Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İran Yahudileri, (Farsça: یهودیان ایرانی, Yahudiyan-i İrani; İbranice: יהודים פרסים) eskiden Pers İmparatorluğu ya da İran'da yaşamış veya hâlen İran'da yaşamakta olan Yahudiler'e denir.
 | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 İsrail | 200.000-250.000 |
 ABD | 60.000-80.000 |
 İran | ~25.000 |
 Avustralya | ~740 |
 Birleşik Krallık | Bilinmiyor |
| Diller | |
| Din | |
Yahudilik, İran'da var olan en eski dinlerden biridir. Çeşitli Tanah kitaplarında Pers İmparatorluğu'ndaki Yahudilerin yaşamı ve deneyimleri ile ilgili hikâyeler bulunur.
İran'ın aksine, bugün en çok İran Yahudisi İsrail ve ABD'de yaşar. 1993'teki sayıma göre İsrail 75.000 ve ABD 100.000 Parsime ev sahipliği yapmaktadır. İran'daki Yahudi sayısı 25.000 civarındadır. Başta Tahran, İsfahan ve Şiraz olmak üzere İran'ın çeşitli şehirlerinde yaşarlar ve İran anayasasınca koruma altındadırlar. En kalabalık Yahudi nüfusu barındıran iki Müslüman ülkeden biridir (diğeri Türkiye'dir).
Terminoloji
İran Yahudileri terimi İranlı Yahudilerin yanı sıra İrani diller konuşan Yahudileri de kapsar. İsrail'de Parsim (İbranice: פרסים, anlamı: Farslılar) denir. İran'da ise Yahudiler'i ifade eden farklı kelimeler vardır:
- Kalimi: En kibar ve en resmî söyleniş şeklidir.
- Yahudi veya Pejmani: Resmî söyleniş şekli değildir fakat kibardır.
- İsrael: Yahudilerin kendilerine hitap şeklidir.
- Cud ya da Cuhud: Yahudileri aşağılayıcı bir hitap şeklidir.
Bugünkü İran
İran'ın ABD ve İsrail ile olan gerginliği yüzünden Amerika'daki İranlı Yahudiler İran'daki Yahudilerin Kaliforniya ve İsrail'e yerleştirilmeleri için para toplamaya karar verdi. Buna karşı Ağustos 2007'de, İran'daki Yahudi cemaatinden "bu şeffaf politik oyunlara alet edildikleri için" gücendiklerini belirten cevap geldi.
İran Yahudi cemaatinin hükûmet tarafından dini azınlık olduğu resmen kabul edilir. İran'da tanınan her azınlık grubunun mecliste kendini temsil etme hakkı olduğundan Yahudilerin de 290 sandalyeli mecliste bir sandalyesi bulunur. Bazı kaynaklar İran'daki Yahudi nüfusunun 30.000 - 35.000 civarında olduğunu belirtirken bazı kaynaklarsa bu sayının 20.000 - 25.000 dolaylarında olduğunu belirtir.
Tahran'da hâlen hizmet veren 11 adet sinagog vardır ve bunların birçoğunun İbranice eğitim veren kursları vardır. Aynı zamanda 2 kaşer lokanta, birer tane yaşlılar yurdu ve mezarlıkları vardır. 20.000 adet kaynağıyla bir de Yahudi Kütüphanesi bulunur.Ofoğ-e-Bina isimli bir gazetesi bulunan cemaatin "Dr. Sapit Yahudi Hastanesi" isimli, doktorlarının ve hastalarının çoğunluğunu Müslümanların oluşturduğu bağışlarla çalışan bir de hastanesi vardır.
Bugün İran'daki Yahudilerin büyük bir kısmı Tahran'da yaşasa da zamanında Şiraz, Hamedan, İsfahan, ve 'un yüksek sayıda Yahudi nüfusuna ev sahipliği yaptığı bilinir. İran genelinde toplam 25 sinagog bulunur.
İran dışındaki Parsimler
1979'daki Afganistan'da gerçekleşen Sovyet istilasından sonra Zablon Simintov isimli tek bir tane Yahudi kalmıştır. Kazakistan'da ise sadece 4 düzine Parsim ailesi vardır. Devlet dini İslam olan Pakistan'da ise bu nüfus 200'den azdır. Hindistan'da da Yahudi yaşardı fakat 1948'de İsrail'in kurulmasıyla Yahudilerin sayısı epeyce azalmıştır. ABD'de başta Kaliforniya ve New York olmak üzere birçok eyalette Parsim bulunur.
Diller
Parsim'lerin birçoğu Farsça konuşmasına rağmen, aşağıdaki diller Parsim'lerle bağdaştırılmıştır:
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Geldikleri ülkelere göre Yahudiler". 5 Kasım 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2009.
- ^ Why are people going to Iran? 16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Jpost.com. Retrieved on 2011-05-29.
- ^ foxnews.com
- ^ Jews of Iran 27 Aralık 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ shows that 3% of them are jewish]
- ^ Yegar, M (1993), "Jews of Iran 5 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde .", The Scribe (no. 58): 2
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Eylül 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2009.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2009.
- ^ a b "Iran Jewish leader calls recent mass aliyah 'misinformation' bid". 29 Aralık 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2009.
- ^ Iran Jewish MP criticizes 'anti-human' Israel acts 27 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Ynet. 5.7.2008.
- ^ Iran's proud but discreet Jews 4 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . BBC. 2006-09-22.
- ^ a b "IRAN: Life of Jews Living in Iran". 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Şubat 2009.
- ^ . 23 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2009.
- ^ Report, Reuters, February 16 2000 Bahá'í Library Online 12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. bu sayının 1996'da 25.000 olduğunu söyler.
- ^ Harrison, Francis (Eylül 22, 2006) Iran's proud but discreet Jews 4 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde . BBC
- ^ . 19 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Şubat 2009.
- ^ یافته های طرح آمارگیری جامع فرهنگی کشور، فضاهای فرهنگی ایران، آمارنامه اماکن مذهبی، 2003، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ص 344
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Iran Yahudileri Farsca یهودیان ایرانی Yahudiyan i Irani Ibranice יהודים פרסים eskiden Pers Imparatorlugu ya da Iran da yasamis veya halen Iran da yasamakta olan Yahudiler e denir Iran Yahudileri Parsim פרסיםOnemli nufusa sahip bolgelerIsrail200 000 250 000ABD60 000 80 000Iran 25 000Avustralya 740Birlesik KrallikBilinmiyorDillerFarsca Cidi Ibranice Yahudi AramicesiDinYahudilik Yahudilik Iran da var olan en eski dinlerden biridir Cesitli Tanah kitaplarinda Pers Imparatorlugu ndaki Yahudilerin yasami ve deneyimleri ile ilgili hikayeler bulunur Iran in aksine bugun en cok Iran Yahudisi Israil ve ABD de yasar 1993 teki sayima gore Israil 75 000 ve ABD 100 000 Parsime ev sahipligi yapmaktadir Iran daki Yahudi sayisi 25 000 civarindadir Basta Tahran Isfahan ve Siraz olmak uzere Iran in cesitli sehirlerinde yasarlar ve Iran anayasasinca koruma altindadirlar En kalabalik Yahudi nufusu barindiran iki Musluman ulkeden biridir digeri Turkiye dir Iran da Islam veya Bahailik e gecen Yahudiler de bulunur TerminolojiIran Yahudileri terimi Iranli Yahudilerin yani sira Irani diller konusan Yahudileri de kapsar Israil de Parsim Ibranice פרסים anlami Farslilar denir Iran da ise Yahudiler i ifade eden farkli kelimeler vardir Kalimi En kibar ve en resmi soylenis seklidir Yahudi veya Pejmani Resmi soylenis sekli degildir fakat kibardir Israel Yahudilerin kendilerine hitap seklidir Cud ya da Cuhud Yahudileri asagilayici bir hitap seklidir Bugunku IranIran in ABD ve Israil ile olan gerginligi yuzunden Amerika daki Iranli Yahudiler Iran daki Yahudilerin Kaliforniya ve Israil e yerlestirilmeleri icin para toplamaya karar verdi Buna karsi Agustos 2007 de Iran daki Yahudi cemaatinden bu seffaf politik oyunlara alet edildikleri icin gucendiklerini belirten cevap geldi Iran Yahudi cemaatinin hukumet tarafindan dini azinlik oldugu resmen kabul edilir Iran da taninan her azinlik grubunun mecliste kendini temsil etme hakki oldugundan Yahudilerin de 290 sandalyeli mecliste bir sandalyesi bulunur Bazi kaynaklar Iran daki Yahudi nufusunun 30 000 35 000 civarinda oldugunu belirtirken bazi kaynaklarsa bu sayinin 20 000 25 000 dolaylarinda oldugunu belirtir Isfahan da bir sinagog Tahran da halen hizmet veren 11 adet sinagog vardir ve bunlarin bircogunun Ibranice egitim veren kurslari vardir Ayni zamanda 2 kaser lokanta birer tane yaslilar yurdu ve mezarliklari vardir 20 000 adet kaynagiyla bir de Yahudi Kutuphanesi bulunur Ofog e Bina isimli bir gazetesi bulunan cemaatin Dr Sapit Yahudi Hastanesi isimli doktorlarinin ve hastalarinin cogunlugunu Muslumanlarin olusturdugu bagislarla calisan bir de hastanesi vardir Bugun Iran daki Yahudilerin buyuk bir kismi Tahran da yasasa da zamaninda Siraz Hamedan Isfahan ve un yuksek sayida Yahudi nufusuna ev sahipligi yaptigi bilinir Iran genelinde toplam 25 sinagog bulunur Iran disindaki Parsimler1979 daki Afganistan da gerceklesen Sovyet istilasindan sonra Zablon Simintov isimli tek bir tane Yahudi kalmistir Kazakistan da ise sadece 4 duzine Parsim ailesi vardir Devlet dini Islam olan Pakistan da ise bu nufus 200 den azdir Hindistan da da Yahudi yasardi fakat 1948 de Israil in kurulmasiyla Yahudilerin sayisi epeyce azalmistir ABD de basta Kaliforniya ve New York olmak uzere bircok eyalette Parsim bulunur DillerParsim lerin bircogu Farsca konusmasina ragmen asagidaki diller Parsim lerle bagdastirilmistir Cidi Buhori Yahudi TatcasiAyrica bakinizIran daki Yahudilerin tarihiKaynakca Geldikleri ulkelere gore Yahudiler 5 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2009 Why are people going to Iran 16 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jpost com Retrieved on 2011 05 29 foxnews com Jews of Iran 27 Aralik 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde shows that 3 of them are jewish Yegar M 1993 Jews of Iran 5 Mart 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Scribe no 58 2 Arsivlenmis kopya 18 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2009 Arsivlenmis kopya 18 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2009 a b Iran Jewish leader calls recent mass aliyah misinformation bid 29 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2009 Iran Jewish MP criticizes anti human Israel acts 27 Nisan 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ynet 5 7 2008 Iran s proud but discreet Jews 4 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC 2006 09 22 a b IRAN Life of Jews Living in Iran 14 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Subat 2009 23 Mart 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2009 Report Reuters February 16 2000 Baha i Library Online 12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde bu sayinin 1996 da 25 000 oldugunu soyler Harrison Francis Eylul 22 2006 Iran s proud but discreet Jews 4 Kasim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde BBC 19 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Subat 2009 یافته های طرح آمارگیری جامع فرهنگی کشور فضاهای فرهنگی ایران آمارنامه اماکن مذهبی 2003 وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ص 344