Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İrlanda'nın Cromwell tarafından fethi (1649-53), Üç Krallık Savaşları sırasında İrlanda'nın Oliver Cromwell komutasındaki Parlamento yanlısı Yeni Ordu tarafından ele geçirilmesini anlatır. Cromwell ve ordusu Rump Parlamentosu adına 1649 yılı Ağustos ayında İrlanda topraklarına ayak basmıştır. 1641 yılındaki ayaklanmadan sonra İrlanda'nın büyük çoğunluğu İrlanda Katolik Federasyonu'nun kontrolüne geçer. 1649 yılında Konfederasyon yanlıları İngiliz İç Savaşında mağlup olmuş olan İngiliz monarşi yanlılarıyla ittifak yaparlar. Bunun üzerine adaya müdahale eden Oliver Cromwell komutasındaki Parlamento yanlısı ordu ülkeyi işgal ederek ittifaka son verir. İrlanda'nın işgali çok kanlı olmuştur ve savaş sırasında yapılan uygulamalar Cromwell'in şahsında halen tartışılmaktadır. Savaşın İrlanda toplumuna etkisi çok yıkıcı olmuştur. Kıtlık ve salgın hastalıklar yüzünden nüfusun çok büyük bir bölümü hayatını kaybetmiş, 50 bin İrlandalı ise zorunlu işçi olarak göç ettirilmiştir.
| İrlanda'nın Cromwell tarafından fethi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Üç Krallık Savaşları | |||||||
 1651 yılında kuşatmayla alınan Limerick kenti | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
|  İngiliz monarşi yanlıları |  Protestan yerleşimciler | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
Clanrcarde Earlü Ulick Burke | | ||||||
| Güçler | |||||||
| ~60 bin (gerillarla birlikte) | ~30 bin Yeni Ordu askeri 10 bin yerel milis | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Bilinmiyor En az 20 bin savaş sırasında kayıp, en az 200 bin sivil savaş sonrası açlık ve salgın hastalıklar nedeniyle kayıp, yaklaşık 50 bin kişi ise Barbados'a zorunlu işçi olarak gönderildi | 8 bin Yeni Ordu askeri 7 bin yerel milis | ||||||
Arka planı
İngiliz İç Savaşından muzaffer çıkan İngiliz Parlamentosu İrlanda'ya müdahale etmek için bazı sebeplere sahipti:
- 1649 yılında İrlanda Katolikler Konfederasyonu ile idam edilen kral I. Charles'ın sürgündeki oğlu II. Charles arasında ittifak yapılmıştı. Buna göre monarşi yanlısı birlikler İrlanda'ya gidecek, İrlandalı birlikler ise monarşi yanlısı subay olan Ormonde Earlü James Butler'ın komutasına girecekti. Amaçları monarşiyi yeniden kurmak için İngiltere'yi işgal etmek olan bu oluşum giderek büyüyordu ve yeni rejim tarafından görmezden gelinemeyecek seviyeye ulaşmıştı.
- Monarşi yanlılarıyla ittifak yapmamış olsalardı bile Parlamento kuvvetlerinin İrlanda'yı fethetmeye kalkışması muhtemeldir. İrlanda toprakları tarihsel olarak İngiltere Krallığı değerlendirilmiş ve 1641 Ayaklanmasıyla sadece geçici bir süre bağımsız olduğu düşünülmüştür.
- 1641 Ayaklanması sırasında İrlanda'da Protestan İngilizlere karşı yapılan uygulamaların cezalandırılması isteği de bazı Parlamento üyelerinde vardır.
- İrlanda'nın bazı liman kentleri İngiltere kıyılarına ve gemilerine saldıran korsanlar tarafından yoğun olarak kullandığı için hedef haline gelmiştir.
- Parlamento iç savaş süresince para kaynağı yaratmak adına çıkardığı yasayla Parlamentoya verilen kredilerin teminatı olarak İrlandalı isyancılardan alınarak el konacak olan taşınmazları göstermiştir. Bu borçların ödenebilmesi için İrlanda'nın fethedilip toprakların borçlu olunan kişilere verilmesi gerekiyordu.
- Başta Cromwell olmak üzere Püriten inanca şiddetle bağlı kişiler tarafından İrlandalılar Roma Katolik Kilisesinin etkisinde olan sapkınlar olarak görülüyor ve yapılması gereken sefer kutsal bir sefer haline bürünüyordu.
Rathmines Muharebesi ve Cromwell'in İrlanda'ya ayak basması
Konfederasyon İrlandası döneminde Parlamento yanlılarının elinde kalan İrlanda'daki tek yer başkent Dublin'dir. Dublin'deki birliklerin komutanı ise Albay Michael Jones'dur. Monarşi yanlıları ve Konfederasyon gönüllülerinden oluşan karma birlik Ormonde Markisinin komutasında bölgesinde toplanarak Dublin üzerine yürümeye hazırlanır. Eğer Dublin de elden çıkarsa Parlamento kuvvetlerinin askerlerini karaya çıkartabilecekleri bir liman kalmayacaktır. Durumun vahametini kavrayan Jones hiç zaman kaybetmeden monarşi yanlılarına sürpriz bir şekilde saldırır. 2 Ağustos günü yapılan muharebede 4 bin Monarşi yanlısı asker öldürülürken 2 binden çok esir alınır. Amiral Robert Blake komutasındaki Parlamento donanması monarşist komutan Prens Rupert'e bağlı krallık donanmasını oyalarken Oliver Cromwell ve beraberindeki birlikler 15 Ağustos günü 35 gemiyle karaya çıkarlar. İki gün sonra gelen Henry Ireton ise 77 gemiyle gelir. Ormonde'un ordusundan geriye kalan kılıç artıkları Dublin'den kaçarcasına uzaklaşır. Yenilgi o kadar ağırdır ki monarşi yanlıları uzunca bir süre Parlamento birliklerinin karşısına meydan savaşına çıkamayacaktır. Ormonde İrlanda'nın doğusundaki müstahkem kentlerin alınmasının zorluğuna ve kışla beraber yaşanacak kıtlık ve hastalığa güvenerek umutla direneceklerini öngörmektedir.
Drogheda Kuşatması
Karaya inen Cromwell İrlanda'nın doğu sahilindeki diğer liman kentlerini alıp İngiltere ile arasındaki ikmal hattını sağlama almak ister. Bu kapsamda Dublin'in 50 km kuzeyindeki Drogheda üzerine yürür. Burası 3 bin monarşi yanlısı İngiliz askeri ve İrlandalı konfedere asker tarafından savunulmaktadır. Bir hafta süren kuşatmanın ardından şehre giren Cromwell birlikleri kentin komutanı Arthur Aston'a teslim olma çağrısı yapar. Teklifleri reddedilince Cromwell hiç kimseye aman verilmemesini emreder. Kale ele geçirilir ve kale komutanı dahil olmak üzere tüm muharip birlikler ve rahipler öldürülür. Drogheda'da yapılan katliam, teslim olanların ve din adamların öldürülmesi bugün bile Cromwell'in acımasız tutumunun örneği olarak gösterilip eleştirilmektedir.
Wexford, Waterford ve Duncannon
Cromwell'in Yeni Ordu birlikleri güneye ilerleyerek Wexford, Waterford ve Ducannon liman kentlerinin üzerine yürür. Wexford yine çok kötü olayların yaşandığı bir yer olur. Cromwell kentin teslim edilmesi görüşmeleri yaparken birlikleri kente saldırarak yağmalar. 2 bin asker ve binden çok sivilin öldürüldüğü bu olay sonrası kent tamamen yanar. Cromwell'in bu olaylarda sorumluluğu olup olmadığı tartışmalıdır. Doğrudan saldırı emri vermemiş olsa da olaydan sonra ordusundaki hiç kimse yağma ve katliam yüzünden cezalandırılmamıştır. Wexford katliamı kentin limanın da kullanılamaz hale gelmesine yol açmıştır. Bunun yanı sıra artık Cromwell karşısında bazı kentler doğrudan teslim olmayı seçerken, bazıları da teslim olsalar da katledileceklerini düşünerek daha canla başla direniş göstermektedir. İlerleyen Cromwell New Ross ve Carlow gibi kentleri hiç silah atılmadan alsa da Waterford ve Duncannon kuşatmaları başarısız olur. 1649 yılı içinde bu kaleleri alamayan Cromwell kışı geçirmek için çekilince ordusu soğuk, açlık ve salgın hastalıklar nedeniyle güç kaybedecektir. Bu kaleler 1650 yılında çok uzun kuşatmalar sonrasında ancak düşecektir.
Clonmel ve Munster
Ertesi yıl bahar aylarında Cromwell İrlanda'nın güney doğusundaki müstahkem kentleri ele geçirmek için yola çıkar. Konfederasyonun başkenti konumundaki Kilkenny teslim olma şartları usulünce ele geçirilir. kenti saldırılara başarıyla dirense de teslim olma şartlarında anlaşılınca bırakılır. Bu saldırı sırasında 2 bin askerini kaybetmesine rağmen Cromwell kenti savunan askerlerin silahlarıyla birlikte kentten ayrılmasına izin verir, ayrıca kentte önceki uygulamaların aksine yağma ve talan olayları gerçekleştirilmez. Ormonde'a bağlı monarşi yanlıları Munster ilinin çoğunda duruma hakim olsalar da kendi bünyelerindeki bir isyanla durum değişir. Cork garnizonundaki İngiliz Protestan askerler İrlandalı konfederasyon askerleriyle aynı saflarda savaşmaktan bıktıkları için ayaklanarak Cromwell'in yolunu açarlar. Yerel İrlanda garnizonunu yenerek monarşi yanlılarının Shannon Nehrine çekilmelerini sağlarlar.
Monarşi ittifakının çöküşü
1650 yılı Mayıs ayında II. Charles babası kral I. Charles'ın İrlanda Konfederasyon Yönetimiyle yaptığı anlaşmayı tanımadığını ilan eder. Bunun yerine İskoçyalı Presbiteryen Ulusal Sözleşme yanlılarıyla imzalar. Bu gelişme Ormonde önderliğindeki İrlanda'daki monarşi ittifakının sonunu hazırlar. Cromwell ise çok bonkör koşullarla af ilan ederek monarşi saflarındaki askerlerin Parlamento saflarına geçmesinin veya teslim olmasının yolunu açar. Sonuçta savaş meydanında sadece İrlandalı Katolik birlikler ve çok az sayıda monarşi davasına bağlı asker kalır. Ormonde'un komutanlığı sorgulanırken, Cromwell İngiltere'ye geçerek yeni Monarşi-İskoçya ittifakına karşı saldırmak üzere hazırlıklara başlar. Adadaki birliklerin komutası Henry Ireton'a geçer.
Scarrifholis
Adada kalan en saygın monarşi yanlısı İrlandalı birlik Munster Ordusudur. Eski komutanı Owen Roe O'Neill 1649 yılında ölünce 6 bin kişilik ordunun komutası tecrübesiz Katolik rahip Heber MacMahon'a geçer. Bu ordu 1650 yılı Haziran ayında Charles Coote komutasındaki çoğunluğu İngiliz yerleşimcilerden oluşan orduyla yakınlarındaki çarpışır. Ulster Ordusu 2 bin asker kayıp verir ve geri çekilmeye zorlanır. MacMahon ve komuta kademesindeki çok sayıdaki komutan ya savaş meydanında öldürülmüş veya esir edilmiştir. Karşısındaki son direniş odağını da kaldıran Coote ve ordusu, yıpranmış olsa da direnişle karşılaşmadan adanın geri kalanının işgaline başlar.
Limerick ve Galway
Parlamento birlikleri 1650 yılı Ekim ayında Shannon Nehrini geçerek batıdaki Connacht iline girerler. Clanricarde adlı bir İrlandalı komutan önderliğindeki direniş kolayca bertaraf edilir. Bu sırada artık itibarı kalmamış olan Ormonde Fransa'ya kaçmış, adadaki birliklerin komutası İrlandalı asilzade Ulick Burke'ye geçmiştir. Direnişçilerin son umudu Limerick ve Galway gibi müstahkem kentlerde son bir direnişe kalkışmaktır. Ireton tahkimatı çok kuvvetli olan bu kentlere cepheden saldırmaktansa kuşatarak açlık ve salgın hastalıklar sayesinde teslim olmalarını sağlamaya karar verir. Kentleri kurtarmaya çalışan girişimler de boşa çıkınca Limerick 1651 yılında, Galway de 1652 yılında teslim olur. Salgın hastalıklar her iki orduyu da etkilemiş, Parlamento birliklerinin ünlü komutanı Henry Ireton da Limerick kuşatması sırasında 1651 yılında vebadan hayatını kaybetmiştir.
Gerilla savaşı, kıtlık ve salgın hastalık
Galway'in düşmesiyle birlikte Cromwell öncülüğündeki fetih harekâtına karşı örgütlü bir direniş odağı kalmamış olur. Ancak buna rağmen İrlanda Ordusunun kılıç artığı gruplar Parlamento Ordusuna karşı gerilla taktikleriyle saldırmaya devam eder. Dağınık olsa da toplamda yaklaşık 30 bin kişiden oluştuğu sanılan gerilla birlikleri yüzünden zor coğrafi koşulların bulunduğu , ve Drumlin bölgesi büyük birlikler dışındaki birimler için çok tehlikeli yerler haline gelir. 1651 yılında askeri kampların 2 mil dışı güvensiz bölge ilan edilmiş, erzak konvoylarının korunması için ilave önlemler alınmıştır. Parlamento birlikleri bunun üzerine gerilla birliklerinin erzak edinmesini engellemek adına ekinleri imha edip köylüleri zorla köylerini terk etmeye zorlayınca kitlesel açlık ve veba salgınları başlar. Gerilla savaşının ilerleyen aşamalarında özellikle eyaletinde bazı bölgelerden geçen herkese ateş açmak serbest ilan edilir, burada bulunan hayvan veya erzak savaş ganimeti sayılmaktadır. Bu dönemde esir edilen 50 bin İrlandalı zorunlu işçi olarak Karayipler'deki İngiliz sömürgesi olan Barbados'a gönderilmiştir. Savaşın bu aşaması en çok insan kaybının yaşandığı aşamadır. Savaş, açlık ve salgın hastalıklar İrlanda'nın savaş öncesi nüfusunun %40'ının ölümüne sebep olmuştur. Gerilla savaşı 1652 yılında Parlamento tarafından ilan edilen af ve teslim olma şartlarıyla sona erer. Buna göre teslim olan gerillalar İngiltere ile savaş halinde olmayan bir ülkeye gidip burada savaşabilecektir. Çoğu gerilla Fransa veya İspanya'ya gider. 1652 yılında Leinster, Munster ve Connacht'ta çok sayıda gerilla toplu şekilde teslim olur. Son teslim olma 1653 yılında yaşansa da azımsanmayacak sayıda gerilla teslim olmayı reddetmiş ve varlıklarını yıllarca sürdürmüşlerdir.
Cromwell barışı
Cromwell adadaki Katolik İrlandalı halka oldukça zorlu varlık koşulları dayatır. Hem 1641 Ayaklanması hem de dini farklılıklara dayandırılan bu nefretin bir sebebi de yıllar önce adada Protestanların maruz kaldığı kötü tutumdur. Ayrıca muzaffer ordusunda biriken maaş borçlarının ödenmesi ve çok masraflı seferler için Londralı bankerlerden alınan borçların kapatılması zorunluluğu vardır. 1641 yılındaki ayaklanmaya doğrudan katılan herkes sorgusuz sualsiz idam edilir. Konfederasyon yönetimine katılmış kişilerin arazileri ve mülklerine el konur. Katoliklerin kentlerde yaşamasına izin verilmez. Eli silah tutan tüm İrlandalı asker ve gerilla af kapsamında ülkeden ayrılır. Katolik inancının icra edilmesi yasaklanır. El konan arazilerin satışıyla bankerlerin borçları ödenirken, İrlanda'da savaşan askerlere birikmiş maaşları karşılığında el konan topraklardan verilir. Sonuçta binlerce İrlanda gazisi Yeni Ordu askeri İrlanda'ya yerleşir. 1660 yılındaki Restorasyon'dan sonra bile Katoliklerin devlet kurumlarında çalışması yasağı devam eder.
Tarihsel tartışmalar
İrlanda seferi Parlamento yanlılarının İngiliz İç Savaşı sırasındaki en kanlı seferleridir. Özellikle Drogheda ve Wexford'daki uygulamalar Cromwell'in kötü bir şöhret edinmesine yol açmıştır. Buna rağmen bazı tarihçiler Cromwell ve ordusunun özellikle cani olmadıklarını, dönemin savaş usullerine göre yapılan uygulamaların en azından alışıldık olduğunu öne sürmektedirler. Cromwell'den çok önce aslında savaş iki taraf açısından da vahşileşmiştir. 1641 Ayaklanmasında Ulster bölgesinde önceden Katoliklere ait olan topraklara el koymuş olan Protestan İngilizler katledilmiş, ölü sayısının 4 ila 12 bin arasında olduğu söylenmektedir. Ne olursa olsun Cromwell'in İrlanda'da yaptıkları toplumun hafızasına kazınmıştır. Özellikle gerillaya karşı savaş taktiklerinin yolaçtığı devasa yıkım bazı tarihçiler tarafından etnik temizlik girişimi olarak tanımlanmıştır.
Uzun vadeli sonuçları
İrlanda'nın Cromwell tarafından fethi adanın sömürgeleştirilmesini tamamlamış ve İngiltere Topluluğu içinde İskoçya ile beraber yerini almasına yol açmıştır. Sefer sonrasında yerel İrlandalı Katolik toprak sahibi sınıf alaşağı edilmiş, onun yerine İngiliz kimliği öne çıkan sömürgeci yerleşimciler geçmiştir. Bu dönemde olan olaylar ileriki dönemlerde kuvvetli şekilde İrlanda milliyetçiliğini besleyecektir. 1660 yılındaki Restorasyon'un ardından el konan arazilerin üçte biri eski sahiplerine iade edilse de uygulamalar devam etmiştir. Dokuz Yıl Savaşı içindeki Muhteşem Devrim ile iktidara gelmiş olan Jakobit Ayaklanma sırasında ayaklanan İrlandalı toprak sahipleri bir kez daha mağlup olurlar. 1662 yılında kazandıkları hakları da kaybeden İrlandalı ve İngiliz Katolikler 1829 yılına kadar İngiltere'nin tam olarak vatandaşları sayılmayacaktır, 1778 yılına kadar taşınmaz mal edinmeleri de yasaklanmıştır.
Kaynakça
- ^ Özellikle ve Waterford
- ^ Adventurers Act
- ^ Ormonde'a göre "Albay Açlık ve Binbaşı Hastalık" devreye girecektir.
- ^ Bir iddiaya göre de teslim olan birliklerde Desimasyon usulünce her onuncu asker öldürülür, kalanlar köle olarak Barbados'a gönderilir
- ^ National Covenant
- ^ Adada ataları bu kişiler olanlara Redleg denmektedir. Çok yoksul olan bu kişiler hakkına ilgili Irish Times makalesi 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 3 Ağustos 2015 tarihinde erişilmiştir
- ^ Bu kişiler Barbados'a gönderilenler arasındadır.
- ^ Cromwell'in İrlanda seferinden önce askerlerini yerel halka adil davranmaları konusunda uyardığı ve bu emre karşı gelenlerin en ağır cezaya çarptırılacağı söylenir. Ayrıca 1650 yılında Henry Ireton Albay Daniel Axtell'i Meelick Adasındaki çarpışmalar sırasında askerlerinin gerçekleştirdiği katliamdan ötürü divanı harbe sevk etmiştir.
- ^ Mark Levene, Tim Pat Coogan ve Alan Axelrod
Ayrıca bakınız
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Irlanda nin Cromwell tarafindan fethi 1649 53 Uc Krallik Savaslari sirasinda Irlanda nin Oliver Cromwell komutasindaki Parlamento yanlisi Yeni Ordu tarafindan ele gecirilmesini anlatir Cromwell ve ordusu Rump Parlamentosu adina 1649 yili Agustos ayinda Irlanda topraklarina ayak basmistir 1641 yilindaki ayaklanmadan sonra Irlanda nin buyuk cogunlugu Irlanda Katolik Federasyonu nun kontrolune gecer 1649 yilinda Konfederasyon yanlilari Ingiliz Ic Savasinda maglup olmus olan Ingiliz monarsi yanlilariyla ittifak yaparlar Bunun uzerine adaya mudahale eden Oliver Cromwell komutasindaki Parlamento yanlisi ordu ulkeyi isgal ederek ittifaka son verir Irlanda nin isgali cok kanli olmustur ve savas sirasinda yapilan uygulamalar Cromwell in sahsinda halen tartisilmaktadir Savasin Irlanda toplumuna etkisi cok yikici olmustur Kitlik ve salgin hastaliklar yuzunden nufusun cok buyuk bir bolumu hayatini kaybetmis 50 bin Irlandali ise zorunlu isci olarak goc ettirilmistir Irlanda nin Cromwell tarafindan fethiUc Krallik Savaslari1651 yilinda kusatmayla alinan Limerick kentiTarih1649 1653BolgeIrlandaSonucKesin Yeni Ordu zaferi Irlanda Konfederasyonunu cokmesi 1652 Genel AffiTaraflar Irlanda Katolik Konfederasyonu Ingiliz monarsi yanlilari Ingiliz Parlamento yanlilari Yeni Ordu Protestan yerlesimcilerKomutanlar ve liderlerOrmonde Markisi James Butler Clanrcarde Earlu Ulick BurkeOliver Cromwell Henry IretonGucler 60 bin gerillarla birlikte 30 bin Yeni Ordu askeri 10 bin yerel milisKayiplarBilinmiyor En az 20 bin savas sirasinda kayip en az 200 bin sivil savas sonrasi aclik ve salgin hastaliklar nedeniyle kayip yaklasik 50 bin kisi ise Barbados a zorunlu isci olarak gonderildi8 bin Yeni Ordu askeri 7 bin yerel milisArka planiIngiliz Ic Savasindan muzaffer cikan Ingiliz Parlamentosu Irlanda ya mudahale etmek icin bazi sebeplere sahipti 1649 yilinda Irlanda Katolikler Konfederasyonu ile idam edilen kral I Charles in surgundeki oglu II Charles arasinda ittifak yapilmisti Buna gore monarsi yanlisi birlikler Irlanda ya gidecek Irlandali birlikler ise monarsi yanlisi subay olan Ormonde Earlu James Butler in komutasina girecekti Amaclari monarsiyi yeniden kurmak icin Ingiltere yi isgal etmek olan bu olusum giderek buyuyordu ve yeni rejim tarafindan gormezden gelinemeyecek seviyeye ulasmisti Monarsi yanlilariyla ittifak yapmamis olsalardi bile Parlamento kuvvetlerinin Irlanda yi fethetmeye kalkismasi muhtemeldir Irlanda topraklari tarihsel olarak Ingiltere Kralligi degerlendirilmis ve 1641 Ayaklanmasiyla sadece gecici bir sure bagimsiz oldugu dusunulmustur 1641 Ayaklanmasi sirasinda Irlanda da Protestan Ingilizlere karsi yapilan uygulamalarin cezalandirilmasi istegi de bazi Parlamento uyelerinde vardir Irlanda nin bazi liman kentleri Ingiltere kiyilarina ve gemilerine saldiran korsanlar tarafindan yogun olarak kullandigi icin hedef haline gelmistir Parlamento ic savas suresince para kaynagi yaratmak adina cikardigi yasayla Parlamentoya verilen kredilerin teminati olarak Irlandali isyancilardan alinarak el konacak olan tasinmazlari gostermistir Bu borclarin odenebilmesi icin Irlanda nin fethedilip topraklarin borclu olunan kisilere verilmesi gerekiyordu Basta Cromwell olmak uzere Puriten inanca siddetle bagli kisiler tarafindan Irlandalilar Roma Katolik Kilisesinin etkisinde olan sapkinlar olarak goruluyor ve yapilmasi gereken sefer kutsal bir sefer haline burunuyordu Rathmines Muharebesi ve Cromwell in Irlanda ya ayak basmasiKonfederasyon Irlandasi doneminde Parlamento yanlilarinin elinde kalan Irlanda daki tek yer baskent Dublin dir Dublin deki birliklerin komutani ise Albay Michael Jones dur Monarsi yanlilari ve Konfederasyon gonullulerinden olusan karma birlik Ormonde Markisinin komutasinda bolgesinde toplanarak Dublin uzerine yurumeye hazirlanir Eger Dublin de elden cikarsa Parlamento kuvvetlerinin askerlerini karaya cikartabilecekleri bir liman kalmayacaktir Durumun vahametini kavrayan Jones hic zaman kaybetmeden monarsi yanlilarina surpriz bir sekilde saldirir 2 Agustos gunu yapilan muharebede 4 bin Monarsi yanlisi asker oldurulurken 2 binden cok esir alinir Amiral Robert Blake komutasindaki Parlamento donanmasi monarsist komutan Prens Rupert e bagli krallik donanmasini oyalarken Oliver Cromwell ve beraberindeki birlikler 15 Agustos gunu 35 gemiyle karaya cikarlar Iki gun sonra gelen Henry Ireton ise 77 gemiyle gelir Ormonde un ordusundan geriye kalan kilic artiklari Dublin den kacarcasina uzaklasir Yenilgi o kadar agirdir ki monarsi yanlilari uzunca bir sure Parlamento birliklerinin karsisina meydan savasina cikamayacaktir Ormonde Irlanda nin dogusundaki mustahkem kentlerin alinmasinin zorluguna ve kisla beraber yasanacak kitlik ve hastaliga guvenerek umutla direneceklerini ongormektedir Drogheda Kusatmasi1649 Drogheda sehir plani Karaya inen Cromwell Irlanda nin dogu sahilindeki diger liman kentlerini alip Ingiltere ile arasindaki ikmal hattini saglama almak ister Bu kapsamda Dublin in 50 km kuzeyindeki Drogheda uzerine yurur Burasi 3 bin monarsi yanlisi Ingiliz askeri ve Irlandali konfedere asker tarafindan savunulmaktadir Bir hafta suren kusatmanin ardindan sehre giren Cromwell birlikleri kentin komutani Arthur Aston a teslim olma cagrisi yapar Teklifleri reddedilince Cromwell hic kimseye aman verilmemesini emreder Kale ele gecirilir ve kale komutani dahil olmak uzere tum muharip birlikler ve rahipler oldurulur Drogheda da yapilan katliam teslim olanlarin ve din adamlarin oldurulmesi bugun bile Cromwell in acimasiz tutumunun ornegi olarak gosterilip elestirilmektedir Wexford Waterford ve DuncannonCromwell in Yeni Ordu birlikleri guneye ilerleyerek Wexford Waterford ve Ducannon liman kentlerinin uzerine yurur Wexford yine cok kotu olaylarin yasandigi bir yer olur Cromwell kentin teslim edilmesi gorusmeleri yaparken birlikleri kente saldirarak yagmalar 2 bin asker ve binden cok sivilin olduruldugu bu olay sonrasi kent tamamen yanar Cromwell in bu olaylarda sorumlulugu olup olmadigi tartismalidir Dogrudan saldiri emri vermemis olsa da olaydan sonra ordusundaki hic kimse yagma ve katliam yuzunden cezalandirilmamistir Wexford katliami kentin limanin da kullanilamaz hale gelmesine yol acmistir Bunun yani sira artik Cromwell karsisinda bazi kentler dogrudan teslim olmayi secerken bazilari da teslim olsalar da katledileceklerini dusunerek daha canla basla direnis gostermektedir Ilerleyen Cromwell New Ross ve Carlow gibi kentleri hic silah atilmadan alsa da Waterford ve Duncannon kusatmalari basarisiz olur 1649 yili icinde bu kaleleri alamayan Cromwell kisi gecirmek icin cekilince ordusu soguk aclik ve salgin hastaliklar nedeniyle guc kaybedecektir Bu kaleler 1650 yilinda cok uzun kusatmalar sonrasinda ancak dusecektir Clonmel ve MunsterErtesi yil bahar aylarinda Cromwell Irlanda nin guney dogusundaki mustahkem kentleri ele gecirmek icin yola cikar Konfederasyonun baskenti konumundaki Kilkenny teslim olma sartlari usulunce ele gecirilir kenti saldirilara basariyla dirense de teslim olma sartlarinda anlasilinca birakilir Bu saldiri sirasinda 2 bin askerini kaybetmesine ragmen Cromwell kenti savunan askerlerin silahlariyla birlikte kentten ayrilmasina izin verir ayrica kentte onceki uygulamalarin aksine yagma ve talan olaylari gerceklestirilmez Ormonde a bagli monarsi yanlilari Munster ilinin cogunda duruma hakim olsalar da kendi bunyelerindeki bir isyanla durum degisir Cork garnizonundaki Ingiliz Protestan askerler Irlandali konfederasyon askerleriyle ayni saflarda savasmaktan biktiklari icin ayaklanarak Cromwell in yolunu acarlar Yerel Irlanda garnizonunu yenerek monarsi yanlilarinin Shannon Nehrine cekilmelerini saglarlar Monarsi ittifakinin cokusu1650 yili Mayis ayinda II Charles babasi kral I Charles in Irlanda Konfederasyon Yonetimiyle yaptigi anlasmayi tanimadigini ilan eder Bunun yerine Iskocyali Presbiteryen Ulusal Sozlesme yanlilariyla imzalar Bu gelisme Ormonde onderligindeki Irlanda daki monarsi ittifakinin sonunu hazirlar Cromwell ise cok bonkor kosullarla af ilan ederek monarsi saflarindaki askerlerin Parlamento saflarina gecmesinin veya teslim olmasinin yolunu acar Sonucta savas meydaninda sadece Irlandali Katolik birlikler ve cok az sayida monarsi davasina bagli asker kalir Ormonde un komutanligi sorgulanirken Cromwell Ingiltere ye gecerek yeni Monarsi Iskocya ittifakina karsi saldirmak uzere hazirliklara baslar Adadaki birliklerin komutasi Henry Ireton a gecer ScarrifholisAdada kalan en saygin monarsi yanlisi Irlandali birlik Munster Ordusudur Eski komutani Owen Roe O Neill 1649 yilinda olunce 6 bin kisilik ordunun komutasi tecrubesiz Katolik rahip Heber MacMahon a gecer Bu ordu 1650 yili Haziran ayinda Charles Coote komutasindaki cogunlugu Ingiliz yerlesimcilerden olusan orduyla yakinlarindaki carpisir Ulster Ordusu 2 bin asker kayip verir ve geri cekilmeye zorlanir MacMahon ve komuta kademesindeki cok sayidaki komutan ya savas meydaninda oldurulmus veya esir edilmistir Karsisindaki son direnis odagini da kaldiran Coote ve ordusu yipranmis olsa da direnisle karsilasmadan adanin geri kalaninin isgaline baslar Limerick ve GalwayCok iyi tahkimatlarla korunan Galway kentinin 1651 yilindaki resmi Parlamento birlikleri 1650 yili Ekim ayinda Shannon Nehrini gecerek batidaki Connacht iline girerler Clanricarde adli bir Irlandali komutan onderligindeki direnis kolayca bertaraf edilir Bu sirada artik itibari kalmamis olan Ormonde Fransa ya kacmis adadaki birliklerin komutasi Irlandali asilzade Ulick Burke ye gecmistir Direniscilerin son umudu Limerick ve Galway gibi mustahkem kentlerde son bir direnise kalkismaktir Ireton tahkimati cok kuvvetli olan bu kentlere cepheden saldirmaktansa kusatarak aclik ve salgin hastaliklar sayesinde teslim olmalarini saglamaya karar verir Kentleri kurtarmaya calisan girisimler de bosa cikinca Limerick 1651 yilinda Galway de 1652 yilinda teslim olur Salgin hastaliklar her iki orduyu da etkilemis Parlamento birliklerinin unlu komutani Henry Ireton da Limerick kusatmasi sirasinda 1651 yilinda vebadan hayatini kaybetmistir Gerilla savasi kitlik ve salgin hastalikAllen Batakligi Galway in dusmesiyle birlikte Cromwell onculugundeki fetih harekatina karsi orgutlu bir direnis odagi kalmamis olur Ancak buna ragmen Irlanda Ordusunun kilic artigi gruplar Parlamento Ordusuna karsi gerilla taktikleriyle saldirmaya devam eder Daginik olsa da toplamda yaklasik 30 bin kisiden olustugu sanilan gerilla birlikleri yuzunden zor cografi kosullarin bulundugu ve Drumlin bolgesi buyuk birlikler disindaki birimler icin cok tehlikeli yerler haline gelir 1651 yilinda askeri kamplarin 2 mil disi guvensiz bolge ilan edilmis erzak konvoylarinin korunmasi icin ilave onlemler alinmistir Parlamento birlikleri bunun uzerine gerilla birliklerinin erzak edinmesini engellemek adina ekinleri imha edip koyluleri zorla koylerini terk etmeye zorlayinca kitlesel aclik ve veba salginlari baslar Gerilla savasinin ilerleyen asamalarinda ozellikle eyaletinde bazi bolgelerden gecen herkese ates acmak serbest ilan edilir burada bulunan hayvan veya erzak savas ganimeti sayilmaktadir Bu donemde esir edilen 50 bin Irlandali zorunlu isci olarak Karayipler deki Ingiliz somurgesi olan Barbados a gonderilmistir Savasin bu asamasi en cok insan kaybinin yasandigi asamadir Savas aclik ve salgin hastaliklar Irlanda nin savas oncesi nufusunun 40 inin olumune sebep olmustur Gerilla savasi 1652 yilinda Parlamento tarafindan ilan edilen af ve teslim olma sartlariyla sona erer Buna gore teslim olan gerillalar Ingiltere ile savas halinde olmayan bir ulkeye gidip burada savasabilecektir Cogu gerilla Fransa veya Ispanya ya gider 1652 yilinda Leinster Munster ve Connacht ta cok sayida gerilla toplu sekilde teslim olur Son teslim olma 1653 yilinda yasansa da azimsanmayacak sayida gerilla teslim olmayi reddetmis ve varliklarini yillarca surdurmuslerdir Cromwell barisiCromwell adadaki Katolik Irlandali halka oldukca zorlu varlik kosullari dayatir Hem 1641 Ayaklanmasi hem de dini farkliliklara dayandirilan bu nefretin bir sebebi de yillar once adada Protestanlarin maruz kaldigi kotu tutumdur Ayrica muzaffer ordusunda biriken maas borclarinin odenmesi ve cok masrafli seferler icin Londrali bankerlerden alinan borclarin kapatilmasi zorunlulugu vardir 1641 yilindaki ayaklanmaya dogrudan katilan herkes sorgusuz sualsiz idam edilir Konfederasyon yonetimine katilmis kisilerin arazileri ve mulklerine el konur Katoliklerin kentlerde yasamasina izin verilmez Eli silah tutan tum Irlandali asker ve gerilla af kapsaminda ulkeden ayrilir Katolik inancinin icra edilmesi yasaklanir El konan arazilerin satisiyla bankerlerin borclari odenirken Irlanda da savasan askerlere birikmis maaslari karsiliginda el konan topraklardan verilir Sonucta binlerce Irlanda gazisi Yeni Ordu askeri Irlanda ya yerlesir 1660 yilindaki Restorasyon dan sonra bile Katoliklerin devlet kurumlarinda calismasi yasagi devam eder Tarihsel tartismalarIrlanda seferi Parlamento yanlilarinin Ingiliz Ic Savasi sirasindaki en kanli seferleridir Ozellikle Drogheda ve Wexford daki uygulamalar Cromwell in kotu bir sohret edinmesine yol acmistir Buna ragmen bazi tarihciler Cromwell ve ordusunun ozellikle cani olmadiklarini donemin savas usullerine gore yapilan uygulamalarin en azindan alisildik oldugunu one surmektedirler Cromwell den cok once aslinda savas iki taraf acisindan da vahsilesmistir 1641 Ayaklanmasinda Ulster bolgesinde onceden Katoliklere ait olan topraklara el koymus olan Protestan Ingilizler katledilmis olu sayisinin 4 ila 12 bin arasinda oldugu soylenmektedir Ne olursa olsun Cromwell in Irlanda da yaptiklari toplumun hafizasina kazinmistir Ozellikle gerillaya karsi savas taktiklerinin yolactigi devasa yikim bazi tarihciler tarafindan etnik temizlik girisimi olarak tanimlanmistir Uzun vadeli sonuclariIrlanda nin Cromwell tarafindan fethi adanin somurgelestirilmesini tamamlamis ve Ingiltere Toplulugu icinde Iskocya ile beraber yerini almasina yol acmistir Sefer sonrasinda yerel Irlandali Katolik toprak sahibi sinif alasagi edilmis onun yerine Ingiliz kimligi one cikan somurgeci yerlesimciler gecmistir Bu donemde olan olaylar ileriki donemlerde kuvvetli sekilde Irlanda milliyetciligini besleyecektir 1660 yilindaki Restorasyon un ardindan el konan arazilerin ucte biri eski sahiplerine iade edilse de uygulamalar devam etmistir Dokuz Yil Savasi icindeki Muhtesem Devrim ile iktidara gelmis olan Jakobit Ayaklanma sirasinda ayaklanan Irlandali toprak sahipleri bir kez daha maglup olurlar 1662 yilinda kazandiklari haklari da kaybeden Irlandali ve Ingiliz Katolikler 1829 yilina kadar Ingiltere nin tam olarak vatandaslari sayilmayacaktir 1778 yilina kadar tasinmaz mal edinmeleri de yasaklanmistir Kaynakca Ozellikle ve Waterford Adventurers Act Ormonde a gore Albay Aclik ve Binbasi Hastalik devreye girecektir Bir iddiaya gore de teslim olan birliklerde Desimasyon usulunce her onuncu asker oldurulur kalanlar kole olarak Barbados a gonderilir National Covenant Adada atalari bu kisiler olanlara Redleg denmektedir Cok yoksul olan bu kisiler hakkina ilgili Irish Times makalesi 13 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 3 Agustos 2015 tarihinde erisilmistir Bu kisiler Barbados a gonderilenler arasindadir Cromwell in Irlanda seferinden once askerlerini yerel halka adil davranmalari konusunda uyardigi ve bu emre karsi gelenlerin en agir cezaya carptirilacagi soylenir Ayrica 1650 yilinda Henry Ireton Albay Daniel Axtell i Meelick Adasindaki carpismalar sirasinda askerlerinin gerceklestirdigi katliamdan oturu divani harbe sevk etmistir Mark Levene Tim Pat Coogan ve Alan AxelrodAyrica bakinizRapparee