Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çin-Türkiye ilişkileri,Çin ile Türkiye arasındaki hem tarihî hem de günümüzdeki ilişkileri içerir. Çin Komünist Partisi'nin Çin İç Savaşı'nı kazanması ve Çin Halk Cumhuriyeti devletinin 1 Ekim 1949 tarihinde kurulmasından sonra bile Türkiye, İç Savaş'ı kaybetmenin sonucu olarak Tayvan adasına çekilmeye zorunda kalmış Çin Cumhuriyeti devletini "Çin" ülkesinin tek meşru temsilcisi olarak tanımaya devam etti, ancak 4 Ağustos 1971 tarihinde Türkiye, Çin Halk Cumhuriyeti'yle diplomatik ilişkiler kurup "Tek Çin politikası"na uyarınca Çin Cumhuriyeti'yle olan resmî ilişkilerini askıya aldı ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin Tayvan dahil tüm Çin toprakları üzerindeki egemenliğini tanıdı. Buna rağmen, Türkiye, Çin Cumhuriyeti'yle (Tayvan) yine gayrıresmî, hükümet dışı seviyede ilişkiler sürdürmektedir.
 | |
 Çin |  Türkiye |
|---|---|
| Diplomatik Misyon | |
| Çin'in Ankara Büyükelçiliği | Türkiye'nin Pekin Büyükelçiliği |
| Temsilcilik | |
| Büyükelçi Abdulkadir Emin Önen | |
Mevcut durumda Çin'in Ankara'da bir büyükelçiliği ve İstanbul'da bir başkonsolosluğu var; Türkiye'nin ise Pekin'de bir büyükelçiliği ve Guanco, Hong Kong ve Şangay şehirlerinde başkonsoloslukları var.
Tarihçe
Modern Çin'in kurucusu kabul edilen askerî ve siyasi lider Çan Kay Şek, Sun Yat-sen'in 1925 yılındaki ölümünden sonra Kuomintang'ın başına geçti. Çan Kay Şek'in başında olduğu Kuomintang, Çin'deki iktidar ve iktidarı kontrol eden savaş beylerine karşı ihtilal başlattı.Kuzey Seferi'nin komutanlığını yapan Çan Kay Şek, 1928'de başarıyla sonuçlanan seferin sonunda başkenti Nankin'e taşıyıp kendi başkanlığında bir milliyetçi hükûmet kurarak 1928-1948 arasında Çin Cumhuriyeti Milliyetçi Hükûmeti'nin önderi olmuştur.
Çan Kay Şek Kuzey Seferi sırasında iş birliği yaptığı Çin komünistlerinin, Mao Zedong yönetiminde başlattıkları 'nı kanlı biçimde bastırdı. Bu olaydan sonra Çin İç Savaşı Çan Kay Şek rejimiyle komünistler arasındaki bir savaşa dönüştü. II. Dünya Savaşı sırasında Japonya Çin'i ele geçirme girişimine başladığında bile komünistlerle milliyetçiler arasındaki mücadele devam etmekteydi. Çan Kay Şek'in savaş sırasında Mançuryalı bir savaş beyi tarafından Şian'a kaçırılıp komünistler aracılığıyla kurtarılmasından sonra Çin Komünist Partisi ile Kuomintang Japonya'ya karşı ittifak kurmuş ve Çan Kay Şek, birleşik cephe ordularının başkomutanı olmuştur. 1945'te Japonya'nın teslim olmasından sonra Çin'de yeniden iç savaş başladı.
1949 yılında, komünistlere karşı Çin'de kontrolü kaybeden milliyetçiler Çan Kay Şek liderliğinde Tayvan'a çekildiler ve Tayvan'da Çin Cumhuriyeti adı altında hakimiyetini sürdürdüler. Çan Kay Şek, hayatının sonuna kadar Çin'in meşru hükûmetinin kendi hükûmeti olduğunu savundu. 1949 yılında Yeni Çin’in (Çin Halk Cumhuriyeti) kuruluşunun başında Soğuk Savaş başladı, o zamanlar Türk hükûmeti siyasi, ekonomik, askerî ve diplomatik alanlarda Amerika Birleşik Devletleri ve Batı Avrupa ile paralel bir Çin politikası uyguladı. Türkiye, Sovyet ve komünizm karşıtı politikanın bir türevi olarak, Çin Halk Cumhuriyeti'ni değil Çin Cumhuriyeti'ni tanımaya devam etti.
Japonya, San Francisco Barış Antlaşması ile 1952 yılında Tayvan üzerindeki tüm bölgesel haklarından resmen feragat etti. Tek Çin politikası uyarınca 1971'de Birleşmiş Milletlerin Çin Halk Cumhuriyeti'nin kabulü ve çoğu devletin Tayvan'ı tanımaktan vazgeçmesi ile Çin Cumhuriyeti dış ilişkiler alanında zor durumda kaldı.
Çin-Türkiye diplomatik ilişkileri 1971 yılında ancak tesis edilmiş olsa da çok köklü bir tarihî arka plana sahiptir. İkili ilişkiler tarih boyunca rekabetçi ve biri diğerinden daha üstün olma mücadelesinin hakim olduğu bir zeminde gelişmiştir. Uyumun ve işbirliğinin egemen olduğu dönemler nispeten az olmuştur. Çin'de 1976 yılında Mao'nun ölmesi ve 1979 yılında dışa açılma politikasını başlatmasının ardından Türkiye ile Çin arasında üst düzey ziyaretler de gerçekleşmeye başlamış ise de istikrarlı ikili ilişkiler kurulamamıştır. Çin Halk Cumhuriyeti, 2003 yılı ilk yarıyılı itibarıyla Japonya ve Güney Kore’yi geçerek Asya-Pasifik ülkeleri arasında Türkiye'nin en büyük ticari partneri haline gelmiştir. Ticaret hacminin artmasına paralel olarak, iki ülke arasındaki ilişkiler ivme kazanmıştır.
Çin-Türkiye ilişkileri, 2009’dan itibaren de her alanda optimum seviyeye ulaşırken, 2010 yılında düzeyine yükseltilen iki ülke ilişkileri, karşılıklı üst düzey ziyaretlerin artması ile hareketlilik kazanmış ve ayrı bir boyuta yükselmiştir. Türkiye ve Çin’in son dönemde yakaladıkları büyüme hızları her iki ülkeyi ekonomik anlamda da birbirlerini daha fazla dikkate almaya zorlamaktadır. Çin için Türkiye Balkanlar ve Avrupa’ya bir çıkış kapısı, Orta Doğu ve Orta Asya’da iyi bir ekonomik ortaktır. Türkiye ise Çin’i siyasi, ekonomik ve güvenlik ile ilgili alanlarda karşılıklı ilişkilerin güçlendirilmesi gereken bir partner olarak görmektedir. Türkiye Asya ülkeleri ile ilişkilerini geliştirme konusunda da Çin’in işbirliğine özel bir önem atfetmektedir. Bu bağlamda Türkiye Şanghay İşbirliği Örgütüne büyük bir önem vermektedir. Nitekim Çin, Rusya ve diğer üye ülkelerin desteğiyle Türkiye 6-7 Haziran 2012 tarihlerinde Pekin’de düzenlenen Şanghay İşbirliği Örgütü Devlet Başkanları Zirvesi’nde oybirliğiyle diyalog ortaklığına kabul edilmiştir. 26 Nisan 2013 tarihinde Türkiye Cumhuriyeti'ne Şanghay İşbirliği Örgütünün Diyalog Ortağı Statüsü Tanınmasına İlişkin Muhtıra imzalanmıştır. Söz konusu belge, diyalog ortağı Türkiye ile Şanghay İşbirliği Örgütü arasında başta bölgesel güvenlik, terörle mücadele, uyuşturucu kaçakçılığı ve organize suçların önlenmesi ile ekonomik ve kültürel alanlar olmak üzere çeşitli konularda işbirliğinin geliştirmesini öngörmektedir. Bu sayede Türkiye, uluslararası ticaretten güvenlik işbirliğine kadar pek çok alanda ilişkilerini daha iyi bir noktaya taşıyabileceğini düşünmekte ve ASEAN gibi uluslararası örgütlerle ilişkilerini yoğunlaştırmayı amaçlamaktadır.
İlişkilerdeki en önemli sorun dış ticaretteki makasın Çin lehine gittikçe açılmasıdır. Bu durum ekonomik ve ticari ilişkilerin hükûmetler düzeyinde mercek altına alınması sonucunu doğurmuştur. Türk dış ticaretindeki makasın giderek Çin lehine açılması söz konusudur.
Türkiye, Kıbrıs başta olmak üzere diğer uluslararası sorunlarda Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi daimi üyesi olan Çin’in desteğini almaya çalışmıştır. Geçmişe göre Çin, Kıbrıs da dahil Türkiye'nin hassasiyet duyduğu konularda daha duyarlı bir tavır almaya çalıştığı, izleyen dönemde Türkiye’nin uluslararası platformlarda artan etkisine paralel olarak Birleşmiş Milletler, G20, ASEAN ve Şanghay İşbirliği Örgütü gibi örgütler bünyesinde iki ülke arasında siyasi, ekonomik, kültürel ve güvenlikle ilgili alanlarda işbirliği imkânı zeminini daha da güçlendirilebileceği ileri sürülmektedir.
Her iki ülke kritik öneme sahip uzun vadeli çıkarların sürdürülebilirliği açısından etkili bir stratejik işbirliği geliştirmektedir. Çok boyutlu şekillenen dünya güç sistematiği içerisinde Çin-Türkiye ilişkilerinin ideal bir noktaya taşınabilmesi için askerî ve kültürel boyut ayrı bir öneme haizdir. Bu noktada, her yıl dönüşümlü düzenlenmesi planlanan Türkiye-Çin Forumu’nun amacı, sorun alanlarını ihmal etmeden yeni dönemde Çin ve Türkiye ikili ilişkilerindeki fırsatlar ve tamamlayıcılık ilişkisini stratejik bir bakış açısı ile Türk ve Çin kamuoyu nezdinde ortaya koymak ve kurumsal, entelektüel bir zemin inşa etmektir.
Temmuz 2009 Urumçi başkaldırıları
Temmuz 2009 Urumçi başkaldırıları, Çin'e bağlı, Doğu Türkistan adıyla da bilinen, Sincan Uygur Özerk Bölgesi'nin başkenti Urumçi'de 5 Temmuz 2009 günü başlayan olaylardır.
Çin medyasına göre çıkan çatışmalarda 137'si Han, 46'sı Uygur, 1'i Hui olmak üzere 184 kişi hayatını kaybetmiş, yaralanmış, 2344 kişi tutuklanmıştır. Dünya Uygur Kongresi lideri Rabiye Kadir ise; Washington'da yaptığı açıklamada Edindiğimiz bilgilere göre ölü sayısı 800'ün üzerinde, kimileri de 4 bin rakamını telaffuz ediyor dedi.
Dönemin Başbakanı Recep Tayyip Erdoğan, Doğu Türkistan'daki olayların vahşet boyutuna vardığını ve olayların bir an evvel engellemesi ve sorumlularının adalet karşısında hesap vermesi gerektiğini kaydetti. Türkiye Lideri Erdoğan ayrıca olayı Türkiye'nin geçici üyesi olduğu Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'ne taşıyacaklarını duyurdu. Olayların "iç meselesi" olduğunu savunan ve konseyde veto hakkı bulunan Çin, Türkiye'nin bu girişimine karşı çıktığını açıkladı. Erdoğan, birkaç gün sonra İtalya'da düzenledeği bir basın toplantısında Çin'deki ölümler hakkında "adeta bir soykırım yaşanıyor" ifadesini kullandı. Aynı gün Dışişleri Bakanlığı tarafından Türkiye'nin Çin ile ilişkilerine çok önem verdiğini belirtilerek ve "Türkiye’nin Çin Halk Cumhuriyeti’nin iç işlerine karışmak gibi bir niyeti yoktur, olmamıştır" şeklinde açılama yapıldı. Türkiye Devleti'nin, Çin'e baskı yapması sonucu Çin geri adım atmıştır. Türkiye bölgedeki sorunları yakın takipte izlemektedir.
Kültür ve eğitim
Çin Pekin şehrinde Yunus Emre Enstitüsü'nün bir şubesi vardır. Türkiye'de ise dört tane üniversitede Konfüçyüs Enstitüsü şubeleri bulunmaktadır. Bu enstitüler Çin'in farklı üniversiteleriyle işbirliği ortaklıkları olarak işletilmekte; enstitülerde Çince dersleri verilmekte, Çin kültürüyle ilgili etkinlikler düzenlenmekte ve öğrenci değişimi fırsatları sunulmaktadır. Türkiye'deki şubeler ve bu şubelerin ortakları şunlardır:
 Şube | Kuruluş tarihi |  Çin'deki işbirliği ortağı | Kaynak |
|---|---|---|---|
| Boğaziçi Üniversitesi | 2009 | Şanghay Üniversitesi | |
| İstanbul Okan Üniversitesi | 14 Mayıs 2013 | ||
| Orta Doğu Teknik Üniversitesi | 28 Kasım 2008 | ||
| Yeditepe Üniversitesi | 27 Eylül 2017 | Nankai Üniversitesi |
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Relations of China and Turkey ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Dipnot
- ^ Çince (basitleştirilmiş): 中国－土耳其关系; Çince (geleneksel): 中國－土耳其關係; pinyin: Zhōngguó Tǔ'ěrqí guānxì; bu Çince kaynaklarda sık sık "中土关系 / 中土關係 Zhōng Tǔ guānxì" şeklinde kısaltılır.
Kaynakça
![image]()
İşbu madde Nuraniye Hidayet Ekrem tarafından CC BY-SA 3.0 lisansı altında yayımlanan metin içermektedir.
- ^ a b [Çin-Türkiye ilişkilerine kısa giriş] (Çince). Çin Halk Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği. Nisan 2005. 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2021.
- ^ a b c d e Sullivan, Lawrence R. (2018). Historical dictionary of Chinese foreign affairs. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN .
- ^ Lew, Christopher R. (2013). Historical dictionary of the Chinese Civil War (2. bas.). Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield Publishers. ISBN .
- ^ Pekkanen, Saadia M. (2014). Oxford handbook of the international relations of Asia. Oxford: Oxford University Press. ISBN .
- ^ Türkiye Cumhuriyeti Pekin Büyükelçiliği. . 163.com (Çince). 3 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021.
- ^ "Boğaziçi Üniversitesi Konfüçyüs Enstitüsü. Hakkımızda". Boğaziçi Üniversitesi. 24 Şubat 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
- ^ . İstanbul Okan Üniversitesi. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021.
- ^ . Orta Doğu Teknik Üniversitesi. 14 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2021.
- ^ (İngilizce). Yeditepe Üniversitesi. 10 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2021.
Dış bağlantılar
- Çin Halk Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği (Çince, İngilizce ve Türkçe)
- Çin Halk Cumhuriyeti Ankara Büyükelçiliği Ekonomi ve Ticaret Müsteşarlığı (Çince, İngilizce ve Türkçe)
- Çin Halk Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu (Çince, İngilizce ve Türkçe)
- Çin Halk Cumhuriyeti İstanbul Başkonsolosluğu Ekonomi ve Ticaret Müsteşarlığı (Çince ve İngilizce)
- Türkiye Cumhuriyeti Pekin Büyükelçiliği (Çince, İngilizce ve Türkçe)
- Türkiye Cumhuriyeti Guanco Başkonsolosluğu (İngilizce ve Türkçe)
- Türkiye Cumhuriyeti Hong Kong Başkonsolosluğu (İngilizce ve Türkçe)
- Türkiye Cumhuriyeti Şanghay Başkonsolosluğu (Çince, İngilizce ve Türkçe)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cin Turkiye iliskileri Cin ile Turkiye arasindaki hem tarihi hem de gunumuzdeki iliskileri icerir Cin Komunist Partisi nin Cin Ic Savasi ni kazanmasi ve Cin Halk Cumhuriyeti devletinin 1 Ekim 1949 tarihinde kurulmasindan sonra bile Turkiye Ic Savas i kaybetmenin sonucu olarak Tayvan adasina cekilmeye zorunda kalmis Cin Cumhuriyeti devletini Cin ulkesinin tek mesru temsilcisi olarak tanimaya devam etti ancak 4 Agustos 1971 tarihinde Turkiye Cin Halk Cumhuriyeti yle diplomatik iliskiler kurup Tek Cin politikasi na uyarinca Cin Cumhuriyeti yle olan resmi iliskilerini askiya aldi ve Cin Halk Cumhuriyeti nin Tayvan dahil tum Cin topraklari uzerindeki egemenligini tanidi Buna ragmen Turkiye Cin Cumhuriyeti yle Tayvan yine gayriresmi hukumet disi seviyede iliskiler surdurmektedir Cin Turkiye iliskileriCin TurkiyeDiplomatik MisyonCin in Ankara BuyukelciligiTurkiye nin Pekin BuyukelciligiTemsilcilikBuyukelci Abdulkadir Emin Onen Mevcut durumda Cin in Ankara da bir buyukelciligi ve Istanbul da bir baskonsoloslugu var Turkiye nin ise Pekin de bir buyukelciligi ve Guanco Hong Kong ve Sangay sehirlerinde baskonsolosluklari var TarihceMustafa Kemal Ataturk Turkiye cumhurbaskaniCan Kay Sek Cin Cumhuriyeti Milliyetci Hukumeti nin onderi Congcing deki tarihi Turkiye Elciligi binasiKore Savasi sirasinda en tarafindan esir alinan Turk askerleri 1951 yili Modern Cin in kurucusu kabul edilen askeri ve siyasi lider Can Kay Sek Sun Yat sen in 1925 yilindaki olumunden sonra Kuomintang in basina gecti Can Kay Sek in basinda oldugu Kuomintang Cin deki iktidar ve iktidari kontrol eden savas beylerine karsi ihtilal baslatti Kuzey Seferi nin komutanligini yapan Can Kay Sek 1928 de basariyla sonuclanan seferin sonunda baskenti Nankin e tasiyip kendi baskanliginda bir milliyetci hukumet kurarak 1928 1948 arasinda Cin Cumhuriyeti Milliyetci Hukumeti nin onderi olmustur Can Kay Sek Kuzey Seferi sirasinda is birligi yaptigi Cin komunistlerinin Mao Zedong yonetiminde baslattiklari ni kanli bicimde bastirdi Bu olaydan sonra Cin Ic Savasi Can Kay Sek rejimiyle komunistler arasindaki bir savasa donustu II Dunya Savasi sirasinda Japonya Cin i ele gecirme girisimine basladiginda bile komunistlerle milliyetciler arasindaki mucadele devam etmekteydi Can Kay Sek in savas sirasinda Mancuryali bir savas beyi tarafindan Sian a kacirilip komunistler araciligiyla kurtarilmasindan sonra Cin Komunist Partisi ile Kuomintang Japonya ya karsi ittifak kurmus ve Can Kay Sek birlesik cephe ordularinin baskomutani olmustur 1945 te Japonya nin teslim olmasindan sonra Cin de yeniden ic savas basladi 1949 yilinda komunistlere karsi Cin de kontrolu kaybeden milliyetciler Can Kay Sek liderliginde Tayvan a cekildiler ve Tayvan da Cin Cumhuriyeti adi altinda hakimiyetini surdurduler Can Kay Sek hayatinin sonuna kadar Cin in mesru hukumetinin kendi hukumeti oldugunu savundu 1949 yilinda Yeni Cin in Cin Halk Cumhuriyeti kurulusunun basinda Soguk Savas basladi o zamanlar Turk hukumeti siyasi ekonomik askeri ve diplomatik alanlarda Amerika Birlesik Devletleri ve Bati Avrupa ile paralel bir Cin politikasi uyguladi Turkiye Sovyet ve komunizm karsiti politikanin bir turevi olarak Cin Halk Cumhuriyeti ni degil Cin Cumhuriyeti ni tanimaya devam etti Japonya San Francisco Baris Antlasmasi ile 1952 yilinda Tayvan uzerindeki tum bolgesel haklarindan resmen feragat etti Tek Cin politikasi uyarinca 1971 de Birlesmis Milletlerin Cin Halk Cumhuriyeti nin kabulu ve cogu devletin Tayvan i tanimaktan vazgecmesi ile Cin Cumhuriyeti dis iliskiler alaninda zor durumda kaldi Cin Turkiye diplomatik iliskileri 1971 yilinda ancak tesis edilmis olsa da cok koklu bir tarihi arka plana sahiptir Ikili iliskiler tarih boyunca rekabetci ve biri digerinden daha ustun olma mucadelesinin hakim oldugu bir zeminde gelismistir Uyumun ve isbirliginin egemen oldugu donemler nispeten az olmustur Cin de 1976 yilinda Mao nun olmesi ve 1979 yilinda disa acilma politikasini baslatmasinin ardindan Turkiye ile Cin arasinda ust duzey ziyaretler de gerceklesmeye baslamis ise de istikrarli ikili iliskiler kurulamamistir Cin Halk Cumhuriyeti 2003 yili ilk yariyili itibariyla Japonya ve Guney Kore yi gecerek Asya Pasifik ulkeleri arasinda Turkiye nin en buyuk ticari partneri haline gelmistir Ticaret hacminin artmasina paralel olarak iki ulke arasindaki iliskiler ivme kazanmistir Cin Turkiye iliskileri 2009 dan itibaren de her alanda optimum seviyeye ulasirken 2010 yilinda duzeyine yukseltilen iki ulke iliskileri karsilikli ust duzey ziyaretlerin artmasi ile hareketlilik kazanmis ve ayri bir boyuta yukselmistir Turkiye ve Cin in son donemde yakaladiklari buyume hizlari her iki ulkeyi ekonomik anlamda da birbirlerini daha fazla dikkate almaya zorlamaktadir Cin icin Turkiye Balkanlar ve Avrupa ya bir cikis kapisi Orta Dogu ve Orta Asya da iyi bir ekonomik ortaktir Turkiye ise Cin i siyasi ekonomik ve guvenlik ile ilgili alanlarda karsilikli iliskilerin guclendirilmesi gereken bir partner olarak gormektedir Turkiye Asya ulkeleri ile iliskilerini gelistirme konusunda da Cin in isbirligine ozel bir onem atfetmektedir Bu baglamda Turkiye Sanghay Isbirligi Orgutune buyuk bir onem vermektedir Nitekim Cin Rusya ve diger uye ulkelerin destegiyle Turkiye 6 7 Haziran 2012 tarihlerinde Pekin de duzenlenen Sanghay Isbirligi Orgutu Devlet Baskanlari Zirvesi nde oybirligiyle diyalog ortakligina kabul edilmistir 26 Nisan 2013 tarihinde Turkiye Cumhuriyeti ne Sanghay Isbirligi Orgutunun Diyalog Ortagi Statusu Taninmasina Iliskin Muhtira imzalanmistir Soz konusu belge diyalog ortagi Turkiye ile Sanghay Isbirligi Orgutu arasinda basta bolgesel guvenlik terorle mucadele uyusturucu kacakciligi ve organize suclarin onlenmesi ile ekonomik ve kulturel alanlar olmak uzere cesitli konularda isbirliginin gelistirmesini ongormektedir Bu sayede Turkiye uluslararasi ticaretten guvenlik isbirligine kadar pek cok alanda iliskilerini daha iyi bir noktaya tasiyabilecegini dusunmekte ve ASEAN gibi uluslararasi orgutlerle iliskilerini yogunlastirmayi amaclamaktadir Iliskilerdeki en onemli sorun dis ticaretteki makasin Cin lehine gittikce acilmasidir Bu durum ekonomik ve ticari iliskilerin hukumetler duzeyinde mercek altina alinmasi sonucunu dogurmustur Turk dis ticaretindeki makasin giderek Cin lehine acilmasi soz konusudur Turkiye Kibris basta olmak uzere diger uluslararasi sorunlarda Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi daimi uyesi olan Cin in destegini almaya calismistir Gecmise gore Cin Kibris da dahil Turkiye nin hassasiyet duydugu konularda daha duyarli bir tavir almaya calistigi izleyen donemde Turkiye nin uluslararasi platformlarda artan etkisine paralel olarak Birlesmis Milletler G20 ASEAN ve Sanghay Isbirligi Orgutu gibi orgutler bunyesinde iki ulke arasinda siyasi ekonomik kulturel ve guvenlikle ilgili alanlarda isbirligi imkani zeminini daha da guclendirilebilecegi ileri surulmektedir Her iki ulke kritik oneme sahip uzun vadeli cikarlarin surdurulebilirligi acisindan etkili bir stratejik isbirligi gelistirmektedir Cok boyutlu sekillenen dunya guc sistematigi icerisinde Cin Turkiye iliskilerinin ideal bir noktaya tasinabilmesi icin askeri ve kulturel boyut ayri bir oneme haizdir Bu noktada her yil donusumlu duzenlenmesi planlanan Turkiye Cin Forumu nun amaci sorun alanlarini ihmal etmeden yeni donemde Cin ve Turkiye ikili iliskilerindeki firsatlar ve tamamlayicilik iliskisini stratejik bir bakis acisi ile Turk ve Cin kamuoyu nezdinde ortaya koymak ve kurumsal entelektuel bir zemin insa etmektir Temmuz 2009 Urumci baskaldirilariTemmuz 2009 Urumci baskaldirilari Cin e bagli Dogu Turkistan adiyla da bilinen Sincan Uygur Ozerk Bolgesi nin baskenti Urumci de 5 Temmuz 2009 gunu baslayan olaylardir Cin medyasina gore cikan catismalarda 137 si Han 46 si Uygur 1 i Hui olmak uzere 184 kisi hayatini kaybetmis yaralanmis 2344 kisi tutuklanmistir Dunya Uygur Kongresi lideri Rabiye Kadir ise Washington da yaptigi aciklamada Edindigimiz bilgilere gore olu sayisi 800 un uzerinde kimileri de 4 bin rakamini telaffuz ediyor dedi Donemin Basbakani Recep Tayyip Erdogan Dogu Turkistan daki olaylarin vahset boyutuna vardigini ve olaylarin bir an evvel engellemesi ve sorumlularinin adalet karsisinda hesap vermesi gerektigini kaydetti Turkiye Lideri Erdogan ayrica olayi Turkiye nin gecici uyesi oldugu Birlesmis Milletler Guvenlik Konseyi ne tasiyacaklarini duyurdu Olaylarin ic meselesi oldugunu savunan ve konseyde veto hakki bulunan Cin Turkiye nin bu girisimine karsi ciktigini acikladi Erdogan birkac gun sonra Italya da duzenledegi bir basin toplantisinda Cin deki olumler hakkinda adeta bir soykirim yasaniyor ifadesini kullandi Ayni gun Disisleri Bakanligi tarafindan Turkiye nin Cin ile iliskilerine cok onem verdigini belirtilerek ve Turkiye nin Cin Halk Cumhuriyeti nin ic islerine karismak gibi bir niyeti yoktur olmamistir seklinde acilama yapildi Turkiye Devleti nin Cin e baski yapmasi sonucu Cin geri adim atmistir Turkiye bolgedeki sorunlari yakin takipte izlemektedir Kultur ve egitimCin Pekin sehrinde Yunus Emre Enstitusu nun bir subesi vardir Turkiye de ise dort tane universitede Konfucyus Enstitusu subeleri bulunmaktadir Bu enstituler Cin in farkli universiteleriyle isbirligi ortakliklari olarak isletilmekte enstitulerde Cince dersleri verilmekte Cin kulturuyle ilgili etkinlikler duzenlenmekte ve ogrenci degisimi firsatlari sunulmaktadir Turkiye deki subeler ve bu subelerin ortaklari sunlardir Konfucyus Enstitusu nun Turkiye deki subeleri Sube Kurulus tarihi Cin deki isbirligi ortagi KaynakBogazici Universitesi 2009 Sanghay UniversitesiIstanbul Okan Universitesi 14 Mayis 2013 en Orta Dogu Teknik Universitesi 28 Kasim 2008 en Yeditepe Universitesi 27 Eylul 2017 Nankai UniversitesiAyrica bakinizWikimedia Commons ta Relations of China and Turkey ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur Cin in dis iliskileri Turkiye nin dis iliskileri Cin in Ankara Buyukelciligi Cin Turkiye Ticaret Odasi Hong Kong Turkiye iliskileri Makao Turkiye iliskileri Turkiye deki Cinliler Turkiye nin Cin Halk Cumhuriyeti BuyukelcisiDipnot Cince basitlestirilmis 中国 土耳其关系 Cince geleneksel 中國 土耳其關係 pinyin Zhōngguo Tǔ erqi guanxi bu Cince kaynaklarda sik sik 中土关系 中土關係 Zhōng Tǔ guanxi seklinde kisaltilir Kaynakca Isbu madde Nuraniye Hidayet Ekrem tarafindan CC BY SA 3 0 lisansi altinda yayimlanan metin icermektedir a b Cin Turkiye iliskilerine kisa giris Cince Cin Halk Cumhuriyeti Ankara Buyukelciligi Nisan 2005 14 Temmuz 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mayis 2021 a b c d e Sullivan Lawrence R 2018 Historical dictionary of Chinese foreign affairs Lanham Maryland Rowman amp Littlefield Publishers ISBN 978 1538111611 Lew Christopher R 2013 Historical dictionary of the Chinese Civil War 2 bas Lanham Maryland Rowman amp Littlefield Publishers ISBN 978 0810878730 Pekkanen Saadia M 2014 Oxford handbook of the international relations of Asia Oxford Oxford University Press ISBN 978 0199916245 Turkiye Cumhuriyeti Pekin Buyukelciligi 163 com Cince 3 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2021 Bogazici Universitesi Konfucyus Enstitusu Hakkimizda Bogazici Universitesi 24 Subat 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Mayis 2021 Istanbul Okan Universitesi 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2021 Orta Dogu Teknik Universitesi 14 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2021 Ingilizce Yeditepe Universitesi 10 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Mayis 2021 Dis baglantilarCin Halk Cumhuriyeti Ankara Buyukelciligi Cince Ingilizce ve Turkce Cin Halk Cumhuriyeti Ankara Buyukelciligi Ekonomi ve Ticaret Mustesarligi Cince Ingilizce ve Turkce Cin Halk Cumhuriyeti Istanbul Baskonsoloslugu Cince Ingilizce ve Turkce Cin Halk Cumhuriyeti Istanbul Baskonsoloslugu Ekonomi ve Ticaret Mustesarligi Cince ve Ingilizce Turkiye Cumhuriyeti Pekin Buyukelciligi Cince Ingilizce ve Turkce Turkiye Cumhuriyeti Guanco Baskonsoloslugu Ingilizce ve Turkce Turkiye Cumhuriyeti Hong Kong Baskonsoloslugu Ingilizce ve Turkce Turkiye Cumhuriyeti Sanghay Baskonsoloslugu Cince Ingilizce ve Turkce