 73 yaslarinda Turkistan KazakistanTakma adPir i Turkistan Turkistan Piri MeslekMutasavvifIkametOrta Asya Turkistan Edebi akimTasavvuf Islam Tasavvuf Alevi YesevilikEtkiledikleri Abdulkadir Geylani Kutb ud Din Haydar Haci Bektas i Veli Mevlana Celaleddin i Rumi Tapduk Emre Baba Ilyas Horasani Sari Saltuk Yunus EmreEtkilendikleri Ebu l Vefa el Bagdadi Muhammed Ali bin Ebu Talib Salman i Farisi Kasim bin Muhammed Imam Cafer i Sadik Imam Ali Riza Bayezid i Bistami Arslan Baba Hace Ebu Yakub Yusuf el HemedaniHakkindaTarihte bilinen ilk buyuk Turk mutasavvifi unvanini tasir Tam adi Ahmed bin Ibrahim bin Ilyas Yesevi idi Yesevilik adi verilen tasavvufi akiminin mimari olan Hazret i Turkistan namiyla da meshur Hace Ahmed Yesevi bir Islam alimidir SahsiyetiKuvvetli bir medrese tahsili gormus olup din ilimleri yaninda tasavvufu da ogrenmistir Babasi Aleviler in atasi olan On Iki Imamlardan ilk Imam Ali el Murteza nin soyundan olan Seyh Ibrahim Veli Alevi Hanedan in tasavvufi silsilesinde yer alan mursidi Seyhi Hace Ebu Yakub Yusuf el Hemedani dir Ahmed Yesevi Anadolu ya hic gelmemis olmasina ragmen Anadolu da da taninan ve sevilen Hoca Ahmed Yesevi yaygin olan kanaate gore Mevlana Celaleddin i Rumi Haci Bektas Veli Seyyid Muhammed bin Seyyid Ibrahim Ata gibi Anadolu ekolleriyle Anadolu daki tasavvufi akimlar uzerinde buyuk tesirler meydana getirmistir Diger bazi alimlerin yaptigi gibi kendini belli bir alana hapsetmeyip inandiklarini ve ogrendiklerini yerli halka ve gocebe koylulere onlarin kendi anlayabilecekleri bir lisan ve alistiklari yontemlerle anlatmaya calismistir HayatiKarahanlilar in ilk olarak Ehli Beyt soyundan gelenlerle Turklerin soyu erimesiyle Alevi Musluman Turk devleti olduklari ve Alevi ocaklari seklinde hukum surdugu caglarda Orta Asya nin Turkistan iktisadi sosyal siyasi ve medeni hayatinda onemli bir yer tutan Turkistan sehri yakinlarinda Sayram kentinde dogan Ahmed Yesevi Yesi de Arslan Baba ya intisab eder Menkibeye gore Arslan Baba nin Yesi ye gelerek Ahmed Yesevi ile bulusmasi ve Islam Peygamberi Muhammed in kendine teslim ettigi emanetleri vermesi terbiyesi ile ilgilenerek onu irsat etmesi hep Islam Peygamberi Muhammed in manevi bir isaretine dayanmaktaydi Babasi Hace Ibrahim Seyh ve manevi babasi Arslan Baba nin vefatlarini muteakib Buhara ve Semerkant ta Melametiyye Vefaiyye Kalenderiyye seyhi oldugu iddia edilen Hace Yusuf el Hemedani nin yaninda egitimini tamamlar Zaten Yesevi nin Fakrname adli eserinde isimleri gecen Sakik i Belhi Ahmed i Cami i Namiki ve Kutb ud Din Haydar gibi onemli sahsiyetlerin hepsinin Melametiyye Kalenderiyye cevrelere mensup olduklari da kaynaklarin verdigi bilgiler arasinda yer almaktadir Hatta bu muridlerden Kutb ud din Haydar 12 yuzyildan itibaren Kalenderiligin en yaygin ve faal kolunu olusturan Haydariligin kurucusudur Sayram da Imam Muhammed Bakir bin Ali Zeyn el Ab i Din soyundan gelenlerin hepsine Hace unvani verildigi gibi onlara baglanan kisiler de ayni isimle anilmaktaydi Iste bu nedenledir ki Hace Ahmed i Yesevi Kul Hace Ahmed olarak anilir olur Irsat postuna gecisi Hace Yusuf el Hemedani nin vefati uzerine mevkiine once Abdullah i Berki daha sonra da Seyh Hasan i Endaki gecer 1160 yilinda Endaki nin olumu uzerine de Ahmed i Yesevi irsad postuna oturur Bir sure sonra da vaktiyle mursidi Hace Yusuf el Hemedani nin vermis oldugu talimat uzerine irsat makamini Abdulhalik Gucdevani ye devrederek Turkistan da Islamiyeti yaymak maksadiyla Yesi ye geri doner En buyuk eseri Divan i Hikmet Ahmed Yesevi Divan i Hikmet adiyla yuzyillar sonra derlenecek olan Hikmetleri araciligiyla Turklere Islam i kolaylastirarak benimsetmistir Bunun icin Islam inancini Turk gelenek inanc ve yasam tarzi ile uygun bicimde sentezleme yolunu secmistir Ahmed Yesevi Yesevilik tarikatini kurucusu olarak kabul edilir Islam i yeni kabul etmis Turk topluluklarina dinin irfan yonunu tanitmistir Turk topluluklari uzerindeki tesirleri Turkistan Turkleri nin Islam i kitleler halinde kabul etmeye basladigi 10 yuzyil Turk dunyasi icin tarihi bir donum noktasi olmustur Ahmed Yesevi bir yandan tasavvuf esaslarini tarikat adap ve erkanini ogretmeye calisirken bir yandan da Islamiyet i Turklere sevdirmeyi Kur an ve Ehl i Beyt sevgisini yaymayi kendine gorev edinmistir Bu egitmenlik vasiflarindan oturu hikmetleri lirizmden uzak ve sanat endisesi tasimadan soylenmis siirler olarak kabul edilmektedir Yesevi Arapca ve Farscayi cok iyi bilmesine ragmen eserlerini anadili olan Turkcede vermistir Edebiyatci Yahya Kemal Beyatli nin Ahmed Yesevi hakkindaki yorumu soyledir Su Ahmet Yesevi kim Bir arastirin goreceksiniz Bizim milliyetimizi asil O nda bulacaksiniz Islam in kabulu ile Turk illeri kitleler halinde tercih yaparken bir yanda da tasavvuf kulturu olusuyordu Olusum asamasinda batidaki Turklerin de etkilenmemesi imkansiz degildi Herbert Adams Gibbons in tezine gore Yunus Emre ile Ahmet Yesevi nin benzerlik gosteriyor olmasina karsin yapilan arastirmalarda Yunus Emre nin Ahmed Yesevi nin devami oldugu ifade edilmistir Turbesi Turbesi Kazakistan in guneyindeki Turkistan kentinde 1389 ile 1405 yillari arasinda Timur tarafindan yapildi 2002 yilinda UNESCO tarafindan dunya tarih eseri olarak kabul gordu Ahmed Yesevi nin turbesi Turkiye Cumhuriyeti tarafindan TIKA marifetiyle yeniden tamir edilmistir Kazakistan in Turkistan kentindeki Hoca Ahmed Yesevi Turbesi Eserleri Divan i Hikmet siirleri Turk tasavvuf edebiyatinin cok onemli ve bilinen en eski orneklerini iceren kitaptir Islam in esaslarinin yer aldigi temel eseridir ogrencileri tarafindan yazilmis ve kendine mal edilmistir Emir Timur Kurgan tarafindan Ahmed Yesevi ye hediye edilen tarihi kazanYesevi Turbesi ndeki kazan eski hali Yesevi Muzesi nde sergilenen tarihi kazanAhmed Yesevi nin vefatindan sonra Anadolu ya gelenlerAhmed Yesevi nin muridleri ve takipcileri olumunden once ve olumunun sonrasinda 12 yuzyilin ortalarindan itibaren diger bolgeler gibi Anadolu ya da gelerek goruslerini yaymaya devam ettiler Zakirogullari ve Beyderogullari nin bunlarin en buyuk temsilcileri olduklari bilinir Turkmenistan da halen 70 bin civarinda bulunan Zakirogullari nin Turkiye de de temsilcileri bulunmaktadir Diger onemli halifeleri arasinda Baba Mansur Ata Abdulmelik Ata Suleyman Hakim Ata Tac Hoca ve Zengi Ata sayilabilir Yesevi kendi Anadolu ya gelmemisse de ogullarini ve ogrencilerini Anadolu ya irsat hizmetleri vermek uzere gorevlendirildigi bilinir Kirikkale Keskin Berek Dagi eteklerinde Ahmet Yesevi nin oglu oldugu belirtilen Haydar Sultan in cilehanesi ve ona atfedilen bir kuyu bulunmaktadir Bu turbe ve kuyuyu akil hastalari ve cocugu olmayanlar ziyaret ederler Evliya Celebi ye gore bazi meshur muhtemel Yeseviyye tarikati mensuplari ve dervisleri Evliya Celebi nin Seyahatname sinde tespit ettigi Yesevi Bektasi dervislerinden bazilari soyledir Rumeli de Sari Saltuk Deliorman da Demirci Baba Niyazabad da Avsar Baba Merzifon da Pir Mehmet Dede Bulgaristan Varna Batova da Akyazili Bursa da Geyikli Baba Abdal Musa Istanbul Unkapani nda Horos Dede Yozgat ta Emir Cin Osman Tokat ta Gaj Gaj Dede Zile de Seyh Nusret Nevsehir de Haci Bektas i Veli Amasya da Baba Ilyas Islam seriatina ve peygamberin sunnetine titizlikle bagli oldugu bilinen Ahmed i Yesevi nin seriat ile tarikati kolaylikla bagdastirabilme yetenegi Yesevilik tarikatinin Turk topluluklari arasinda hizla yayilip yerlesmesinin ve daha sonra ortaya cikan Vefa iyye Baba iyye Haydar iyye ve Bektasi Tarikati gibi kokende Alevi unsurlardan olusan tarikat ve topluluklar uzerine siddetli tesirlerinin oldugu kabul edilecek olursa yukarida zikredilen sahsiyetlerin dogrudan Yesevilik mensuplari olduklarini soylemek pek mumkun gozukmemektedir Ancak bu dervislerin dolayli olarak Hace Ahmed i Yesevi den etkilenmis olduklari da yadsinamaz Populer kulturdeki yeri2021 yillinda yayinlanan ve Ahmet Yesevi doneminin anlatildigi Mavera adli Turk dizisinde kendini Korel Cezayirli canlandirmistir Ayrica bakinizAhmet Yesevi Universitesi Turkiye ve Kazakistan in ortaklasa kurduklari universite Kockar AtaWikimedia Commons ta Ahmed Yesevi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Kaynakca Islam in the Soviet Union From the Second World War to Perestroika googlebooks 21 Eylul 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Mart 2008 a b c Turk mutasavvufu olan Alevi erenlerinden Pir i Turkistan Hoca Ahmed Yesevi ve Etnik Kokeni 5 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ocak 2022 a b Alevi Turkmen Devletleri Muharrem Ucan Can Yayinlari 2 Baski ISBN 978 605 4039 43 2 a b c Ucan Muharrem 2010 Alevi devletleri Umit Atli Istanbul Can Yayinlari ISBN 978 605 4039 43 2 OCLC 949591493 YUSUF el HEMEDANI TDV Islam Ansiklopedisi 17 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ocak 2023 Ahmet Yasar Ocak Turk Sufiligine Bakislar pdf 28 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sayfalar 40 44 Uluslararasi Ahmed Yesevi Sempozyumu Bulteni Bagcilar Belediyesi 20 21 Subat 2010 Ahmet Yasar Ocak Anadolu Sufiliginde Ahmed i Yesevi ve Yesevilik Yesevilik Bilgisi Ankara 1998 Ahmet Yesevi Vakfi Yayinlari s 328 330 Yesevi nin Fakrnamesi Kemal Eraslan TDED S XXII Istanbul 1997 s 45 120 Ocak Ahmet Yasar Anadolu Turk Sufiliginde Ahmed i Yesevi Geleneginin Tesekkulu Milletlerarasi Ahmed Yesevi Sempozyumu Bildirileri 26 27 Eylul 1991 Ankara 1992 Kultur Bakanligi Yayinlari s 79 80 a b c d Arsivlenmis kopya 26 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 25 Kasim 2016 DIVAN i HIKMET TDV Islam Ansiklopedisi 5 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ekim 2022 Gzt 11 Kasim 2021 Ask yolcusunun hikmetleri Hoca Ahmet Yesevi ve Divan i Hikmet Gzt 5 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ekim 2022 Divan i Hikmet Yeni Akit www yeniakit com tr 5 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Ekim 2022 Divan i Hikmet Turkiye Diyanet Vakfi Yayinlari 1993 s 139 141 Ahmet Kabakli Turk Edebiyati 1985 22 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Temmuz 2009 Ahmet Yesevi Universitesi 13 Aralik 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Agustos 2010 Hoca Ahmed Yesevi Cagatay ve Osmanli Edebiyatlari Uzerindeki Tesiri Bilgi Mecmuasi nu 6 s 611 645 Kazakhstan Ataturk Uluslararasi Kongresi 4th Turkistan Azmi Suslu Uygur Tazebay Ataturk Arastirma Merkezi Q A I a ssaui atyndaghy Khalyqaralyq Qazaq Tu rik Universiteti Ataturk 4 Uluslararasi Kongresi 2000 22 Eylul 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Temmuz 2009 Vikikaynak ta Kisi Ahmed Yesevi ile ilgili metin bulabilirsiniz